Ξενάγηση στα Plāsmata: Κεφάλαιο 5

Αφροδίτη 5. Facebook Twitter
Βίντεο-Εγκατάσταση. Αίας Κόκκαλης, Ares Awakening (2025) Ανάθεση της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση για την έκθεση Plāsmata 3. Φωτ.: @Pinelopi_Gerasimou
0

Έχουμε παίξει με αυτό το λίγο περίεργο κομμάτι της ζωής που είναι τα ζώα. Τα λατρεύουμε, τα φοβόμαστε, τα σεβόμαστε, τα σκοτώνουμε, τα θαυμάζουμε, τα τρώμε, νομίζουμε κάποιες φορές ότι τα καταλαβαίνουμε, ενώ δεν ξέρουμε τι λένε μεταξύ τους. Κι αυτή η σχέση γίνεται παράδοξα στενή ώρες-ώρες –«τι χαριτωμένο, παιδιά, είδα μια αλεπού στο πάρκινγκ»–, και αρχίζουμε και καταλαβαίνουμε ότι για να είναι η αλεπού στο πάρκινγκ σημαίνει ότι θέλει να φάει, ότι όταν τα αγριογούρουνα κατεβαίνουν στις πόλεις, κάτι στραβά πηγαίνει, βλέπεις άγρια ζώα στα Τουρκοβούνια και στο Γαλάτσι. Βέβαια, είτε δεις πρόβατα είτε πετύχεις ελέφαντα στο Πεδίον, εξίσου μη κανονικό και κανονικό θα είναι. 

Νομίζω, πάντως, όταν χαζεύω σκυλιά, γατιά και άλλα τέτοια έξυπνα πλάσματα, ότι μας κοροϊδεύουν, ότι γελάνε μαζί μας.  

Στα Plāsmata, τα ζώα θα μπορούσαν να έχουν υπάρξει ή και όχι, μπορεί να κυκλοφορούν σε δάση και ζούγκλες, μπορεί και όχι. Είναι πλάσματα που νομίζεις ότι έχουν προκύψει από γκλιτσάρισμα της φύσης. Αλλά αυτό το γκλιτσάρισμα το ζεις και με ζώα που βλέπεις δίπλα σου. Κοιτάζεις το καγκουρό και λες «εδώ πέρα έχει γκλιτσάρει ο αλγόριθμος, δεν μπορεί να έχει κεφάλι που μοιάζει με ελάφι, να κουβαλάει το μωρό του σε μάρσιπο, να στέκεται όρθιο και να παίζει μποξ». 

«Πολλά από τα έργα ανήκουν στη συλλογή μας. Και πολλά άλλα ελπίζω να ενταχθούν. Δεν είπαμε «α, πώς θα δείξουμε τη συλλογή μας;», αλλά τελικά η ατμόσφαιρα που θέλαμε να δημιουργήσουμε στο Πεδίον ταίριαζε με τους καλλιτέχνες που αγαπάμε έτσι κι αλλιώς».

Πιστεύω ότι η επιτυχία των δεινοσαύρων ειδικά στα παιδιά και η επιτυχία τους να επιβιώσουν όχι μόνο ως πτηνά αλλά και ως τόσο δημοφιλή ζώα έγκειται στο ότι ακριβώς μοιάζουν με πλάσματα της φαντασίας μας, ενώ υπήρξαν. Τα δικά μας Plāsmata δεν βγήκαν από το Χόλιγουντ ούτε πατάνε ουρανοξύστες, δεν τρομάζουν τον κόσμο. Ο Αίας Κόκκαλης απελευθερώνει τα ζώα από τον υπόγειο εγκλεισμό στον οποίο υποχρεώθηκαν με τη δικτατορία του Μεταξά και γίνονται θέμα δελτίου ειδήσεων. Τα ζώα του βγαίνουν τις νύχτες και ανακτούν τον τόπο που πάντα τους ανήκε.

