Απόψε στην Αθήνα θα δούμε τη Μήδεια του Yukio Ninagawa

Απόψε στην Αθήνα θα δούμε τη Μήδεια του Yukio Ninagawa Facebook Twitter
Ο Μικιτζίρο Χίρα ως Μήδεια στη θρυλική παράσταση, από την οποία σώζονται ελάχιστες φωτογραφίες.
0

Όσοι είχαν δει τη «Μήδεια» του Γιούκιο Νιναγκάουα στο Ηρώδειο το καλοκαίρι του 1983 και ξανά το καλοκαίρι του 1984 μιλούν για μια θεατρική εμπειρία απ' αυτές που αφήνουν ανεξίτηλα ίχνη. Ο Μικιτζίρο Χίρα που ερμήνευσε τη Μήδεια ήταν, λένε, εκπληκτικός, όπως και όλη η σύνθεση, ο εξ ολοκλήρου ανδρικός θίασος, η κίνησή του, ο συνδυασμός αυθεντικής ιαπωνικής μουσικής με σουίτα του Μπαχ και η μεγάλης δύναμης οπτικές εικόνες, με κορυφαία την αποθέωση της ηρωίδας πάνω σε άρμα που οδηγεί δράκος, κρατώντας τα κεφάλια των παιδιών της στα χέρια.


Εκείνη η Μήδεια (που παρουσιάστηκε, εκτός από την Αθήνα, και στην Ιταλία) έκανε τόση αίσθηση, ώστε άνοιξε ο δρόμος προς τα μεγάλα θέατρα της Ευρώπης στον σπουδαίο Ιάπωνα σκηνοθέτη. Ο πρόσφατος θάνατος του Νιναγκάουα (στις 12 Μαΐου) αποτελεί αφορμή για την προβολή της μαγνητοσκοπημένης από την ΕΡΤ παράστασης του 1984, απόψε, στην αίθουσα De Chirico της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών. Ακόμα κι αν στην εικόνα δεν μπορεί να διατηρηθεί ζωντανή η σχέση με τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή και η ανταλλαγή «ενέργειας» με το κοινό που την παρακολούθησε (όπως συμβαίνει συνήθως με τα σχετικά αρχεία), αξίζει να δει κανείς το ίχνος από την ομορφιά της τέχνης του, που με απαράμιλλη εικαστική ματιά κατάφερε να γεφυρώσει τη μεγάλη ιαπωνική θεατρική παράδοση με το ευρωπαϊκό θέατρο.

Ακόμα κι αν στην εικόνα δεν μπορεί να διατηρηθεί ζωντανή η σχέση με τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή και η ανταλλαγή «ενέργειας» με το κοινό που την παρακολούθησε (όπως συμβαίνει συνήθως με τα σχετικά αρχεία), αξίζει να δει κανείς το ίχνος από την ομορφιά της τέχνης του, που με απαράμιλλη εικαστική ματιά κατάφερε να γεφυρώσει τη μεγάλη ιαπωνική θεατρική παράδοση με το ευρωπαϊκό θέατρο.

Ο Γιούκιο Νιναγκάουα γεννήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 1935 στη Σαϊτάμα, πόλη που απέχει 20 περίπου χιλιόμετρα από το κέντρο του Τόκιο. Ήθελε να σπουδάσει ζωγραφική στη Σχολή Καλών Τεχνών του Τόκιο, αλλά απέτυχε στις εξετάσεις. «Ο αγαπημένος μου ζωγράφος είναι ο Μποτιτσέλι. Δεν μπορούσα να ζωγραφίσω όπως αυτός, αλλά ήθελα να αναπαράγω τις μυρωδιές και τις γεύσεις των μορφών στους πίνακές του» είχε πει σε συνέντευξή του το 2013 (sea.blouinartinfo.com). Στράφηκε στο θέατρο, αρχικά ως ηθοποιός (το1955). Το πρώτο έργο που σκηνοθέτησε ήταν του σχεδόν συνομηλίκου του Kunio Shimizu. Ήταν η εποχή που η νέα γενιά των δημιουργών στην Ιαπωνία αντιδρούσε στην απομόνωση και στην ησυχία της μεταπολεμικής ανάπτυξης στη χώρα τους κι έψαχνε έμπνευση και τρόπους στα οργισμένα '60s του δυτικού κόσμου. Από τότε εκκινεί το σταθερό ενδιαφέρον του Νιναγκάουα για τους κλασικούς του ευρωπαϊκού θεάτρου, για την αρχαία τραγωδία και το σαιξπηρικό θέατρο αλλά και για έργα όπως ο «Πέερ Γκιντ» του Ίψεν, ο «Ματωμένος Γάμος» του Λόρκα, το «Λεωφορείον ο Πόθος» του Ουίλιαμς, η «Όπερα της Πεντάρας» του Μπρεχτ, το «Περιμένοντας τον Γκοντό» του Μπέκετ, ο «Γλάρος» του Τσέχοφ, ο «Καλιγούλας» του Αλμπέρ Καμύ κ.ά.


