Θεόδωρος Ράλλης: Ο ζωγράφος πίσω από το πιο ακριβό έργο της δημοπρασίας του oίκου Bonhams Facebook Twitter
Αυτοπροσωπογραφία, Αθήνα, Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, Kληροδότημα Θεόδωρου Ράλλη

Θεόδωρος Ράλλης: Ο ζωγράφος πίσω από το πιο ακριβό έργο της δημοπρασίας του oίκου Bonhams

0

Το 38ο Greek Sale του οίκου Bonhams, στις 19 Μαΐου, στο Παρίσι, το οποίο συμπίπτει με τον εορτασμό των 200 ετών από την κήρυξη της Ελληνικής Επανάστασης, περιλαμβάνει σπουδαία έργα μεγάλων Ελλήνων ζωγράφων.

Έργα του Γιάννη Μόραλη, του πιο περιζήτητου καλλιτέχνη των τελευταίων ετών, ένας Θεόφιλος από τη συλλογή του Ανδρέα Εμπειρίκου που έμεινε αφανής για περισσότερα από 50 χρόνια σε ιδιωτική συλλογή και του Νίκου Εγγονόπουλου, εμπνευσμένα από τα χρόνια της σκλαβιάς και τον Αγώνα της Ανεξαρτησίας, φιγουράρουν ανάμεσα σε άλλα στον κατάλογο της βραδιάς, όμως αυτό που θεωρείται ότι θα αποτελέσει την κορυφαία στιγμή της δημοπρασίας είναι το εμβληματικό και μουσειακής ποιότητας έργο του Θεόδωρου Ράλλη (1852-1909) με τίτλο Αιχμάλωτη και εκτίμηση 300.000-500.000 ευρώ, πολλαπλάσια από κάθε άλλο έργο της δημοπρασίας.

Το έργο «Αιχμάλωτη», μια ελαιογραφία που ο ζωγράφος φιλοτέχνησε το 1885, απεικονίζει μια Ελληνίδα να κοιτάζει με βλέμμα υποταγής, δεμένα τα χέρια της, ενώ λίγο πιο μακριά κάθονται οι δυο Τούρκοι που την έχουν αιχμαλωτίσει. Δεν την κοιτάζουν καν και ο ένας καπνίζει νωχελικά. Η αιχμάλωτη νέα γυναίκα με τους μεγάλους κύκλους γύρω από τα μάτια ακουμπά δίπλα σε ένα στασίδι και μπροστά σε μια μισοσβησμένη αγιογραφία της Παναγίας. Γύρω της επικρατεί μια χαοτική κατάσταση, ριγμένα ρούχα και ένα ανοιγμένο κασελάκι με ασημένια κοσμήματα.

Το έργο βγήκε ξανά σε δημοπρασία το 2007, από τον οίκο Sotheby’s στο Λονδίνο και το απέκτησε πάλι σε τιμή ρεκόρ ένας Βρετανός έμπορος.

Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι στο Παρίσι είχε το παρατσούκλι «Δον Ζουάν», ένας άνδρας με ευγένεια, αβρότητα στους τρόπους, με υπομονή και πείσμα, με αγάπη  για τις όπερες του Βάγκνερ, με αδυναμία στους ακουαρελίστες, αλλά πρωτίστως με σιδερένια θέληση και επιμονή, ώστε να γίνει αυτό που ονειρευόταν: ζωγράφος.

Ο Θεόδωρος Ράλλης (1852-1909) είναι ο γνωστότερος Έλληνας ζωγράφος του 19ου αιώνα που εγκαταστάθηκε, σπούδασε και έδρασε στο Παρίσι. Καλλιτέχνης με ανελλιπή παρουσία στο επίσημο παρισινό Salon, ο Ράλλης ανέπτυξε παράλληλα διεθνή εκθεσιακή δραστηριότητα. Άντλησε τα εθνογραφικά θέματα και τις σαγηνευτικές εικόνες του από τα συστηματικά ταξίδια του στην Ελλάδα και στην Ανατολή, ενώ διατηρούσε επίσης για χρόνια ένα δεύτερο ατελιέ στο Κάιρο. Η εικαστική δημιουργία του εναρμονίζεται με το πνεύμα της παραδοσιακής ζωγραφικής που διδάχτηκε κοντά στον διάσημο Γάλλο οριενταλιστή Jean-Léon Gérôme.