Αφροδίτη 5. Facebook Twitter
Βίντεο. Ziad Antar, Tokyo Tonight (2004). Φωτ.: Πηνελόπη Γερασίμου for Onassis Stegi

Οι Γείτονες του Μανούσου Μανουσάκη είναι πλάσματα πρωτόγονα και φουτουριστικά ταυτοχρόνως. Κυκλοφορούν ανάμεσά μας.  Ένα σαλιγκάρι και ένα χταπόδι σκαρφαλώνουν σε άνυδρο τοίχο λες και δραπετεύουν από το Book of imaginary beings του Borges. Το έργο αυτό αναπτύχθηκε στο πλαίσιο της έκθεσης «Τέσσερις εικαστικές εγκαταστάσεις στον δημόσιο χώρο», που έγινε όταν τελειώσαμε τα Plāsmata στα Γιάννενα ως μέρος της πλατφόρμας ΟΝΧ που έχουμε στην Αθήνα και τη Νέα Υόρκη. 

O Ziad Antar μάς πηγαίνει στα βουνά του Λιβάνου. Αλλά μπορεί και όχι. Το έργο λέγεται Tokyo tonight. Μπαίνουμε στο αυτοκίνητο, ακούμε γιαπωνέζικη μουσική, συναντάμε ένα κοπάδι πρόβατα και ο βοσκός πλησιάζει την κάμερα και μας προειδοποιεί: «Tokyo». Φτάσαμε Ιαπωνία. 

Οι The Callas γίνονται σκύλοι. Ή κάτι τέτοιο. Με ένα έργο που είχα δει πριν από πολλά χρόνια, το 2001. Τα δύο τρομερά αυτά παιδιά, εγκιβωτισμένα σε μια πολύ μικρή αναλογική οθόνη, ζητούν την προσοχή μας. Νομίζω ήταν η διπλωματική τους στην Αγγλία όταν έκαναν μεταπτυχιακά· δεν προλάβαιναν να στείλουν «κανονικό» έργο και είπαν «ας κάνουμε αυτό». Έτσι μου είπαν κάποτε. Και προέκυψε το Beware of the dogs. Ωραίοι τρελοί ο Άρης και ο Λάκης Ιωνάς.

Η ιστορία του Πεδίου πλανιέται παντού. Ορίζει, στοιχειώνει, καθοδηγεί. Το Πεδίον πριν από το 1887 ήταν στρατώνας ιππικού. Οι πεινασμένοι για δροσιά και σκιά περίοικοι της τότε Αθήνας το χρησιμοποιούσαν και για αναψυχή. Γιατί στην πραγματικότητα είναι ένας μεγάλος κήπος που κάποτε είχε στρατώνες και τώρα έχει μνημεία πολέμου, ιστορία, φαντασίωση, δροσιά, σιντριβάνια και μια πολύτιμη παύση από την πόλη. Το Πεδίον είναι προϊόν φαντασίωσης, χώρος αναψυχής, ένα μέρος-καταφύγιο από την ασχήμια. Γι’ αυτό το έργο της Τζάνις Ράφα, Love me. Lick me. Forgive me. (2023–2024), στέκεται ιδανικά μέσα στις φυλλωσιές. H Τζάνις διαθέτει μια οπτική γλώσσα αδιανόητα δυνατή. Το άλογο ως σώμα αλλά και ως σύμβολο που γίνεται αντικείμενο υποταγής για τη διασκέδαση της ελίτ βρίσκει τον ρόλο του ως πλάσμα που παραπέμπει στον ερωτισμό με αυτή την εγκατάσταση. Η Τζάνις μιλά γι’ αυτήν τη σχέση εξουσίας που αναπτύσσεται μεταξύ πλασμάτων όταν αγαπιούνται ή δεν αγαπιούνται, ερωτεύονται ή κάνουν έρωτα, όταν προσπαθεί ο ένας να επιβληθεί στον άλλο.  

