Έχουμε παίξει με αυτό το λίγο περίεργο κομμάτι της ζωής που είναι τα ζώα. Τα λατρεύουμε, τα φοβόμαστε, τα σεβόμαστε, τα σκοτώνουμε, τα θαυμάζουμε, τα τρώμε, νομίζουμε κάποιες φορές ότι τα καταλαβαίνουμε, ενώ δεν ξέρουμε τι λένε μεταξύ τους. Κι αυτή η σχέση γίνεται παράδοξα στενή ώρες-ώρες –«τι χαριτωμένο, παιδιά, είδα μια αλεπού στο πάρκινγκ»–, και αρχίζουμε και καταλαβαίνουμε ότι για να είναι η αλεπού στο πάρκινγκ σημαίνει ότι θέλει να φάει, ότι όταν τα αγριογούρουνα κατεβαίνουν στις πόλεις, κάτι στραβά πηγαίνει, βλέπεις άγρια ζώα στα Τουρκοβούνια και στο Γαλάτσι. Βέβαια, είτε δεις πρόβατα είτε πετύχεις ελέφαντα στο Πεδίον, εξίσου μη κανονικό και κανονικό θα είναι.
Νομίζω, πάντως, όταν χαζεύω σκυλιά, γατιά και άλλα τέτοια έξυπνα πλάσματα, ότι μας κοροϊδεύουν, ότι γελάνε μαζί μας.
Στα Plāsmata, τα ζώα θα μπορούσαν να έχουν υπάρξει ή και όχι, μπορεί να κυκλοφορούν σε δάση και ζούγκλες, μπορεί και όχι. Είναι πλάσματα που νομίζεις ότι έχουν προκύψει από γκλιτσάρισμα της φύσης. Αλλά αυτό το γκλιτσάρισμα το ζεις και με ζώα που βλέπεις δίπλα σου. Κοιτάζεις το καγκουρό και λες «εδώ πέρα έχει γκλιτσάρει ο αλγόριθμος, δεν μπορεί να έχει κεφάλι που μοιάζει με ελάφι, να κουβαλάει το μωρό του σε μάρσιπο, να στέκεται όρθιο και να παίζει μποξ».
«Πολλά από τα έργα ανήκουν στη συλλογή μας. Και πολλά άλλα ελπίζω να ενταχθούν. Δεν είπαμε «α, πώς θα δείξουμε τη συλλογή μας;», αλλά τελικά η ατμόσφαιρα που θέλαμε να δημιουργήσουμε στο Πεδίον ταίριαζε με τους καλλιτέχνες που αγαπάμε έτσι κι αλλιώς».
Πιστεύω ότι η επιτυχία των δεινοσαύρων ειδικά στα παιδιά και η επιτυχία τους να επιβιώσουν όχι μόνο ως πτηνά αλλά και ως τόσο δημοφιλή ζώα έγκειται στο ότι ακριβώς μοιάζουν με πλάσματα της φαντασίας μας, ενώ υπήρξαν. Τα δικά μας Plāsmata δεν βγήκαν από το Χόλιγουντ ούτε πατάνε ουρανοξύστες, δεν τρομάζουν τον κόσμο. Ο Αίας Κόκκαλης απελευθερώνει τα ζώα από τον υπόγειο εγκλεισμό στον οποίο υποχρεώθηκαν με τη δικτατορία του Μεταξά και γίνονται θέμα δελτίου ειδήσεων. Τα ζώα του βγαίνουν τις νύχτες και ανακτούν τον τόπο που πάντα τους ανήκε.