Η σχέση του με την αρχαία τραγωδία ξεκινά το 1976, όταν ανέβασε τον «Οιδίποδα Τύραννο» με Χορό 160 ατόμων! Δέκα χρόνια αργότερα παρουσίασε την ίδια τραγωδία στον ναό Τσουκίτζι στο Τόκιο, με Χορό 79 ηθοποιών και πρωταγωνιστές τον Μικιτζίρο Χίρα και την Ασπασία Παπαθανασίου, σε δίγλωσση παράσταση. Σε νέα σκηνική προσέγγιση του 2002, ο «Οιδίπους Τύραννος» ήταν το έργο με το οποίο επέστρεψε στην Ελλάδα το 2004, πάλι στο Ηρώδειο, στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Ολυμπιάδας. Το 2012 σκηνοθέτησε τις «Τρωάδες» του Ευριπίδη.

Απόψε στην Αθήνα θα δούμε τη Μήδεια του Yukio Ninagawa Facebook Twitter
Ο Γιούκιο Νιναγκάουα ήθελε να σπουδάσει ζωγραφική στη Σχολή Καλών Τεχνών του Τόκιο αλλά απέτυχε στις εξετάσεις. «Ο αγαπημένος μου ζωγράφος είναι ο Μποτιτσέλι. Δεν μπορούσα να ζωγραφίσω όπως αυτός αλλά ήθελα να αναπαράγω τις μυρωδιές και τις γεύσεις των μορφών στους πίνακες του» είχε πει σε συνέντευξή του το 2013.


Πιο επίμονη ήταν η ενασχόλησή του με το θέατρο του Σαίξπηρ. Η παράσταση του «Μάκβεθ» (πάλι με τον Χίρα πρωταγωνιστή) που παρουσίασε το 1985 στο Φεστιβάλ του Εδιμβούργου, με τους ήρωες ως σαμουράι στην Ιαπωνία του 16ου αι., αποτέλεσε θρίαμβο που εξασφάλισε το ενδιαφέρον του βρετανικού κοινού για τα επόμενα 30 χρόνια. Όπως γράφει ο Μάικλ Μπίλιγκτον («Guardian», 16.5.2016), στον «Μάκβεθ» ο Νιναγκάουα απέφυγε τη συνήθη, σκοτεινή και βλοσυρή αισθητική με την οποία οι σκηνοθέτες προσεγγίζουν το έργο. Ακόμη και σ' αυτή την αιματοβαμμένη τραγωδία έχει θέση η ομορφιά και τα άνθη της κερασιάς που γέμιζαν τη σκηνή τη στιγμή της δολοφονίας του Μπάνκο λειτουργούσαν ως σύμβολα της προσωρινότητας της ανθρώπινης ύπαρξης. Το Ρέκβιεμ του Φορέ και το Αντάτζιο για έγχορδα του Σάμιουελ Μπάρμπερ που συνόδευε τη δράση ενέτεινε την αίσθηση της μελαγχολίας.


«Όποτε σκηνοθετώ Σαίξπηρ, αισθάνομαι μια δόση ντροπής... Κατανοώ πραγματικά έναν πολιτισμό τόσο πολύ διαφορετικό από τον δικό μου;» αναρωτιόταν ο Νιναγκάουα σε παλιά συνέντευξή του, εξηγώντας ότι η λογική εξέταση της ύπαρξης, συνηθισμένη στο δυτικό θέατρο, είναι ξένη στο ιαπωνικό. Αν και κράτησε αποστάσεις από τη θεατρική παράδοση της χώρας του, θέλοντας να απαλλάξει το θέατρο της εποχής του από τη «μουσειακή υποκριτική», συχνά υιοθετούσε στις παραστάσεις του στοιχεία από τους κώδικες του Νο και του Καμπούκι. Γιατί αγαπούσε τη θεατρικότητα, το σύνολο των συμβάσεων που κάνουν το θέατρο όχι καθρέφτη της πραγματικότητας αλλά έργο τέχνης με τους δικούς του, αυτόνομους όρους.