Οι φωτογραφίες που διασώζουν την όψη του Θεόδωρου Ράλλη, γεννημένου στην Κωνσταντινούπολη το 1852 από εύπορη οικογένεια με χιώτικη καταγωγή, μαρτυρούν την παρακάτω περιγραφή: «Τέλειος τύπος Παρισινού, μ’ ένα καλλιτεχνικόν σκούφον αλά Ερμονβίλλ και γιλέκον από ύφασμα καφέ ανοικτόν με χρυσά περιρράμματα, κουμβωμένον έως τον λαιμόν, νεώτατος ακόμη και φυσιογνωμίας ανοικτής και ευθύμου ο κ. Ράλλης, είνε χαριτωμένος εις την συνδιάλεξήν του και αβρότατος, ομιλεί δε μετ’ ενθουσιασμού περί της Ελλάδος...»   

Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι στο Παρίσι είχε το παρατσούκλι «Δον Ζουάν», ένας άνδρας με ευγένεια, αβρότητα στους τρόπους, με υπομονή και πείσμα, με αγάπη για τις όπερες του Βάγκνερ, με αδυναμία στους ακουαρελίστες, αλλά πρωτίστως με σιδερένια θέληση και επιμονή, ώστε να γίνει αυτό που ονειρευόταν: ζωγράφος.  

Θεόδωρος Ράλλης: Ο ζωγράφος πίσω από το πιο ακριβό έργο της δημοπρασίας του oίκου Bonhams Facebook Twitter
Θεόδωρος Ράλλης, Η Αιχμάλωτη, 1885 | courtesy Bohnams Paris

Ο Θεόδωρος Ράλλης δεν έγινε μόνο αυτό που ονειρεύτηκε αλλά και ο χαρακτηριστικός Έλληνας εκπρόσωπος του οριενταλισμού, ο οποίος συνέβαλε στη δημιουργία της νεότερης καλλιτεχνικής παράδοσης στην Ελλάδα.

Ο Θεόδωρος Ράλλης έζησε τα πρώτα χρόνια της ζωής του στην Κωνσταντινούπολη, ενώ όταν ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του, στάλθηκε στην Αγγλία για να εκπαιδευτεί στον εμπορικό οικογενειακό οίκο «Ράλλης και Μαυρογιάννης». Αποφάσισε να εγκαταλείψει την Αγγλία και να ακολουθήσει το όραμά του να γίνει ζωγράφος, μεταβαίνοντας για σπουδές στη Γαλλία παρά την αντίθεση της οικογένειας προς την ενασχόλησή του με τη ζωγραφική, επαγγελματικά.

Ο Ράλλης τον Μάιο του 1875, παίρνει μέρος στο ετήσιο Salon του Παρισιού. Η παρουσία του εκεί είναι αδιάλειπτη και θα διακοπεί μόνο με τον θάνατό του το 1909.

Το μεγαλύτερο μέρος της καλλιτεχνικής του παραγωγής καλύπτεται από θέματα που αντλούνται από τη λατρευτική και καθημερινή ζωή στην ελληνική επαρχία, την οποία επισκέφθηκε τον Απρίλιο του 1876, πριν από τα εγκαίνια του ετήσιου Salon του Παρισιού. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Ελλάδα επισκέφθηκε τη Θήβα, την Αράχοβα και άλλες περιοχές της Στερεάς Ελλάδας.

Παρακινημένος και από τον φίλο του ζωγράφο Lecomte de Nouÿ, ταξίδεψε, πιθανότατα γύρω στα 1879-1880, για πρώτη φορά στην Αίγυπτο, απ' όπου άντλησε και τα θέματα των έργων που εξέθεσε το ίδιο έτος στο Salon του Παρισιού. Μετά το ταξίδι αυτό οι αναζητήσεις του νεαρού ζωγράφου προσανατολίζονται πλέον καθαρά σε θέματα που αντλούνται από τη χώρα που επισκέφθηκε. Τα οριενταλιστικά έργα χαρακτηρίζουν για χρόνια τις συμμετοχές του στο Salon του Παρισιού.

Το 1885, επιστρέφοντας σε θέματα που είχε εμπνευσθεί από την Ελλάδα, εξέθεσε στο Salon το έργο «Χριστιανή Εστιάς», για το οποίο έλαβε τιμητική διάκριση (Mention Ηonorable), ενώ στο εξής, μέχρι το 1896 περίπου, τα ελληνικά θέματα αναμειγνύονται με αυτά της Ανατολής και της Παλαιστίνης.

Θεόδωρος Ράλλης: Ένας σπουδαίος ζωγράφος πίσω από το πιο ακριβό έργο που δημοπρατείται από τον οίκο Bonhams Facebook Twitter
Ο Θεόδωρος Ράλλης στο στούντιό του στο Παρίσι. Φωτο: Wikipedia

Το 1885 ο Ράλλης επισκέφθηκε το Άγιον Όρος, όπου παρέμεινε για περίπου δύο εβδομάδες για να μελετήσει τη βυζαντινή τέχνη και να παρατηρήσει τη ζωή των μοναχών. Οι καλλιτεχνικοί καρποί του ταξιδιού ήταν πλούσιοι και αποτέλεσαν σταθερή πηγή έμπνευσης για τον ζωγράφο κατά τα επόμενα χρόνια.