Οι Γείτονες του Μανούσου Μανουσάκη είναι πλάσματα πρωτόγονα και φουτουριστικά ταυτοχρόνως. Κυκλοφορούν ανάμεσά μας. Ένα σαλιγκάρι και ένα χταπόδι σκαρφαλώνουν σε άνυδρο τοίχο λες και δραπετεύουν από το Book of imaginary beings του Borges. Το έργο αυτό αναπτύχθηκε στο πλαίσιο της έκθεσης «Τέσσερις εικαστικές εγκαταστάσεις στον δημόσιο χώρο», που έγινε όταν τελειώσαμε τα Plāsmata στα Γιάννενα ως μέρος της πλατφόρμας ΟΝΧ που έχουμε στην Αθήνα και τη Νέα Υόρκη.
O Ziad Antar μάς πηγαίνει στα βουνά του Λιβάνου. Αλλά μπορεί και όχι. Το έργο λέγεται Tokyo tonight. Μπαίνουμε στο αυτοκίνητο, ακούμε γιαπωνέζικη μουσική, συναντάμε ένα κοπάδι πρόβατα και ο βοσκός πλησιάζει την κάμερα και μας προειδοποιεί: «Tokyo». Φτάσαμε Ιαπωνία.
Οι The Callas γίνονται σκύλοι. Ή κάτι τέτοιο. Με ένα έργο που είχα δει πριν από πολλά χρόνια, το 2001. Τα δύο τρομερά αυτά παιδιά, εγκιβωτισμένα σε μια πολύ μικρή αναλογική οθόνη, ζητούν την προσοχή μας. Νομίζω ήταν η διπλωματική τους στην Αγγλία όταν έκαναν μεταπτυχιακά· δεν προλάβαιναν να στείλουν «κανονικό» έργο και είπαν «ας κάνουμε αυτό». Έτσι μου είπαν κάποτε. Και προέκυψε το Beware of the dogs. Ωραίοι τρελοί ο Άρης και ο Λάκης Ιωνάς.
Η ιστορία του Πεδίου πλανιέται παντού. Ορίζει, στοιχειώνει, καθοδηγεί. Το Πεδίον πριν από το 1887 ήταν στρατώνας ιππικού. Οι πεινασμένοι για δροσιά και σκιά περίοικοι της τότε Αθήνας το χρησιμοποιούσαν και για αναψυχή. Γιατί στην πραγματικότητα είναι ένας μεγάλος κήπος που κάποτε είχε στρατώνες και τώρα έχει μνημεία πολέμου, ιστορία, φαντασίωση, δροσιά, σιντριβάνια και μια πολύτιμη παύση από την πόλη. Το Πεδίον είναι προϊόν φαντασίωσης, χώρος αναψυχής, ένα μέρος-καταφύγιο από την ασχήμια. Γι’ αυτό το έργο της Τζάνις Ράφα, Love me. Lick me. Forgive me. (2023–2024), στέκεται ιδανικά μέσα στις φυλλωσιές. H Τζάνις διαθέτει μια οπτική γλώσσα αδιανόητα δυνατή. Το άλογο ως σώμα αλλά και ως σύμβολο που γίνεται αντικείμενο υποταγής για τη διασκέδαση της ελίτ βρίσκει τον ρόλο του ως πλάσμα που παραπέμπει στον ερωτισμό με αυτή την εγκατάσταση. Η Τζάνις μιλά γι’ αυτήν τη σχέση εξουσίας που αναπτύσσεται μεταξύ πλασμάτων όταν αγαπιούνται ή δεν αγαπιούνται, ερωτεύονται ή κάνουν έρωτα, όταν προσπαθεί ο ένας να επιβληθεί στον άλλο.



Το EchoVision των Jibao Li, Matt McCorkle και Botao «Amber» Hu είναι μια εγκατάσταση μεικτής πραγματικότητας και πρέπει να φορέσεις κάσκα για να βιώσεις τον κόσμο των νυχτερίδων μέσα από την οπτικοποίηση του ήχου. Σου ζητάει να πάρεις το σώμα κάποιου άλλου και να δεις τον κόσμο μέσα από τα δικά του μάτια και αυτιά. Αυτό είναι το πιο παιχνιδιάρικο και το πιο digital έργο και νομίζω ότι ειδικά τα μικρότερα παιδιά θα το χαρούν πάρα πολύ.
Το έργο Hard Times - Soft Sounds του Moritz Simon Geist με τα κοχύλια είναι από τα αγαπημένα μου – επίσης ένα έργο που προέκυψε μέσα από την κοινότητα του ONX. Είναι πονηρή, ταπεινή τεχνολογία που με τρελαίνει. Ο Moritz έχει περάσει το κοχύλι μέσα από ένα έμβολο, το κοχύλι περιστρέφεται με έναν ρυθμό που λειτουργεί λίγο υπνωτιστικά και το νερό που υπάρχει στο εσωτερικό του κάνει έναν ήχο με τον οποίο τρανσάρεις ακραία. Είναι λίγο meditative η φάση. Αν κάνεις αναδρομή στη διαδικασία, είναι σαν να βλέπεις τον εφευρέτη που είναι κλεισμένος μέσα σε ένα δωματιάκι στο σπίτι του, αλλά δεν έχει καταλάβει ότι δεν είναι επιστήμονας, είναι καλλιτέχνης. Εμείς, λοιπόν, σε αυτή την ωραία σπείρα, παράλληλα στο ρυάκι του Πεδίου, έχουμε τοποθετήσει 22 τέτοια κοχύλια. Ο ήχος συμβάλλει στην τελετουργία. Γενικά, η βόλτα στο Πεδίον έχει ένα στοιχείο και παιχνιδιού και τελετουργίας, είναι ένα τελετουργικό παιχνίδι, μια παιγνιώδης τελετουργία, ένα παιχνίδι θησαυρού. Γιατί ανακαλύπτεις και εκπλήσσεσαι, κι εκεί που λες «ωραίο το ξέφωτο», βλέπεις το Mother της Ναταλίας Μαντά. Όταν είδα αυτό το έργο στο στούντιό της τρελάθηκα, ήταν σαν να αντίκριζα την εξωγήινη τραγουδίστρια του 5th Εlement, την Diva Plavalaguna – νόμιζα ότι θα βγουν τα πλοκάμια της Mother και θα αρχίσει να τραγουδάει. Εκεί για μένα είναι η λήξη της όποιας διαδρομής, γιατί εκεί πραγματικά πρέπει να καθίσεις και κάπως να τιμήσεις αυτό το τοτέμ που παραπέμπει σε μια πολύ ισχυρή μητριαρχική φιγούρα. Εμπεριέχει τα αυγά της και ταυτόχρονα θα μπορούσε να είναι διαστημόπλοιο. Γενικά, η Ναταλία δημιουργεί πλάσματα που δεν ξέρεις αν υπήρξαν ή όχι. Της αρέσουν πολύ οι κροκόδειλοι. Και οι αλιγάτορες.




