Πατρίδα ως ξενιτιά.

Πατρίδα ως ξενιτιά. Facebook Twitter
0

Ο Δημήτρης Τσιάμης σκηνοθετεί το έργο του Γιώργου Πρεβερουδάκη που εμπνέεται από το πρώτο και το τρίτο μέρος του «Ουρλιαχτού» και από τα ποιήματα «Αμερική» και «Θεία Ρόζα» του Γκίνσμπεργκ για να μιλήσει για την Ελλάδα της καθημερινής μας αναχώρησης, για την Ελλάδα ως γη ξένη, για την πατρίδα ως ξενιτειά.

Πατρίδα ως ξενιτιά. Facebook Twitter

 

Και, ξαφνικά, σε καιρούς αντιποιητικούς –ή μήπως ακριβώς γι' αυτό;– νέοι ποιητές μπήκαν ορμητικά στη ζωή μας, και μάλιστα με τον απαιτητικό τρόπο της σκηνικής έκθεσης. Το περσινό καλοκαίρι ο Γιάννης Σκουρλέτης σύστησε τη Γλυκερία Μπασδέκη (που το 2012 εξέπληξε το ευάριθμο κοινό του ποιητικού λόγου με το «Σύρε καλέ την άλυσον», εκδ. Ενδυμίων) με το Στέλλα travel: η γη της απαγγελίας.  Η περφόρμανς στο άλλοτε Δημοτικό Σφαγείο της οδού Πειραιώς, ως λόγος και πράξη, ήταν μια ειρωνική διαχείριση της μυθολογημένης Στέλλας του Κακογιάννη και της Μελίνας, που ο Σκουρλέτης ενίσχυσε με αναφορές, εν είδει μνημοσύνου, στην Ελλάδα που δεν έγινε ποτέ αυτό που οραματίστηκε –ως ενυπάρχουσα δυνατότητα– η γενιά του '30. Το φετινό καλοκαίρι θα δούμε στο Φεστιβάλ Αθηνών ένα καινούργιο κείμενο της Μπασδέκη με τίτλο Ραμόνα Travel: η γη της καλοσύνης», πάλι σε σκηνοθεσία του Σκουρλέτη.

 

Κοιτάξτε τώρα πώς έρχονται και δένουν παλιές και νέες φωνές μέσα στην καινούργια ανάγκη. Ο Σκουρλέτης παρουσίασε τον φετινό χειμώνα τον Πολιτισμό, ένα ανέκδοτο έργο του Δημήτρη Δημητριάδη, στο γκαράζ του Ιδρύματος Κακογιάννη. Ανατρέποντας τον μύθο της Μήδειας, ο σπουδαίος συγγραφέας τοποθετεί την τρομερή ηρωίδα σ' έναν κόσμο μετά τον πολιτισμό, χωρίς θεούς, χωρίς πίστη κι ελπίδα. Η βαρβαρότητα του τέως πολιτισμένου κόσμου ακυρώνει, καταπίνει, στην καταστροφική δύναμή της (την εν συγκρίσει «αθώα» βαρβαρότητα του πρωτόγονου που εκφράζει η Μήδεια). Η μάγισσα δεν έχει πια ξόρκια ικανά να υπηρετήσουν τις σκοτεινές της επιθυμίες.

 

Ο Σκουρλέτης διεύρυνε την έννοια της σκηνογραφίας ή, μάλλον, θέλησε έναν χώρο υποδοχής του έργου που να αντλεί την ύπαρξή του από τις ιδέες του έργου αλλά να λειτουργεί και ως αυτόνομο σχόλιο. Μεταμόρφωσε το υπόγειο γκαράζ του Ιδρύματος Κακογιάννη σ' ένα τεράστιο γιουσουρούμ όπου είναι συγκεντρωμένα, ατάκτως ερριμμένα, πάρα πολλά αντικειμενα χωρίς πραγματική αξία. Ανάμεσά τους, ωστόσο, μπορείς να απομονώσεις ουκ ολίγα, συμβολικά διαδοχικών εποχών (μικροαστισμού), από το κρεβάτι από σανό και τη φλοκάτη έως τα σύνθετα, την τηλεόραση και την οθόνη του κομπιούτερ, και από την ελληνική σημαία ως τα λούτρινα κουκλάκια κινεζικής παραγωγής.  Ένα σκηνικό αντι-εικαστικό, που μοιάζει να 'χει προκύψει σαν από ακαριαίο μοντάζ εσωτερικών ελληνικών σπιτιών (με πανωσήκωμα), ένα άλλοτε απωθητικό, άλλοτε συγκινητικό βλαχομπαρόκ, εγκαταλειμμένο από ζωή μόλις ένα λεπτό πριν – ένα λεπτό μετά: σκουπιδότοπος.