Από το 1890 έως το 1904 ο Ράλλης διέμενε στο Κάιρο κατά τους χειμερινούς μήνες, γεγονός που τον οδήγησε, μαζί με άλλους καλλιτέχνες −κυρίως τον P. Philippoteaux−, στην ίδρυση και οργάνωση ετήσιας καλλιτεχνικής έκθεσης, του Salon du Caire. Η συμμετοχή του στο Salon σταματά το 1906, δυο χρόνια μετά την αναχώρησή του από την Αίγυπτο.

Ο θάνατός του στη Λοζάνη τον Σεπτέμβριο του 1909 μετά από νοσηλεία στην κλινική Mont-Riant, σε ηλικία πενήντα επτά ετών, σταμάτησε την επιτυχημένη καλλιτεχνική πορεία του. Με τη διαθήκη του κληροδότησε στην Εθνική Πινακοθήκη των Αθηνών όλα τα έργα με ελληνικά θέματα που υπήρχαν στο εργαστήριό του την περίοδο του θανάτου του. Τα έργα που κληροδότησε ο Ράλλης αποτέλεσαν, μαζί με άλλα Νεοελλήνων καλλιτεχνών, μέρος της αρχικής συλλογής της πρώτης Εθνικής Πινακοθήκης.

Μετά τον θάνατο του καλλιτέχνη η μητέρα του θέσπισε βραβείο στη μνήμη του, το οποίο δίνεται κατόπιν διαγωνισμού σε νέους Έλληνες καλλιτέχνες, φοιτητές της Σχολής Καλών Τεχνών. Η απήχηση των θεμάτων του στην Ελλάδα συνεχίστηκε και μετά τον θάνατό του.

Θεόδωρος Ράλλης: Ένας σπουδαίος ζωγράφος πίσω από το πιο ακριβό έργο που δημοπρατείται από τον οίκο Bonhams Facebook Twitter
Προσευχή πριν από τη θεία μετάληψη, Μέγαρα (1890). Ιδιωτική συλλογή.
Θεόδωρος Ράλλης: Ένας σπουδαίος ζωγράφος πίσω από το πιο ακριβό έργο που δημοπρατείται από τον οίκο Bonhams Facebook Twitter
Το αντίδωρο, Λευκωσία, Λεβέντειος Πινακοθήκη Le Pain Bénit
Θεόδωρος Ράλλης: Ένας σπουδαίος ζωγράφος πίσω από το πιο ακριβό έργο που δημοπρατείται από τον οίκο Bonhams Facebook Twitter
Η κατήχηση στο τζαμί του Αλγερίου. Ιδιωτική συλλογή.
Θεόδωρος Ράλλης: Ένας σπουδαίος ζωγράφος πίσω από το πιο ακριβό έργο που δημοπρατείται από τον οίκο Bonhams Facebook Twitter
Η λεία, πριν από το 1906, Αθήνα, Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, Συλλογή Ιδρύματος Ε. Κουτλίδη
Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Το Fondation Louis Vuitton υποδέχεται 270 έργα του Gerhard Richter σε μια μεγάλη αναδρομική έκθεση

Εικαστικά / Gerhard Richter: «Τώρα που δεν απέμειναν ιερείς ή φιλόσοφοι, οι καλλιτέχνες είναι οι σημαντικότεροι άνθρωποι στον κόσμο»

270 έργα ενός από τους σημαντικότερους εν ζωή ζωγράφους θα εκτεθούν το φθινόπωρο στο Fondation Louis Vuitton σε μια μεγάλη αναδρομική έκθεση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια αθέατη ως τώρα πλευρά της Φρίντα Κάλο στη Θεσσαλονίκη

Εικαστικά / Μια αθέατη ως τώρα πλευρά της Φρίντα Κάλο στη Θεσσαλονίκη

Μια διεθνής έκθεση με 241 φωτογραφίες, που μέχρι πρόσφατα δεν είχαν δει το φως δημοσιότητας και αποκαλύπτουν άγνωστες πτυχές της ζωής της πιο διάσημης ζωγράφου του 20ού αιώνα, κάνει στάση το φθινόπωρο στη συμπρωτεύουσα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Έκθεση αφισών στην Ύδρα μιας Ελλάδας ανόθευτης και ταπεινής

Εικαστικά / Πώς διαφήμιζε η Ελλάδα τον εαυτό της στο εξωτερικό από το ’30 έως το ’60;