Απόψε στην Αθήνα θα δούμε τη Μήδεια του Yukio Ninagawa Facebook Twitter
Τίτος Ανδρόνικος, 2016


Όχι πως ήταν πάντα θετικές οι κριτικές για τις παραστάσεις του, ιδίως των σαιξπηρικών έργων που συχνά-πυκνά παρουσίαζε στον Λονδίνο, όπως π.χ. ο «Βασιλιάς Ληρ» που σκηνοθέτησε στο Royal Shakespeare Company το 1999 με πρωταγωνιστή τον Νάιτζελ Χόθορν, που χτυπήθηκε ανελέητα για επιτήδευση και εξωτική εμμονή της σκηνοθεσίας, καθώς και για τα άνισα αποτελέσματα στην καθοδήγηση των ηθοποιών. Ωστόσο, με τον «Περικλή» του 2003 και τον «Tίτο Ανδρόνικο» του 2006 οι σχέσεις αποκαταστάθηκαν και επιβεβαιώθηκε η γοητεία που ασκούσαν οι μεγάλης εικαστικής ομορφιάς παραστάσεις του στο κοινό.


Ψηλός, λεπτός, ο Νιναγκάουα εντυπωσίαζε με την παλιομοδίτικη ιαπωνική ευγένειά του στις εμφανίσεις του στα ευρωπαϊκά θέατρα. Η φήμη του στην Ιαπωνία ωστόσο ήταν διαφορετική, καθώς σ' ένα ντοκιμαντέρ για την τηλεόραση εμφανίζεται να πετάει τασάκι σε ηθοποιό του οποίου η ερμηνεία δεν τον ικανοποιούσε. Γιος ράφτη, είχε προφανώς κι αυτός τα «θέματά» του. «Η διαφορά μεταξύ τραγωδίας και κωμωδίας», είπε μια φορά, «δεν είναι μεγάλη – είναι σαν να πηγαίνεις σε δείπνο στο σπίτι του γείτονα». Είχε ομολογήσει, άλλωστε, μια σειρά από πράγματα που απεχθανόταν, μεταξύ άλλων το κολλώδες ιαπωνικό ρύζι και τον κιμά, όπως βγαίνει από τον ειδικό μύλο. Άνθρωπος κλειστός, απέφευγε τις νέες γνωριμίες. Μάλιστα αρνούνταν να μιλήσει αγγλικά, παρότι γνώριζε επαρκώς τη γλώσσα, ακριβώς για να κρατάει τους αγνώστους σε απόσταση.

Info:

Μήδεια, του Yukio Ninagawa

Προβολή της μαγνητοσκοπημένης ιστορικής παράστασης της Μήδειας του Γιούκιο Νιναγκάουα από το Ηρώδειο (1984) με τον μεγάλο Ιάπωνα ηθοποιό Μιζικίρο Χίρα.

Την προβολή προλογίζει ο Γιώργος Σαμπατακάκης, επίκουρος καθηγητής του Τ.Θ.Σ. του Πανεπιστημίου Πατρών.

Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, Αίθουσα De Chirico

6 Ιουλίου 2016
21:00

0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Μπομπ Γουίλσον

Απώλειες / Μπομπ Γουίλσον (1941-2025): Το προκλητικό του σύμπαν ήταν ένα και μοναδικό

Μεγάλωσε σε μια κοινότητα όπου το θέατρο θεωρούνταν ανήθικο. Κι όμως, με το ριζοσπαστικό του έργο σφράγισε τη σύγχρονη τέχνη του 20ού αιώνα, σε παγκόσμιο επίπεδο. Υποκλίθηκε πολλές φορές στο αθηναϊκό κοινό – και εκείνο, κάθε φορά, του ανταπέδιδε την τιμή.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
H ανάληψη του Οιδίποδα αναβάλλεται επ’ αόριστον

Θέατρο / H ανάληψη του Οιδίποδα αναβάλλεται επ’ αόριστον

Ο «Οιδίποδας» του Γιάννη Χουβαρδά συνενώνει τον «Τύραννο» και τον «Επί Κολωνώ» σε μια παράσταση, παίρνοντας τη μορφή μιας πυρετώδους ανασκαφής στο πεδίο του ασυνείδητου - Κριτική της Λουίζας Αρκουμανέα.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Ζιλιέτ Μπινός: Η Ιουλιέτα των Πνευμάτων στην Επίδαυρο

Θέατρο / Ζιλιέτ Μπινός: Η Ιουλιέτα των Πνευμάτων στην Επίδαυρο

Η βραβευμένη με Όσκαρ ηθοποιός προσπαθεί να παραμείνει συγκεντρωμένη μέχρι την κάθοδό της στο αργολικό θέατρο. Παρ’ όλα αυτά, βρήκε τον χρόνο να μας μιλήσει για τους γυναικείους ρόλους που τη συνδέουν με την Ελλάδα και για τη σημασία της σιωπής.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Όλα όσα ζήσαμε στο 79ο Φεστιβάλ της Αβινιόν: από το «La Distance» του Ροντρίγκες έως τη μεγάλη επιτυχία του Μπανούσι

