Τάσσος: Η ζωή και το έργο του μεγάλου Έλληνα χαράκτη Facebook Twitter
Ο τρελός, 1939-42, Δίχρωμη ξυλογραφία 33,4Χ28,8 εκ.

Τάσσος: Η ζωή και το έργο του μεγάλου Έλληνα χαράκτη

0

Ο Αναστάσιος Αλεβίζος, γιος βασιλόφρονα αγρότη, απογόνου οπλαρχηγών της Επανάστασης του 1821, γεννήθηκε στη Λευκοχώρα Μεσσήνης, στις 25 Μαρτίου 1914. Με τη μητέρα του, Σταυρούλα, και τον αδελφό του, Πάτροκλο, μετακομίζουν στο Δουργούτι το 1918, ακολουθώντας τον πατέρα του Αντώνη, που είχε ήδη εγκατασταθεί εκεί.


Στο σχολείο διακρίνεται στην ιχνογραφία και με τη βοήθεια του φιλόλογου και ιστορικού του ελληνικού θεάτρου, Γιάννη Σιδέρη, που πίστεψε σ' αυτόν, παίρνει τα πρώτα του μαθήματα ζωγραφικής από τον κομμουνιστή ζωγράφο Γιώργο Κωτσάκη.


Αν και ο πατέρας του αντιδρά, δίνει εξετάσεις το 1930 στη Σχολή Καλών Τεχνών και γίνεται δεκτός σε ηλικία δεκαέξι ετών. Παρακολουθεί μαθήματα γλυπτικής και ζωγραφικής στα εργαστήρια των Επαμεινώνδα Θωμόπουλου, Ουμβέρτου Αργυρού και Κωνσταντίνου Παρθένη και από το 1933 μέχρι το 1939, οπότε και αποφοίτησε, διδάσκεται χαρακτική από τον μαρξιστή χαράκτη Γιάννη Κεφαλληνό. Θα ακολουθήσουν σπουδές στο Παρίσι, τη Ρώμη και τη Φλωρεντία.

Το ΕΑΜ Καλλιτεχνών θα αποφασίσει να πάρει το ρίσκο της συμμετοχής στην Πανελλήνια Έκθεση το 1944, προκαλώντας την οργή των κατακτητών. Οι Γερμανοί θα βάλουν λουκέτο στην έκθεση και θα κλείσουν για σαράντα μέρες στις φυλακές Αβέρωφ τους Τάσσο, Κεφαλληνό, Κορογιαννάκη και Κανά, ξεσηκώνοντας θύελλα διαμαρτυριών στον εικαστικό κλάδο, που τελικά θα οδηγήσει στην αποφυλάκισή τους.


Από μαθητής έχει αρχίσει να δραστηριοποιείται πολιτικά στην Εργατική Λέσχη Δουργουτίου. Παραμονές της Πρωτομαγιάς του 1930, θα συλληφθεί «προληπτικά» για μιάμιση μέρα και θα παραδοθεί στον πατέρα του, με τη σύσταση να συμμορφωθεί. «Και συμμορφώθηκα. Την άλλη μέρα κιόλας έγινα μέλος της ΟΚΝΕ...», αφηγούνταν ο χαράκτης. Σε όλη του τη ζωή θα μείνει πιστός στην ιδεολογία του, που θα σφραγίσει τη ζωή και το έργο του.

Τάσσος: Η ζωή και το έργο του μεγάλου Έλληνα χαράκτη Facebook Twitter
Ο Α. Tάσσος δουλεύοντας τη σύνθεση «17 Νοεμβρίου 1973» στις 10 Ιουνίου 1974. Φωτ: Σπάρου Καραχρήστου. Για το μνημειακών διαστάσεων (90*528 εκ.) έργο του αυτό –το μεγαλύτερο που έγινε ποτέ από χαράκτη– σε τρία τμήματα ο Τάσσος έγραφε: «Άρχισε να δουλεύεται στις 20/11/1973 και τελείωσε στη μορφή που παρουσιάζεται σήμερα τον Σεπτέμβριο του 1975».


