Δεν είναι καθόλου εύκολο να επικοινωνήσεις με κάποιον που βρίσκεται στην Κίνα. Όπως είναι γνωστό, όλα τα γνωστά και εντελώς κεκτημένα στην καθημερινότητά μας social media εκεί υπόκεινται σε κρατικό έλεγχο. Messenger, What's App, Skype, FaceTime είναι συχνά κλειδωμένα, οι «Δυτικοί» επισκέπτες καταφεύγουν σε συνδέσεις VPN για να χρησιμοποιούν ξένους servers και η Στεφανία Γουλιώτη με προειδοποίησε εξαρχής, από το πρώτο μας μήνυμα, ότι ίσως να δυσκολευτούμε.
Τελικά, χρειάστηκε να εγκαταστήσω το κινεζικό WeChat, ένα από τα πιο δημοφιλή εγχώρια μέσα κοινωνικής δικτύωσης, για να καταφέρω να τη βρω, το απόγευμα της προηγούμενης Πέμπτης – βράδυ για εκείνην, μετά από άλλη μια κουραστική μέρα πολύωρων προβών.
Η Στεφανία βρίσκεται στο Πεκίνο από τα μέσα Δεκεμβρίου και προετοιμάζεται για το ανέβασμα του Αγαμέμνονα του Αισχύλου σε σκηνοθεσία Στάθη Λιβαθινού, μια συνεργασία του δικού μας Εθνικού Θεάτρου με τον αντίστοιχο κινεζικό θεσμό, στο πλαίσιο των πολιτιστικών ανταλλαγών Ελλάδας-Κίνας.
Στην παράσταση υποδύεται την Κλυταιμνήστρα, ενώ ακόμα μια Ελληνίδα ηθοποιός, η Αντιγόνη Φρυδά, κρατά τον ρόλο της Κασσάνδρας. Έλληνες είναι, επίσης, η χορογράφος Μαριάννα Καβαλλιεράτου, η σκηνογράφος Ελένη Μανωλοπούλου και ο φωτιστής Αλέκος Γιάνναρος.
Όλοι οι ανδρικοί ρόλοι έχουν ανατεθεί σε Κινέζους ηθοποιούς. Το έργο θα παρουσιαστεί στα κινεζικά, με τα κομμάτια των γυναικών στα ελληνικά, ένα πείραμα που δοκιμάστηκε πριν από λίγο καιρό και στην Αθήνα με την παρουσίαση του έργου Ο ορφανός Τζάο στο Εθνικό. Θα παιχτεί από τα μέσα Φεβρουαρίου μέχρι τις αρχές Μαρτίου και μετά την επιστροφή της ελληνικής ομάδας στην Αθήνα θα συνεχιστεί με Κινέζες αντικαταστάτριες.
Όταν έχεις να κάνεις κάτι τόσο αρχετυπικό με ανθρώπους που δεν μιλούν τη γλώσσα σου και είσαι σε ένα πρότζεκτ όπου πρέπει να αντιπροσωπεύσεις μια χώρα, και αντίστοιχα εκείνοι να μπουν στον κόσμο μιας άλλης χώρας, και οι δύο πλευρές καταφεύγουν σε αυτό που είναι πιο κοντά στην παράδοση.
«Η καθημερινότητα εδώ είναι αρκετά περίεργη, από πολύ βασικά πράγματα, όπως, ας πούμε, το τι θα φας, μέχρι τα ωράρια» ξεκινά να μου περιγράφει η Στεφανία.
«Ακόμα και στο περπάτημα, για να πάω καθημερινά από το ξενοδοχείο μέχρι το θέατρο, έχω πολλή ζωή κινεζική να αντιμετωπίσω. Μικρές εκπλήξεις, από τον καιρό που δεν σε αφήνει να βγεις έξω χωρίς να έχεις πολλές στρώσεις ρούχα –γιατί εδώ είμαστε συχνά στους μείον δέκα– μέχρι το νέφος, που πρέπει να ξυπνήσεις το πρωί και να δεις αν θα βγεις με μάσκα ή όχι.
Αυτές οι διαρκείς εκπλήξεις με συντροφεύουν καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας και μου συμβαίνουν ιδίως στην επικοινωνία με τους ανθρώπους».
Ο Αγαμέμνων στην ουσία αποτελεί συνέχεια της μελέτης της Γουλιώτη πάνω στην αισχύλεια τριλογία, ένα νέο τεράστιο στοίχημα που θα μπορούσαμε να πούμε ότι τοποθετείται στην αντίπερα όχθη σε σχέση με τις «Ευμενίδες» που παρουσίασε το καλοκαίρι, στις 6 το πρωί, στο Αρχαίο Στάδιο της Επιδαύρου.
