Για τον Διονύση Γραμμένο, τον 24χρονο κλαρινετίστα από την Κέρκυρα που ακολουθεί διεθνή καριέρα, η χρονιά που φεύγει ήταν ιδιαίτερη. Ανακηρύχθηκε από την European Concert Hall Organization μαζί με άλλους νέους μουσικούς Rising Star για τη σεζόν 2013 – 2014 και κυκλοφόρησε το πρώτο του προσωπικό CD από την Naive Classique. Παράλληλα, εξακολουθεί να υπηρετεί το όραμα του Μουσικού Φεστιβάλ της Κέρκυρας, το οποίο ο ίδιος δημιούργησε, και του νέου του στόχου που είναι η διεύθυνση ορχήστρας. Τον συνάντησα σε έναν σύντομο πέρασμα του από την Αθήνα, μεταξύ Κέρκυρας και Βιέννης, την οποία έχει επιλέξει για βάση του, ορμητήριο του στα αδιάκοπα ταξίδια ανά την Ευρώπη και τον κόσμο, καλεσμένος ως σολίστας από τις σημαντικότερες συμφωνικές ορχήστρες. Στη συνέντευξη που ακολουθεί, μιλάει για τη δυσκολία να ισορροπείς την μεγάλη καριέρα στον χώρο της κλασσικής μουσικής και να ζεις την ηλικία σου όπως οι συνομήλικοι σου φίλοι…
Είναι συνηθισμένο να ηχογραφείται ένα ολόκληρο CD για σόλο κλαρινέτο και ορχήστρα;
Όχι και τόσο. Η αλήθεια είναι ότι είναι κάπως περιορισμένες οι δυνατότητες του ρεπερτορίου του κλαρινέτου σε σχέση με των άλλων οργάνων. Επίσης, για να βγει ένα τέτοιο CD, θα πρέπει να υπάρχει και η συνεργασία μιας δισκογραφικής εταιρίας με μια σημαντική ορχήστρα. Είχα την ευτυχή συνεργασία της ορχήστρας της ραδιοφωνίας της Βιέννης της οποίας δέχτηκα την πρόσκληση να ηχογραφήσω.
Το ρεπερτόριο επιλέχτηκε από εσένα;
Έπρεπε να το επιλέξω εγώ. Επέλεξα δύο κοντσέρτα που αγαπώ πολύ και τα θεωρώ ιδιαίτερα σημαντικά για εμένα. Είναι εκείνα, τα οποία με έκαναν να αγαπήσω ακόμα περισσότερο το κλαρινέτο, άκουγα συνεχώς ηχογραφήσεις τους από όταν ήμουν μικρό παιδί και μέχρι σήμερα αποτελούν έμπνευση μου. Το κονσέρτο του Καρλ Νίλσεν, ένα σχετικά μοντέρνο και ιδιαίτερα απαιτητικό έργο, το 4ο κονσέρτο του Λουις Σπορ και τέλος η 1η ραψωδία για κλαρινέτο και πιάνο του Κλοντ Ντεμπισύ. Αισθανόμαστε ιδιαίτερα υπερήφανοι, πρέπει να πω, οι κλαρινετίστες που έχουμε ένα σόλο έργο γραμμένο από τον «μεγάλο» Ντεμπισύ.
Τι ακριβώς είναι ο θεσμός του Rising Star;
Κάθε χρόνο, κάθε μια από τις 22 σημαντικότερες αίθουσες συναυλιών της Ευρώπης προτείνει έναν σολίστ μέχρι 30 ετών ή ένα σύνολο μουσικής δωματίουπου θα ήθελε να την εκπροσωπήσει και η European Concert Hall Organization αποφασίζει ποιους από αυτούς θα χρήσει Rising Stars. Εγώ προτάθηκα από το Μέγαρο ΜουσικήςΑθηνών και ανακηρύχτηκα Rising Star μαζί με άλλους τέσσερεις Ευρωπαίους για τη φετινή χειμερινή σεζόν. Εκτός από μεγάλη τιμή, είναι σημαντικό να σου δίνεται η ευκαιρία να κάνεις μία τόσο μεγάλη περιοδεία με σόλο συναυλίες σε όλες αυτές τις φανταστικές αίθουσες. Για την φετινή σεζόν μάλιστα, είμαι και ο νεότερος όλων των Rising Star.
Ποιοι είναι οι άλλοι τέσσερεις;
Ένα κουαρτέτο εγχόρδων από το Παρίσι, με το οποίο μαζί θα εμφανιστώ στο Μέγαρο στις 14 Μαΐου, μία βιολονίστα από την Ισπανία, ένας πιανίστας από τη Βουδαπέστη, και ένα εξαιρετικό τρίο Τζαζ από το Αμβούργο.
