Η χειμαρρώδης εξομολόγηση ενός απρόθυμου φονταμενταλιστή

CHECK Μοχσίν Χαμίντ «Ο απρόθυμος φονταμενταλιστής» Facebook Twitter
Γραμμένο σε μορφή μονολόγου, το μυθιστόρημα του Χαμίντ δίνει φωνή σ’ έναν σύγχρονο «γενίτσαρο». Εικονογράφηση: bianka/ LIFO
0


«ΑΝΟΙΞΑ ΤΗΝ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ και είδα κάτι που αρχικά νόμισα πως ήταν κινηματογραφικό φιλμ. Μα, καθώς το παρακολουθούσα, αντιλήφθηκα ότι δεν επρόκειτο για ταινία αλλά για ειδήσεις. Είχα καρφώσει τα μάτια μου στην οθόνη βλέποντας να καταρρέουν, πρώτα ο ένας, μετά ο άλλος, οι δίδυμοι πύργοι του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου της Νέας Υόρκης.

Και τότε χαμογέλασα. Ναι, όσο ποταπό κι αν ακούγεται, η πρώτη μου αντίδραση ήταν να νιώσω ξεχωριστή ευχαρίστηση (…). Εκείνη τη στιγμή, δεν σκεφτόμουν τα θύματα της επίθεσης – συγκινούμαι πολύ όταν πεθαίνει ο ήρωας μιας τηλεοπτικής σειράς, με τον οποίο έχω συνδεθεί. Όχι, με είχε απορροφήσει ο συμβολισμός του πράγματος, το γεγονός ότι κάποιος κατάφερε ένα τόσο εμφανές, ολέθριο χτύπημα στην Αμερική».

Γεννημένος το 1971 στη Λαχώρη, με σπουδές νομικών στο Πρίνστον και το Χάρβαρντ, με πακιστανική και βρετανική υπηκοότητα και δημοσιογραφική θητεία σε έντυπα όπως η «Guardian» και οι «Νew York Τimes», ο συγγραφέας του «Απρόθυμου φονταμενταλιστή» ξέρει πολύ καλά τι σημαίνει ν’ ακροβατείς μεταξύ δύο ταυτοτήτων.

Η παραπάνω, διόλου πολιτικά ορθή δήλωση δεν γίνεται από έναν ορκισμένο εχθρό των ΗΠΑ, κάθε άλλο. Γίνεται από έναν νεαρό πακιστανικής καταγωγής, πρώην υπότροφο του Πρίνστον και στη συνέχεια παχυλά αμειβόμενο στέλεχος μεγάλης αμερικανικής εταιρείας.

cover
Το βιβλίο «Ο απρόθυμος φονταμενταλιστής» είναι εξαντλημένο από τον εκδότη.

Και αποτελεί μέρος της χειμαρρώδους εξομολόγησής του που απλώνεται στον «Απρόθυμο φονταμενταλιστή» του Μοχσίν Χαμίντ (μτφρ. Π. Ισμυρίδου, Πάπυρος, 2008), ένα μυθιστόρημα, το δεύτερο στη σειρά, του επίσης πακιστανικής καταγωγής συγγραφέα, που βρέθηκε το 2007 στη βραχεία λίστα των υποψηφίων για Booker, μοσχοπουλήθηκε και στις δύο όχθες του Ατλαντικού, μεταφράστηκε σε περισσότερες από είκοσι γλώσσες και μεταφέρθηκε στη μεγάλη οθόνη από την Ινδή κινηματογραφίστρια Μίνα Ναΐρ.

Γραμμένο σε μορφή μονολόγου, το μυθιστόρημα του Χαμίντ δίνει φωνή σ’ έναν σύγχρονο «γενίτσαρο» ονόματι Τσανγκέζ, έναν συνεπέστατο υπηρέτη μέχρι πρότινος της αμερικανικής αυτοκρατορίας, που από την 11η Σεπτεμβρίου κι έπειτα παύει να νιώθει άνετα στη χώρα που λογάριαζε για δεύτερη πατρίδα του.