Θέατρο / Όλα όσα ζήσαμε στο 79ο Φεστιβάλ της Αβινιόν

Οι θερμές κριτικές της «Liberation» και της «Le Monde» για το «ΜΑΜΙ» του Μπανούσι σε παραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση είναι απλώς μια λεπτομέρεια μέσα στις απανωτές εκπλήξεις που έκρυβε το πιο γνωστό θεατρικό φεστιβάλ στον κόσμο.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Κωνσταντίνος Ζωγράφος: Ο «Ορέστης» του Τερζόπουλου

Θέατρο / Κωνσταντίνος Ζωγράφος: «Ο Τερζόπουλος σου βγάζει τον καλύτερό σου εαυτό»

Ο νεαρός ηθοποιός που πέρυσι ενσάρκωσε τον Πυλάδη επιστρέφει φέτος ως Ορέστης. Με μια ήδη πλούσια διαδρομή στο θέατρο δίπλα σε σημαντικούς δημιουργούς, ετοιμάζει ένα νέο έργο εμπνευσμένο από το Νεκρομαντείο του Αχέροντα.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Μάλιστα κύριε Ζαμπέτα»: Αξίζει η παράσταση για τον «μάγκα» του ελληνικού πενταγράμμου;

The Review / «Μάλιστα κύριε Ζαμπέτα»: Αξίζει η παράσταση για τον «μάγκα» του ελληνικού πενταγράμμου;

Με αφορμή την παράσταση γι’ αυτόν τον αυθεντικό δημιουργό που τις δεκαετίες του 1950 και του 1960 μεσουρανούσε, ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου σχολιάζουν τον αντίκτυπό του στο κοινό σήμερα.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Οιδίπους Τύραννος» και «Οιδίπους επί Κολωνώ» του Σοφοκλή: Η άνοδος, πτώση και η αποθέωση

Αρχαίο Δράμα Explained / «Οιδίπους Τύραννος» και «Οιδίπους επί Κολωνώ» του Σοφοκλή: Η άνοδος, η πτώση και η αποθέωση

Τι μας μαθαίνει η ιστορία του Οιδίποδα, ενός ανθρώπου που έχει τα πάντα και τα χάνει εν ριπή οφθαλμού; Η κριτικός θεάτρου Λουίζα Αρκουμανέα επιχειρεί μια θεωρητική ανάλυση του έργου του Σοφοκλή.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Αλίκη Βουγιουκλάκη: Στη ζωή έσπαγε τα ταμπού, στο θέατρο τα ταμεία

Θέατρο / Αλίκη Βουγιουκλάκη: Πώς έσπαγε τα ταμεία στο θέατρο επί 35 χρόνια

Για δεκαετίες έχτισε, με το αλάνθαστο επιχειρηματικό της ένστικτο, μια σχέση με το θεατρικό κοινό που ακολουθούσε υπνωτισμένο τον μύθο της εθνικής σταρ. Η πορεία της ως θιασάρχισσας μέσα από παραστάσεις-σταθμούς και τις μαρτυρίες συνεργατών της.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Νίκος Καραθάνος: «Εμείς είμαστε οι χώρες, τα κείμενα, οι πόλεις, εμείς είμαστε οι μύθοι»

Θέατρο / Νίκος Καραθάνος: «Εμείς είμαστε οι χώρες, τα κείμενα, οι πόλεις, εμείς είμαστε οι μύθοι»

Στον πολυαναμενόμενο «Οιδίποδα» του Γιάννη Χουβαρδά, ο Νίκος Καραθάνος επιστρέφει, 23 χρόνια μετά, στον ομώνυμο ρόλο, ακολουθώντας την ιστορία από το τέλος προς την αρχή και φωτίζοντας το ανθρώπινο βάθος μιας τραγωδίας πιο οικείας απ’ όσο νομίζουμε.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ένα δώρο που άργησε να φτάσει

Θέατρο / «Κοιτάξτε πώς φέρονταν οι αρχαίοι στους ξένους! Έτσι πρέπει να κάνουμε κι εμείς»

Ένα δώρο που έφτασε καθυστερημένα, μόλις είκοσι λεπτά πριν το τέλος της παράστασης - Κριτική της Λουίζας Αρκουμανέα για το «ζ-η-θ, ο Ξένος» σε σκηνοθεσία Μιχαήλ Μαρμαρινού.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Η Κασσάνδρα της Έβελυν Ασουάντ σημάδεψε το φετινό καλοκαίρι