Αφροδίτη 5. Facebook Twitter
Ηχητική εγκατάσταση. Moritz Simon Geist, Ηard Times - Soft Sounds (2020). Φωτ.: Πηνελόπη Γερασίμου for Onassis Stegi
Αφροδίτη 5. Facebook Twitter
Eγκατάσταση με νέον και μεταλλοτυπία. Τζάνις Ράφα, Love me. Lick me. Forgive me. (2023). Η neon εγκατάσταση ανήκει στη συλλογή του Ιδρύματος Ωνάση. Φωτ.: Πηνελόπη Γερασίμου for Onassis Stegi
Αφροδίτη 5. Facebook Twitter
Γλυπτό. Ναταλία Μαντά, Motherhood (2023). Το έργο ανήκει στη συλλογή του Ιδρύματος Ωνάση. Φωτ.: Πηνελόπη Γερασίμου for Onassis Stegi

Το EchoVision των Jibao Li, Matt McCorkle και Botao «Amber» Hu είναι μια εγκατάσταση μεικτής πραγματικότητας και πρέπει να φορέσεις κάσκα για να βιώσεις τον κόσμο των νυχτερίδων μέσα από την οπτικοποίηση του ήχου. Σου ζητάει να πάρεις το σώμα κάποιου άλλου και να δεις τον κόσμο μέσα από τα δικά του μάτια και αυτιά. Αυτό είναι το πιο παιχνιδιάρικο και το πιο digital έργο και νομίζω ότι ειδικά τα μικρότερα παιδιά θα το χαρούν πάρα πολύ.

Το έργο Hard Times - Soft Sounds του Moritz Simon Geist με τα κοχύλια είναι από τα αγαπημένα μου – επίσης ένα έργο που προέκυψε μέσα από την κοινότητα του ONX. Είναι πονηρή, ταπεινή τεχνολογία που με τρελαίνει. Ο Moritz έχει περάσει το κοχύλι μέσα από ένα έμβολο, το κοχύλι περιστρέφεται με έναν ρυθμό που λειτουργεί λίγο υπνωτιστικά και το νερό που υπάρχει στο εσωτερικό του κάνει έναν ήχο με τον οποίο τρανσάρεις ακραία. Είναι λίγο meditative η φάση. Αν κάνεις αναδρομή στη διαδικασία, είναι σαν να βλέπεις τον εφευρέτη που είναι κλεισμένος μέσα σε ένα δωματιάκι στο σπίτι του, αλλά δεν έχει καταλάβει ότι δεν είναι επιστήμονας, είναι καλλιτέχνης. Εμείς, λοιπόν, σε αυτή την ωραία σπείρα, παράλληλα στο ρυάκι του Πεδίου, έχουμε τοποθετήσει 22 τέτοια κοχύλια. Ο ήχος συμβάλλει στην τελετουργία. Γενικά, η βόλτα στο Πεδίον έχει ένα στοιχείο και παιχνιδιού και τελετουργίας, είναι ένα τελετουργικό παιχνίδι, μια παιγνιώδης τελετουργία, ένα παιχνίδι θησαυρού. Γιατί ανακαλύπτεις και εκπλήσσεσαι, κι εκεί που λες «ωραίο το ξέφωτο», βλέπεις το Mother της Ναταλίας Μαντά. Όταν είδα αυτό το έργο στο στούντιό της τρελάθηκα, ήταν σαν να αντίκριζα την εξωγήινη τραγουδίστρια του 5th Εlement, την Diva Plavalaguna – νόμιζα ότι θα βγουν τα πλοκάμια της Mother και θα αρχίσει να τραγουδάει. Εκεί για μένα είναι η λήξη της όποιας διαδρομής, γιατί εκεί πραγματικά πρέπει να καθίσεις και κάπως να τιμήσεις αυτό το τοτέμ που παραπέμπει σε μια πολύ ισχυρή μητριαρχική φιγούρα. Εμπεριέχει τα αυγά της και ταυτόχρονα θα μπορούσε να είναι διαστημόπλοιο. Γενικά, η Ναταλία δημιουργεί πλάσματα που δεν ξέρεις αν υπήρξαν ή όχι. Της αρέσουν πολύ οι κροκόδειλοι. Και οι αλιγάτορες. 