Στον αποχαιρετισμό του στον Τάσσο, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Τέχνη και Λόγος» (τεύχος 3, 1985), ο χαράκτης Τάκης Κατσουλίδης γράφει χαρακτηριστικά: «Είχα ακούσει για τον Τάσσο από ένα συμμαθητή μου, όταν ήμουν ακόμα στο Γυμνάσιο. Αυτός ήταν από το ίδιο χωριό που καταγόταν και ο Τάσσος. Μου είχε πει επί λέξει: "Είναι καταπληκτικός. Χαράζει παραστάσεις πάνω σε ξύλο από ελιά και τις τυπώνει· αλλά τι να το κάνεις; έχει το μικρόβιο". "Ποιο μικρόβιο;", τον ρωτάω με κάποια ανησυχία, "είναι άρρωστος;". "Όχι, είναι κομμουνιστής", μου απάντησε».


Το 1938 παρουσιάζει στην Αθήνα έξι μεγάλου μεγέθους ξυλογραφίες στην Πανελλήνια Έκθεση Κλασικών Τεχνών και κερδίζει το Α' Βραβείο Χαρακτικής, χωρίς αυτό να τον γλυτώσει από την πρώτη του σύλληψη από τη μεταξική δικτατορία. Το 1940 θα τιμηθεί με το Α' Κρατικό Βραβείο Χαρακτικής.


Με την κήρυξη του Ελληνοϊταλικού Πολέμου, ο Τάσσος, μαζί με άλλους μαθητές του χαράκτη, φιλοτεχνεί στο επιστρατευμένο από τη δικτατορία εργαστήρι του Κεφαλληνού προπαγανδιστικές αφίσες για την ενίσχυση του μετώπου και την εμψύχωση του ελληνικού λαού.


Ο Ιωάννης Μεταξάς θα επιλέξει προσωπικά, μετά από επίσκεψη στο εργαστήριο, την αφίσα του Τάσσου με την εικόνα ενός τσολιά που ρωτά επιτακτικά, με τεντωμένο δείκτη: «Εσύ τι έδωσες;». Η ίδια αφίσα θα βρεθεί στον τάφο του δικτάτορα λίγους μήνες αργότερα και, ελλείψει άλλου υπόπτου, ο χαράκτης θα ξανασυλληφθεί.

Τάσσος: Η ζωή και το έργο του μεγάλου Έλληνα χαράκτη Facebook Twitter
H αφίσα του 1940-1941. «Έδωσες εσύ;».


Τα γερμανικά στρατεύματα εισβάλλουν στην Ελλάδα, τον Σεπτέμβρη του 1941 ιδρύεται το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο και ο Τάσσος πρωτοστατεί στη συγκρότηση του ΕΑΜ Καλλιτεχνών. Καλλιτέχνες όπως η Βάσω Κατράκη, ο Κώστας Γραμματόπουλος, η ισόβια σύντροφος του Τάσσου, Λουκία Μαγγιώρου, ο Γιώργος Γουναρόπουλος, ο Φώτης Ζαχαρίου, ο Αγήνωρ Αστεριάδης, ο Γιώργος Σικελιώτης, ο Σπύρος Βασιλείου και ο Χρίστος Δαγκλής, θέτουν την τέχνη τους στην υπηρεσία της Εθνικής Αντίστασης και υμνούν τον Απελευθερωτικό Αγώνα.

Το ΕΑΜ Καλλιτεχνών θα αποφασίσει να πάρει το ρίσκο της συμμετοχής στην Πανελλήνια Έκθεση το 1944, προκαλώντας την οργή των κατακτητών. Οι Γερμανοί θα βάλουν λουκέτο στην έκθεση και θα κλείσουν για σαράντα μέρες στις φυλακές Αβέρωφ τους Τάσσο, Κεφαλληνό, Κορογιαννάκη και Κανά, ξεσηκώνοντας θύελλα διαμαρτυριών στον εικαστικό κλάδο, που τελικά θα οδηγήσει στην αποφυλάκισή τους.


