«Ελευθερία» του Τζ. Φράνζεν: Ένα από τα πιο δημοφιλή ξένα μυθιστορήματα της προηγούμενης δεκαετίας

«Ελευθερία» του Τζ. Φράνζεν: Ένα από τα πιο δημοφιλή ξένα μυθιστορήματα της προηγούμενης δεκαετίας Facebook Twitter
Για τα δεσμά μιλάει κυρίως ο Φράνζεν σ' αυτό το βιβλίο. Για τις αλυσίδες που μας κρατάνε σε μια σχέση, σ' έναν γάμο, σε μια οικογένεια, αυτές που φιλοδοξούμε να σπάσουμε μέχρι να διαπιστώσουμε ότι το τίμημα της ελευθερίας μπορεί να είναι ακόμα πιο βαρύ.... Φωτό: Πάρις Ταβιτιάν/ LIFO
0

Τι σχέση είχε ο Νίκος Κούνδουρος με τον Τζόναθαν Φράνζεν; Ο ίδιος καμία. Ο «Δράκος» του, όμως, εντυπωσίασε κάποτε τον Αμερικανό συγγραφέα σε τέτοιο σημείο, ώστε να του αφιερώσει μερικές σελίδες στο καλύτερο ίσως μυθιστόρημά του, το «Ελευθερία» (2010). Μια φιλόδοξη σύνθεση, αντίστοιχων διαστάσεων με τις πολύκροτες «Διορθώσεις» κι επίσης επικεντρωμένη στο προσφιλές θέμα του Φράνζεν, την οικογένεια, η οποία πρωτοκυκλοφόρησε εδώ το 2011 από την Ωκεανίδα (μετ. Ρ. Χατχούτ) και το 2019 πέρασε στον κατάλογο του Ψυχογιού (μετ. Γ.Ι. Μπαμπασάκης).

Ο ασπρόμαυρος «Δράκος» είναι το φιλμ που παρακολουθούν σε δωρεάν προβολή, «περιστοιχισμένοι από άδεια καθίσματα», οι κεντρικοί ήρωες της «Ελευθερίας», η Πάτι και ο Γουόλτερ Μπέργκλαντ, στο πρώτο «κανονικό» ραντεβού τους ως φοιτητές. Κι όπως ο φιλήσυχος, διοπτροφόρος λογιστής της ταινίας που ερμήνευε ο Ντίνος Ηλιόπουλος γαντζώνεται από την ευκαιρία να δώσει νόημα στη ζωή του αλλάζοντας ταυτότητα, δέσμιος ταυτόχρονα των προσδοκιών της ομάδας που τον ανακηρύσσει αρχηγό της, έτσι κι οι Μπέργκλαντ, χρόνια αργότερα, όταν τα παιδιά τους θα έχουν φύγει πια από το σπίτι, θα επιδιώξουν να κάνουν μια νέα αρχή μετακομίζοντας στην Ουάσιγκτον, δέσμιοι με τη σειρά τους των ματαιώσεων που έχουν βιώσει αλλά και των όσων καλών έχουν ήδη μοιραστεί.

Οι πιο μεστές σελίδες της «Ελευθερίας», αυτές που σε ωθούν ν' αναλογιστείς τις δικές σου προσδοκίες και «δουλείες», εστιάζουν στην ιδιωτική ζωή του πρωταγωνιστικού ζεύγους: στις τραυματικές σχέσεις που είχαν η Πάτι και ο Γουόλτερ με τους γονείς τους και στα λάθη που έκαναν αναθρέφοντας τα παιδιά τους, βαυκαλιζόμενοι ότι στήνουν την τέλεια οικογενειακή φωλιά.

Για τα δεσμά μιλάει κυρίως ο Φράνζεν σ' αυτό το βιβλίο. Για τις αλυσίδες που μας κρατάνε σε μια σχέση, σ' έναν γάμο, σε μια οικογένεια, αυτές που φιλοδοξούμε να σπάσουμε μέχρι να διαπιστώσουμε ότι το τίμημα της ελευθερίας μπορεί να είναι ακόμα πιο βαρύ.

