Στις 9 Οκτωβρίου μάθαμε για το θάνατο του Χάρη Χαλκίτη. Ήταν 79 ετών. Ο Χαλκίτης είχε μεγάλη ιστορία στο χώρο της ποπ και ροκ μουσικής στην Ελλάδα, τη Γαλλία, μα και σε άλλες χώρες της Δύσης, και οι πιο βασικοί σταθμοί αυτής της ιστορίας θα καταγραφούν τώρα.
Το πρώτο που πρέπει να ειπωθεί σε σχέση με τον Χαλκίτη είναι πως ήταν Αιγυπτιώτης και πως θα ερχόταν στην Ελλάδα στην αρχή της δεκαετίας του ’60. Δεν ήταν ο μόνος... και εδώ οφείλω να σημειώσω πως δεν έχει αποτιμηθεί όπως θα άξιζε η παρουσία των αιγυπτιωτών μουσικών στην ελληνική ποπ των σίξτις.
Εντάξει, το τεράστιο όνομα, όχι μόνο για τη δική μας σκηνή, αλλά και για την πανευρωπαϊκή και την παγκόσμια, ήταν ο Ντέμης Ρούσσος, όμως εξ ίσου σημαντικός, για τα ημέτερα χρώματα, δεν ήταν και ο Δάκης (δεύτερος ξάδελφος του Ρούσσου); Αιγυπτιώτες ήταν, επίσης, ο σαξοφωνίστας Άρης Καραντάνης και ο πιανίστας-οργανίστας Μάρκος Αλεξίου, και οι δύο από το συγκρότημα Alba, Aris and The Olympics, που αργότερα θα υπηρετούσαν από υψηλές θέσεις και την ελληνική τζαζ, Αιγυπτιώτισσα ήταν και η τραγουδίστρια Έλενα (Ευσταθιάδου), γνωστή από τις συνεργασίες της με τους Sover Group, Αιγυπτιώτες ήταν ακόμη οι Jo Michat (κι αυτός ξάδελφος του Ρούσσου), Νότης Λαλαΐτης και Ντίνος Παπαβασιλείου (όλοι στους Idols), βεβαίως ο οργανίστας Ντέμης Βισβίκης (Axis) και άλλοι διάφοροι. Μέσα σ’ αυτή την ομάδα των μουσικών η θέση του Χαλκίτη δεν μπορεί παρά να ήταν ξεχωριστή.
Το πρώτο συγκρότημα στο οποίο συναντάμε τον Χάρη Χαλκίτη ήταν οι Play Boys. Αυτοί είχαν σχηματιστεί το 1961, αλλά με τον Χαλκίτη στη σύνθεσή τους (που είχε και... υπαρξιστικό μούσι, χωρίς μουστάκι, από νωρίς) θα μετατρέπονταν σιγά-σιγά περισσότερο σε γκρουπ (γιατί στην αρχή ήταν ορχήστρα).
Και το λέω τούτο, επειδή ο Χαλκίτης ήταν τραγουδιστής, συνθέτης, ενορχηστρωτής και παραγωγός, παίζοντας περαιτέρω κι ένα κάρο όργανα, και μάλιστα διαφορετικά μεταξύ τους, όπως μπάσο, σαξόφωνα, όλων των ειδών τα πλήκτρα (από πιάνο μέχρι σύνθια), φλάουτο, κρουστά κ.λπ. Με τέτοια προσόντα, και με τέτοιες ικανότητες αντιλαμβάνεστε για ποιο λόγο ήταν περιζήτητος από τα γκρουπ και τις ορχήστρες.
Και αν απορούν ορισμένοι σε σχέση με τους Αιγυπτιώτες και με τις επιδόσεις τους στην ποπ, θα πρέπει να ειπωθεί εν τάχει πως η μουσική παιδεία στις οικογένειες των ομογενών ήταν πολύ υψηλού επιπέδου, και πως από την έκρηξη του ροκ εν ρολ και μετά όλοι αυτοί οι πιτσιρικάδες, που ήταν τότε, στο μέσο του ’50, γύρω από τα δεκαπέντε τους, θα εύρισκαν το δρόμο τους μέσα από τις πάμπολλες ορχήστρες που θα δημιουργούνταν και που ήταν επιφορτισμένες με τη διασκέδαση του πολυεθνικού patchwork, της αιγυπτιακής κοινωνίας (και βασικά εκείνου των πιο υψηλών εισοδημάτων). Όλοι τους πολύγλωσσοι και όλοι τους γνώστες κάθε μουσικού στυλ της εποχής, και φυσικά του ροκ εν ρολ, οι αιγυπτιώτες μουσικοί, ερχόμενοι στην Ελλάδα, στην αρχή των σίξτις, θα πλούτιζαν με τον ιδανικότερο τρόπο και τη δική μας σκηνή.