 

Συνέβη το εξής ενδιαφέρον: τόσο το σκηνικό όσο και ο ερμηνευτικός τρόπος που πρότεινε ο Σκουρλέτης λειτούργησε ανταγωνιστικά προς το έργο του Δημητριάδη, που ήθελε «ησυχία» για να ακουστεί. Κατά τη γνώμη μου, είναι ένας λόγος μετά-την-κραυγή, που έχει εσωτερικεύσει την κραυγή και απαιτεί την απόλυτη γύμνια. Όμως, αυτό ακριβώς το σκηνικό διαμόρφωσε τον ιδανικό χώρο για να ακουστεί το κείμενο του Δημητριάδη Εμείς και οι Έλληνες (από το Πέρασμα στην άλλη όχθη - Συζητήσεις με τον Γ. Καλιεντζίδη, εκδ. Άγρα, 2005) που ακούγεται ηχογραφημένο στην παράσταση Φευγάδα - Εμείς κι οι Έλληνες» της 27χρονης Ηλέκτρας Ελληνικιώτη.

 

Το πρώτο συνθετικό του τίτλου, ωστόσο, είμαι μια λέξη επινοημένη από τον Γιώργο Πρεβερουδάκη, από το Κλέφτικο (εκδ. Πανοπτικόν, Φεβρουάριος 2013). Ο 37χρονος ποιητής εμπνέεται από το πρώτο και το τρίτο μέρος του «Ουρλιαχτού» και από τα ποιήματα «Αμερική» και «Θεία Ρόζα» του Γκίνσμπεργκ για να μιλήσει για την Ελλάδα της καθημερινής μας αναχώρησης, για την Ελλάδα ως γη ξένη, για την πατρίδα ως ξενιτιά.

 

Πατρίδα ως ξενιτιά. Facebook Twitter

 

Ποια δύναμη οδήγησε δύο σκηνοθέτες της νεότερης γενιάς να στραφούν στο Κλέφτικο και να θελήσουν να το κοινωνήσουν στο κοινό του θεάτρου; Νομίζω ότι είναι η δύναμη της απελπισίας που νιώθουν οι νέοι (όσοι εξ αυτών τουλάχιστον δεν αναλώνουν την ενέργειά τους σε ποστάρισμα selfies στα κοινωνικά δίκτυα) για τη σημερινή Ελλάδα, όχι της κρίσης απλώς αλλά του πλήρους αδιεξόδου. Μια Ελλάδα γερασμένη, χωρίς μέλλον, που οι νέοι της, τα καλύτερα μυαλά ανάμεσα τους, είτε φεύγουν είτε καθηλώνονται στη «φαιδρότερη Λογική», σ' έναν μίζερο αγώνα επιβίωσης, «θωπεύοντας στις ουρές του ΟΑΕΔ το μακρύτερο μανίκι της μεταμοντερνίλας». Η Ελληνικιώτη συνέδεσε εύστοχα τον λόγο του Δημητριάδη με την κραυγή του Πρεβερουδάκη με συνδετικό υλικό το μετά-την-καταστροφή σκηνικό του Σκουρλέτη. Ο Δημήτρης Τσιάμης στράφηκε αλλού, στις τελετουργίες της άνοιξης, που έχουν διττή φύση: σημαίνουν τη νίκη της ζωής επί του θανάτου κι εμπεριέχουν τόσο τον θρήνο και το πένθος για τη ζωή που χάθηκε όσο και τον ύμνο και τη χαρά για την καινούργια ζωή. Οι τελετές της άνοιξης δεν αποχαιρετούν απλώς τον χειμώνα, γιορτάζοντας την αναγέννηση της φύσης, αλλά ξορκίζουν το Κακό (το κάψιμο των ξοάνων ή του Ιούδα). Τον Επιτάφιο Θρήνο ακολουθεί το «Χριστός Ανέστη».

 

Η παράστασή του ξεκινά με έναν ηθοποιό, που ανεβασμένος σε μια σκάλα μυεί το κοινό στη ναρκω-θετημένη ποίηση του Γκίνσμπεργκ – η εικόνα φέρνει στον νου την πρώτη ανάγνωση του «Ουρλιαχτού», τον Μάρτιο του 1956, όταν ο Γκίνσμπεργκ, πάνω σ' ένα δέντρο και γυμνός, απάγγειλε τους στίχους του σε φίλους του. Η απόσταση από τους στίχους του Πρεβερουδάκη δεν είναι μεγάλη και το πέρασμα στη σκηνή του Bios γίνεται τόσο αρμονικά, ώστε πραγματικά θαυμάζεις το ότι ένα ποίημα, γραμμένο 60 χρόνια πριν, σε εντελώς διαφορετικές συνθήκες και για άλλο κοινό, δίνει έμπνευση για ένα νέο ποίημα, μιας εντελώς διαφορετικής εποχής – κι απελπισίας.