Κι είναι σαν να λέει στους συμπατριώτες του ότι το λυσσαλέο κυνήγι της ελευθερίας σε ατομικό επίπεδο, πέρα από μοναξιά, φέρνει και τύφλωση. Γιατί πώς ν' αντιληφθείς τις συνέπειες της πολιτικής που ακολουθούν οι ΗΠΑ ανά τον πλανήτη, ειδικά μετά την 11η Σεπτεμβρίου, όταν χώνεσαι όλο και πιο βαθιά στον εαυτό σου, εκχωρώντας στην πολιτικο-οικονομική ελίτ της υπερδύναμης κάθε μερίδιο ευθύνης που σου αναλογεί;

ELEYTHERIA
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ: Τζόναθαν Φράνζεν, Ελευθερία, εκδόσεις Ψυχογιός

Έργο «παλιομοδίτικο», στο μέτρο που θυμίζει κοινωνικές τοιχογραφίες του 19ου αιώνα σαν αυτές που έδωσαν ο Ντίκενς και ο Τολστόι, με αναφορές που καλύπτουν από το «Πόλεμος και Ειρήνη» ως την «Εξιλέωση» του Μακ Γιούαν, και με κλεισίματα του ματιού προς τον Πίντσον ή τον Μπομπ Ντίλαν, η «Ελευθερία» δεν παύει να είναι καρπός και καθρέφτης της εποχής που διανύουμε.

Υιοθετώντας από την αρχή ως το τέλος την τριτοπρόσωπη αφήγηση και ξεδιπλώνοντας την πλοκή ως το 2009 με διαρκή πισωγυρίσματα στον χρόνο, ο Τζόναθαν Φράνζεν παρακολουθεί τις περιπέτειες των λευκών, μορφωμένων, μεσοαστών Μπέργκλαντ, συνδέοντάς τες με τα ήθη και τις περιπέτειες της σύγχρονης Αμερικής.

Ωστόσο, οι καλύτερες από τις σχεδόν οχτακόσιες σελίδες του μυθιστορήματος δεν είναι αυτές όπου, με περίσσευμα ειρωνείας, καταγγέλλονται οι μπίζνες που στήθηκαν πάνω στα συντρίμμια του Ιράκ, ούτε εκείνες όπου ο Γουόλτερ Μπέργκλαντ, μέσα στην αφέλειά του, γίνεται κάποια στιγμή πιόνι της βιομηχανίας άνθρακα εν ονόματι της περιβαλλοντικής του ευαισθησίας και του αγώνα του ενάντια στον υπερπληθυσμό της γης.

Οι πιο μεστές σελίδες της «Ελευθερίας», αυτές που σε ωθούν ν' αναλογιστείς τις δικές σου προσδοκίες και «δουλείες», εστιάζουν στην ιδιωτική ζωή του πρωταγωνιστικού ζεύγους: στις τραυματικές σχέσεις που είχαν η Πάτι και ο Γουόλτερ με τους γονείς τους και στα λάθη που έκαναν αναθρέφοντας τα παιδιά τους, βαυκαλιζόμενοι ότι στήνουν την τέλεια οικογενειακή φωλιά, καθώς και στα διλήμματα που τους ταλανίζουν όταν συνειδητοποιούν τον καταπιεσμένο ερωτισμό τους ή τις ακυρωμένες επαγγελματικές φιλοδοξίες τους και πάλλονται από την επιθυμία ν' αυτοπροσδιοριστούν ξανά.

Πώς είναι να σε βιάζουν στο πρώτο κιόλας εφηβικό ραντεβού σου, αλλά οι δικοί σου –φιλελεύθεροι μποέμ, κατά τα άλλα– να κλείνουν τα μάτια, θαμπωμένοι από το κοινωνικό στάτους του βιαστή; Πώς γίνεται να είσαι η καλύτερη «φιλενάδα» με τον γιο σου, και να καταλήγεις να σε αντιμετωπίζει σαν το χειρότερο εχθρό που είχε ποτέ; Με τι κριτήρια διαλέγουμε τους φίλους μας; Τι κενά αναπληρώνει μέσα μας ο σύντροφός μας; Τι μας οδηγεί στην απιστία; Πώς διαχειριζόμαστε τη ζήλια ή την απόρριψη; Πόσα είμαστε διατεθειμένοι να θυσιάσουμε προκειμένου να μην αναμετρηθούμε ευθέως με τις σκοτεινές πλευρές μας; Και τι τελικά μπορεί να κρατήσει δύο διαφορετικούς ανθρώπους ενωμένους, όταν από την πολλή οικειότητα έχουν παραγνωριστεί;

