H καταστροφή ως μόδα

H καταστροφή ως μόδα Facebook Twitter
1
H καταστροφή ως μόδα Facebook Twitter

Το να μιλάς με «αισθητικούς» όρους (με μια παράσταση εν προκειμένω) για την καταστροφή, όταν η καταστροφή συμβαίνει ήδη γύρω σου, μοιάζει ταυτολογία. «Είναι έτσι, γιατί έτσι είναι» ένα πράγμα. Ρόλος του καλλιτέχνη δεν είναι, νομίζω, να αναπαράγει την ίδια πληροφορία (της καταστροφής που βρίσκεται σε εξέλιξη), αποδίδοντάς την με καλλιτεχνικούς τρόπους, αλλά να μετασχηματίζει τη δυσοίωνη πραγματικότητα σε μια υπόσχεση, σε μια παρηγορητική δύναμη.


Η κρίση, όμως, και η καταστροφή έχουν γίνει μόδα. Όπως είναι μόδα (δύο δεκαετίες τουλάχιστον) στους καλλιτέχνες των παραστατικών τεχνών να παίρνουν hardcore κείμενα πολιτικής φιλοσοφίας, κοινωνιολογίας κ.ο.κ. και να τα αντιμετωπίζουν ως υλικό έμπνευσης. Το εύλογο ερώτημα που τίθεται, βέβαια, είναι πώς σκηνοθέτες και ηθοποιοί με ελλιπείς γνώσεις και μεγάλα κενά στην υψηλή λογοτεχνία και σκέψη μπορούν να διαχειριστούν ιδέες του Μπένγιαμιν ή του Καστοριάδη. Μα, δεν μπορούν. Τσαλαβουτούν κατά βούληση. Αποσπούν σελίδες από το έργο τους που ταιριάζουν σε μια οικεία κατάσταση (προσωπική ή του περιβάλλοντός τους) και τη χρησιμοποιούν ως μότο που φωτίζει –υποτίθεται– αυτό που προσπαθούν να πουν με την παράστασή τους. Θα ήμουν άδικη αν έλεγα ότι μοιάζει σαν να θέλουν να κλέψουν κύρος από το όνομα του διανοητή που επικαλούνται;


Δεν ισχυρίζομαι ότι οι άνθρωποι του θεάτρου δεν θα 'πρεπε να καταπιάνονται με τη φιλοσοφία και την πολιτική θεωρία – η σπουδαία σκέψη πάντα είναι γόνιμη. Αλλά πώς να μιλήσεις για την καταστροφή, καλή ώρα, ως «αμάρτημα της σκέψης», όταν τα μέσα που έχεις στη διάθεσή σου περιορίζονται στην εκφραστική δυνατότητα του σώματος, η οποία είναι σαφώς πιο περιορισμένη από την ικανότητα του εγκεφάλου να νοηματοδοτεί, να συνδέει, να ερμηνεύει; Το σύγχρονο θέατρο υποφέρει απ' αυτήν τη ριζική αντίφαση: επιδιώκει μέσα από την εκφραστική του σώματος (σωματικό θέατρο) να κάνει εννοιολογική τέχνη!


Η Έλλη Παπακωνσταντίνου ανήκει σε μια γενιά που υιοθέτησε ως αιχμή του μοντέρνου θεάτρου τον κατακερματισμό, την άρνηση του κάθε λογής «υψηλού», την ειρωνεία, τα παιδιάστικα καμώματα των εκ Δύσεως πρεσβευτών του μεταμοντερνιστικού ύφους. Στο θεωρητικό τους οπλοστάσιο η καταστροφή ως δύναμη δημιουργίας είναι βασική, μια έννοια-αφροδισιακό που έρχεται να ενισχύσει την επενέργεια του (ολίγον ξεχασμένου σήμερα) μύθου του καλλιτέχνη ως καταραμένου, ως αποσυνάγωγου, που αποκαλύπτει, αυτοκαταστρεφόμενος, τις αλήθειες που δεν τολμάμε να αντιμετωπίσουμε. Ιδού, λοιπόν, το πρόβλημα: όταν βιώνεις την καταστροφή στην πραγματική πραγματικότητα, η έννοια «καταστροφή» ως δημιουργικό αφροδισιακό οδηγεί στο πλήρες αδιέξοδο. Γιατί αυτό που συμβαίνει είναι πάντα πολύ πιο ισχυρό και δραματικό απ' αυτό που το σχολιάζει με τρόπους αναπαράστασης.