Μετά την απελευθέρωση, τα θέματα του χαράκτη εμπλουτίζονται με νεκρές φύσεις, γυμνά και πορτρέτα, ενώ αρχίζει να χρησιμοποιεί και χρώμα. Θα αναλάβει την καλλιτεχνική διεύθυνση του εκδοτικού οίκου του ΚΚΕ, «Τα Νέα Βιβλία», και μετά το κλείσιμό του, το 1948, θα αρχίσει να συνεργάζεται με τον Οργανισμό Εκδόσεως Σχολικών Βιβλίων, εικονογραφώντας σχολικά βιβλία για το Δημοτικό και το Γυμνάσιο.


«Ο τρόπος που ξεφύλλιζε το βιβλίο έδειχνε τον άνθρωπο που αγαπούσε το υλικό, το χαρτί, που χαιρόταν την εκτύπωση, που ριγούσε τη στιγμή που έβγαινε το πρώτο τύπωμα, και, ξυλογράφος όπως ήταν, πιστός στα διδάγματα των μεγάλων δασκάλων της χαρακτικής, μας έδωσε απαράμιλλα δείγματα εικονογραφίας και τέχνης του βιβλίου», γράφει ο Τάκης Κατσουλίδης.

Τάσσος: Η ζωή και το έργο του μεγάλου Έλληνα χαράκτη Facebook Twitter
Τάσσος (Αναστάσιος Αλεβίζος)-Μεσημέρι, 1958


Αναλαμβάνει καλλιτεχνικός σύμβουλος του λιθογραφείου «Ασπιώτη–Έλκα» το 1948 και ασχολείται με την εικονογράφηση βιβλιοφιλικών εκδόσεων. Το 1950 συμπεριλαμβάνεται στα ιδρυτικά μέλη της καλλιτεχνικής ομάδας «Στάθμη», συνεχίζοντας την ΕΑΜική πολιτιστική παράδοση.


Σημαντικό είναι το έργο του που σχετίζεται με τα γραμματόσημα, καθώς συνεργάστηκε με τα Ελληνικά Ταχυδρομεία από το 1954 έως το 1967, αποσπώντας πλήθος διακρίσεων, ενώ σχεδίαζε γραμματόσημα και για την Κυπριακή Δημοκρατία από το 1962 μέχρι τον θάνατό του. Ασχολείται, επίσης, με την αγιογραφία και τη χάραξη μεταλλίων.


Αν και ήταν χαρισματικός δάσκαλος, δεν έγινε ποτέ καθηγητής στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών, ανέλαβε, ωστόσο, τη διεύθυνση του Τμήματος Γραφικών Τεχνών στο Αθηναϊκό Τεχνολογικό Ινστιτούτο το 1959, διδάσκοντας εκεί μέχρι το 1967.


«Αυτοεξορίζεται» στο Πεταλίδι Μεσσηνίας καθ΄όλη τη διάρκεια του στρατιωτικού καθεστώτος της 21ης Απριλίου, «επιστρέφοντας» στα χρόνια των απελευθερωτικών αγώνων. Το Πολυτεχνείο, η Κύπρος και το Βιετνάμ συναντιούνται με την Εθνική Αντίσταση στα έργα αυτής της ταραγμένης εποχής – ήταν, εξάλλου, πάντα ένας στρατευμένος καλλιτέχνης, όπως έλεγε ο ίδιος.


Με την πτώση της δικτατορίας εκθέτει περισσότερα από 125 έργα του στην Εθνική Πινακοθήκη, γίνεται μέλος του διοικητικού της συμβουλίου και λίγο πριν από τον θάνατό του της δωρίζει 150 χαρακτικά του. Το 1977 πρωτοστατεί στην ίδρυση της Πανελλήνιας Πολιτιστικής Κίνησης, το «νέο αγωνιστικό ταμπούρι του», όπως έλεγε, με σκοπό να φτάσει η τέχνη και στο τελευταίο ελληνικό χωριό.