Κι αυτό ακριβώς αφηγείται ο γενειοφόρος πλέον ήρωας στον μυστηριώδη και ενδεχομένως οπλοφορούντα Αμερικανό που κάθεται πλάι του σ’ ένα καφενείο της Λαχώρης και ακούει την ιστορία της ζωής του χωρίς να τον διακόψει ούτε στιγμή: με τι προσδοκίες είχε φύγει από το Πακιστάν και πόσο μπερδεμένος επέστρεψε ξανά στη γενέτειρά του, εγκαταλείποντας μια καριέρα που θα ζήλευαν πολλοί και αποχαιρετώντας την αλά Γκουίνεθ Πάλτροου και ψυχικά ταλαιπωρημένη κοπέλα που είχε κλέψει την καρδιά του.

Γόνος μιας καλοστεκούμενης οικογένειας της Λαχώρης, με παππού δικηγόρο και πατέρα αγγλοσπουδαγμένο, ο Τσανγκέζ, που δεν έγινε ποτέ «Αμερικανός» αλλά έγινε αμέσως «Νεοϋορκέζος», τ’ ομολογεί: η τεράστια ανισότητα μεταξύ των ΗΠΑ και του εξαρτώμενου από την ξένη βοήθεια Πακιστάν, η έλλειψη ευγένειας των συμφοιτητών του, που συμπεριφέρονταν σαν ν’ ανήκουν στην παγκόσμια κυρίαρχη τάξη, το ανελέητο κυνήγι της «μέγιστης απόδοσης» από την εργοδότρια εταιρεία του και η συγκαλυμμένη συγκαταβατικότητα ορισμένων απέναντί του, όλα αυτά τον πίκραιναν εξαρχής, αλλά όχι σε σημείο ν’ ακυρώσουν το «αμερικανικό όνειρό» του.

Βλέποντας, όμως, την υπερδύναμη να παραδίνεται στην «επικίνδυνη νοσταλγία» των πολεμικών ιαχών, να εισβάλλει στο Αφγανιστάν και, παραμονές μιας ένοπλης σύγκρουσης μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν, να τηρεί και απ’ τις δύο ίσες αποστάσεις, ο Τσανγκέζ αρχίζει να σπάει.

«Μου φάνηκε σκέτη ειρωνεία» λέει, ανακαλώντας τις σκέψεις που έκανε αναχωρώντας από τη Λαχώρη έπειτα από μια σύντομη επίσκεψη στους δικούς του εκείνες τις ταραγμένες μέρες: «Όταν επίκειται πόλεμος, υποτίθεται ότι φροντίζεις να απομακρυνθούν τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι, αλλά στη δική μας περίπτωση έφευγαν οι ακμαιότεροι και τα πιο λαμπρά μυαλά, αυτοί που σε παλαιότερες εποχές υποτίθεται ότι θα ήταν οι πρώτοι που θα έμεναν. Σιχάθηκα τον εαυτό μου…». Εφεξής του είναι αδύνατο ν’ αφοσιωθεί με αυταπάρνηση στη δουλειά του. Οι  «παρωπίδες» του έχουν κάνει φτερά. Και πριν καν γίνει και ο ίδιος στόχος της αντιτρομοκρατικής υστερίας που συνεπαίρνει τις ΗΠΑ, αποχωρεί, ρίχνοντας μαύρη πέτρα πίσω του.

Τι απέγινε ο Τσανγκέζ; Και σε ποιον απευθύνεται τελικά; «Μη φαντάζεστε πως όλοι εμείς οι Πακιστανοί είμαστε δυνάμει τρομοκράτες, όπως κι εμείς αντίστοιχα δεν πρέπει να θεωρούμε όλους τους Αμερικανούς μυστικούς πράκτορες και φονιάδες», λέει στον βουβό συνομιλητή του προς το τέλος του βιβλίου. Κι όμως, όλα είναι πιθανά. Γιατί, εν τω μεταξύ, ο θυμός του έχει θεριέψει, ενώ μαίνεται και ο πόλεμος στο Ιράκ. Ο Μοχσίν Χαμίντ, ωστόσο, αρνείται να το ξεκαθαρίσει.