Ξέρεις τι είναι τα ταυροκαθάψια; Ξέρεις, αλλά ίσως να μη γνωρίζεις ότι λέγονται έτσι. Η Έφη Γούση, στο Tectonic Riders, λέει την ιστορία για τα κορίτσια που κάνουν ακροβατικά πάνω σε ταύρους, όπως στις τοιχογραφίες της Κνωσσού. Η τελετουργία είναι μια συνομιλία με τα σωθικά της γης, για να εξευμενιστεί και να μαλακώσει τους σεισμούς της. Η Έφη δημιουργεί ένα μαγικό, αλλόκοσμο τοπίο, όπου οι νέες γυναίκες ορίζουν και παλεύουν για τον ρυθμό της κοινωνίας τους. Το Πλάσμα της Έφης γίνεται αναβάτης σε μοτοσικλέτα που κινείται ξεφοβισμένα, αντίστροφα στον άνεμο. Και η άνυδρη λίμνη του Μόρνου γίνεται σημείο μιας γης που υπάρχει αναλλοίωτη εκατομμύρια χρόνια. Μαγική και η μουσική. Έργο συγκίνησης.
Το Metronome είναι ένα ακόμη έργο του Ziad Antar. Δύο χέρια που παίζουν παιδικά μουσικά όργανα υπό τον ήχο ενός μετρονόμου. Ο Ziad λέει ότι το Metronome είναι ένα έργο για τον μετρονόμο που έχουμε όλοι και ρυθμίζει τη ζωή μας, όπως ένας κανονικός μετρονόμος τη μουσική. Οι ζωές μας, όπως και οι μουσικές, μπορούν να είναι χαρούμενες ή και όχι. Το θέμα είναι τι κάνουμε στον χρόνο και στον χώρο που κάθε φορά μάς δίνεται. Ο Ziad καταφέρνει πάντα να μιλάει για τα πιο δύσκολα με τον πιο απλό τρόπο.

Πολλά από τα έργα ανήκουν στη συλλογή μας. Και πολλά άλλα ελπίζω να ενταχθούν. Δεν είπαμε «α, πώς θα δείξουμε τη συλλογή μας;», αλλά τελικά η ατμόσφαιρα που θέλαμε να δημιουργήσουμε στο Πεδίον ταίριαζε με τους καλλιτέχνες που αγαπάμε έτσι κι αλλιώς. Το άλλο ωραίο που προέκυψε ήταν ότι υπάρχουν Plāsmata που δημιουργήθηκαν στο πλαίσιο του Onassis Air, στο Onassis ONX ή σε άλλα δικά μας residencies. Σε κάθε περίπτωση, ήταν ωραία που επέλεξαν οι ίδιοι οι καλλιτέχνες πού θα ήθελαν να δουν τα έργα τους, ότι το κουβεντιάσαμε παρέα, είδαν ποιοι είναι οι γείτονές τους, σκέφτηκαν πώς θα γίνουν ήρωες στη μεγαλύτερη ιστορία. Φαντάσου, δηλαδή, ότι έχουμε ζήσει τα περισσότερα έργα κατά τη διαδικασία δημιουργίας τους.
Ξέρω. Μιλάω με ενθουσιασμό. Αλλά μιλάω για έργα που θα ήθελα να ζω μαζί τους.



Βρείτε περισσότερες πληροφορίες για την εικαστική έκθεση εδώ.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.