Τέτοια ερωτήματα θέτει ο Φράνζεν, μπαίνοντας για τα καλά στο πετσί των ηρώων του, αφουγκραζόμενος με κατανόηση και τις πιο μύχιες σκέψεις τους, κλέβοντας, χωρίς αναστολές, από τις πιο προσωπικές τους στιγμές. Κι ενώ σχηματίζονται κι άλλα ερωτικά τρίγωνα στο βιβλίο του, ένα κυρίως διεκδικεί αμείωτη την προσοχή μας ως το τέλος: αυτό που συνθέτουν η αποξενωμένη από τη νεοϋορκέζικη οικογένειά της Πάτι (παλιό αστέρι του πανεπιστημιακού μπάσκετ που βάζει σκοπό να εξελιχθεί σε υποδειγματική μάνα και νοικοκυρά), ο αφοσιωμένος σ' εκείνην Γουόλτερ (συνετός επαρχιώτης δικηγόρος που θα μεγαλοπιαστεί συγχρωτιζόμενους με τους ισχυρούς κύκλους της Ουάσιγκτον) και ο κοινός τους φίλος, από τα φοιτητικά τους χρόνια, Ρίτσαρντ Κατς (ένα αστέρι της εναλλακτικής μουσικής σκηνής, φτυστός με τον Καντάφι στα νιάτα του, μπερμπάντης μεν αλλά ειλικρινής, ταλαντούχος, με αρχές).

Αν το ζεύγος Λάμπερτ των «Διορθώσεων» αποτελούσε μια «καρτουνίστικη» εκδοχή των γονιών του Φράνζεν, οι Μπέργκλαντ της «Ελευθερίας» είναι, όπως έχει δηλώσει ο ίδιος, προϊόντα καθαρόαιμης επινόησης. Κάτι άλλο που άλλαξε μέσα του στο μεσοδιάστημα ήταν κι η εγκατάλειψη της προσπάθειας «να εντυπωσιάζει τους αναγνώστες με μια σπινθηροβόλα πρόζα».

Ο Τζόναθαν Φράνζεν δεν ανήκει στους συγγραφείς που αγωνιούν να εντυπωσιάσουν με την πρωτοτυπία της φόρμας το ακαδημαϊκό κοινό. Γράφει ιστορίες με τα υλικά του καιρού του, που μπορούν όλοι να κατανοούν. Ιστορίες χωρίς ζόμπι, χωρίς κλέφτες κι αστυνόμους, χωρίς σαφή στρατόπεδα καλών και κακών, με ανθρώπους που μας μοιάζουν κι ας μας χωρίζει ένας ωκεανός.

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ξαναδιαβάζοντας τη «Μυστική ιστορία» της Ντόνα Ταρτ

Το πίσω ράφι / Ξαναδιαβάζοντας τη «Μυστική ιστορία» της Ντόνα Ταρτ

Συνδυάζοντας τη φρεσκάδα με την ωριμότητα, η Ντόνα Ταρτ, με το παρθενικό της μυθιστόρημα, μίλησε για τη χαμένη αθωότητα της γενιάς της, την αμφιλεγόμενη ηθική της, τον εγωισμό της, τη δίψα της για το απόλυτο.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
«Επιχείρηση Ζάχαρη» του Ίαν ΜακΓιούαν: Μία κατασκοπευτική και μία ερωτική ιστορία διασταυρώνονται

Το πίσω ράφι / «Επιχείρηση Ζάχαρη» του Ίαν ΜακΓιούαν: Μία κατασκοπευτική και μία ερωτική ιστορία διασταυρώνονται