Το πρώτο συγκρότημα στο οποίο συναντάμε τον Χάρη Χαλκίτη ήταν οι Play Boys. Αυτοί είχαν σχηματιστεί το 1961, αλλά με τον Χαλκίτη στη σύνθεσή τους (που είχε και... υπαρξιστικό μούσι, χωρίς μουστάκι, από νωρίς) θα μετατρέπονταν σιγά-σιγά περισσότερο σε γκρουπ (γιατί στην αρχή ήταν ορχήστρα). Φυσικά, τούτο θα συνέβαινε μετά το 1965, όταν η beatlemania ήταν γεγονός για το χώρο, και στην Ελλάδα, με τα παλαιότερα σχήματα (Play Boys, Forminx, Juniors, Charms κ.ά.) να προσαρμόζονται τάχιστα στα νέα δεδομένα. Στους Play Boys, στους οποίους τραγουδούσε και ο Δάκης, στο μέσο των σίξτις, o Χαλκίτης, που έπαιζε κυρίως πνευστά, θα παρέμενε έως το 1967, ηχογραφώντας μαζί τους μερικά ενδιαφέροντα 45άρια, όπως τα “Deep in the heart of Athens / I’ll shake the earth” [Parlophone], την άνοιξη του ’65, “Pourquoi / Nancy” [RCA] τον Απρίλιο του ’66 και “Do I love you / Operation Blue Sky” [RCA] τον Ιούλιο του ’66. Μάλιστα, το “Pourquoi”, το καλύτερο κομμάτι που ηχογράφησαν ποτέ οι Play Boys, ήταν δική του σύνθεση, ενώ δεν αποκλείεται να το τραγουδά κι ο ίδιος, αφού, ως Αιγυπτιώτης, γνώριζε τη γαλλική.
playboys - pourquoi.1966
Προς το φθινόπωρο του ’67 ο Χάρης Χαλκίτης μπαίνει στην Ορχήστρα του Γεράσιμου Λαβράνου. Ο Γιάννης Δαλιανίδης εντυπωσιάζεται από την παρουσία της μπάντας, με τους φοβερούς μουσικούς και την soul music, που σκορπιζόταν στο κλαμπ Αθηναία και κάπως έτσι την καλεί να συμμετάσχει στα γυρίσματα της ταινίας του «Νύχτα Γάμου», με Κώστα Βουτσά, Μάρθα Καραγιάννη κ.ά., που θα έβγαινε στις αίθουσες τον Δεκέμβριο εκείνης της χρονιάς. Το κλιπ με την ορχήστρα πέρα από καταπληκτικό είναι πλέον (και) κλασικό. Εκεί βλέπουμε τον Λαβράνο με την τρομπέτα του στο ξεκίνημα, την Τσικίτα Γκόρντον και τον Φράνκι Σκιν να τραγουδούν, τα go-go girls να χορεύουν πάνω στα βάθρα, και βεβαίως, τον Χαλκίτη με το μούσι και το μπάσο του...
Τον Δεκέμβριο του 1967 ο Χάρης Χαλκίτης (μπάσο) συμμετέχει στην ίδρυση ενός εκ των πρώτων τζαζ-τρίο, που εμφανίστηκαν ποτέ στην Ελλάδα. Οι άλλοι δύο ήταν ο Βαγγέλης Παπαθανασίου(!) πιάνο και ο Γιώργος Λαβράνος ντραμς. Έτσι ακριβώς θα έδιναν ένα ρεσιτάλ στην Ελληνοαμερικανική Ένωση, εκείνο το μήνα.
Το 1970 βρίσκει τον Χαλκίτη στη Γαλλία. Μπαίνει στους Aphrodite’s Child και περιοδεύει μαζί τους, την εποχή κατά την οποία ο Παπαθανασίου, κλεισμένος στο στούντιο Europa Sonor, στο Παρίσι, ετοιμάζει το “666”. Μέλη του Παιδιού της Αφροδίτης ήταν τότε οι Ντέμης Ρούσσος, Λουκάς Σιδεράς, Χάρης Χαλκίτης, Λάκης Βλαβιανός και Δημήτρης Ταμπόσης. Μάλιστα, όλοι αυτοί, πλην του Ρούσσου, θα έφτιαχναν τότε κι ένα εφήμερο σχήμα, τους Eros (παιδί της θεάς κι αυτό), με το οποίο θα τύπωναν το 45άρι “Rain train / I can see it” στη Philips, το 1970 προς ’71. Φυσικά, ο Χαλκίτης θα συμμετείχε και στις εγγραφές του “666”, παίζοντας μπάσο, τενόρο σαξόφωνο, κόνγκας και κάνοντας φωνητικά.