Η παράσταση Δέρμα της Παπακωνσταντίνου στο Βυρσοδεψείο είχε ένα μεγάλο προτέρημα: τον ίδιο τον χώρο του άλλοτε βυρσοδεψείου σε μια απομακρυσμένη από το κέντρο περιοχή του Βοτανικού. Ο δρόμος όπου  βρίσκεται, η Ορφέως, το βράδυ, όταν οι μεταφορικές, οι βιοτεχνίες κι οι αποθήκες είναι κλειστές, λειτουργεί ως απόκοσμο σκηνικό. Και όταν φτάνεις, κάτι από το μακρινό παρελθόν, τότε που το βυρσοδεψείο λειτουργούσε και οι εργάτες δούλευαν σκληρά για να μετατρέψουν τα τομάρια σε δέρματα για κάθε χρήση –μια διαδικασία δύσκολη, βρόμικη και ανθυγιεινή– σε καθηλώνει. Η ιδέα της παράστασης βασίζεται στην προηγούμενη χρήση του χώρου. Το Δέρμα είναι μια μεταφορά για την αναλώσιμη ανθρώπινη μονάδα και για την οπισθοχώρηση από το Κοινωνικό Συμβόλαιο των Λοκ και Ρουσώ στο κράτος – Λεβιάθαν του Τόμας Χομπς.


Πώς περνάνε οι ιδέες αυτές –και πολλές άλλες, από την ψυχανάλυση και το πένθος έως την πολιτική θεωρία για τον καπιταλισμό και τον νεοφιλελευθερισμό και τις πρακτικές συμβουλές του Δαλάι Λάμα! – στη σκηνική πράξη; Δεν περνάνε. Η παράσταση αρχίζει με ένα αφελές πρώτο μέρος (όπου ένας ηθοποιός μοιράζει κρεμμύδια και μαχαίρια, προτρέποντας τους θεατές να «κόψουν και να κλάψουν») και καταλήγει σε μια μεγάλη σκηνή ανθρώπων που κινούνται μηχανικά, απρόσωπες μηχανές παραγωγής, λίγο πριν καταλήξουν στον πάγκο του σφαγέα παραγωγής. Α, ναι, και σε ένα εσχατολογικό πάρτι όπου οι περφόρμερ δοκιμάζονται σωματικά με αλλεπάλληλες πτώσεις και ακροβατικά σε κρίκους.


Ο λόγος είναι ελάχιστος, ώστε το όλον να μοιάζει περισσότερο με χοροθέατρο που καμία σχέση δεν έχει με τα «κείμενα και διακείμενα» που επικαλούνται η σκηνοθέτις και ο δραματουργός (Στάθης Γραφανάκης). Αν κάτι σου μένει απ' όλη αυτήν τη σπαταλημένη ανθρώπινη ενέργεια είναι μόνον η (αριστουργηματική αλλά μεμονωμένη) σκηνή όπου ο  Άντριαν Φρίλινγκ, σαν άλλος Χάρος, μεταφέρει τους θεατές με μία σχεδία από τον έναν χώρο στον άλλο – γιατί η παράσταση μετακινείται στους διαφορετικούς χώρους του παλιού βυρσοδεψείου, κάτι που, σε αντίθεση με τη σκηνική πράξη, είναι ιδιαιτέρως ομιλητικό. Τι λέει;  Ότι εκεί όπου άλλοτε ο ανθρώπινος κόπος παρήγε βασικά αγαθά, σήμερα καλλιτέχνες αφηγούνται την καταστροφή...