 Κατά τη διάρκεια της ζωής του, ο Τάσσος απέσπασε συνολικά δέκα διεθνή βραβεία και πραγματοποίησε δεκαοκτώ ατομικές εκθέσεις σε Ελλάδα και εξωτερικό. Το 1963 αναγορεύθηκε επίτιμος ακαδημαϊκός της Accademia del Αrte del Disegno της Φλωρεντίας.

Τάσσος: Η ζωή και το έργο του μεγάλου Έλληνα χαράκτη Facebook Twitter
Η Σωτηρία Μπέλλου και ο Α. Τάσσος το 1977. Με τη μεγάλη λαϊκή τραγουδίστρια ο Τάσσος συνδέθηκε φιλικά το 1966 και εικονογράφησε εξώφυλλα δίσκων της μέχρι το 1980. Φωτ.: Γιάννης Μαΐλλης.

Πεθαίνοντας στις 13 Οκτωβρίου 1985, άφησε πίσω του έναν μεγάλο αριθμό χαρακτικών, με κάποια από αυτά που δημιουργήθηκαν για λογαριασμό του ΕΑΜ να είναι δυσεύρετα ή χαμένα. Περισσότερα από εκατό είναι τα βιβλία που εικονογράφησε και πάνω από εκατόν είκοσι τα γραμματόσημα που φιλοτέχνησε –ενενήντα από τα οποία έχουν βραβευτεί. Εμβληματικό είναι το τεράστιο ψηφιδωτό που δώρισε στο ΚΚΕ και βρίσκεται στην έδρα του κόμματος, στον Περισσό.


«Η καλλιτεχνική του δημιουργία ξεκινάει ανάμεσα από δυο πολέμους και μια δικτατορία, συνεχίζεται μέσα από το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και τον Εμφύλιο, ξαναδοκιμάζεται από μια δεύτερη δικτατορία και φτάνει μέχρι σήμερα, καταγράφοντας τα πολιτικά και κοινωνικά γεγονότα, τα πάθη, τις βιαιότητες, τις χαρές και τις λύπες μιας ρευστής κοινωνίας, που εύκολα φτάνει στις ακρότητες, που κανένας δεν αναγνωρίζει κανέναν, που αξίες ποδοπατούνται αλόγιστα.


Ο Τάσσος σαν κοινωνικός σεισμογράφος καταγράφει, εικονογραφεί, παριστάνει με μαύρες φόρμες ό,τι τον αγγίζει, ό,τι τον συγκινεί. Η τεχνική του, η εκρηκτικότητα του μαύρου-άσπρου, τον ξεχωρίζει και προσδίδει στο έργο του μια ιδιαιτερότητα» τονίζει ο Τάκης Κατσουλίδης. [«Τέχνη και Λόγος», τεύχος 3, 1985]

Τάσσος: Η ζωή και το έργο του μεγάλου Έλληνα χαράκτη Facebook Twitter
Ο Δημήτρης Κουτσούμπας φωτογραφημένος για τη LiFO μπροστά στο εμβληματικό τεράστιο ψηφιδωτό που δώρισε ο Τάσσος στο ΚΚΕ και βρίσκεται στην έδρα του κόμματος, στον Περισσό. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO
 

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Φρα Αντζέλικο: «Ένας μεγάλος ζωγράφος, ένας άγιος άνθρωπος»

Εικαστικά / Φρα Αντζέλικο: «Ένας μεγάλος ζωγράφος, ένας άγιος άνθρωπος»

Η έκθεση «Beato Angelico», συγκεντρώνει στο Palazzo Strozzi και στο Mουσείο του Αγίου Μάρκου στη Φλωρεντία περισσότερα από 140 έργα με δάνεια από 70 συλλογές ιδιωτών και μουσείων και φιλοδοξεί να εδραιώσει τη φήμη του Φρα Αντζέλικο ως κορυφαίου δασκάλου της Αναγέννησης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Γιατί η Νυχτερινή Περίπολος του Ρέμπραντ αποτελεί μέχρι σήμερα ένα μυστήριο της Τέχνης