Εσύ παίζεις τζαζ; Θα ξεχωρίζεις και ορισμένους τζαζ κλαρινετίστες…
Αυτοσχεδιάζω μόνος μου πολλές φορές. Την αγαπώ πολύ την τζαζ αλλά δεν έχω παίξει ποτέ σε κοντσέρτο, ακόμα..! Μου αρέσει να ακούω το κλαρινέτο σαν όργανο της και μάλιστα μου αρέσει πολύ και αυτή η παλιά βερσιόν των ‘20s – ‘30s, της σουίνγκ και του Μπένυ Γκουντμαν. Υπάρχουν βέβαια και υπέροχοι σύγχρονοι τζαζ κλαρινετίστες όπως ο Αμερικανός Έντυ Ντάνιελς, που είναι και ο αγαπημένος μου.
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι συνάδελφος σας ο Γούντυ Άλλεν. Κι εκείνος παίζει κλαρινέτο στην τζαζ μπάντα που συμμετέχει.
Ναι! (γέλια)
Πως είναι να μην έχεις σπιτικό και να είσαι μονίμως on the road ;
Δεν είναι καθόλου εύκολο. Οι φίλοι μου και όλοι οι γνωστοί μου βέβαια μού λένε πόσο τυχερός είμαι που ταξιδεύω συνεχώς, και όντως ταξιδεύω πολύ, έως και δύο φορές κάθε εβδομάδα. Αλλά αυτό σημαίνει, τέσσερα αεροπλάνα συν τέσσερα τρένα, οργάνωση βαλίτσας και όλα αυτά…
Η μαμά σου ανησυχεί; Ας πούμε, όταν ταξιδεύεις σε βόρειες χώρες, ανησυχεί μην κρυώσεις; Σε παίρνει να σου πει να ντύνεσαι καλά;
Ναι, παραμένει μία χαρακτηριστική Ελληνίδα μάνα. Με παίρνει τηλέφωνο να με ρωτήσει αν πρόλαβα να φάω αλλά και να μου πει «να ντύνεσαι καλά παιδί μου». Βέβαια!
Δεν έχει άδικο, πρέπει πράγματι να προσέχεις πολύ το λαιμό σου, να μην κρυώσεις άσχημα. Είναι το φυσικό σου όργανο στην εκτέλεση του κλαρινέτου…
Γενικά, πρέπει να προσέχω την υγεία μου. Δεν καπνίζω, δεν πίνω, κάνω γυμναστική. Θεωρώ σημαντικό να έχει κανείς καλή υγεία, σωματική και πνευματική. Κι όχι μόνο για τη δουλειά μας φυσικά, αλλά για την καθημερινότητά μας, για τη ζωή μας.
Πόσο απαιτητικό σωματικά είναι να είσαι σολίστ κλαρινέτου;
Πολλές φορές αγγίζει τα όρια μου. Κατά τη διάρκεια μίας μεγάλης περιοδείας, με πάρα πολλά ταξίδια, πολλές συναυλίες, που η κάθε μία έχει διαφορετικό πρόγραμμα και απαιτεί πολύ υψηλή συγκέντρωση, οφείλω να ανταπεξέλθω τόσο νοητικά όσο και σωματικά. Να μην εξαντληθώ με το πέρας μιας τέτοιας περιοδείας. Θα έλεγα ότι δεν είναι καθόλου εύκολο!
Δηλαδή, η φυσική κατάσταση που απαιτείται είναι ανάλογη ενός πρωταθλητή. Έχει ημερομηνία λήξης το κλαρινέτο; Ακούγεται σαν μία τέχνη που είναι συγχρόνως physical …
Είναι physical! Αλλά δεν μπορείς να βάλεις όρια και να πεις μέχρι πότε θα παίζεις. Ένας κλαρινετίστας δεν σταματάει να παίζει, αλλά σίγουρα έρχεται κάποια στιγμή που ξεκινά και ελαττώνει τις εμφανίσεις του...
Όπως και ένας χορευτής.
Ακριβώς. Έχει να κάνει με την αντοχή του καθενός.