 

«Είδα τα καλύτερα μυαλά της γενιά μου / χαλασμένα απ' την τρέλα / λιμασμένα υστερικά γυμνά / να σέρνονται μέσα απ' τους νέγρικους δρόμους την αυγή / γυρεύοντας μια φλογισμένη δόση» γράφει ο Γκίνσμπεργκ. «Είδα τις καλύτερες γενιές του μυαλού μου / διαλυμένες στη φαιδρότερη Λογική / υστερικές, γυμνές και χρεωμένες / να σέρνονται σε βαλκάνιους δρόμους την αυγή γυρεύοντας / τρόπους για να πληρωθεί μια αναγκαία δόση» γράφει ο Πρεβερουδάκης.

 

Το χρονικό σημείο είναι οριακό –την περασμένη Κυριακή ψηφίστηκε από μια πλειοψηφία τρόμου το περίφημο «πολυνομοσχέδιο»-ταφόπλακα, που δικαιώνει τον Δημητριάδη όταν γράφει (αναπτύσσοντας, με τη γνωστή οξύτητά του, εκείνο το παλιό σύνθημα στους δρόμους, «Έλληνας δεν είσαι, Έλληνας γίνεσαι»):

«[...] Οι Έλληνες είναι Έλληνες επειδή και όταν η Ελλάδα δεν τους ανήκει.

 

Το ανάποδο σλόγκαν, δημαγωγικό και παραπλανητικό, στην πραγματικότητα αντιλαϊκό και στην ουσία ανθελληνικό, ληξιαρχική πράξη γεννήσεως του σημερινού μηδενός, κολάκευε το αταβιστικό αίσθημα κυριότητας επιστεγάζοντας, με την αγοραία μαυλιστικότητά του, τη βολεμένη και ανέξοδη βεβαιότητα του αυτοβαυκαλιζόμενου κατέχοντος.

Διότι, πίσω από την ύπουλη φτήνια αυτού του σλόγκαν κρυβόταν ο απεριχώρητος τρόμος της απώλειας. Μιας απώλειας συντελεσμένης».

 

Για ποιον πολιτισμό και για ποια τέχνη να μιλήσουμε, λοιπόν, αυτήν τη στιγμή; Την απάντηση δίνουν νέοι καλλιτέχνες όπως ο Τσιάμης και η Ελληνικιώτη, που αποσπώντας τους στίχους του Πρεβερουδάκη από το βιβλιαράκι που τους περιέχει τους μετατρέπουν σε υλικό αντίστασης, αποδεικνύοντας ότι η ήττα δεν θα εγκατασταθεί όσο νέοι άνθρωποι αντιδρούν και πιστεύουν. Στη ζωή. Στην τέχνη. Στους ανθρώπους που μπορούν και θέλουν να καταλάβουν το αναγκαίο: για να δούμε καθαρά γύρω μας και μέσα μας άλλος τρόπος δεν υπάρχει από το να πάρουμε απόσταση απ' ό,τι θεωρούμε δεδομένο, κεκτημένο, συντελεσμένο. Εμείς ως μη Έλληνες.

 

 

Το Κλέφτικο

Σκηνοθεσία: Δημήτρης Τσιάμης

Πρωταγωνιστούν: Μάγια Ανδρέου, Κατερίνα Βούρτση, Κωσταντίνος Παπαθεοδώρου, Αντώνης Τσίλλερ


BIOS
Πειραιώς 84, 210 3425 335
Έως 06/04

0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

ΕΠΕΞ ΤΙΤΛΟΙ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ Νίκος Χατζόπουλος

Νίκος Χατζόπουλος / «Αν σκέφτεσαι μόνο το ταμείο, κάποια στιγμή το ταμείο θα πάψει να σκέφτεται εσένα»

Ο Νίκος Χατζόπουλος έχει διανύσει μια μακρά πορεία ως ηθοποιός, σκηνοθέτης, μεταφραστής και δάσκαλος υποκριτικής. Μιλά στη LIFO για το πόσο έχει αλλάξει το θεατρικό τοπίο σήμερα, για τα πρόσφατα περιστατικά λογοκρισίας στην τέχνη, καθώς και για τις προσεχείς συνεργασίες του με τον Γιάννη Χουβαρδά και τον Ακύλλα Καραζήση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τι θα δούμε φέτος στο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας;