1

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Γιάννης Χουβαρδάς: «Το κοινό που έρχεται να σε δει είναι ο καθρέφτης σου»

Θέατρο / Γιάννης Χουβαρδάς: «Το κοινό που έρχεται να σε δει είναι ο καθρέφτης σου»

Ο κορυφαίος Έλληνας σκηνοθέτης διασκευάζει φέτος τις τραγωδίες του Οιδίποδα σε ένα ενιαίο έργο και μιλά στη LiFO, για το πώς η μοίρα είναι μια παρεξηγημένη έννοια, ενώ σχολιάζει το αφήγημα περί «καθαρότητας» της Επιδαύρου, καθώς και τις ακραίες αντιδράσεις που έχει δεχθεί από το κοινό.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΓΙΑ 28 ΜΑΙΟΥ Elena Souliotis: Η Ελληνίδα που θα γινόταν η επόμενη Κάλλας 

Θέατρο / Elena Souliotis: Η Ελληνίδα που θα γινόταν η επόμενη Κάλλας 

Σαν σήμερα, το 1943, γεννήθηκε η Ελληνίδα σοπράνο που διέπρεψε για μια ολόκληρη δεκαετία στην Ευρώπη και την Αμερική, αλλά κάηκε εξαιτίας μιας σειράς ιδιαίτερα απαιτητικών ρόλων, τους οποίους ερμήνευσε πολύ νωρίς. Ο κόντρα τενόρος Άρης Χριστοφέλλης, ένας από τους λίγους στην Ελλάδα που γνωρίζουν σε βάθος την πορεία της, περιγράφει την άνοδο και την πτώση της.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Δημήτρης Καπουράνης: «Το αόρατο νήμα που ενώνει τα παιδιά μεταναστών είναι το πένθος»

Θέατρο / Δημήτρης Καπουράνης: «Το αόρατο νήμα που ενώνει τα παιδιά μεταναστών είναι το πένθος»

Από τους Αγίους Σαράντα της Αλβανίας μέχρι τη σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, η ζωή του βραβευμένου ηθοποιού, τραγουδιστή και σεναριογράφου είναι μια διαρκής προσπάθεια συμφιλίωσης με την απώλεια. Η παράσταση «Μια άλλη Θήβα» τον καθόρισε, ενώ ο ρόλος του στο «Brokeback Mountain» τού έσβησε κάθε ομοφοβικό κατάλοιπο. Δηλώνει πως αυτό που τον ενοχλεί βαθιά είναι η αδράνεια απέναντι σε όσα συμβαίνουν γύρω μας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μιχαήλ Μαρμαρινός: Το έπος μάς έμαθε να αναπνέουμε ΟΙ ΥΠΟΛΟΙΠΟΙ ΑΡΚΕΤΟΙ ΤΙΤΛΟΙ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ

Θέατρο / Μιχαήλ Μαρμαρινός: «Από μια κοινωνία της αιδούς, γίναμε μια κοινωνία της ξεδιαντροπιάς»

Με τη νέα του παράσταση, ο Μιχαήλ Μαρμαρινός επιστρέφει στην Οδύσσεια και στον Όμηρο και διερευνά την έννοια της φιλοξενίας. Αναλογίζεται το «απύθμενο θράσος» της εποχής μας, εξηγεί τη στενή σχέση του έπους με το βίωμα και το θαύμα που χάσαμε και παραμένει σχεδόν σιωπηλός για τη νέα του θέση ως καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Αθηνών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
13 λόγοι για να πάμε φέτος στο Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου

Θέατρο / 13 λόγοι για να πάμε φέτος στο Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου

Τέχνη με φαντασία, αστείρευτη δημιουργία, πρωτοποριακές προσεγγίσεις: ένα επετειακό, εορταστικό, πολυσυλλεκτικό πρόγραμμα για τα 70 χρόνια του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου μέσα από 83 επιλογές από το θέατρο, τη μουσική και τον χορό.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Κυνηγώντας τον χαμένο χρόνο σε ένα έργο για την εξουσία

Θέατρο / «Δελφίνοι ή Καζιμίρ και Φιλιντόρ»: Ένα έργο για τη μόνιμη ήττα μας από τον χρόνο