Είναι και ο λόγος που έχεις στραφεί προς την διεύθυνση ορχήστρας;
Ο λόγος που έχω ξεκινήσει να διευθύνω, έχει να κάνει καθαρά με το πάθος μου για τη συμφωνική μουσική. Έχει να κάνει με τις επιλογές του ρεπερτορίου. Δηλαδή, ως μαέστρος απλώνεσαι σε ένα ρεπερτόριο ατέλειωτο, που περιέχει για παράδειγμα τις συμφωνίες του Μπετόβεν και του Μπραμς, μέχρι των Τσαϊκόφσκι και Μπούκνερ και Μάλερ και και... Μιλάμε για πάρα πολλά έργα…
Τι κάνει έναν σολίστ κλαρινέτου να ξεχωρίσει από τους κλαρινετίστες που συμμετέχουν σε μία συμφωνική ορχήστρα;
Πρέπει να έχεις να πεις κάτι ξεχωριστό. Έχει να κάνει με τον χαρακτήρα σου επίσης- πρέπει να διαθέτεις σολιστικό χαρακτήρα. Ένας κλαρινετίστας που παίζει μες στην ορχήστρα, αποτελεί μέλος ενός μεγάλου συνόλου. Είναι μεν σημαντική η δουλειά του, αλλά είναι ένας από τους εκατό μουσικούς που την απαρτίζουν. Ως σολίστ, είσαι αυτό το ένα όργανο, εκτίθεσαι.
Εσύ πόσο νωρίς κατάλαβες ότι διέθετες αυτόν τον «σολιστικό χαρακτήρα», ότι ξεχώριζες;
Θα έλεγα από μικρή ηλικία, ήδη τον πρώτο καιρό που ξεκίνησα με το κλαρινέτο κατάλαβα το πόσο πολύ ξεχωριστό ήταν για έμενα. Αισθάνθηκα επίσης μια ευκολία στο να μαθαίνω γρήγορα αλλά και να απομνημονεύω όλα τα έργα που παίζω. Λίγο αργότερα ξεκίνησαν και οι πρώτες σόλο εμφανίσεις.
Βέβαια, το περιβάλλον ενός τόπου όπως η Κέρκυρα, είναι απολύτως θετικό όσον αφορά τη μουσική. Πότε αλήθεια ξεκινούν οι πρώτες σου διακρίσεις;
Ναι, ήταν πολύ σημαντικό! Το πρώτο μου βραβείο μου ήρθε στα 13 μου, στους Πανελλήνιους Μαθητικούς Διαγωνισμούς, όπου κέρδισα το 1ο βραβείο στην κατηγορία «κλαρινέτου» αλλά και το βραβείο καλύτερου μουσικού όλων των οργάνων, ηλικίας μέχρι 18 ετών. Αυτές οι διακρίσεις ήρθαν και μου έδωσαν ακόμη περισσότερο θάρρος να συνεχίσω την εξέλιξη μου.
Το κλαρινέτο είναι βασικό όργανο και στην παραδοσιακή μουσική. Είναι το ίδιο ακριβώς όργανο;
Το όργανο είναι το ίδιο, ναι. Αυτό που αλλάζει είναι η τεχνική και πως φυσάς μέσα σε αυτό!
Πως σου φαίνεται ο Γιώργος Μάνγκας ως κλαρινετίστας; Τον έχεις γνωρίσει;
Είναι ωραίος! Με είχε πάρει τηλέφωνο το 2008 όταν είχα κερδίσει στον διαγωνισμό για να με συγχαρεί, αλλά δεν καταφέραμε ποτέ να βρεθούμε.
Μπορείς να φανταστείς να παίζατε μαζί;
Θα είχε ενδιαφέρον!
Έχεις επιλέξει ως ορμητήριο σου τη Βιέννη. Τι συναισθήματα τρέφεις για την πόλη;
Έχω πολύ όμορφες αναμνήσεις. Είναι αλήθεια ξεχωριστός τόπος για εμένα. Ό,τι κάνω σήμερα, κι ό,τι μπορώ να κάνω σήμερα, ξεκινάει από τη Βιέννη, αφού εκεί κέρδισα το 2008 στον Πανευρωπαϊκό Διαγωνισμό Νέων Σολίστ, εκεί διακρίθηκα για πρώτη φορά διεθνώς, και τέλος εκεί έκανα και την πρώτη μου ηχογράφηση. Σαν πόλη είναι όμορφη και έχει πολλά να δώσει, ιδιαίτερα σε αυτούς που ασχολούνται με την συμφωνική μουσική και την όπερα.
Οι συνεργάτες σου και το κοινό σε βλέπουν σαν Έλληνα;
Σίγουρα. Είναι μια ταυτότητα που πάντα κουβαλάς μαζί σου. Αν και βέβαια για έναν καλλιτέχνη δεν μπορείς να πεις πως υπάρχουν «ταμπέλες», η ταυτότητα αυτή του Έλληνα είναι η πιο ξεχωριστή και όμορφη που θα μπορούσα να έχω.