Χορός / Τι θα δούμε φέτος στο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας;

Maguy Marin, Χρήστος Παπαδόπουλος, Damien Jalet, Omar Rajeh και άλλα εμβληματικά ονόματα του χορού πρωταγωνιστούν στις 20 παραστάσεις του φετινού προγράμματος του 31ου Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας, που θα πραγματοποιηθεί από τις 18-27 Ιουλίου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Μια άλλη Θήβα»: Η πιο αθόρυβη επιτυχία της θεατρικής Αθήνας

The Review / «Μια άλλη Θήβα»: Η παράσταση-φαινόμενο που ξεπέρασε τους 100.000 θεατές

O Χρήστος Παρίδης συνομιλεί με τη Βένα Γεωργακοπούλου για την θεατρική παράσταση στο Θεάτρο του Νέου Κόσμου, σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου, που διανύει πλέον την τρίτη της σεζόν σε γεμάτες αίθουσες. Ποιο είναι το μυστικό της επιτυχίας της; Το ίδιο το έργο ή οι δύο πρωταγωνιστές, ο Θάνος Λέκκας και ο Δημήτρης Καπουράνης, που καθήλωσαν το κοινό;
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Διαβάζοντας Ευριπίδη καταλαβαίνεις πού πάτησε η ακροδεξιά»

Θέατρο / «Διαβάζοντας Ευριπίδη καταλαβαίνεις πού πάτησε η ακροδεξιά»

Η Μαρία Πρωτόπαππα σκηνοθετεί την «Ανδρομάχη» στην Επίδαυρο, με άντρες ηθοποιούς στους γυναικείους ρόλους, εξερευνώντας τις πολιτικές και ηθικές διαστάσεις του έργου του Ευριπίδη. Η δημοκρατία, η ελευθερία, η ηθική και η ευθύνη ηγετών και πολιτών έρχονται σε πρώτο πλάνο σε μια πολιτική και κοινωνική τραγωδία με πολυδιάστατη δομή.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η «Χρυσή Εποχή»

Αποστολή στο Νόβι Σαντ / Κωνσταντίνος Ρήγος: «Ήθελα ένα υπέροχο πάρτι όπου όλοι είναι ευτυχισμένοι»

Στη νέα παράσταση του Κωνσταντίνου Ρήγου «Χρυσή Εποχή», μια συμπαραγωγή της ΕΛΣ με το Φεστιβάλ Χορού Βελιγραδίου, εικόνες από μια καριέρα 35 ετών μεταμορφώνονται ‒μεταδίδοντας τον ηλεκτρισμό και την ενέργειά τους‒ σε ένα ολόχρυσο ξέφρενο πάρτι.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
CHECK Απόπειρες για τη ζωή της: Ψάχνοντας την αλήθεια για τις υπέροχες, βασανισμένες γυναίκες και τις τραγικές εμπειρίες τους

Θέατρο / Η βάρβαρη εποχή που ζούμε σε μια παράσταση

Ο Μάρτιν Κριμπ στο «Απόπειρες για της ζωή της» που ανεβαίνει στο Θέατρο Θησείον σκιαγραφεί έναν κόσμο όπου κυριαρχεί ο πόλεμος, ο θάνατος, η καταπίεση, η τρομοκρατία, η φτώχεια, ο φασισμός, αλλά και ο έρωτας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
To νόημα τού να ανεβάζεις Πλάτωνα στην εποχή του ΤikTok

Άννα Κοκκίνου / To νόημα τού να ανεβάζεις το Συμπόσιο του Πλάτωνα στην εποχή του tinder

Η Άννα Κοκκίνου στη νέα της παράσταση αναμετριέται με το «Συμπόσιο» του Πλάτωνα και τις πολλαπλές όψεις του Έρωτα. Εξηγεί στη LiFO για ποιον λόγο επέλεξε να ανεβάσει το αρχαίο φιλοσοφικό κείμενο, πώς το προσέγγισε δραματουργικά και κατά πόσο παραμένουν διαχρονικά τα νοήματά του.
M. HULOT
«Άμα σε λένε “αδελφή”, πώς να δεχτείς την προσβολή ως ταυτότητά σου;»

Θέατρο / «Άμα σε λένε “αδελφή”, πώς να δεχτείς την προσβολή ως ταυτότητά σου;»

