Όσοι ισχυρίζονται ότι η Νέα Υόρκη είναι η παγκόσμια πρωτεύουσα του χορού δεν χρειάζονται και πολλά επιχειρήματα για να το υποστηρίξουν. Αρκεί το τμήμα χορού της Δημόσιας Βιβλιοθήκης της Νέας Υόρκης, το οποίο περιλαμβάνει την μεγαλύτερη, την πιο εκλεκτική και την πιο πρωτοποριακή συλλογή υλικών χορού οπουδήποτε στον κόσμο. Εκτός από τους πολύτιμους θησαυρούς αιώνων και αντίτυπα κάθε βιβλίου για το χορό που εκδόθηκε ποτέ, το Ίδρυμα φροντίζει να κινηματογραφεί τις παραγωγές χορού που παρουσιάζονται στην πόλη για το αρχείο του μέλλοντος. Και βέβαια διατηρεί πάντα ανοιχτές τις πόρτες της τόσο σε ειδικευμένους ερευνητές όσο και στο κοινό.
Για όλους τους θαυμαστές του χορού που δεν ζουν στην πόλη, κάθε επίσκεψη στη Νέα Υόρκη επιβάλλεται να συμπεριλάβει και μια περιήγηση στον τρίτο όροφο της βιβλιοθήκης, που βρίσκεται στο Lincoln Center, και μόνο για να δει κανείς αποσπάσματα έστω από τις ταινίες για το χορό που είναι συγκεντρωμένες εκεί. Με ένα κλικ, μπορεί ο επισκέπτης να παρακολουθήσει έναν θρύλο σαν τον Μερς Κάνινχαμ να αποδίδει με τη θεατρική ομάδα σε μια μνημειώδη παράσταση του 1964 ή τη «Σερενάτα» του Μπαλανσίν ή διάφορα κλιπ από τις επισκέψεις του Ballet Russe de Monte Carlo το 1940 και το 1944 ή ολόκληρη την «Ωραία κοιμωμένη» με την Μαργκότ Φοντέιν κατά την περιοδεία της στις αρχές της δεκαετίας του '50.
Τα σχέδιά του Νιζίνσκι είναι σα να επιχειρούν να αναπαραστήσουν, με διάφορους αλληγορικούς τρόπους, μάτια. Στο πλαίσιο των γραπτών του πάντως, δεν είναι δύσκολο να φανταστούμε ότι πρόκειται για τα μάτια του Θεού
Το τμήμα χορού περιλαμβάνει επίσης, μεταξύ πολλών άλλων, τις συλλογές του Μπαρίσνικοφ, του Κάνινχαμ και του Τζερόμ Ρόμπινς. Το πλήρες όνομα άλλωστε του τμήματος είναι Jerome Robbins Dance Division, ως ένδειξη ευγνωμοσύνης στον χορογράφο ο οποίος είχε δωρίσει στο ίδρυμα σημαντικό μέρος της αμοιβής του από τον «Βιολιστή στη στέγη».
Και φέτος, το τμήμα χορού της βιβλιοθήκης γιορτάζει τα 75 χρόνια του και στρέφει τον προβολέα του σε μερικά από τα πιο πολύτιμα μόνιμα εκθέματά του, όπως οι μπαλαρίνες της Άννα Πάβλοβα και το ημερολόγιο του Νιζίνσκι.
Τα πόδια της Άννα Πάβλοβα ήταν παροιμιωδώς κυρτά και κωνικά, τα παπούτσια χορού που χρησιμοποιούσε όμως ήταν πολύ πιο στενά για τις μύτες των ποδιών απ' όσο θα μπορούσε να ανεχτεί μια σύγχρονη χορεύτρια. Ήταν η πιο διάσημη χορεύτρια με τα πιο διάσημα πόδια – οι μπαλαρίνες της όμως προκαλούν δέος για τη δύναμη που είχαν αυτά τα λεπτά πόδια (το ζευγάρι υπολογίζεται ότι κατασκευάστηκε κατά τη δεκαετία του 1920, περίοδο όπου η Πάβλοβα έκανε διαρκώς περιοδείες ανά την υφήλιο). Διακρίνεται επίσης η απίστευτη ραφή στα πλάγια που μόνο να υποθέσουμε μπορούμε τι ισορροπία μπορεί να προσέφερε.
Το 1919, στα 30 του, ο θρυλικός ήδη τότε χορευτής και χορογράφος Βασλάβ Νιζίνσκι (1889-1950) διαγνώστηκε με σχιζοφρένεια και υποχρεώθηκε να περάσει το υπόλοιπο της ζωής του από το ένα ψυχιατρικό ίδρυμα στο άλλο. Στα πρώτα στάδια της βαριάς του ασθένεια διατηρούσε ένα εκπληκτικό ημερολόγιο, το οποίο κυκλοφόρησε σε λογοκριμένη (από τη σύζυγό του Ρομόλα) εκδοχή το 1936, ενώ μια πιστότερη έκδοση κυκλοφόρησε μόλις το 1999. Στη βιβλιοθήκη υπάρχει το πρωτότυπο.
Κοιτάζοντας τις σελίδες του, παρακολουθεί το μυαλό του Νιζίνσκι να χάνεται σε διαφορετικές κατευθύνσεις, επανέρχεται όμως τακτικά στο ζήτημα του Θεού, με τον οποίο ο Νιζίνσκι φαίνεται κατά τόπους να ταυτίζει τον εαυτό του. Τα σχέδιά του έχουν μια περίεργη ισχύ και είναι σα να επιχειρούν να αναπαραστήσουν με διάφορους αλληγορικούς τρόπους, μάτια – αυτή ήταν η πρόθεσή του, σύμφωνα με τη γυναίκα του. Στο πλαίσιο των γραπτών του πάντως, δεν είναι δύσκολο να φανταστούμε ότι πρόκειται για τα μάτια του Θεού.
Με στοιχεία από τους New York Times