Θέατρο / Η Κασσάνδρα της Έβελυν Ασουάντ σημάδεψε την «Ορέστεια»

Η «Ορέστεια» του Θεόδωρου Τερζόπουλου συζητήθηκε όσο λίγες παραστάσεις: ενθουσίασε, προκάλεσε ποικίλα σχόλια και ανέδειξε ερμηνείες υψηλής έντασης και ακρίβειας. Ξεχώρισε εκείνη της Έβελυν Ασουάντ, η οποία, ως Κασσάνδρα, ερμήνευσε ένα αραβικό μοιρολόι που έκανε πολλούς να αναζητήσουν το όνομά της. Το φετινό καλοκαίρι, η παράσταση επιστρέφει στη Θεσσαλονίκη, στους Δελφούς και στο αρχαίο θέατρο Φιλίππων.
M. HULOT
Η Λίνα Νικολακοπούλου υπογράφει και σκηνοθετεί τη μουσικοθεατρική παράσταση «Χορικά Ύδατα»

Θέατρο / «Χορικά Ύδατα»: Ο έμμετρος κόσμος της Λίνας Νικολακοπούλου επιστρέφει στη σκηνή

Τραγούδια που αποσπάστηκαν από το θεατρικό τους περιβάλλον επιστρέφουν στην πηγή τους, σε μια σκηνική τελετουργία γεμάτη εκπλήξεις που φωτίζει την τεράστια καλλιτεχνική παρακαταθήκη της στιχουργού.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Το ημέρωμα της στρίγγλας»: Ήταν ο Σαίξπηρ μισογύνης;

The Review / «Το ημέρωμα της στρίγγλας»: Ήταν ο Σαίξπηρ μισογύνης;

Γιατί εξακολουθεί να κερδίζει το σύγχρονο κοινό η διάσημη κωμωδία του Άγγλου βάρδου κάθε φορά που ανεβαίνει στη σκηνή; Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου συζητούν με αφορμή την παράσταση που σκηνοθετεί η Εύα Βλασσοπούλου.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Darkest White»: Ένα σύμπαν που εξερευνά την ανθεκτικότητα και τη δύναμη της γυναίκας 

Θέατρο / «Darkest White»: Ο εμφύλιος από την πλευρά των χαμένων

Το έργο της Δαφίν Αντωνιάδου που θα δούμε στο Φεστιβάλ Αθηνών, εξερευνά μέσω προσωπικών και ιστορικών αναμνήσεων και μέσα από την ανθεκτικότητα και τη δύναμη της γυναικείας παρουσίας, ιστορίες εκτοπισμού και επιβίωσης. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Beytna: Μια παράσταση χορού που είναι στην ουσια ένα τραπέζι με φίλους

Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας / Beytna: Μια παράσταση χορού που είναι στην ουσία ένα τραπέζι με φίλους

Ο σπουδαίος λιβανέζος χορευτής και χορογράφος Omar Rajeh, επιστρέφει με την «Beytna», μια ιδιαίτερη περφόρμανς με κοινωνικό όσο και γαστριμαργικό αποτύπωμα, που θα παρουσιαστεί στο πλαίσιο του φετινού 31ου Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η νύφη και το «Καληνύχτα, Σταχτοπούτα»

Θέατρο / Η Καρολίνα Μπιάνκι παίρνει το ναρκωτικό του βιασμού επί σκηνής. Τι γίνεται μετά;

Μια παράσταση-περφόρμανς που μέσα από έναν εξαιρετικά πυκνό και γοητευτικό λόγο, ένα κολάζ από εικόνες, αναφορές, εξομολογήσεις, όνειρα και εφιάλτες μάς κάνει κοινωνούς μιας ακραίας εμπειρίας, χωρίς να σοκάρει.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Ακούγεσαι Λυδία, Ακούγεσαι ίσαμε το στάδιο

Επίδαυρος / «Ακούγεσαι, Λυδία, ίσαμε το στάδιο ακούγεσαι»

Κορυφαίο πρόσωπο του αρχαίου δράματος, συνδεδεμένη με εμβληματικές παραστάσεις, ανατρέχει σε δεκαπέντε σταθμούς της καλλιτεχνικής της ζωής στην Επίδαυρο και αφηγείται προσωπικές ιστορίες, επιτυχίες και ματαιώσεις, εξαιρετικές συναντήσεις και συνεργασίες, σε μια πορεία που αγγίζει τις πέντε δεκαετίες.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