Αφροδίτη 5. Facebook Twitter
Καλλιτεχνική ταινία, βίντεο-εγκατάσταση. Έφη Γούση, Tectonic Riders (2025). Ανάθεση της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση για την έκθεση. Φωτ.: Πηνελόπη Γερασίμου for Onassis Stegi
Αφροδίτη 5. Facebook Twitter
Καλλιτεχνική ταινία, βίντεο-εγκατάσταση. Έφη Γούση, Tectonic Riders (2025). Ανάθεση της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση για την έκθεση. Φωτ.: Πηνελόπη Γερασίμου for Onassis Stegi
Αφροδίτη 5. Facebook Twitter
Καλλιτεχνική ταινία, βίντεο-εγκατάσταση. Έφη Γούση, Tectonic Riders (2025). Ανάθεση της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση για την έκθεση. Φωτ.: Πηνελόπη Γερασίμου for Onassis Stegi
Αφροδίτη 5. Facebook Twitter
Καλλιτεχνική ταινία, βίντεο-εγκατάσταση. Έφη Γούση, Tectonic Riders (2025). Ανάθεση της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση για την έκθεση. Φωτ.: Πηνελόπη Γερασίμου for Onassis Stegi

Ξέρεις τι είναι τα ταυροκαθάψια; Ξέρεις, αλλά ίσως να μη γνωρίζεις ότι λέγονται έτσι. Η Έφη Γούση, στο Tectonic Riders, λέει την ιστορία για τα κορίτσια που κάνουν ακροβατικά πάνω σε ταύρους, όπως στις τοιχογραφίες της Κνωσσού. Η τελετουργία είναι μια συνομιλία με τα σωθικά της γης, για να εξευμενιστεί και να μαλακώσει τους σεισμούς της. Η Έφη δημιουργεί ένα μαγικό, αλλόκοσμο τοπίο, όπου οι νέες γυναίκες ορίζουν και παλεύουν για τον ρυθμό της κοινωνίας τους. Το Πλάσμα της Έφης γίνεται αναβάτης σε μοτοσικλέτα που κινείται ξεφοβισμένα, αντίστροφα στον άνεμο. Και η άνυδρη λίμνη του Μόρνου γίνεται σημείο μιας γης που υπάρχει αναλλοίωτη εκατομμύρια χρόνια. Μαγική και η μουσική. Έργο συγκίνησης.

Το Metronome είναι ένα ακόμη έργο του Ziad Antar. Δύο χέρια που παίζουν παιδικά μουσικά όργανα υπό τον ήχο ενός μετρονόμου. Ο Ziad λέει ότι το Metronome είναι ένα έργο για τον μετρονόμο που έχουμε όλοι και ρυθμίζει τη ζωή μας, όπως ένας κανονικός μετρονόμος τη μουσική. Οι ζωές μας, όπως και οι μουσικές, μπορούν να είναι χαρούμενες ή και όχι. Το θέμα είναι τι κάνουμε στον χρόνο και στον χώρο που κάθε φορά μάς δίνεται. Ο Ziad καταφέρνει πάντα να μιλάει για τα πιο δύσκολα με τον πιο απλό τρόπο.

Αφροδίτη 5. Facebook Twitter
Εγκατάσταση μεικτής πραγματικότητας. JJiabao Li, Matt McCorkle & Botao «Amber» Hu, EchoVision (2024). Το έργο αναπτύχθηκε μέσω του Onassis ONX, της διεθνούς πλατφόρμας του Ιδρύματος Ωνάση για την τέχνη νέων μέσων και τον ψηφιακό πολιτισμό. Φωτ.: Πηνελόπη Γερασίμου for Onassis Stegi

Πολλά από τα έργα ανήκουν στη συλλογή μας. Και πολλά άλλα ελπίζω να ενταχθούν. Δεν είπαμε «α, πώς θα δείξουμε τη συλλογή μας;», αλλά τελικά η ατμόσφαιρα που θέλαμε να δημιουργήσουμε στο Πεδίον ταίριαζε με τους καλλιτέχνες που αγαπάμε έτσι κι αλλιώς. Το άλλο ωραίο που προέκυψε ήταν ότι υπάρχουν Plāsmata που δημιουργήθηκαν στο πλαίσιο του Onassis Air, στο Onassis ONX ή σε άλλα δικά μας residencies. Σε κάθε περίπτωση, ήταν ωραία που επέλεξαν οι ίδιοι οι καλλιτέχνες πού θα ήθελαν να δουν τα έργα τους, ότι το κουβεντιάσαμε παρέα, είδαν ποιοι είναι οι γείτονές τους, σκέφτηκαν πώς θα γίνουν ήρωες στη μεγαλύτερη ιστορία. Φαντάσου, δηλαδή, ότι έχουμε ζήσει τα περισσότερα έργα κατά τη διαδικασία δημιουργίας τους. 

Ξέρω. Μιλάω με ενθουσιασμό. Αλλά μιλάω για έργα που θα ήθελα να ζω μαζί τους. 

Αφροδίτη 5. Facebook Twitter
Βίντεο-Εγκατάσταση, Μανούσος Μανουσάκης, Γείτονες (2025).
Αφροδίτη 5. Facebook Twitter
Βίντεο. Ziad Antar, Metronome (2024). Φωτ.: Πηνελόπη Γερασίμου for Onassis Stegi
Αφροδίτη 5. Facebook Twitter
Βίντεο-Εγκατάσταση, The Callas / Λάκης & Άρης Ιωνάς, Beware of the Dogs (2001). Φωτ.: Πηνελόπη Γερασίμου for Onassis Stegi

Βρείτε περισσότερες πληροφορίες για την εικαστική έκθεση εδώ.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Αφροδίτη Παναγιωτάκου: «Στα Γιάννενα λειτουργήσαμε ριζωματικά, δεν πρέπει να προσγειώνεσαι πουθενά»

Εικαστικά / Αφροδίτη Παναγιωτάκου: «Στα Γιάννενα λειτουργήσαμε ριζωματικά, δεν πρέπει να προσγειώνεσαι πουθενά»

Η διευθύντρια Πολιτισμού του Ιδρύματος Ωνάση επιστρέφει στη γενέτειρά της με τη διπλή ιδιότητα της καλλιτεχνικής διευθύντριας της νέας μεγάλης έκθεσης ψηφιακής τέχνης «Plásmata II: Ioannina» και της συνδημιουργού ενός από τα πιο εντυπωσιακά έργα της.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΔΙΑΚΟΣΑΒΒΑΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ξεκινάει το Back to Athens 2025

Εικαστικά / Back to Athens: Ο ετήσιος εικαστικός θεσμός επιστρέφει στο Μέγαρο Ησαΐα

Με κεντρική θεματική «Η διαίρεση της ζωής», το Back to Athens 2025 παρουσιάζει 30 εκθέσεις, εγκαταστάσεις, performance και προβολές από καλλιτέχνες και επιμελητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Εικαστικά / Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Με μια μεγάλη έκθεση σε δύο μέρη, στην Αθήνα και στην Άνδρο, το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή γιορτάζει τα εκατό χρόνια του Takis, μίας από τις σημαντικότερες σημαντικότερες προσωπικότητες της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας εικαστικής σκηνής.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια νέα τοιχογραφία με τη ζωή των σεξεργατριών σε έναν δρόμο του Μεταξουργείου

Εικαστικά / Μια νέα τοιχογραφία για την αόρατη ζωή των σεξεργατριών στην οδό Ιάσωνος