Ο Θωμάς Μοσχόπουλος σκηνοθετεί και γράφει ένα έργο-παιχνίδι, εξετάζοντας τις σχέσεις εξουσίας, τον δημιουργικό αντίλογο και τη μάταιη προσπάθεια να ασκήσουμε έλεγχο στη ζωή.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΕΠΕΞ ΧΛΟΗ ΟΜΠΟΛΕΝΣΚΙ: Σκηνογράφος-ενδυματολόγος του θεάτρου και της όπερας

Οι Αθηναίοι / Χλόη Ομπολένσκι: «Τι είναι ένα θεατρικό έργο; Οι δυνατότητες που δίνει στους ηθοποιούς»

Ξεκίνησε την καριέρα της ως βοηθός της Λίλα ντε Νόμπιλι, υπήρξε φίλη του Γιάννη Τσαρούχη, συνεργάστηκε με τον Κάρολο Κουν και τον Λευτέρη Βογιατζή, δούλεψε με τον Φράνκο Τζεφιρέλι και, για περισσότερο από 20 χρόνια, με τον Πίτερ Μπρουκ. Η διεθνούς φήμης σκηνογράφος και ενδυματολόγος Χλόη Ομπολένσκι υπογράφει τα σκηνικά και τα κοστούμια στην «Τουραντότ» του Πουτσίνι και αφηγείται τη ζωή της στη LiFO.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Φάουστ» του Άρη Μπινιάρη, ένα μιούζικαλ από την Κόλαση

Θέατρο / Φάουστ: Ένα μιούζικαλ από την κόλαση

«Ζήσε! Μας λέει ο θάνατος, ζήσε!», είναι το ρεφρέν του τραγουδιού που επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά, εν μέσω ομαδικών βακχικών περιπτύξεων – Κριτική της Λουίζας Αρκουμανέα για την παράσταση «Φάουστ» του Γκαίτε σε σκηνοθεσία Άρη Μπινιάρη στο Εθνικό Θέατρο.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Η Αριάν Μνουσκίν τα βάζει με τους δράκους της Ιστορίας

Θέατρο / Η Αριάν Μνουσκίν τα βάζει με τους δράκους της Ιστορίας

Η μεγάλη προσωπικότητα του ευρωπαϊκού θεάτρου Αριάν Μνουσκίν επιστρέφει στο Φεστιβάλ Αθηνών με το Θέατρο του Ήλιου για να μιλήσουν για τα τέρατα της Ιστορίας που παραμονεύουν πάντα και απειλούν τον ελεύθερο κόσμο. Με αφορμή την παράσταση που αποθεώνει τη σημασία του λαϊκού θεάτρου στην εποχή μας μοιραζόμαστε την ιστορία της ζωής και της τέχνης της, έννοιες άρρηκτα συνδεδεμένες, που υπηρετούν με πάθος την πρωτοπορία, την εγγύτητα που δημιουργεί η τέχνη και τη μεγαλειώδη ουτοπία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΕΠΕΞ ΤΙΤΛΟΙ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ Νίκος Χατζόπουλος

Νίκος Χατζόπουλος / «Αν σκέφτεσαι μόνο το ταμείο, κάποια στιγμή το ταμείο θα πάψει να σκέφτεται εσένα»

Ο Νίκος Χατζόπουλος έχει διανύσει μια μακρά πορεία ως ηθοποιός, σκηνοθέτης, μεταφραστής και δάσκαλος υποκριτικής. Μιλά στη LIFO για το πόσο έχει αλλάξει το θεατρικό τοπίο σήμερα, για τα πρόσφατα περιστατικά λογοκρισίας στην τέχνη, καθώς και για τις προσεχείς συνεργασίες του με τον Γιάννη Χουβαρδά και τον Ακύλλα Καραζήση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τι θα δούμε φέτος στο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας;

Χορός / Τι θα δούμε φέτος στο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας;

Maguy Marin, Χρήστος Παπαδόπουλος, Damien Jalet, Omar Rajeh και άλλα εμβληματικά ονόματα του χορού πρωταγωνιστούν στις 20 παραστάσεις του φετινού προγράμματος του 31ου Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας, που θα πραγματοποιηθεί από τις 18-27 Ιουλίου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Μια άλλη Θήβα»: Η πιο αθόρυβη επιτυχία της θεατρικής Αθήνας