Ο Χαλκίτης με τον Ντέμη Ρούσσο πέρα από Αιγυπτιώτες ήταν φίλοι και συνεργάτες. Προφανώς γνωρίζονταν από παλιά, ίσως και από την Αίγυπτο ακόμη, όμως τώρα (1971) θα συνεργάζονταν ακόμη πιο στενά και για το πρώτο προσωπικό LP του Ρούσσου, που είχε δύο τίτλους (“Fire and Ice” ή “On the Greek Side of My Mind”) και δύο διαφορετικά εξώφυλλα. Έτσι σ’ αυτό το LP ο Χαλκίτης θα έπαιζε σαξόφωνα, ενώ στο επόμενο (του Ρούσσου), το χιλιοακουσμένο “Forever and Ever” (1973), θα συμμετείχε συνθετικά, καθώς, μαζί με τον Λάκη Βλαβιανό, θα έγραφε τα “My reason”, “Lost in a dream”, “Rebecca” και “When I am a kid” (το πρώτο και το τέταρτο track ήταν πολύ μεγάλες επιτυχίες).
Demis Roussos - My Reason (1972)
Ωραία τραγούδια θα έγραφε και για τον Δημήτρη Ταμπόση (Dimitri) εκείνη την εποχή, στη Γαλλία, ο Χαλκίτης, σαν τα “Sunny day” και “Muscle hands” (αυτό μαζί με τον Βλαβιανό), θα συμμετείχε στην ηχογράφηση του άλμπουμ του Βαγγέλη Παπαθανασίου “Fais Que Ton Rêve Soit Plus Long Que La Nuit” (1972), που αναφερόταν στον Μάη του ’68, θα έδινε τραγούδια του στην Γαλλίδα Nicoletta, θα συνεργαζόταν με την Rita Pavone, τον Christian Delagrange και διαφόρους άλλους ποπ καλλιτέχνες, ενώ το 1973 θα έκανε κι ένα πρώτο δικό του δισκάκι κάτω από την ονομασία Echoes of – με το 45άρι “Echoes of Jerusalem / Take your time” [Disques Carabine] να γίνεται επιτυχία στην Ιταλία, μπαίνοντας στην 20άδα του Top της χώρας. Και τα δύο τραγούδια (συνθέσεις του Χαλκίτη) ήταν σε παραγωγή και ενορχήστρωση του Michael Swirid. Το “Echoes of Jerusalem” να πω πως είναι ένα από τα καλύτερα ελληνικά funky items, με... ψυχεδελικό σόλο στα ντραμς και με ακόμη πιο ψυχεδελικό «χαμοντικό» κλείσιμο.
Echoes Of - Echoes Of Jerusalem - Cosmic Disco Funk Rare Groove
Το 1973, στην Ελλάδα, η Μαρίνα τραγουδά, κάνοντας επιτυχία, το «Να ’μουν αητός» (σε στίχους Βεατρίκης Δαλαμάγκα), δηλαδή το “When I am a kid” (των Βλαβιανού-Χαλκίτη), ενώ την ίδια χρονιά ο αιγυπτιώτης μουσικός ηχογραφεί και το πρώτο δικό του δισκάκι με το όνομά του στο εξώφυλλο (Harris Chalkitis), που περιείχε τα κομμάτια “Ridin’ free, livin’ lonely / If I could” [Barclay]. Ειδικά το πρώτο ήταν καταπληκτικό! Ο Χαλκίτης επηρεασμένος από τη σούστα (τον ελληνικό σκοπό) δίνει ένα τέλειο ποπ άσμα (από τη σούστα ήταν επηρεασμένο και το “When I am a kid”), έναν καλπασμό, που πλημμυρίζει στην πορεία από δυνατά chorus vocals. Γενικά, στη χρήση των φωνητικών ο Χαλκίτης θα αποδεικνυόταν πολύ μεγάλος μάστορας, καθώς στα 80s και τα 90s θα ήταν κάτι σαν «βασιλιάς» των backing vocals της ελληνικής ποπ – μια τέχνη, την οποία θα περνούσε και στην κόρη του Βικτώρια.