Γεννημένος το 1971 στη Λαχώρη, με σπουδές νομικών στο Πρίνστον και το Χάρβαρντ, με πακιστανική και βρετανική υπηκοότητα και δημοσιογραφική θητεία σε έντυπα όπως η «Guardian» και οι «New York Times», ο συγγραφέας του «Απρόθυμου φονταμενταλιστή» ξέρει πολύ καλά τι σημαίνει ν’ ακροβατείς μεταξύ δύο ταυτοτήτων. Αυτό ήθελε να δείξει. Και το έκανε με δεξιοτεχνία, ειλικρίνεια και νηφαλιότητα, θυμίζοντάς μας ότι ο κόσμος είναι πολύ πιο περίπλοκος από την εικόνα που δίνουν τα ΜΜΕ και οι πολιτικοί.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Μπεν Γουίλσον: «Η χαοτική εικόνα της Αθήνας είναι το μυστικό της αντοχής και της επιτυχίας της»

Βιβλίο / Μπεν Γουίλσον: «Η χαοτική εικόνα της Αθήνας είναι το μυστικό της αντοχής της»

Από τη Βαβυλώνα ως την Αθήνα, ο διάσημος ιστορικός και συγγραφέας βλέπει τις πόλεις ως ζωντανούς οργανισμούς, όπου η ιστορία γράφεται από τους ανθρώπους και όχι από τα κτίρια – με δημόσιες διεκδικήσεις και αντιστάσεις στο gentrification.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
10 βιβλία που διαπνέονται από 10 ελληνικά νησιά και τόπους - από τις Σπέτσες και την Άνδρο ως την Κρήτη και τη Μύκονο

Βιβλίο / 10 βιβλία για 10 ελληνικά νησιά και τόπους - από τις Σπέτσες και την Άνδρο ως την Κρήτη και τη Μύκονο

Δεν είναι λίγα τα βιβλία που ξεδίπλωσαν και ενίοτε αποθέωσαν κρυφές ή φανερές μεριές της Ελλάδας και κατέληξαν να γίνουν συνώνυμα συγκεκριμένων τόπων. Από τις ονειρικές, σχεδόν ψυχεδελικές Σπέτσες στον Μάγο του Φόουλς μέχρι τη Μάνη του Φέρμορ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ocean Vuong: «Πίσω από τη βιτρίνα της χιπστεριάς κρύβεται ο φόβος»

ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ / Ocean Vuong: «Πίσω από τη βιτρίνα της χιπστεριάς κρύβεται ο φόβος»

Ο Αυτοκράτορας της Χαράς είναι ένα λογοτεχνικό επίτευγμα. Ένα μεγάλο μυθιστόρημα με ιστορίες απλών ανθρώπων που τις σχέσεις τους ορίζουν η καλοσύνη και η αλληλεγγύη. Με αφορμή την κυκλοφορία του, ένας από τους πιο ταλαντούχους συγγραφείς της γενιάς του μιλάει για τη λογοτεχνία, τους ήρωές του, την queer ταυτότητα και την κατάσταση όπως διαμορφώνεται στην Αμερική του Τραμπ σε μια συνέντευξη-ποταμό.
M. HULOT
Η Λυδία Κονιόρδου διαβάζει τον μονόλογο της Λούλας Αναγνωστάκη «Ο oυρανός κατακόκκινος»

Lifo Videos / «Ιδού εγώ»: Η Λυδία Κονιόρδου ερμηνεύει το «Ουρανός Κατακόκκινος» της Λούλας Αναγνωστάκη στο LIFO.gr

O απολογισμός ζωής μιας γυναίκας που βλέπει γύρω της τον κόσμο να διαλύεται, η προσωπική εμπλοκή στη συλλογική μνήμη, μια ποιητική εκδοχή της δυστυχίας που γεννά η σύγχρονη πραγματικότητα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Βιβλίο / Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Με ένα πλούσιο πρόγραμμα με καλεσμένους από 16 χώρες και τιμώμενο πρόσωπο τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο, το φετινό φεστιβάλ σημείωσε τη μεγαλύτερη προσέλευση στην ιστορία του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

The Review / Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου, με αφορμή τη νέα έκδοση του έργου του Ζαν Ζενέ, εξετάζουν τους λόγους που μπορεί να μας αφορά ακόμα και σήμερα το θρυλικό βιβλίο του 1945. ― ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟΛΜΗΡΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM