"Ο πολιτισμός στην Ελλάδα υπήρξε για καιρό υπόθεση ανθρώπων που έφτιαχναν καραβάκια..."

"Ο πολιτισμός στην Ελλάδα υπήρξε για καιρό υπόθεση ανθρώπων που έφτιαχναν καραβάκια..." Facebook Twitter
Στην Ελλάδα έχουμε τρομερά σημαντικούς καλλιτέχνες και δυστυχώς αυτοί οι άνθρωποι αναγκάζονται να φύγουν στο εξωτερικό και να είναι μετανάστες όπως ο Σαπουντζής, ο Αντώνης Πιττας. Πολλοί σημαντικοί καλλιτέχνες. Αν ήταν εδώ δεν θα είχαν τίποτα. Μπορεί να είχαν την ίδια καλή δουλειά αλλά δεν θα την έβλεπαν τόσοι άνθρωποι. Φωτο: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO
1

H State of Concept είναι μια μη κερδοσκοπική γκαλερί που ίδρυσε το 2013 η Ηλιάνα Φωκιανάκη. Φέτος το καλοκαίρι φιλοξενεί μια από τις πιο πολιτικές εκθέσεις που έχουν γίνει τελευταία στην Αθήνα, κι επίκαιρη λόγω των εξελίξεων. Το After Europe παρουσιάζει την δουλειά του Jonas Staal. Ο Jonas ζει και εργάζεται στην Ολλανδία και τα τελευταία χρόνια το έργο του επικεντρώνεται πάνω στην οικονομική, πολιτική και ανθρωπιστική κρίση που αντιμετωπίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Μαζί με την Ηλιάνα που κάνει την επιμέλεια, δούλευαν πάνω στο πρότζεκτ για 6 μήνες όπου συναντήθηκαν με πολιτικούς από διάφορα κόμματα, ανθρώπους του πνεύματος και μη κυβερνητικές οργανώσεις.

 

Τα εγκαίνια της έκθεσης έγιναν μια μέρα πριν το Brexit και αυτό την έκανε κάπως προφητική μιας και ένα από τα έργα είναι μια μαύρη σημαία της ΕΕ με ένα από τα αστέρια να απομακρύνεται από τον κύκλο. Κάπως έτσι ξεκινάει η συζήτηση μαζί τους.

«Η βασική ιδέα της έκθεσης ήταν να δούμε το μέλλον της Ευρώπης μέσα από την τέχνη. Μαζί με την Ηλιάνα προσπαθήσαμε να δούμε πώς η τέχνη μπορεί να φανταστεί τι έρχεται μετά από την κρίση αν ποτέ βγούμε από αυτή. Αν μπορούμε να σκεφτούμε νέους συνδυασμούς της ΕΕ μέσα από την τέχνη», αναφέρει ο Jonas.

Η σύγκρουση πολιτικής και τέχνης έγινε το 2004 όταν δολοφονήθηκε από έναν φανατικό μουσουλμάνο ένας πολύ σημαντικός Ολλανδός καλλιτέχνης και κινηματογραφιστής, ο Theo Van Gogh. Τότε άλλαξαν πολύ τα εικαστικά στην Ολλανδία. Ο Van Gogh είχε πολύ δυνατές δεξιές απόψεις και δεν συμφωνούσα καθόλου μαζί του, αλλά με την δολοφονία του χάθηκε η αθωότητα από την τέχνη. Ξαφνικά η τέχνη δεν μπορούσε να υπάρχει εκτός της πολιτικής

«Αν η Αγγλία έμενε στην ΕΕ, η έκθεση θα ήταν μια σειρά από σενάρια και υποθέσεις. Τώρα όμως όπου μια νέα ΕΕ έγινε πραγματικότητα επειδή η προηγούμενη καταρρέει, η έκθεση απόκτησε κάπως προφητικό χαρακτήρα. Πιστεύω ότι η κρίση στην Ευρώπη είναι συστημική. Αν δεν ήταν η Βρετανία, θα ήταν κάτι άλλο. Ίσως να γυρνάγαμε στην Ελληνική κρίση ή να αναδυόταν μια άλλη. Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε σε μια περίοδο αλλαγής στην ιστορία όπου ή θα επιστρέψουμε σε παλιά μοντέλα διακυβέρνησης όπως σε χώρες κράτη, στον εθνικισμό ή σε ακραίες μορφές φασισμού. Από την άλλη μπορεί να ξανασκεφτούμε τι σημαίνει να είσαι σε μια συμμαχία όχι μόνο οικονομική αλλά και πολιτική χωρίς να είναι μόνο ένα καρτέλ που να έχει σχέση μόνο με το εμπόριο», προσθέτει.

"Ο πολιτισμός στην Ελλάδα υπήρξε για καιρό υπόθεση ανθρώπων που έφτιαχναν καραβάκια..." Facebook Twitter
New Unions - Athens (Flags), 2016, Studio Jonas Staal, installation view © State of Concept, 2016.


«Όταν οι Έλληνες έκαναν το δημοψήφισμα πέρσι, ψήφιζαν για όλους μας. Ήταν μια μορφή οικονομικού εκβιασμού και η λιτότητα στην Ελλάδα τώρα είναι ντροπή για όλους μας. Δείχνει ότι η ΕΕ είναι ένα καρτέλ, ενώ θέλουμε μια πραγματική ένωση. Για μας το Ελληνικό δημοψήφισμα ήταν και δικό μας και όταν γονάτισαν την Ελληνική κυβέρνηση, ήταν επίσης και δική μας αποτυχία. Από την άλλη όμως υπάρχει χώρος για επαναδημιουργία. Οι κρίσεις έχουν διαφορετικά αποτελέσματα. Μπορεί να είναι ολέθριες και να δημιουργήσουν τις βάσεις για την χειρότερη αυταρχική φασιστική πολιτική αλλά μπορούν εξίσου να μας σπρώξουν να σκεφτούμε από την αρχή επειδή δεν έχουμε άλλη επιλογή. Έτσι πρέπει να σκεφτούμε έξω από αυτά που γνωρίζαμε μέχρι τώρα. Το ίδιο συμβαίνει και με την τέχνη επειδή η τέχνη έχει να κάνει με την φαντασία. Κινείται έξω από τον κόσμο όπως τον γνωρίζουμε. Με ένα τρόπο η κρίση μοιάζει με την τέχνη. Για μένα αυτή η σύγκρουση πολιτικής και τέχνης έγινε το 2004 όταν δολοφονήθηκε από έναν φανατικό μουσουλμάνο ένας πολύ σημαντικός Ολλανδός καλλιτέχνης και κινηματογραφιστής, ο Theo Van Gogh. Τότε άλλαξαν πολύ τα εικαστικά στην Ολλανδία. Ο Van Gogh είχε πολύ δυνατές δεξιές απόψεις και δεν συμφωνούσα καθόλου μαζί του, αλλά με την δολοφονία του χάθηκε η αθωότητα από την τέχνη. Ξαφνικά η τέχνη δεν μπορούσε να υπάρχει εκτός της πολιτικής. Μπορούσε να γίνει τόσο δυνατή, ώστε να φας μια σφαίρα. Οπότε γίνεται πολύ αληθινή υπό αυτή την έννοια. Όπως έγινε εδώ με τον Παύλο Φύσσα».

"Ο πολιτισμός στην Ελλάδα υπήρξε για καιρό υπόθεση ανθρώπων που έφτιαχναν καραβάκια..." Facebook Twitter
Untitled, 2016, Studio Jonas Staal, installation view © State of Concept, 2016.


Ένα από τα πιο εντυπωσιακά έργα είναι μια εικόνα των ερειπωμένων ολυμπιακών εγκαταστάσεων στο Φάληρο που είναι γεμάτα από μισοθαμμένα στην άμμο, τεράστια μαύρα αστέρια. Τον ρωτάω τι συμβολίζουν.

«Είναι σαν τα αστέρια της σημαίας της ΕΕ να μετακινούνται έξω από αυτήν και να σχηματίζουν αστερισμούς και νέες συνθέσεις. Θα ήθελα να κάνω αυτά τα γλυπτά, συγκεκριμένα εκεί και να προσκαλέσω πολιτικούς και διανοούμενους από όλη την Ευρώπη να μιλήσουν. Είναι ένα πολύ ενδιαφέρον μέρος επειδή αντιπροσωπεύει κάτι σαν την αρχαιολογία της κρίσης. Χτίστηκε το 2004 και υποτίθεται ήταν ένα μεγάλο έργο που θα συνέδεε το λιμάνι με την πόλη και μετά ήρθε η κρίση και έμεινε πίσω όπως με όλα τα Ολυμπιακά πρότζεκτ. Το έχω δει να γίνεται σε πολλές χώρες που φιλοξένησαν Ολυμπιακούς και λέει πολλά για την κακομεταχείριση της δημόσιας οικονομίας. Για μένα η διαφορά μεταξύ μιας βουλής και ενός σταδίου είναι πολύ μικρή. Το στάδιο είναι ένα μέρος για σπορ αλλά μπορεί εύκολα να μεταμορφωθεί σε έναν πολιτικό χώρο για συγκεντρώσεις», λέει ο Jonas.

"Ο πολιτισμός στην Ελλάδα υπήρξε για καιρό υπόθεση ανθρώπων που έφτιαχναν καραβάκια..." Facebook Twitter
New Unions - Athens (Study), 2016, Studio Jonas Staal, installation view © State of Concept, 2016.


Οι γκαλερί μπορεί να γίνουν πολιτικοί χώροι άραγε; Ρωτάω την Ηλιάνα πώς αποφάσισε να κάνει ένα χώρο που να φιλοξενεί εκθέσεις που έχουν τέτοια θεματική.

«Ήμουν Αγγλία για πολλά χρόνια και γύρισα ένα χρόνο μετά τους Ολυμπιακούς, το καλοκαίρι του 2005. Είμαι επιμελήτρια και κριτικός τέχνης αν και περισσότερο έγραφα στην αρχή παρά έκανα επιμέλεια. Είχα κάνει μια έκθεση στην Qbox, στην Ιλεάνα Τούντα, στο Remap, κτλ. Το 2008 είχα κάνει κάποια πρόταση σε ιδρύματα επειδή σκεφτόμουν να κάνω κάτι non-profit. Είχα μιλήσει τότε με το Ίδρυμα Νιάρχου οι οποίοι μας έχουν στηρίξει αρκετά από την αρχή όπως και το OUTSET. Και ήταν δύο πράγματα που είχα παρατηρήσει αρχικά: το πρώτο ήταν ότι ως επιμελήτρια όταν πήγαινα και έκανα studio visits, έβλεπα ότι οι καλλιτέχνες δεν μπορούσαν να εκφράσουν την δουλειά τους, δεν ήξεραν κάποια βασικά πράγματα. Το παρατηρούσα από την πλευρά τους, καθώς το πρώτο μου πτυχίο ήταν καλών τεχνών και εγώ καλλιτέχνης ήθελα να γίνω. Είχα εκπαίδευση στην Αγγλία και κάποια πράγματα για μένα ήταν δεδομένα εργαλεία ως φοιτήτρια, ενώ εδώ στην Ελλάδα δεν ήταν. Αυτό με είχε στενοχωρήσει, το είχα πάρει πολύ προσωπικά επειδή στην Ελλάδα έχουμε τρομερά καλούς καλλιτέχνες αν αναλογιστεί κανείς τις συνθήκες μέσα στις οποίες δουλεύουν. Και δεν είναι θέμα κρίσης αυτό- και το 2005 δεν είχαν χρήματα και υποδομές και κρατική στήριξη. Όλοι εμείς στον χώρο, στην ουσία στο περιθώριο ζούσαμε και η σύγχρονη τέχνη δεν είχε ποτέ χρήματα, ούτε από το Υπουργείο Πολιτισμού, ούτε από πουθενά. Σποραδικά και αν. Παρατήρησα αυτό και προσπάθησα να βρω ένα τρόπο πως θα μπορούσε να αλλάξει.  

Είχα κάνει και κάποιες επισκέψεις στην Σχολή και είχα δει ότι και οι καθηγητές εκεί είχαν μια εκπαίδευση πιο κλασική και δεν μπορούσαν να βοηθήσουν τα παιδιά. Το δεύτερο ήταν τι είδους τέχνη βλέπαμε στην Ελλάδα. Εγώ και πολύς άλλος κόσμος που είχε σπουδάσει έξω, αυτή η περίφημη γενιά των πακέτων Ντελόρ που ονομάζω εγώ, όπου οι γονείς μας τότε μπορούσαν να στείλουν τα παιδιά τους έξω να σπουδάσουν, γυρνούσαμε πίσω στην Ελλάδα και φέρναμε τους φίλους μας καλλιτέχνες από το εξωτερικό. Έβλεπες επομένως πάρα πολύ νέα τέχνη. Το Remap ήταν ένα κλασσικό παράδειγμα. Μετά έχεις τα μεγάλα ιδρύματα, όπου έβλεπες πολύ σημαντικούς καλλιτέχνες, αλλά υπήρχε ένα τεράστιο κενό στην μέση. Οι καλλιτέχνες που έχουν μια πιο δύσκολη και όχι ευπώλητη δουλειά. Καλλιτέχνες που διαχειρίζονται πολιτικά, κοινωνικά θέματα και θέτουν ερωτήματα τέτοιου τύπου, αυτή την δουλειά δεν την βλέπαμε καθόλου στην Ελλάδα. Οπότε σχηματίστηκε η ιδέα ενός μη-κερδοσκοπικού χώρου, Είχα κάνει μια πρώτη απόπειρα να ξεκινήσω κάτι παρόμοιο με άλλο όνομα το 2011, λεγόταν ArtHub Athens. Τότε ήταν η φάση με το δεύτερο μνημόνιο και σκεφτόμουν μήπως φύγω οριστικά από την Ελλάδα και πάω στο Παρίσι. Μετά είπα γιατί να φύγω το Παρίσι και αυτό είναι προβληματικό σε σχέση με την τέχνη, αρκετά κλειστό. Εδώ είναι πολύ πιο απαραίτητο να γίνει κάτι τέτοιο και πολύ πιο εύκολο οικονομικά επίσης. Οπότε τέλη του 2012 γεννήθηκε επίσημα το State of Concept. Τον Μάρτιο του '14 κάναμε την πρώτη μας έκθεση. Αποφάσισα να κάνω 4 εκθέσεις το χρόνο, 2 ατομικές ξένων καλλιτεχνών για να μπορεί ο κόσμος να δει λίγο σε εύρος την δουλειά και να λειτουργούν κάπως σαν ως ρετροσπεκτίβες επειδή μου αρέσει να δείχνουν και παλιά έργα, ένας Έλληνας καλλιτέχνης και προσκαλούμε πάντα έναν ξένο επιμελητή να κάνει μια ομαδική έκθεση. Έχει λευκή κάρτα να κάνει ότι θέλει, αρκεί να έχει τουλάχιστον ένα Έλληνα καλλιτέχνη στην ομαδική του παρουσίαση. Αυτό είναι καλό επειδή έρχονται εδώ και κάνουν studio visits και γνωρίζουν την Ελληνική τέχνη. . Πέραν αυτού, προσφέρουμε δωρέαν portfolio reviews για φοιτητές και εικαστικούς. Σε γενικές γραμμές, το πρόγραμμα μας έχει μια πιο κοινωνικά ευαισθητοποιημένη θέση. Σπανίως δείχνουμε πράγματα τα οποία δεν έχουν να κάνουν με ζητήματα που αφορούν την κρίση. Προτιμώ καλλιτέχνες που είναι αρκετά πολιτικοποιημένοι και έχουν μια θέση πιο συγκεκριμένη. Στην Ελλάδα το φοβόμαστε λίγο επειδή είχαμε τις προηγούμενες γενιές που ήταν πολιτικοποιημένοι και έγιναν λίγο γραφικοί, εννοώ τους καλλιτέχνες της μεταπολίτευσης. Η δική μου γενιά που είναι τριαντακάτι λίγο φοβηθήκαμε και το αφήσαμε τελείως. Τώρα που βλέπω τα νέα παιδιά στην σχολή δεν φοβούνται. Τα πιάνουν αυτά τα θέματα άμεσα αλλά ακόμη και η ενδιάμεση γενιά δυσκολεύεται. Οι 20αρηδες έχουν τελείως άλλη αντιμετώπιση. Δεν έχουν κανένα πρόβλημα να το κάνουν. Έχουν μεγαλώσει μέσα σε αυτό το πράγμα και έχουν ενηλικιωθεί και τους καίει και περισσότερο. Ξέρουν ότι η ζωή τους είναι δύσκολη. Μπροστά τους δεν βλέπουν τίποτα. Εμείς π.χ. ότι κάναμε, κάναμε και τώρα απλά προσπαθούμε να το διατηρήσουμε.

"Ο πολιτισμός στην Ελλάδα υπήρξε για καιρό υπόθεση ανθρώπων που έφτιαχναν καραβάκια..." Facebook Twitter
Δυστυχώς, μας διοικούσαν όλα αυτά τα χρόνια, άνθρωποι που έφτιαχναν καραβάκια. Με εργα που είχα χρηματικές αξίες που δεν έχουν καμιά αξία εκτός Ελλάδας, άνθρωποι που έβγαλαν λεφτά και έφτιαξαν βίλες. Και αυτό είναι το δυστύχημα, επειδή αν υπήρχαν άνθρωποι με όραμα στο Υπουργείο Πολιτισμού, θεωρώ ότι θα γινόντουσαν πολύ σημαντικά πράγματα. Φωτο: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO

— Πρέπει η τέχνη να αφορά την πολιτική;

Η πολιτική πρέπει να αφορά την τέχνη για μένα. Το αντίστροφο δηλαδή. Βέβαια, ειδικά σε μια χώρα όπως η Ελλάδα. Το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι είχαμε απαίδευτους πολιτικούς όλα αυτά τα χρόνια. Και δεν μιλάω για την δεκαετία του '80 που είχαμε μια Μελίνα Μερκούρη και ένα Καραμανλή που έκανε παρέα με τον Μάνο Χατζιδάκι και υπήρχε κάπως μια επαφή με αυτό που συμβαίνει, το avant-garde όχι το τετριμμένο. Δυστυχώς μας διοικούσαν όλα αυτά τα χρόνια, άνθρωποι που γούσταραν τα μπουζούκια και έφτιαχναν καραβάκια. Με έργα που είχαν χρηματικές αξίες που δεν έχουν καμιά αξία εκτός Ελλάδας, άνθρωποι που έβγαλαν λεφτά και έφτιαξαν βίλες. Και αυτό είναι το δυστύχημα επειδή αν υπήρχαν άνθρωποι με όραμα στο Υπουργείο Πολιτισμού, θεωρώ ότι θα γινόντουσαν πολύ σημαντικά πράγματα.


— Πώς βλέπεις την κατάσταση με την Biennale και την Documenta;

H Μπιενάλε υπήρχε από πριν. Αυτό που πάει να κάνει τώρα στην ουσία καταργεί την έννοια της και επιχειρεί να κάνει κάτι διαφορετικό. Η νέα σύνθεση με την Νάγια Γιακουμάκη επίσης θεωρώ ότι θα δώσει νέα ώθηση στον οργανισμό. Η Documenta για μένα, είναι μια τεράστια οργάνωση που έρχεται στην Αθήνα. Το βλέπω το τελευταίο ενάμιση χρόνο που έχει ανακοινωθεί, ότι υπάρχει πολύ περισσότερο ενδιαφέρον για την Αθήνα από ξένους. Συνέχεια έρχονται άνθρωποι, επιμελητές, δημοσιογράφoι. Και πριν ερχόντουσαν, αλλά τώρα είναι 4 φορές περισσότερο. Άρα αυτό, όλους μας, μας βοηθάει. Έρχονται και βλέπουν τι συμβαίνει εδώ ποια είναι η εικαστική σκηνή. Η Documenta όμως είναι μια μεγάλη έκθεση η οποία θα γίνει και τον Ιούλιο του ‘17, θα τελειώσει. Μετά δεν ξέρω αν θα αφήσει κάτι. Προς το παρόν δεν δείχνει ότι θα αφήσει κάτι. Δημιουργεί ένα ενδιαφέρον ναι, αλλά μετά νιώθω πως θα είναι σαν τους Ολυμπιακούς Αγώνες, το χάος δηλαδή. Θέλω να πιστεύω ότι αυτοί οι άνθρωποι έχουν καλές προθέσεις και θέλουν να αφήσουν ένα σπόρο με κάποιο τρόπο. Ο κόσμος, όμως, έχει και ένα σύνδρομο προσοχής πολύ μικρό, και νομίζω ότι θα φύγει η προσοχή από την Αθήνα μόλις τελειώσει η έκθεση. Εκτός κι αν εδραιωθούν κάποιες σχέσεις μεταξύ του εδώ και του εξωτερικού. Αλλά κι αυτό αν γίνει, το θέμα είναι ότι δεν υπάρχουν υποδομές στην Ελλάδα για να στηρίξουμε μια σκηνή. Αυτό είναι το μεγάλο πρόβλημα για όλους μας και φαίνεται να μην υπάρχει λύση γι' αυτό. Δεν υπάρχει κανένας διάλογος με την πολιτεία ουσιαστικός. Δεν καταλαβαίνουν, δεν έχουν συναίσθηση τι θα πει σύγχρονη εικαστική σκηνή παγκόσμια -και πόσο επίσης χρήμα μπορεί να φέρει στην χώρα, οπότε ήμαστε μόνοι μας με δυο συλλέκτες. Δεν μπορείς να κάνεις και πολλά πράγματα έτσι. Υπάρχουν χώρες που είναι πιο φτωχές από εμάς αλλά εκεί υπάρχει ένα δίκτυο. Γιατί εκεί οι άνθρωποι και οι θεσμοί συνεννοούνται μεταξύ τους π.χ. στην Ρουμανία προωθούν τους καλλιτέχνες προς τα έξω για να βρουν σημαντικές γκαλερί στο Λονδίνο, στο Βερολίνο να συμμετέχουν σε διεθνείς εκθέσεις. Στην Ελλάδα έχουμε τρομερά σημαντικούς καλλιτέχνες και δυστυχώς αυτοί οι άνθρωποι αναγκάζονται να φύγουν στο εξωτερικό και να είναι μετανάστες όπως ο Γιώργος Σαπουντζής, ο Αντώνης Πίττας για παράδειγμα, πολύ σημαντικοί καλλιτέχνες. Αν ήταν εδώ δεν θα είχαν τίποτα. Μπορεί να είχαν την ίδια καλή δουλειά, αλλά δεν θα την έβλεπαν τόσοι άνθρωποι. 

"Ο πολιτισμός στην Ελλάδα υπήρξε για καιρό υπόθεση ανθρώπων που έφτιαχναν καραβάκια..." Facebook Twitter
Jonas Staal - After Europe, installation view © State of Concept, 2016.


— Πώς βλέπεις τώρα την σκηνή εδώ; Έχει γίνει περισσότερο DIY;

Πιστεύω ότι έχει να κάνει με την κρίση αρκετά. Πριν από δύο χρόνια οι περισσότεροι εικαστικοί είχαν μια πρωινή δουλειά για να μπορούν να κάνουν τέχνη. Τώρα δεν την έχουν αυτή την πρωινή δουλειά κι αυτό τους έχει πουσάρει να δημιουργούν πιο δυνατά και μεστά έργα. Από την άλλη όμως αν δεν έχεις λεφτά για υλικά, αυτό αλλάζει και την δουλειά σου. Η κρίση έχει επηρεάσει πολλούς εικαστικούς.


— Μήπως γίνονται όμως πολλά πράγματα για λίγο κοινό;

Εμένα με κατηγορούν ότι είμαι λαϊκίστρια πολλές φορές επειδή προσπαθώ να γράφω απλά κείμενα και να κάνω εκθέσεις που αφορούν πολύ κόσμο αλλά η τέχνη είναι σαν το ποδόσφαιρο. Δεν αρέσει σε όλους το ποδόσφαιρο. Για μένα ο τύπος στην Ελλάδα δεν δελεάζει το κοινό. Πολλοί φίλοι μου που δεν είναι στο χώρο πολλές φορές με ρωτάνε αν έχουν είσοδο οι εκθέσεις. Τι είσοδο; Τσάμπα είναι, έλα να δεις. Αντίθετα με τις συναυλίες και το σινεμά, ακόμη και με τις περίεργες ταινίες που πάει ο κόσμος, με τα εικαστικά υπάρχει θέμα. Και το θέμα είναι ότι δεν προωθούνται στα ΜΜΕ με απλό τρόπο αλλά φταίμε και εμείς γι' αυτό. Είμαστε υπερόπτες και έχουμε αυτό το ελιτίστικό χωρίς να ήμαστε ελίτ και γράφουμε ποιήματα στα δελτία τύπου που δεν τα καταλαβαίνει κανείς. Στην ουσία, βλαχομπαρόκ ήμαστε που προσπαθούμε να προσποιηθούμε. Δεν είναι όμως μόνο ελληνικό το πρόβλημα.

Στην Βόρεια Ευρώπη υπάρχει μια πιο βαθιά ακαδημαϊκή παιδεία προς την σύγχρονη τέχνη. Αλλά κι αυτό μπορεί να αποδειχτεί προβληματικό, είναι  παγιδευμένοι στο ακαδημαϊκό. Βέβαια είναι και πιο εκπαιδευμένο το κοινό.  Ένας Γερμανός ή Ολλανδός διδάσκονται εικαστικά από το σχολείο τους. Στην Ελλάδα δεν γίνεται αυτό. Πώς θα τον φέρω τον άλλον στην γκαλερί αν δεν γίνω "λαϊκίστρια" όπως με κατηγορούν. Εμένα μου αρέσουν οι στιγμές που έρχονται άνθρωποι από την γειτονιά στην γκαλερί – επειδή το Κουκάκι είναι γειτονιά – και μου λένε ότι δεν πολυκαταλαβαίνουν τι είναι αλλά έρχονται στα εγκαίνια ή μας φέρνουν γλυκά π.χ. όταν μας βλέπουν και στήνουμε. Μια κυρία μας έφερε πάστα φλώρα τις προάλλες. Με κάποιον τρόπο αυτό ο άνθρωπος ενεπλάκη. Μια συγκεκριμένη κυρία με συγκλόνισε τις προάλλες. Ήταν κλασική συνταξιούχος από αυτές τις κοτσωνάτες κυρίες και μπήκε μέσα και της εξηγούσα για την έκθεση ότι έχει να κάνει με την δημοκρατία και την ακροδεξιά στην Ευρώπη και παθιάστηκε και μου έλεγε "παιδί μου μας έχουν στερήσει την δημοκρατία μας". Μπορεί να μην κατάλαβε ακριβώς τι είδε αλλά το θεωρώ μεγαλύτερο κέρδος από το να έλθει ένας συνάδελφος μου και να μου πει ότι είναι ωραία η έκθεση. Έχω έναν άλλο διάλογο, επικοινωνούμε μεταξύ μας αλλά το θέμα είναι να ανοιχτούμε επειδή πάντοτε υπάρχουν και άλλοι άνθρωποι που τους αφορά.


— Μπορεί τελικά η τέχνη να αλλάξει τον κόσμο;

«Η τέχνη μπορεί να προτείνει ένα διαφορετικό κόσμο», λέει η Hλιάνα και ο Jonas συμπληρώνει, «Και δεν μπορεί να το κάνει μόνη της αλλά αν λειτουργήσει μαζί με την πολιτική, μπορεί να αλλάξει τον κόσμο».

"Ο πολιτισμός στην Ελλάδα υπήρξε για καιρό υπόθεση ανθρώπων που έφτιαχναν καραβάκια..." Facebook Twitter
New World Summit – Rojava (Model and photos), 2015-16, Democratic Self-Administration of Rojava and Studio Jonas Staal, installation view © State of Concept, 2016.
"Ο πολιτισμός στην Ελλάδα υπήρξε για καιρό υπόθεση ανθρώπων που έφτιαχναν καραβάκια..." Facebook Twitter
New World Summit – Berlin (Model and video), 2012, Studio Jonas Staal, installation view © State of Concept, 2016.
"Ο πολιτισμός στην Ελλάδα υπήρξε για καιρό υπόθεση ανθρώπων που έφτιαχναν καραβάκια..." Facebook Twitter
New Unions (Map, first draft), 2016, Studio Jonas Staal, detail, installation view © State of Concept, 2016.

Info:

Η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι τις 7 Οκτωβρίου στην State of Concept [Τούσα Μπότσαρη 19, Κουκάκι)

1

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Άνοιξε το πολυαναμενόμενο πρώτο μουσείο μετανάστευσης

Εικαστικά / Fenix: Το πρώτο μουσείο μετανάστευσης άνοιξε στο Ρότερνταμ

Τι κοινό έχουν ένα πλοίο που κατασχέθηκε από τη Λαμπεντούζα, ένα κομμάτι του Τείχους του Βερολίνου και δύο γιγάντιες φωτεινές μπλε παντόφλες; Όλα βρίσκουν τη θέση τους στο νέο μουσείο της Ολλανδίας που επικεντρώνεται εξ ολοκλήρου στη μετανάστευση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
O Χρήστος Οικονόμου και ο Ζώης Γέρος ξέρουν περισσότερα απ’ όσα περίμενα για την Τζένη Χειλουδάκη

Εικαστικά / O Χρήστος Οικονόμου και ο Ζώης Γέρος ξέρουν περισσότερα απ’ όσα περίμενα για την Τζένη Χειλουδάκη

O Χρήστος Οικονόμου και ο Ζώης Γέρος είναι δυο νεαροί ζωγράφοι και δυο πολύ καλοί φίλοι. Τους έφερε κοντά η αγάπη για τη μυθολογία, την τέχνη και μια ανεξήγητη εμμονή με την Τζένη Χειλουδάκη. Τα έργα τους πραγματεύονται το τραύμα με τρόπο ωμό και βαθύ. Παρά τα όσα θα πίστευαν πολλοί, διαψεύδουν τις φήμες που τους θέλουν ζευγάρι…
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Μυστήρια του σύμπαντος και σύγχρονα έργα τέχνης σε μια έκθεση στο Αστεροσκοπείο Αθηνών

Εικαστικά / Μυστήρια του σύμπαντος και σύγχρονα έργα τέχνης σε μια έκθεση στο Αστεροσκοπείο Αθηνών

Η έκθεση με τίτλο «Κοσμική Σκόνη/Άγνωστες Γαίες» αντλεί έμπνευση από την προσωπικότητα και το έργο του Γερμανού αστρονόμου Ιούλιου Σμιτ, διευθυντή του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών κατά τον 19ο αι., και μας προσκαλεί να περιηγηθούμε ανάμεσα σε μακρινούς πλανήτες και σε γήινα, απτά υλικά.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Καραβάτζιο: Κανείς δεν είχε ζωγραφίσει έτσι πριν από αυτόν

Guest Editors / Καραβάτζιο: Κανείς δεν είχε ζωγραφίσει έτσι πριν από αυτόν

Η έκθεση «Caravaggio 2025» αποτελεί μια σπάνια ευκαιρία για τους λάτρεις της τέχνης να έρθουν σε επαφή με τον ρεαλισμό και τη συναισθηματική δύναμη του ανυπέρβλητου καλλιτέχνη του μπαρόκ, ο οποίος επαναπροσδιόρισε την εικαστική αφήγηση και έθεσε τα θεμέλια της σύγχρονης ζωγραφικής.
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ
Ο Άγγελος Παπαδημητρίου ανάγει το κοινό γούστο σε καλλιτεχνική χειρονομία μεγάλης δυναμικής 

Εικαστικά / Το νέο έργο του Άγγελου Παπαδημητρίου είναι ένα εικονοστάσι για τα όνειρά μας

Ο αγαπημένος καλλιτέχνης επιστρέφει με ένα νέο έργο-εγκατάσταση στην Πινακοθήκη του Μουσείου Βορρέ, έναν χαιρετισμό στην Ελλάδα της Κάλλας και του Καβάφη, του Αττίκ και της Στέλλας Γκρέκα· μιας εποχής μεγάλης ευαισθησίας που έχει πια χαθεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Γιατί να κοιτάμε τα ζώα; Δικαιοσύνη για τη μη ανθρώπινη ζωή

Εικαστικά / Η πρώτη μεγάλη έκθεση για τα δικαιώματα των ζώων στο ΕΜΣΤ

Πρόκειται για τη μεγαλύτερη έκθεση που έχει διοργανώσει το ΕΜΣΤ και για την πρώτη μεγάλη έκθεση με θέμα την ευημερία των ζώων διεθνώς, στην οποία συμμετέχουν περισσότεροι από 60 καλλιτέχνες από 25 χώρες (από Ευρώπη, Ασία, Αφρική και Αμερική) – πάνω από 200 έργα καταλαμβάνουν όλους τους ορόφους του μουσείου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Romaine Brooks: Συμφωνία σε γκρι από μια ξεχασμένη κυρία της ζωγραφικής

Εικαστικά / Romaine Brooks: Η ζωγράφος με το ανδρόγυνο στυλ που έσπασε όλα τα ταμπού της εποχής της

Μια πρωτοπόρος καλλιτέχνιδα που έζησε μια συναρπαστική και αντισυμβατική ζωή, μέσα στη δίνη των «Roaring Twenties», δημιουργώντας τέχνη πέρα από τα κυρίαρχα ρεύματα του καιρού της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Allspice» στο Μουσείο Ακρόπολης: Mια έκθεση για τις αρπαγές, τις λεηλασίες, τις διώξεις των πολιτισμών

Εικαστικά / «Allspice» στο Μουσείο Ακρόπολης: Mια έκθεση για τις αρπαγές, τις λεηλασίες, τις διώξεις των πολιτισμών

Ο Michael Rakowitz, χρησιμοποιώντας αντισυμβατικές προσεγγίσεις, ανοίγει έναν διάλογο με έργα συγκινητικά, φανερά πολιτικά, υπενθυμίζοντάς μας την επανάληψη οδυνηρών γεγονότων της Ιστορίας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Κατερίνα Βαγενά: «Δεν καταλαβαίνω γιατί φερόμαστε λες και το να μεγαλώνεις είναι αρρώστια»

Οι Αθηναίοι / «Δεν έκανα την Κιμωλία για τα λεφτά αλλά για να δείξω αυτό που είμαι»

Eίναι η ιδιοκτήτρια της Κιμωλίας, του art café που έγινε σημείο αναφοράς στην Πλάκα. Δηλώνει αυτοδίδακτη στα πάντα και πιστεύει στη δύναμη των ανθρώπων να ξαναγεννιούνται. Η Κατερίνα Βαγενά είναι η Αθηναία της εβδομάδας.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
CHECK ANTISOCIAL

Εικαστικά / Antisocial: Η Φρόσω Πίνη έφερε την τέχνη σε ένα θρυλικό αθηναϊκό αφτεράδικο