Εικαστικά / Γιατί η Νυχτερινή Περίπολος του Ρέμπραντ αποτελεί μέχρι σήμερα ένα μυστήριο της Τέχνης

Πεθαίνει σαν σήμερα το 1669 ο φλαμανδός ζωγράφος Ρέμπραντ φαν Ράιν. Αυτός ο πίνακας υπήρξε η πραγματική αιτία της οικονομικής καταστροφής του καλλιτέχνη ή πρόκειται περί θεωρίας συνωμοσίας;
THE LIFO TEAM
«Πρωτόλεια»: Οι πρώτες πινελιές αλλάζουν μέσα στα χρόνια αλλά πάντα κάτι μένει

Εικαστικά / «Πρωτόλεια»: Οι πρώτες πινελιές αλλάζουν μέσα στα χρόνια αλλά πάντα κάτι μένει

Η νέα έκθεση του Μουσείου Μπενάκη, χαρτογραφεί την πορεία έντεκα Ελλήνων και Ελληνίδων εικαστικών και θέτει ένα πολύ ενδιαφέρον ερώτημα: «Σε μια πορεία πλούσια, γεμάτη ανατροπές αλλά και επαναλήψεις, ποιες ήταν οι πρωτόλειες αναζητήσεις τους, στις οποίες επέτρεψαν ακολούθως να εισχωρήσουν στις ώριμες αποφάσεις τους»
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Aμερικανικός σουρεαλισμός; Κι όμως υπάρχει. Απλώς δεν το γνώριζε κανείς

Εικαστικά / Aμερικανικός σουρεαλισμός; Κι όμως υπάρχει. Απλώς δεν το γνώριζε κανείς

Μια έκθεση στο Μουσείο Γουίτνεϊ ενώνει διαφορετικές φωνές και αποκαλύπτει την άγνωστη ως τώρα τάση Αμερικανών καλλιτεχνών που στράφηκαν στον σουρεαλισμό για να εκφράσουν την ταραχώδη δεκαετία του '60.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
"Η κούνια" του Φραγκονάρ: Στο φως τα ζουμερά μυστικά και η ίντριγκα του πιο αυθάδικου έργου του ροκοκό

Εικαστικά / «Η Κούνια» του Φραγκονάρ: Τα μυστικά και η ίντριγκα του πιο αυθάδικου έργου του ροκοκό

Η περίφημη «Κούνια» με τη σκηνοθεσία της συνεύρεσης των σωμάτων και των ψυχών με τρόπο ακόλαστο, πονηρό ή ανοιχτό σε μια νέα ηθική, έργο – σταρ της περίφημης συλλογής Wallace στο Λονδίνο, αποκαταστάθηκε φέρνοντας στο φως άτακτες λεπτομέρειες που ενισχύουν την αυθάδεια του έργου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ειρήνη Παναγοπούλου

Εικαστικά / Ειρήνη Παναγοπούλου: Η μεγάλη Ελληνίδα συλλέκτρια Τέχνης μιλά στη LIFO

Η γνωστή συλλέκτρια μιλά στη LiFO για το ταξίδι της στην τέχνη μέσα από τη συγκρότηση της μεγάλης και σπάνιας συλλογής της, μέρος της οποίας θα δούμε με αφορμή την έκθεση «Fernweh ή νοσταλγία για άγνωστους τόπους».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μυρτώ Ξανθοπούλου: «Έχω ψίχουλα, έχω τα περισσεύματα; Με αυτά θα δουλέψω»

Εικαστικά / Μυρτώ Ξανθοπούλου: «Έχω ψίχουλα, έχω τα περισσεύματα; Με αυτά θα δουλέψω»