Το μυθιστόρημα «Επιχείρηση Ζάχαρη» του Ίαν ΜακΓιούαν (Sweet tooth, 2012) μπορεί να μη φτάνει το επίπεδο της «Εξιλέωσης» αλλά, εκτός από σπινθηροβόλο, είναι και πολύ διαφωτιστικό. Θέμα του, οι πολιτιστικές εκφάνσεις του Ψυχρού Πολέμου, πεδίο μελέτης και αρκετών Ελλήνων ιστορικών τον τελευταίο καιρό.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Μια συνάντηση με τον Τζόναθαν Φράνζεν

Βιβλίο / Μια συνάντηση με τον Τζόναθαν Φράνζεν

Ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς της εποχής μας βρέθηκε στην Αθήνα και μίλησε στη LIFO για τον ρόλο των συγγραφέων στη σύγχρονη κοινωνία, την αντίθεσή του στον όρο «Μεγάλο Αμερικανικό Μυθιστόρημα» και την πεποίθησή του πως είναι ένας κωμικός συγγραφέας.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Marwan Kaabur: «Αγωνιζόμαστε και στον αραβικό κόσμο για δικαιώματα κι ελευθερίες, αλλά προκρίνουμε τον δικό μας τρόπο, στο πλαίσιο της δικής μας κουλτούρας»

Lgbtqi+ / Κι όμως υπάρχουν και «αραβικά καλιαρντά»!

Λίγο πριν από την αθηναϊκή παρουσίαση της αγγλόφωνης έκδοσης του «Queer Arab Glossary» μιλήσαμε με τον συγγραφέα του Marwan Kaabur, για τα «αραβικά καλιαρντά», την ομοφυλοφιλία και την queer συνθήκη στον αραβικό κόσμο, το «pink washing», αλλά και τη συχνά παρεξηγημένη πρόσληψή τους από τη Δύση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Βιβλίο / Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Πέντε αποκαλυπτικά βιβλία για τις γυναίκες με καρκίνο, για τον κόσμο, τα σκουπίδια ακόμα και για τη μακρινή Ιαπωνία ξεχωρίζουν ανάμεσα στις εκδόσεις της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής καλύπτοντας ένα μεγάλο εύρος θεμάτων και ενδιαφερόντων.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Βιβλίο / Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Σαν σήμερα γεννήθηκε το 1854 ο Αρθούρος Ρεμπό. Ο ποιητής, μουσικός και μπλόγκερ Aidan Andrew Dun έπεσε τυχαία σε δύο εντελώς άγνωστες φωτογραφίες, βγαλμένες στην Place Vendôme, και βρέθηκε μπροστά σε μια μεγάλη έκπληξη: ο έφηβος Αρτίρ Ρεμπό, όπως δεν τον έχουμε ξαναδεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Θανάσης Τριαρίδης: Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι

Βιβλίο / Θανάσης Τριαρίδης: «Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι»

Έγινε αντιρρησίας συνείδησης, γιατί πιστεύει ότι ο στρατός είναι μια δοξολογία εκμηδένισης του άλλου. Άφησε τη Θεσσαλονίκη επειδή τον έπνιγε ο εθνοφασισμός της. Στην Αντίς Αμπέμπα υιοθέτησε την κόρη του, Αργκάνε. Ο συγγραφέας της «Τριλογίας της Αφρικής», Θανάσης Τριαρίδης, αφηγείται τη ζωή του στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια «φόνισσα» εξομολογείται

Το πίσω ράφι / Η Hannah Kent έγραψε τη δική της «Φόνισσα», την Άγκνες που ζούσε στην Ισλανδία τον 19ο αιώνα

Η Αυστραλή συγγραφέας δεν πίστευε ποτέ ότι, χάρη στα «Έθιμα ταφής», οι κριτικοί θα την τοποθετούσαν δίπλα σε λογοτέχνες όπως η Μάργκαρετ Άτγουντ και ο Πίτερ Κάρεϊ.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Χριστίνα Ντουνιά: «Ο Καρυωτάκης μάς δίνει ελπίδα και μας παρηγορεί»