Το τραγούδι, δεν ξέρω γιατί, προωθήθηκε και ακούστηκε πολύ στη Λατινική Αμερική. Ειδικά στο Μεξικό έγινε πολύ μεγάλη επιτυχία, καθώς τραγουδήθηκε εκεί από την Banda Macho και κάποιον Mário Eduardo ως “Libre y solitario” (ακούστηκε επίσης στη Χιλή, και βεβαίως στην Ισπανία, από ’κει όπου πρέπει να ξεκίνησε η φάση). Μαρτυρά γι’ αυτό, για την επιτυχία του “Ridin’ free, livin’ lonely” στο Μεξικό, το γεγονός πως το βρήκα κάποτε, στο Μοναστηράκι στη μεξικάνικη έκδοσή του από τον Χαλκίτη (οι εκδόσεις των επιτυχιών διασπείρονται παντού στον κόσμο), και κυρίως (μαρτυρούν) τα σχόλια, κάτω από το τραγούδι, στο YouTube, που είναι πολλά και άκρως συγκινητικά.
Παντού, σε όλο τον κόσμο, οι άνθρωποι είναι ίδιοι, όταν μιλάνε για τα παιδικά χρόνια τους, όταν νοσταλγούν την αθωότητά τους κ.λπ. Σταχυολογώ δύο. Ο πρώτος σχολιαστής: «Όμορφες αναμνήσεις από τα παιδικά μου χρόνια εκεί στην αγαπημένη μου Πόλη του Μεξικού, σ’ εκείνη τη γειτονιά, τη Juventino Rosas στο Iztacalco. Εκεί που ήμουν ελεύθερος και μόνος γιατί, εκείνη την εποχή τίποτα δεν με ανησυχούσε και ζούσα μόνο για να τρώω και να κοιμάμαι. Σήμερα θυμάμαι εκείνες τις εποχές με νοσταλγία και η αλήθεια είναι ότι ο χρόνος έχει αλλάξει ριζικά. Χαιρετισμούς». Και ο δεύτερος: «Για να είσαι ελεύθερος και μόνος πρέπει να πληρώσεις ένα τίμημα. Έχει πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα... Ένα ρεαλιστικό τραγούδι για πολλούς ανθρώπους, που με μεταφέρει στην εφηβεία μου. Σας ευχαριστώ που το ανεβάσατε».
Το “Ridin’ free, livin’ lonely” είχε ακουστεί τότε στην Ελλάδα; Ναι, και μάλιστα στα ελληνικά (σε στίχους Σέβης Τηλιακού) από τον... Κωνσταντίνο Μπίγαλη, σ’ ένα δισκάκι της EMI / Columbia, ως «Τρέχω-τρέχω» (1974), με ενορχήστρωση από τον Βαγγέλη Πιτσιλαδή. Πολύ μέτρια version, που δεν μπορεί να συγκριθεί επ’ ουδενί με το original...
Harris Chalkitis - Ridin' free living' lonely
Το 1974 ο Χαλκίτης δίνει ένα ακόμη 45άρι με τα κομμάτια “Like the bird / Time is over” [Barclay]. Το δεύτερο track, στα credits του οποίου βλέπουμε και το όνομα του Αργύρη Κουλούρη (από Aphrodite’s Child κ.λπ.), είναι space-funky και γι’ αυτό το ψάχνουν οι συλλέκτες και οι DJs. Την επόμενη χρονιά (1975) ο Χαλκίτης θα ηχογραφούσε τον πρώτο μεγάλο δίσκο του. Είχε τίτλο “Marita” [Barclay] κι είχε κυκλοφορήσει σε διάφορες χώρες (Γαλλία, Καναδάς, Μεγάλη Βρετανία, Μεξικό, Ελλάδα, Ισραήλ). Το άλμπουμ είναι συνεπές μ’ αυτό το euro-pop-funky στυλ της εποχής, και κάποια κομμάτια οπωσδήποτε ξεχωρίζουν, σαν τα “Glory of a love song”, “New York city”, “With a smile” ή και σαν το “Right on moving”, που φέρνει στη μνήμη μου τραγούδια της Βικτώριας είκοσι χρόνια αργότερα (στα 90s δηλαδή). Νέες συνεργασίες με τον Ντέμη Ρούσσο, για το LP “Souvenirs” και κάποια ακόμη δισκάκια, που αρχίζουν να «σκάβουν» στα ντισκο-χώραφα θα μας οδηγήσουν σιγά-σιγά στην περίπτωση των Queen Samantha.