The Review / «Μια άλλη Θήβα»: Η παράσταση-φαινόμενο που ξεπέρασε τους 100.000 θεατές

O Χρήστος Παρίδης συνομιλεί με τη Βένα Γεωργακοπούλου για την θεατρική παράσταση στο Θεάτρο του Νέου Κόσμου, σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου, που διανύει πλέον την τρίτη της σεζόν σε γεμάτες αίθουσες. Ποιο είναι το μυστικό της επιτυχίας της; Το ίδιο το έργο ή οι δύο πρωταγωνιστές, ο Θάνος Λέκκας και ο Δημήτρης Καπουράνης, που καθήλωσαν το κοινό;
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Διαβάζοντας Ευριπίδη καταλαβαίνεις πού πάτησε η ακροδεξιά»

Θέατρο / «Διαβάζοντας Ευριπίδη καταλαβαίνεις πού πάτησε η ακροδεξιά»

Η Μαρία Πρωτόπαππα σκηνοθετεί την «Ανδρομάχη» στην Επίδαυρο, με άντρες ηθοποιούς στους γυναικείους ρόλους, εξερευνώντας τις πολιτικές και ηθικές διαστάσεις του έργου του Ευριπίδη. Η δημοκρατία, η ελευθερία, η ηθική και η ευθύνη ηγετών και πολιτών έρχονται σε πρώτο πλάνο σε μια πολιτική και κοινωνική τραγωδία με πολυδιάστατη δομή.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η «Χρυσή Εποχή»

Αποστολή στο Νόβι Σαντ / Κωνσταντίνος Ρήγος: «Ήθελα ένα υπέροχο πάρτι όπου όλοι είναι ευτυχισμένοι»

Στη νέα παράσταση του Κωνσταντίνου Ρήγου «Χρυσή Εποχή», μια συμπαραγωγή της ΕΛΣ με το Φεστιβάλ Χορού Βελιγραδίου, εικόνες από μια καριέρα 35 ετών μεταμορφώνονται ‒μεταδίδοντας τον ηλεκτρισμό και την ενέργειά τους‒ σε ένα ολόχρυσο ξέφρενο πάρτι.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
CHECK Απόπειρες για τη ζωή της: Ψάχνοντας την αλήθεια για τις υπέροχες, βασανισμένες γυναίκες και τις τραγικές εμπειρίες τους

Θέατρο / Η βάρβαρη εποχή που ζούμε σε μια παράσταση

Ο Μάρτιν Κριμπ στο «Απόπειρες για της ζωή της» που ανεβαίνει στο Θέατρο Θησείον σκιαγραφεί έναν κόσμο όπου κυριαρχεί ο πόλεμος, ο θάνατος, η καταπίεση, η τρομοκρατία, η φτώχεια, ο φασισμός, αλλά και ο έρωτας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
To νόημα τού να ανεβάζεις Πλάτωνα στην εποχή του ΤikTok

Άννα Κοκκίνου / To νόημα τού να ανεβάζεις το Συμπόσιο του Πλάτωνα στην εποχή του tinder

Η Άννα Κοκκίνου στη νέα της παράσταση αναμετριέται με το «Συμπόσιο» του Πλάτωνα και τις πολλαπλές όψεις του Έρωτα. Εξηγεί στη LiFO για ποιον λόγο επέλεξε να ανεβάσει το αρχαίο φιλοσοφικό κείμενο, πώς το προσέγγισε δραματουργικά και κατά πόσο παραμένουν διαχρονικά τα νοήματά του.
M. HULOT
«Άμα σε λένε “αδελφή”, πώς να δεχτείς την προσβολή ως ταυτότητά σου;»

Θέατρο / «Άμα σε λένε “αδελφή”, πώς να δεχτείς την προσβολή ως ταυτότητά σου;»

Η παράσταση TERAΣ διερευνά τις queer ταυτότητες και τα οικογενειακά τραύματα, μέσω της εμπειρίας της αναγκαστικής μετανάστευσης. Μπορεί τελικά ένα μέλος της ΛΟΑΤΚΙΑ+ κοινότητας να ζήσει ελεύθερα σε ένα μικρό νησί;
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ

σχόλια

1 σχόλια