Στη στοά της Λεωκορίου, στου Ψυρρή, η Φρόσω με αφοσίωση δίνει ζωή σε έναν χώρο τέχνης που κάνει τους Αθηναίους να φτάνουν στην Cantina Social πιο νωρίς απ’ ό,τι είχαν συνηθίσει — και έτσι, τουλάχιστον, έχουν μαζί τους τα γυαλιά ηλίου· just in case.
ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ
Ximena Maldonado Sánchez: «cardón, carmín y ola»

Εικαστικά / «Τα έργα μου δεν είναι φωτογραφίες, ούτε καρτ ποστάλ»

Η 26χρονη Μεξικανή ζωγράφος Ximena Maldonado Sánchez παρουσιάζει σε μία νέα έκθεση στην γκαλερί Bernier/Eliades στην Αθήνα μια τοπιογραφία με κάκτους, υπόγεια νερά και το κόκκινο του πάθους, που θυμίζει έντονα την πατρίδα της.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ένας Μάιος γεμάτος τέχνη: Όλες οι εκθέσεις που δεν πρέπει να χάσεις

Εικαστικά / Ένας Μάιος γεμάτος τέχνη: 24 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Οικολογία, αποικιοκρατία, εξουσία, η σχέση μας με τα ζώα, μετανάστευση, ρατσισμός: Η εικαστική κίνηση της Αθήνας σήμερα αναδεικνύει τα φλέγοντα και επίκαιρα θέματα που απασχολούν τους σύγχρονους εικαστικούς.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μπάμπης Ρετζεπόπουλος: Ένας ανένταχτος, εκλεκτικός και ασυμβίβαστος καλλιτέχνης

Εικαστικά / Η αθώα, ανόθευτη, παιδική ματιά στο έργο του Μπάμπη Ρετζεπόπουλου

Η Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων τιμά με μία αναδρομική έκθεση τον, γνωστό και ως Babis R., ζωγράφο και χαράκτη, έναν ανένταχτο καλλιτέχνη που, πέρα από το πολύτιμο εικαστικό του έργο, μάς άφησε παρακαταθήκη την ακεραιότητά του και την απροκατάληπτη στάση του απέναντι στην τέχνη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
H εκρηκτική συνάντηση του Francis Bacon με τον Peter Beard

Σαν σήμερα / Φράνσις Μπέικον: «Σιχαίνομαι εννιά στις δέκα ζωγραφιές που βλέπω, ανάμεσά τους και τις δικές μου»

Σαν σήμερα το 1992 πεθαίνει ο σπουδαίος αιρετικός Βρετανός ζωγράφος και ανατόμος της ανθρώπινης υπαρξιακής αγωνίας. Ο Βασίλης Κιμούλης είχε μεταφράσει αποκλειστικά για τη LIFO αποσπάσματα από τις εκρηκτικές συνομιλίες του Μπέικον με τον φωτογράφο Peter Beard.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΙΜΟΥΛΗΣ
Η Κιμώνα τα μεσάνυχτα γίνεται γάτα

Εικαστικά / Όταν η Κιμώνα ήταν μικρή έκλεβε τους μαγνήτες του παππού της, του γλύπτη Takis

Η τοσοδούλα γκαλερί Red Carpet, με το τέλειο γκράφιτι στον τοίχο, ξεχωρίζει από μακριά στην οδό Σολωμού. Κόρη της εικαστικού Λυδίας Βενιέρη και εγγονή του γλύπτη Takis, η ιδιοκτήτριά της, η Κιμώνα, φιλοξενεί 7 καλλιτέχνες σε 15 τετραγωνικά. Όταν της μιλούν για τα Eξάρχεια τα μάτια της βγάζουν καρδούλες.
ΤΖΟΥΛΗ ΑΓΟΡΑΚΗ
Άγγελος Μεργές: Οff season παραθεριστές με χρώματα που εκπέμπουν ηλεκτρισμένη ενέργεια

Εικαστικά / Παραθεριστές ή πρόσφυγες; Οι αινιγματικές φιγούρες του Άγγελου Μεργέ

Ο 36χρονος Έλληνας ζωγράφος, με έδρα τη Ζυρίχη, εκθέτει στην γκαλερί Καλφαγιάν έργα του με διφορούμενες –έντονα χρωματισμένες και ηλεκτρισμένες– ανθρώπινες φιγούρες σε off season παραλίες, που θυμίζουν ήρωες του Αντονιόνι.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Leigh Bowery: ακόρεστη όρεξη για έρωτα και υψηλή τέχνη από την καλτ φιγούρα που σημάδεψε μια εποχή

Nothing Days / Leigh Bowery: Ακόρεστη όρεξη για έρωτα και υψηλή τέχνη από την καλτ φιγούρα που σημάδεψε μια εποχή

Ο εκκεντρικός καλλιτέχνης που ο Boy George είχε χαρακτηρίσει ως «μοντέρνα τέχνη με πόδια» έζησε μια περιπετειώδη ζωή με εκατοντάδες συνευρέσεις στις τουαλέτες του Λονδίνου, δημιουργώντας ταυτόχρονα τέχνη με τα μοναδικά καλτ κοστούμια του που σημάδεψαν μια γενιά σχεδιαστών και εξακολουθούν να εμπνέουν.
M. HULOT