Η διεθνής εικαστικός Paulina Olowska δημιουργεί μια τοιχογραφία στον πεζόδρομο του Μεταξουργείου για τις γυναίκες και γειτόνισσές της με τις οποίες καλημερίζεται και πίνει καφέ.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο ζωοπλάστης γλύπτης Ευριπίδης Βαβούρης (1911-1987) 

Εικαστικά / Ευριπίδης Βαβούρης: Πέρα από το «Λαγωνικό» της Φωκίωνος Νέγρη

Ο δημιουργός του γνωστού αγάλματος της Κυψέλης υπήρξε ένας στοχαστικός γλύπτης της Αθήνας με αξιόλογη πορεία, που απέδιδε πειστικά και με μεγάλη ευαισθησία τα κατοικίδια ζώα. Μια επίσκεψη στο ατελιέ του, που έχει διατηρηθεί σε άψογη κατάσταση, αποτέλεσε το ερέθισμα για να τον ανακαλύψουμε και να τον επανεκτιμήσουμε. 
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Εικαστικά / Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Μια σειρά από εκθέσεις σημαντικών καλλιτεχνών χαρακτηρίζουν την έναρξη του καλοκαιριού. Από τα Plásmata 3 της Στεγης έως την αναδρομική έκθεση του Takis κι από τη Marlene Dumas έως την Charline von Heyl.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μαρλέν

Εικαστικά / Marlene Dumas: «Η τέχνη είναι πάντοτε μια πράξη εναντίον της βίας»

Η κορυφαία Νοτιοαφρικανή ζωγράφος παρουσιάζει την πρώτη ατομική της έκθεση στην Ελλάδα, στην οποία τα έργα της διαλέγονται με αρχαιότητες από τις μόνιμες συλλογές του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Πρόδρομος Τσιαβός: «Στην παρουσία μας στον δημόσιο χώρο ο στόχος μας δεν είναι απλά να κάνουμε μια έκθεση αλλά να ακούσουμε, να συζητήσουμε, να αφήσουμε κάτι πίσω μας»

Plāsmata 3 / Πρόδρομος Τσιαβός: «Στόχος μας δεν είναι απλά να κάνουμε μια έκθεση, αλλά να αφήσουμε κάτι πίσω μας»

Ο επικεφαλής Ψηφιακής Ανάπτυξης και Καινοτομίας του Ιδρύματος Ωνάση μιλά με υπόκρουση τα ασταμάτητα τιτιβίσματα των πουλιών που έρχονται από τα σκιερά δέντρα του Πεδίου του Άρεως.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η Ραλλού Μάνου, ο Γρηγόρης Σεμιτέκολο και η Ναυσικά Πάστρα σε μια συνάντηση με τη σύγχρονη τέχνη σε ένα εργοστάσιο στον Πειραιά

Εικαστικά / Η Ραλλού Μάνου, ο Γρηγόρης Σεμιτέκολο και η Ναυσικά Πάστρα «συνομιλούν» με τη σύγχρονη τέχνη

Οι τρεις Έλληνες πρωτοπόροι καλλιτέχνες που στιγμάτισαν την ελληνική δημιουργία, σε μια απρόσμενη διαγενεακή συνάντηση με τη Sagg Napoli και τον Mungo Thomson, σε ένα εργοστάσιο στον Πειραιά.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
PLASMATA 3 TOPIC

Plāsmata 3 / Plāsmata 3: «Ο πιο σύντομος δρόμος είναι πάντα ο λιγότερο ενδιαφέρων»

Η Αφροδίτη Παναγιωτάκου, καλλιτεχνική διευθύντρια του Ιδρύματος Ωνάση, επιμελείται μαζί με την ομάδα της Στέγης μια έντυπη «ξενάγηση» στην έκθεση «Plāsmata 3: We’ve met before, haven’t we?», που παρουσιάζεται στο Πεδίον του Άρεως.
THE LIFO TEAM