Η παράσταση TERAΣ διερευνά τις queer ταυτότητες και τα οικογενειακά τραύματα, μέσω της εμπειρίας της αναγκαστικής μετανάστευσης. Μπορεί τελικά ένα μέλος της ΛΟΑΤΚΙΑ+ κοινότητας να ζήσει ελεύθερα σε ένα μικρό νησί;
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Αντώνης Αντωνόπουλος από μικρός είχε μια έλξη για τα νεκροταφεία ή Όλα είναι θέατρο αρκεί να στρέψεις το βλέμμα σου πάνω τους ή Η παράσταση «Τελευταία επιθυμία» είναι ένα τηλεφώνημα από τον άλλο κόσμο

Θέατρο / «Ας απολαύσουμε τη ζωή, γιατί μας περιμένει το σκοτάδι»

Ο Αντώνης Αντωνόπουλος, στη νέα του παράσταση «Τελευταία Επιθυμία», δημιουργεί έναν χώρο όπου ο χρόνος για λίγο παγώνει, δίνοντάς μας τη δυνατότητα να συναντήσουμε τους νεκρούς αγαπημένους μας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Όσα (δε) βλέπουν τα μέντιουμ

Θέατρο / Όσα (δε) βλέπουν τα μέντιουμ

«Δεν πηγαίνουμε ποτέ στη Μόσχα, όμως η επιθυμία γι’ αυτήν κυλάει διαρκώς μέσα μας» - Κριτική της Λουίζας Αρκουμανέα για τη sold-out παράσταση «Τρεις Αδελφές» του Τσέχοφ, σε σκηνοθεσία Μαρίας Μαγκανάρη στο Εθνικό Θέατρο.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Θέμελης Γλυνάτσης: Ας ξεκινήσουμε με το να είμαστε πολύ πιο τολμηροί με τους ρόλους που δίνουμε στους νέους καλλιτέχνες, κι ας μην είναι τέλειοι

Θέατρο / Μια όπερα με πρωταγωνιστές παιδιά για πρώτη φορά στην Ελλάδα

Μεταξύ χειροποίητων σκηνικών και σκέψεων γύρω από τη θρησκεία και την εξουσία, «Ο Κατακλυσμός του Νώε» δεν είναι άλλη μια παιδική παράσταση, αλλά ανοίγει χώρο σε κάτι μεγαλύτερο: στη δυνατότητα τα παιδιά να γίνουν οι αυριανοί δημιουργοί, όχι απλώς οι θεατές.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ηow to resuscitate a dinosaur/ Έι, Romeo, πώς δίνεις το φιλί της ζωής σε έναν δεινόσαυρο;

Guest Editors / «Ο Καστελούτσι σκηνοθετεί μια υπόσχεση· και κάνει τέχνη εκκλησιαστική»

«Πέρασαν μέρες από την πρώτη μου επαφή με τη Βερενίκη. Μάντρωσα ένα κοπάδι σκέψεις» – ο Κυριάκος Χαρίτος γράφει για μια από τις πολυσυζητημένες παραστάσεις της σεζόν, που ανέβηκε στη Στέγη.
ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΧΑΡΙΤΟΣ
Onassis Dance Days 2025: Ένας ύμνος στα αδάμαστα σώματα

Θέατρο / Onassis Dance Days 2025: Ένας ύμνος στα αδάμαστα σώματα

Ένα νέο, αλλιώτικο σύμπαν για τον «χορό» ξεδιπλώνεται από τις 3 έως τις 6 Απριλίου στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, μέσα από τα πρωτοποριακά έργα τεσσάρων κορυφαίων Ελλήνων χορογράφων και του διεθνούς φήμης Damien Jalet.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Κώστας Νικούλι

Θέατρο / «Μπορώ να καταλάβω το πώς είναι να νιώθεις παρείσακτος»

Ο 30χρονος Κώστας Νικούλι μιλά για την πορεία του μετά το «Ξενία» που του χάρισε το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου ηθοποιού όταν ήταν ακόμα έφηβος, για το πόσο Έλληνας νιώθει, για την πρόκληση του να παίζει τρεις γκέι ρόλους και για το πόσο τον έχει αλλάξει το παιδί του.
M. HULOT
Μέσα στον θησαυρό με τις εμβληματικές φορεσιές της Δόρας Στράτου

Θέατρο / «Κάποτε έδιναν τις φορεσιές για έναν πλαστικό κουβά, που ήταν ό,τι πιο μοντέρνο»

Μια γνωριμία με τη μεγάλη κληρονομιά της Δόρας Στράτου μέσα από τον πλούτο αυθεντικών ενδυμάτων που δεν μπορούν να ξαναραφτούν σήμερα και συντηρούνται με μεγάλο κόπο, χάρη στην αφοσίωση και την εθελοντική προσφορά μιας ομάδας ανθρώπων που πιστεύουν και συνεχίζουν το όραμά της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