Εκεί ήταν ολομόναχη, σκηνοθετούσε τον εαυτό της και είχε να αναμετρηθεί με τη δύσκολη και άβολη συνθήκη της ώρας και της διασκευής του έργου σε μονόλογο.
Τώρα καθοδηγείται από τον καλλιτεχνικό διευθυντή του Εθνικού, αλλά πλαισιώνεται από συναδέλφους συνηθισμένους σε άλλη μέθοδο και τεχνική, με τους οποίους μετά βίας συνεννοείται λεκτικά, ευρισκόμενη χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από τον δυτικό πολιτισμό και φέρουσα το βάρος τού να παρουσιάσει την επιτομή της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς σε ένα κοινό με εξίσου ισχυρή, αλλά τελείως διαφορετική κουλτούρα.
«Για μένα είναι περίεργο που έκανα μια τραγωδία το καλοκαίρι και τον χειμώνα συναλλάσσομαι πάλι με τραγωδία. Είναι σαν να βλέπω το ίδιο όνειρο σε συνέχειες. Την Ιφιγένεια την έχω κλάψει από πολλές πλευρές. Ως Ηλέκτρα, ως Κλυταιμνήστρα, σαν να περιστρέφονται όλοι οι συνειρμοί μου γύρω από το ίδιο θέμα.
Βέβαια, αυτό έχει τρομερό ενδιαφέρον, ειδικά αν το βλέπεις να συμβαίνει εδώ, σε συνθήκες εντελώς απρόβλεπτες».
Το έργο, φυσικά, δεν επιλέχθηκε τυχαία από τον Στάθη Λιβαθινό. Αποτελεί ένα χαρακτηριστικό έργο της θεατρικής μας παράδοσης, όπως σημειώνει η Στεφανία. «Έπρεπε να είναι Αισχύλος, γιατί είναι ο αρχαιότερος, ο πιο χαρακτηριστικός της τραγωδίας, γιατί όσο πάμε προς Σοφοκλή και Ευριπίδη αρχίζουν και λειαίνουν οι γωνίες της.
Πιστεύω ότι ο Στάθης διάλεξε το συγκεκριμένο, έτσι όπως τον βλέπω να το σκηνοθετεί, γιατί είναι πολύ σημαντικό το κομμάτι της εικόνας του ηγέτη. Δεν ξέρω τι συνειρμούς έχει κάνει με τον Μάο και τη γενικότερη συνθήκη της Κίνας, αλλά κάπως έτσι πρέπει να συντονίστηκε».
Θα είναι πιο εύληπτο το έργο στο κοινό μέσω αυτής της σύνδεσης; «Όχι απαραίτητα, ίσως θα του είναι πιο εύκολο να κάνει εικόνες, να δει μια αντιστοιχία με κάτι, να δει τι παθαίνει ένας ηγέτης, τη στιγμή που η ιστορία της Κίνας έχει χαρακτηριστεί τόσο πολύ από αυτό τον ηγέτη, με τα χιλιάδες κακά και ανάποδά του. Για μένα, πάντως, το ίδιο το έργο δεν παύει να είναι κάτι το ανεξάντλητο».
Η Στεφανία θεωρεί όντως πως είναι τεράστια η ευθύνη της διαχείρισης της Κλυταιμνήστρας, της οποίας «η γυναικεία φύση όλη είναι μαζεμένη μέσα της», νιώθει πως καλείται να αντιπροσωπεύσει τις γυναίκες όλου του κόσμου, σε όποια φάση κι αν βρίσκονται.
«Ό,τι λογική εξήγηση και να δίνεις στη συμπεριφορά της, θα πέσεις σε τοίχο, οπότε μου αρέσει πολύ που κινούμαι μέσα σε άγνωστες περιοχές ιδιοσυγκρασιών».
Πού εντοπίζει, όμως, τις βασικότερες διαφορές στη δική της θεατρική παιδεία σε σχέση με αυτή των Κινέζων συναδέλφων της και πώς καταφέρνει να συνεργαστεί μαζί τους; «Προσπαθούμε να βρούμε διάφορους κώδικες επικοινωνίας που να μην είναι απλοί» θα μου πει. «Να καταλαβαίνουμε τον άλλο ψυχικά και όχι να κάνουμε νοήματα για το πότε τελείωσες και το πότε αρχίζω. Ρυθμικούς τρόπους, δηλαδή.
Ο ρυθμός είναι κάτι πολύ κοινό και προσπαθούμε να βρούμε αυτό που θα μας παρασύρει όλους. Βασική δυσκολία και για τις δύο πλευρές και μεγάλο μειονέκτημα και για τους Έλληνες και για τους Κινέζους ηθοποιούς –κάποιος άλλος θα μπορούσε να το φορτώσει με ωραία λόγια, εγώ βλέπω την αρνητική του πλευρά– είναι ότι είμαστε φορτωμένοι με το βάρος της παράδοσης.