Εκπροσωπείς βέβαια, μία θετική εκδοχή του Έλληνα, σε εποχές μεγάλης απαξίωσης των Ελλήνων λόγω της κρίσης…
Ναι, είναι γεγονός ότι το κλίμα που καλλιεργείται για τους Έλληνες σήμερα έξω δεν είναι το πιο θετικό, αυτό όμως μπορεί να αλλάξει μόνο από εμάς. Θε έλεγα ότι η κρίση δεν αγγίζει τις ιδέες μου και μπορώ να πω ότι δεν με επηρεάζει καθόλου όσον αναφορά το καλλιτεχνικό μου κομμάτι. Αντιθέτως έχω μεγαλύτερο κίνητρο σήμερα να εξελιχθώ αλλά και να εξελίξω στο βαθμό που μπορώ την ίδια μου την τέχνη.
Ηγείσαι του Μουσικού Φεστιβάλ της Κέρκυρας. Δεν είναι βαρύ φορτίο για τόσο νεαρή ηλικία;
Καταρχάς, το ξεκίνησα εγώ ο ίδιος επειδή ήθελα να δω να γίνεται κάτι στην Κέρκυρα που να έχει ένα υψηλό καλλιτεχνικό επίπεδο. Ίσως απαιτεί ενέργεια από μέρους μου, ναι, αλλά στο τέλος με ανταμείβει το αποτέλεσμα!
Βλέπεις να γίνονται αυτά που ονειρεύτηκες;
Αυτή είναι και η προσπάθεια μου. Να τα δω να γίνονται και να νοιώθω τη χαρά και την ικανοποίηση ότι συνέβαλα κι εγώ σε κάτι όπως αυτό. Εξάλλου, η αγάπη μου για την Κέρκυρα είναι ιδιαίτερη. Θα ήθελα να βλέπω τον τόπο μου, εκεί όπου μεγάλωσα και ξεκίνησα τη μουσική, να συνεχίζει να χτίζει και να εξελίσσει τον πολιτισμό και την κουλτούρα του.
Με όλες αυτές τις δραστηριότητες, μένει χώρος για προσωπική ζωή;
Ναι είναι μια πολύ καλή ερώτηση πως κανείς βρίσκει την ισορροπία αυτή. Μπορώ να σου πω ότι το ακόμη το ψάχνω! Σίγουρα όμως μπορείς να θέσεις τις προτεραιότητες σου και να ρυθμίσεις το χρόνο σου, έως ένα βαθμό. Θα ήθελα πολύ για παράδειγμα να έρχομαι στην Ελλάδα πιο συχνά, να βλέπω τους φίλους μου την οικογένεια μου, τα αγαπημένα μου μέρη και τον ήλιο, αλλά δυστυχώς στην φάση αυτή που βρίσκομαι δεν είναι δυνατόν. Ελπίζω να το καταφέρω στο μέλλον.
Πόσο σε έχει επηρεάσει η επιτυχία σου;
Θα έλεγα ότι έχει καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την κατεύθυνση μου, τον τρόπο ζωής μου και την καθημερινότητα μου.
Φίλους έχεις προλάβεις να αποκτήσεις ή αρκείσαι σε γνωριμίες από τον χώρο της μουσικής;
Όχι μόνο. Έχω φίλους και πολλούς γνωστούς από εντελώς διαφορετικούς κύκλους και μάλιστα όχι μόνο καλλιτεχνικούς...
Υπάρχει κάτι για το οποίο θα θυσίαζες όλα αυτά που έχεις πετύχει;
Υπάρχουν πολλά πράγματα που μου αρέσουν και γενικά προσπαθώ να διατηρώ τα ενδιαφέροντά μου, να έχω μία συμμετοχή ώστε να μην έχω μία μονοδιάστατη ζωή με μόνο την κλασική μουσική. Τρέφω μεγάλη αγάπη για τη φυσική, με την οποία ξεκίνησα τις σπουδές μου στο πανεπιστήμιο στην Αθήνα. Τη συνδέω με τη μουσική, υπό την έννοια της ανάλυσης. Κάτι που στη φυσική το λέμε φυσικό φαινόμενο, στην μουσική είναι μουσικό έργο. Και στους δύο αυτούς χώρους, μιλάμε ακριβώς για το ίδιο πράγμα, μόνο που το προσεγγίζουμε διαφορετικά και με άλλους όρους. Δεν μπορώ να πω όμως σε καμία περίπτωση ότι θα θυσίαζα για κάτι αυτά που έχω έως σήμερα αποκτήσει και μάλιστα με τόσο πολύ κόπο.
[ συνέντευξη: Χρήστος Παρίδης ]
Ο Διονύσης Γραμμένος εμφανίζεται με την Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης στις 21 Φεβρουαρίου ερμηνεύοντας Κόπλαντ. Η βραδιά ολοκληρώνεται με έργα Μπάρμπερ και Στραβίσνσκι.
σχόλια