Η γεννημένη στο Ελσίνκι καλλιτέχνιδα που κέρδισε το βραβείο Young Artist της φετινής Art Athina μιλάει για το έργο της που βασίζεται στην αίσθηση του κατεπείγοντος, στη χειρωνακτική εργασία και στη σχέση της με τη γλώσσα. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ένα «χρονικό της αναισθησίας» με έργα υψηλής δόνησης 

Εικαστικά / Κωνσταντίνος Λαδιανός: «Πού πήγε όλη αυτή η επιδεξιότητα των χεριών που είχαν οι παλιότεροι»

Η παράδοση, η αγιολογική γραμματεία και η λαϊκή μυθολογία συνυπάρχουν στον κόσμο του ταλαντούχου καλλιτέχνη, εμπλέκοντας το προσωπικό βίωμα με καθηλωτικές αλληγορίες.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ένας μνημειώδης φτερωτός ταύρος στο Μουσείο Ακρόπολης

Εικαστικά / Ένας μνημειώδης φτερωτός ταύρος στο Μουσείο Ακρόπολης

Με το έργο του στον εξωτερικό χώρο του μουσείου ο Michael Rakowitz συνομιλεί με τα έργα της κλασικής αρχαιότητας και υπενθυμίζει τα μάταια ταξίδια ανθρώπων και πολιτιστικών αγαθών που «ξεσπιτώνονται».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η Συλλογή Λέοναρντ Λόντερ θα δώσει το φιλί της ζωής στην αγορά της τέχνης;

Εικαστικά / Η Συλλογή Λέοναρντ Λόντερ θα δώσει το φιλί της ζωής στην αγορά της τέχνης;

Με πυρήνα της συλλογής του Λόντερ ένα από τα διασημότερα έργα του Κλιμτ, που εκτιμάται ότι η πώλησή του θα ξεπεράσει τα 150 εκατομμύρια δολάρια, η βραδιά της δημοπρασίας στον οίκο Sotheby’s φιλοδοξεί να προσελκύσει ξανά τους μεγάλους συλλέκτες. 
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζένη Μαρκέτου

Οι Αθηναίοι / Τζένη Μαρκέτου: «Οι καλλιτέχνες δεν έχουμε ανακαλύψει τον τροχό»

Στην Αμερική έμαθε πως η τέχνη είναι κοινωνική υπόθεση, πως ο κόσμος δεν εξαντλείται στις γκαλερί. Η πρώτη της παρέμβαση σε δημόσιο χώρο, που προκάλεσε αντιδράσεις, της δίδαξε ότι ένα έργο οφείλει να μοιάζει σαν να υπήρχε πάντα εκεί. Με τη νέα της εγκατάσταση στο Μέγαρο Μουσικής μάς υπενθυμίζει ότι δεν είμαστε οι πρωταγωνιστές της φύσης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Σεπτέμβρης της Art Athina 2025

Εικαστικά / Art Athina 2025: Το τώρα και το μετά της σύγχρονης τέχνης

Ζωγραφική, γλυπτική, φωτογραφία, ψηφιακή τέχνη: Το ανάγλυφο του παγκόσμιου εικαστικού χάρτη έτσι όπως διαμορφώνεται μέσα από την ελληνική και ξένη παραγωγή, και αναδεικνύεται στην ετήσια φουάρ που πραγματοποιείται ξανά στο Ζάππειο.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ο Ανδρέας Αγγελιδάκης μετατρέπει το σπήλαιο του Πλάτωνα σε escape room

Εικαστικά / Ο Ανδρέας Αγγελιδάκης μετατρέπει το σπήλαιο του Πλάτωνα σε escape room

Με τo «Δωμάτιο Απόδρασης», μια εγκατάσταση ερευνητική και παιγνιώδη, βασισμένη στην ιδέα της φιλοσοφίας και την παραίσθηση του ψηφιακού κόσμου, θα μας εκπροσωπήσει στην 61η Μπιενάλε Βενετίας ο καταξιωμένος εικαστικός και αρχιτέκτονας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