Προσπαθούμε να αποτινάξουμε πάρα πολύ εγγεγραμμένο DNA από πάνω μας, ένα DNA που απαιτεί να κάνεις τα πράγματα κάπως και να μην είσαι "προσωπικός", τελικά. Νομίζω ότι αυτό μας ενώνει και δεν μπορούμε να απεγκλωβιστούμε.
Όταν έχεις να κάνεις κάτι τόσο αρχετυπικό με ανθρώπους που δεν μιλούν τη γλώσσα σου και είσαι σε ένα πρότζεκτ όπου πρέπει να αντιπροσωπεύσεις μια χώρα, και αντίστοιχα εκείνοι να μπουν στον κόσμο μιας άλλης χώρας, και οι δύο πλευρές καταφεύγουν σε αυτό που είναι πιο κοντά στην παράδοση – λέω «παράδοση» εννοώντας την προσκόλληση στο παρελθόν, σε αυτά που μας είναι γνωστά απλώς και μόνο επειδή είμαι Ελληνίδα ή επειδή είναι Κινέζος.
Είναι εγκλωβιστικό, μας κάνει κάπως στείρους, αλλά, από την άλλη, είναι συγκινητικό το ότι χρειαζόμαστε αυτό το σημείο αναφοράς για να λειτουργήσουμε».
Το θέατρο όπου θα ανέβει ο Αγαμέμνων είναι μια σύγχρονη σκηνή, ένα από τα πολλά εθνικά θέατρα της τεράστιας πόλης.
Δουλεύουν οκτάωρο, τρώνε όλοι μαζί το μεσημέρι, προσπαθώντας να μιλήσουν, αφήνοντας τη μεταφράστρια να κάνει κι εκείνη το διάλειμμά της, «με φτωχά αγγλικά και πολλή κινησιολογία».
Την ώρα που η Στεφανία μου περιγράφει τις συνθήκες δουλειάς τους, η συνομιλία μας διακόπτεται και το WeChat δεν επανέρχεται παρά ένα δεκάλεπτο αργότερα. «Είναι όλοι τρομερά διαθέσιμοι, ευχάριστοι και ευγνώμονες γι' αυτό που συμβαίνει» συνεχίζει. «Πέρα από το αν θα βγει καλή η παράσταση, αντιλαμβάνονται πόσο σημαντική και σπάνια είναι αυτή η σύμπραξη και καταλαβαίνουν την αξία του εγχειρήματος.
Και ο Στάθης έχει τερατώδη υπομονή σε πράγματα διαδικαστικά, που είναι πολύ δύσκολα. Τα διευθετεί όλα, ας πούμε το γεγονός ότι κάποιοι ηθοποιοί έπρεπε να αποχωρήσουν λόγω των συμβολαίων τους. Αυτό που θα προκύψει είναι το αποτέλεσμα της συνομιλίας του Στάθη με τις συνθήκες εδώ, δεν είναι μόνο η σκέψη του πίσω από τα πράγματα».
Μου έστειλαν να υπογράψω ένα κείμενο που δεν είχε επιχειρήματα ως προς το γιατί μπορεί να είναι καλή ή όχι καλή αυτή η συμφωνία. Θα μου πεις, γιατί δεν το ψάχνεις; Πρέπει να επιβιώσω κιόλας, έχω να μελετήσω για τη δουλειά μου, όχι για τη συμφωνία.
Την ώρα που μιλάμε, στη Βουλή συνεδριάζουν λίγο πριν από την ψήφιση της Συμφωνίας των Πρεσπών. Τη ρωτώ αν έχει επαφή με τα καθ' ημάς όσο καιρό βρίσκεται εκτός.
«Το μεγάλο μου πρόβλημα σε όλο αυτό είναι η ενημέρωση, που τη θεωρώ τρομερά ελλιπή. Μου έστειλαν να υπογράψω ένα κείμενο που δεν είχε επιχειρήματα ως προς το γιατί μπορεί να είναι καλή ή όχι καλή αυτή η συμφωνία. Θα μου πεις, γιατί δεν το ψάχνεις; Πρέπει να επιβιώσω κιόλας, έχω να μελετήσω για τη δουλειά μου, όχι για τη συμφωνία.
Θα ήθελα πιο άμεση και πιο εύκολη πρόσβαση στην πραγματική πληροφόρηση. Έχουμε πρόσβαση σε πολλή και άχρηστη πληροφορία, αλλά όχι στο τι πραγματικά είναι αυτή η συμφωνία.