Τα χρόνια κυλάνε. Βρισκόμαστε πλέον προς το τέλος της δεκαετίας του ’70 και στην ηπειρωτική Ευρώπη κυριαρχεί η ντίσκο. Οι Γάλλοι, οι Ιταλοί, οι (Δυτικο)Γερμανοί και άλλοι διάφοροι βγάζουν σωρούς από δίσκους, πολλοί εκ των οποίων φθάνουν και στην Ελλάδα και τσεκάρονται, πάνω στη βράση, δηλαδή στις ντισκοτέκ. Τότε δημιουργούνται οι Queen Samantha, που ήταν ένα disco-project του Χάρη Χαλκίτη, βασισμένο στη φωνή της Gloria Brooks (αυτή ήταν η Βασίλισσα Σαμάνθα) και σε μια ομάδα διακεκριμένων γάλλων μουσικών από την παλιά progressive και jazz-rock σκηνή. Επικεφαλής αυτής της ομάδας ήταν, φυσικά, ο Χαλκίτης, που έπαιζε φλάουτο, σαξόφωνα, clavecin, fender rhodes, πιάνο, σύνθια και κρουστά. Ηχογραφήθηκαν τρεις μεγάλοι δίσκοι και διάφορα επτάιντσα και δωδεκάιντσα, κυρίως με πρωτότυπο υλικό (γραμμένο συνήθως από τους Mike Swirid-Myriam Chalkitis-Harry Chalkitis), αν και τη διαφορά θα την έκανε η 8λεπτη version στο κλασικό “The letter” των Box Tops.
Queen Samantha - The Letter
Το 1981 o Χαλκίτης κυκλοφορεί ένα δεύτερο προσωπικό άλμπουμ στην Ολλανδία, που είχε τίτλο “So Long” [Killroy] – από ’κει θα ξεχώριζε το “Gimme love”. Ο ήχος μπορεί να έχει μετατοπιστεί κάπως προς το πιο electro τώρα, όμως ο προορισμός παραμένει πάντα η ντισκοτέκ. Θα ακολουθήσουν ορισμένα ακόμη 7ιντσα και 12ιντσα, τουλάχιστον μέχρι το 1982 – γιατί από το 1983 και μετά οι ελληνικές παραγωγές θα είναι εκείνες που θα απασχολούσαν έντονα τον αιγυπτιώτη μουσικό.
Κι εδώ κάπου ανοίγει ένα επόμενο κεφάλαιο, αφού, σταδιακά, ο Χαλκίτης θα μπει στον κύριο ρου της εγχώριας ποπ παραγωγής, γράφοντας τραγούδια για την Πωλίνα (τη «Μπιρίμπα» σε στίχους Σταμάτη Κραουνάκη), για την Ζανέτ Καπούγια, τον Δάκη (το «Αλαλούμ» σε στίχους Θάνου Σοφού), την Έφη Σαρρή (το «Σεισμός ερωτικός» σε στίχους Αντώνη Παππά), μα και για την Κωνσταντίνα, συμμετέχοντας σε πάμπολλες ηχογραφήσεις (σε άλμπουμ των Μπέσσυς Αργυράκη, Πασχάλη, Αλέκας Κανελλίδου, Μαντώς, Σαμπρίνας, Καίτης Γαρμπή, Ευριδίκης, Στέλλας Γεωργιάδου κ.ά.), είτε ενορχηστρώνοντας, είτε παίζοντας σαξόφωνα και πλήκτρα, είτε κάνοντας φωνητικά κ.λπ., ετοιμάζοντας δύο προσωπικούς δίσκους, τις «Καυτές Βραδιές» [Minos, 1991] και το «Μαζί Αργά ή Γρήγορα θα Γίνουμε Άνω Κάτω» [Έβδομη Διάσταση, 1994], συμμετέχοντας στα σάουντρακ της τηλεοπτικής σειράς της ΕΡΤ «Απόδραση» (1987) και της ταινίας “Oh Babylon” (1989), με σκηνοθεσίες Κώστα Φέρρη-μουσικές Θέσιας Παναγιώτου κ.λπ.
Γενικά πολλή δραστηριότητα, που κεφαλαιώνεται στα ποπ άλμπουμ που θα ετοίμαζε ο Χάρης Χαλκίτης για την κόρη του Βικτώρια. Λέμε για τα «Έρωτας Είναι» (1994), «ΙΙ» (1996) και «Είναι Φορές» (1998), όλα στη WEA, που έβγαλαν επίσης επιτυχίες. Όλοι θυμούνται αυτό το τραγούδι κι ας έχουν περάσει 30 χρόνια...
Βικτώρια Χαλκίτη - Έρωτας Είναι