Μια σειρά αφισών του ΕΟΤ, σε μια έκθεση που φιλοξενείται στην οικία Λαζάρου Κουντουριώτη, αποκαλύπτει τις πρώτες απόπειρες και τα αρχικά βήματα του ελληνικού τουρισμού, με την υπογραφή σημαντικών Ελλήνων καλλιτεχνών.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Νίκος Τρανός: «Η τέχνη είναι ένα πολύ αποτελεσματικό αντικαταθλιπτικό» 

Εικαστικά / Νίκος Τρανός: «Η τέχνη είναι ένα πολύ αποτελεσματικό αντικαταθλιπτικό» 

Έχει βοσκήσει πρόβατα, έχει πουλήσει κουλούρια και έχει δουλέψει στην οικοδομή, μέχρι που αποφάσισε ότι το μόνο που ήθελε να γίνει είναι καλλιτέχνης. Τελικά, εξελίχθηκε σε έναν από τους κορυφαίους και διεθνώς αναγνωρισμένους Έλληνες δημιουργούς. Ο πρώην πρύτανης της ΑΣΚΤ είναι άνθρωπος από σπάνια πάστα.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Οι πρώτοι ομοφυλόφιλοι» και η γέννηση μιας νέας ταυτότητας

Εικαστικά / «Οι πρώτοι ομοφυλόφιλοι» και η γέννηση μιας νέας ταυτότητας

Μια μεγάλη έκθεση στο Σικάγο εξετάζει την γκέι ταυτότητα ως ιστορικό φαινόμενο μέσα από 300 έργα που δημιουργήθηκαν κυρίως στην περίοδο μεταξύ του 1869, όταν δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά η λέξη «ομοφυλόφιλος», και του 1939
THE LIFO TEAM
Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Εικαστικά / Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Σε μια σειρά έργων που παρουσιάζει το θαύμα της ανθοφορίας των λουλουδιών και των φυτών, μια από τις πιο αξιοσέβαστες καλλιτέχνιδες της Σουηδίας στρέφεται σε έναν κόσμο ομορφιάς, γαλήνης και ισορροπίας για να αποκαλύψει αλήθειες για την ανθρώπινη κατάσταση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση που μας ταξιδεύει στις διαχρονικές του συνδέσεις

Εικαστικά / Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση για τις διαχρονικές του συνδέσεις

Μπορεί η σύγχρονη τέχνη να συνομιλήσει δημιουργικά με την αρχαία πολιτιστική κληρονομιά; Στην ΕΦΑ Κυκλάδων πίστεψαν στο «στοίχημα» και έτσι προέκυψε μια έκθεση με ξεχωριστό ενδιαφέρον στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ίου.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Από τον Περικλή Βυζάντιο και τον Jean Tinguely μέχρι τον Robert McCabe

Εικαστικά / «Νήματα επιλογής»: Μια αθηναϊκή έκθεση δένει φωνές και γενιές

Μια ομαδική έκθεση στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, με έργα των Περικλή Βυζάντιου, Robert McCabe και Jean Tinguely, μεταξύ άλλων, φέρνει σε διάλογο Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες διαφορετικών αναφορών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Εικαστικά / Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Μια ρετροσπεκτίβα δεκαπέντε χρόνων η οποία αποτελείται από έναν καταιγισμό εικόνων που δημιούργησε με την κάμερά του ο γνωστός video artist για μια σειρά σημαντικών παραστάσεων, οι οποίες παρουσιάζονται αποδεσμευμένες από τη θεατρική τους υπόσταση.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ξεκινάει το Back to Athens 2025

Εικαστικά / Back to Athens: Ο ετήσιος εικαστικός θεσμός επιστρέφει στο Μέγαρο Ησαΐα

Με κεντρική θεματική «Η διαίρεση της ζωής», το Back to Athens 2025 παρουσιάζει 30 εκθέσεις, εγκαταστάσεις, performance και προβολές από καλλιτέχνες και επιμελητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Εικαστικά / Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Με μια μεγάλη έκθεση σε δύο μέρη, στην Αθήνα και στην Άνδρο, το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή γιορτάζει τα εκατό χρόνια του Takis, μίας από τις σημαντικότερες σημαντικότερες προσωπικότητες της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας εικαστικής σκηνής.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια νέα τοιχογραφία με τη ζωή των σεξεργατριών σε έναν δρόμο του Μεταξουργείου

Εικαστικά / Μια νέα τοιχογραφία για την αόρατη ζωή των σεξεργατριών στην οδό Ιάσωνος

Η διεθνής εικαστικός Paulina Olowska δημιουργεί μια τοιχογραφία στον πεζόδρομο του Μεταξουργείου για τις γυναίκες και γειτόνισσές της με τις οποίες καλημερίζεται και πίνει καφέ.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