Με θλίβει που ό,τι θέση και να πάρεις απέναντι σε οποιοδήποτε τέτοιο γεγονός αμέσως κομματικοποιείται. Δεν είμαι καθόλου έτσι. Δεν μου αρέσουν ούτε οι μεν ούτε οι δε. Κάποια πράγματα που κάνουν οι μεν μου αρέσουν, όπως και κάποια που κάνουν οι δε.
Δεν μπορώ να πάρω θέση πολιτική, δυστυχώς όλα μεταφράζονται έτσι και βρίσκεσαι σταμπαρισμένος. Οπότε προτιμώ να μένω σιωπηλή μέχρι να μπορώ να εκφράσω μια γνώμη και να νιώθω ασφαλής».
Στην περίπτωση της Γουλιώτη, που για όσα πιστεύει αρθρώνει πάντα σαφή λόγο, είναι πρόσφατες οι αντιδράσεις μέρους της LGBT κοινότητας για τις δηλώσεις της σχετικά με το Athens Pride.
Ενώ η ηθοποιός παλιότερα είχε συμμετάσχει ενεργά σε αυτό, το καλοκαίρι δήλωσε πως δεν συμφωνεί με τον τρόπο που γίνεται και η συζήτηση που ακολούθησε ήταν μεγάλη. Της θυμίζω το γεγονός και μου απαντά πως «κάνουμε πολιτική στην προσωπική μας ζωή και όχι με την προσωπική μας ζωή.
Δεν θεωρώ ότι μπορώ να κάνω πολιτική με τις προσωπικές μου απόψεις, διαφημίζοντάς τες, αλλά μπορώ να κάνω πολιτική στον χώρο της προσωπικής μου ζωής, στους ανθρώπους που την περιβάλλουν.
Η στάση μου απέναντι σε κάποια πράγματα, ο τρόπος που ζω, επηρεάζει έναν κύκλο ανθρώπων μέχρι εκεί που ξέρω ότι δεν θα παρερμηνευτούν τα πράγματα. Από κει και πέρα, αρχίζει ένας κυκεώνας σπασμένου τηλεφώνου και κακής ενημέρωσης, ακόμα και από τον δικό σας κλάδο, οπότε δεν με αφορά ό,τι γίνεται παρακάτω. Η δουλειά μου δεν μπορεί να παρερμηνευτεί, αλλά μέσα στο σπίτι μου και μες στον εγκέφαλό μου δεν θα μπει κανένας. Σαφώς και είμαι ένα πολιτικό ον, αλλά δεν θέλω να μπω καθόλου σε αυτήν τη ζούγκλα.
Είμαστε συναισθηματικά ανώριμοι και όπου βρούμε πάτημα να θυμώσουμε με κάτι θα το κάνουμε. Αυτό με κάνει να κλείνομαι στο καβούκι μου, ενώ έχω απίστευτες προτάσεις για να συμμετάσχω στον πολιτικό βίο και στα κοινά. Δεν μου αρέσει η αισθητική αυτού του πράγματος. Αν διάβαζε κάποιος ολόκληρη εκείνη τη συνέντευξη, θα καταλάβαινε ότι δεν γίνεται εγώ να λέω "παιδιά, μην κάνετε Pride"».
Καταλήγει πως είναι ξεκούραστη η αποστασιοποίηση από τα ελληνικά δρώμενα, το να κάνεις μόνο ένα πράγμα και να μη βάλεσαι από τις ειδήσεις. «Αυτή η απόσταση λειτουργεί θεραπευτικά, αφού νιώθω ότι εξελίσσομαι».
Μετά την επιστροφή της στην Αθήνα, για το υπόλοιπο της σεζόν η Στεφανία δεν θα δουλέψει, ωστόσο ετοιμάζει ήδη κάτι, μη ανακοινώσιμο ακόμα, για την επόμενη, μαζί με τη Μαρία Πρωτόπαππα, τη Λουκία Μιχαλοπούλου και τον Αργύρη Ξάφη.
Της ζητώ να κλείσουμε με ένα ευτράπελο και μου περιγράφει, γελώντας, την πιο απίστευτη εικόνα: «Οι Κινέζοι φτύνουν πάρα πολύ στον δρόμο. Ό,τι έχεις ακούσει ισχύει στο διπλάσιο. Είναι γεμάτος ο δρόμος με φτυσίματα. Όμως το πιο εντυπωσιακό είναι ότι, επειδή κάνει πολύ κρύο, γίνονται πάγος. Το βλέπω καθημερινά στον δρόμο για το θέατρο. Το πιστεύεις ότι συμβαίνει αυτή η αηδία;».