Βιβλίο / «Ο Καρυωτάκης άφησε "το αδέσποτο Τραγούδι" του να μας συντροφεύει»

Στο βιβλίο της «Το όνειρο και το πάθος», η Χριστίνα Ντουνιά, ομότιμη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας και συγγραφέας αποκαλύπτει αθέατες όψεις του ποιητή και νέα στοιχεία για τη σχέση του με τον Καβάφη μέσα από μια άγνωστη, ως τώρα, επιστολή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύ της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Βιβλίο / «Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύς της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Ο Ούγγρος κάτοχος του φετινού Νόμπελ λογοτεχνίας γράφει με μαγικό τρόπο για τις αποπνικτικές επιπτώσεις της πολιτικής καταπίεσης, περιφρονώντας την προθυμία των ανθρώπων να τις αποδεχτούν.
THE LIFO TEAM
Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Βιβλίο / Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Οι καθηγητές Peter Jeffreys και Gregory Jusdanis συνεργάστηκαν και έγραψαν από κοινού τη βιογραφία του μεγάλου ποιητή που φέρει τον τίτλο «Κωνσταντίνος Καβάφης – Ο άνθρωπος και ο ποιητής». Ο Gregory Jusdanis μίλησε στη LifO για το βιβλίο και για τον ποιητή που ήταν «παραδοσιακός και ταυτόχρονα μεταμοντέρνος, ο πρώτος “viral” ποιητής διεθνώς»
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

LiFO politics / Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

Ο Αλέξης Πατέλης, επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του πρωθυπουργού την περίοδο 2019-2024, μιλά στη Βασιλική Σιούτη για την οικονομική πορεία της χώρας αυτά τα χρόνια, τις δύσκολες αποφάσεις αλλά και τις στιγμές δικαίωσης μέσα από την οπτική ενός τεχνοκράτη που βρέθηκε ξαφνικά στο επίκεντρο της πολιτικής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λάσλο Κρασναχορκάι: ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης βραβεύεται με Νόμπελ

Βιβλίο / Ο Λάσλο Κρασναχορκάι, ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης, κέρδισε το Νόμπελ

Φέτος, το βραβείο δόθηκε στον Ούγγρο συγγραφέα που κατά τη Σουηδική Ακαδημία αποτελεί ένα ελπιδοφόρο βήμα προς τον χαμένο ανθρωπισμό, την υψηλή λογοτεχνία και τη στοχαστική ακρίβεια.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Βιβλίο / Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Σε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του που έχει τίτλο “House of Cards”, ο Σουηδός πρώην διεθνής Γιόνας Έρικσον περιγράφει τις ταπεινωτικές μετρήσεις βάρους στα σεμινάρια διαιτητών της UEFA
THE LIFO TEAM
Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Το Πίσω Ράφι / Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Ο Έλληνας σκηνοθέτης μάζεψε από «το καλάθι των αχρήστων» όλες τις εμπειρίες του κι έφτιαξε την αυτοβιογραφία του, μια ζωντανή αφήγηση γεμάτη ιστορίες, συναντήσεις, αποφθέγματα και κρίσεις, λογοτεχνικές και σινεφίλ αναφορές.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: η ιστορία του underground περιοδικού «Ανοιχτή Πόλη»

Βιβλίο / «Ανοιχτή Πόλη»: Ένα από τα πιο επιδραστικά εναλλακτικά έντυπα της Ελλάδας

Οι δημιουργοί του Κώστας Μανδηλάς και Βλάσσης Ρασσιάς, καταγράφουν την πορεία του στο βιβλίο «Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: Η ιστορία του περιοδικού “Ανοιχτή Πόλη”».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει το διήγημα «Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ» της Πατρίσια Χάισμιθ

Lifo Videos / Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει ένα διήγημα της Πατρίσια Χάισμιθ

«Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ»: Μια ιστορία έρωτα, αγάπης, αφοσίωσης, ανταγωνισμού, μίσους και φόνου μεταξύ ενός ζευγαριού και ενός σιαμέζικου γάτου, ένα μυστηριώδες διήγημα της δημιουργού των πιο σαγηνευτικών αντιηρώων.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