O κυνηγός των έργων τέχνης που κλάπηκαν από τους Ναζί

O κυνηγός των έργων τέχνης που κλάπηκαν από τους Ναζί Facebook Twitter
0

Απόδοση από το Vocativ.com για το LIFO.gr: Σταυριάννα Χαραλαμποπούλου 

 

O κυνηγός των έργων τέχνης που κλάπηκαν από τους Ναζί Facebook Twitter
“Woman in Blue in Front of a Fireplace"/ Henri Matisse

 

Όταν οι γερμανικές αρχές εισέβαλαν σε ένα λιτό, ακατάστατο διαμέρισμα στο Μόναχο τον Μάρτη του 2012, βρήκαν περίπου 1500 πίνακες και σχέδια, που βρίσκονταν εκεί, κρυμμένα για πάνω από 70 χρόνια. Η συλλογή, της οποίας η αξία εκτιμήθηκε γύρω στο 1 δισεκατομμύριο δολάρια, περιελάμβανε αριστουργήματα του Σαγκάλ, του Πικάσο και του Ματίς, και άνηκε στον Cornelius Gurlitt, γιο διακινητή των παράνομων λαφύρων τέχνης των Ναζί.


O Chris Marinello μπροστά από τον πίνακα του Ματίς, λίγο πριν την επιστροφή του από το μουσείο της Νορβηγίας στην οικογένεια που άνηκεΠολλά από τα έργα είχαν κλαπεί από διακεκριμένους Εβραίους συλλέκτες και ιδιοκτήτες γκαλερί, στα πλαίσια της λεηλασίας που είχε διατάξει ο Χίτλερ τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Μεταξύ αυτών βρισκόταν και ένας πίνακας του Ματίς, που άνηκε στον Paul Rosenberg, ένα φημισμένο Παριζιάνο έμπορο τέχνης και προσωπικό φίλο του καλλιτέχνη. Όταν η ιστορία αυτή έγινε γνωστή στα γερμανικά μέσα το Νοέμβριο του προηγούμενου χρόνου, οι απόγονοι του Rosenberg ξεκίνησαν διαδικασίες για την ανάκτηση του πίνακα, με τη βοήθεια του Chris Marinello, ενός από τους πιο έμπειρους κυνηγούς τέχνης στον κόσμο. Σαν ιδρυτής της Art Recovery International, μιας εταιρείας που έχει τη βάση της στο Λονδίνο, η οποία εξειδικεύεται στην ανάκτηση έργων τέχνης που έχουν κλαπεί από τους Ναζί και άλλους, πιο σύγχρονους εγκληματίες, ο 52χρονος δικηγόρος έχει εντοπίσει και ανακτήσει έργα αξίας 350 εκτομμυρίων δολαρίων μέσα σε 20 χρόνια.

 

Κατά τη διάρκεια των δύο προηγούμενων δεκαετιών, ο Chris Marinello έχει βοηθήσει στην ανάκτηση έργων τέχνης αξίας 350 εκατομμυρίων δολαρίων, τα οποία είχαν κλαπεί ή λεηλατηθεί. Μεταξύ αυτών βρίσκονται και έργα ανεκτίμητης αξίας που οι Ναζί είχαν πάρει ως λάφυρα κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.


«Κάποιες από τις μεγαλύτερες υποθέσεις που διαχειριζόμαστε αυτή τη στιγμή είναι από τις σημαντικότερες υποθέσεις του πεδίου αυτού παγκοσμίως», λέει ο Marinello. «Ένα κομμάτι αξίας 30 εκατομμυρίων ευρώ στην Ιταλία, ένας Crivelli αξίας 10 εκατομμυρίων ευρώ στην Πορτογαλία και ορισμένα ακόμα έργα του Ματίς. Νομίζω ότι μέσα στα χρόνια έχουμε ανακτήσει πέντε ή έξι έργα του». Ο Marinello είναι από τους λίγους δικηγόρους παγκοσμίως που εργάζονται σε αυτόν τον τομέα και την περασμένη Παρασκευή πολλοί από αυτούς συγκεντρώθηκαν στη Νέα Υόρκη για το "NYU's Art Law Day", ένα συνέδριο για τη σύνδεση του νόμου και την αγοράς τέχνης. Ο Marinello μίλησε στο συνέδριο για την ανάκτηση των κλεμμένων έργων, στο οποίο συμμετείχε και η Marianne Rosenberg, εγγονή του Paul Rosenberg. Η Marianne αυτή τη στιγμή ηγείται ενός αγώνα για την αποζημίωση της οικογένειάς της για τα έργα που έκλεψαν από αυτούς οι Ναζί. Μέχρι σήμερα αγνοούνται ακόμα περίπου 60 από τα έργα από τη συλλογή του Rosenberg, μαζί με 100.000 ακόμα έργα που ανήκουν σε άλλες οικογένειες.


Στα προηγούμενα 15 χρόνια, ο Marinello βοήθησε τους Rosenberg να ανακτήσουν τον πίνακα "Waterlillies" του Μανέ, ο οποίος βρέθηκε στο Μουσείο Καλών Τεχνών της Βοστώνης, καθώς και το έργο "Woman in Blue in Front of a Fireplace" του Ματίς, το οποίο αποδείχτηκε πως ήταν μέρος της μόνιμης συλλογής ενός Νορβηγικού μουσείου. Σήμερα, ο Marinello και η οικογένεια των Rosenberg ασχολούνται με την ανάκτηση ενός Mατίς από την αποθήκη Gurlitt και έχουν έρθει αντιμέτωποι με αμέτρητες επιπλοκές, συμπεριλαμβανομένου και του θανάτου του Gurlitt τον περασμένο Μάιο.


Η ανάκτηση των κλεμμένων από τους Ναζί έργων δεν είναι εύκολη υπόθεση. Δεν μπορείς απλά να ζητήσεις να στα επιστρέψουν. Αρχικά πρέπει να αποδείξει κανείς την προέλευσή του έργου, δεκαετίες μετά το έγκλημα. Ακόμα και αφού γίνει αυτό, ο τωρινός ιδιοκτήτης του, είτε πρόκειται για μουσείο είτε για ιδιώτη, δεν είναι νομικά υποχρεωμένος να το επιστρέψει.

O κυνηγός των έργων τέχνης που κλάπηκαν από τους Ναζί Facebook Twitter
Ο Paul Rosenberg δίπλα από τον πίνακα του Ματίς


Δυσκολεύοντας τα πράγματα ακόμα περισσότερο, στις περισσότερες περιπτώσεις, οι άνθρωποι που καταλήγουν με τα έργα, είναι γνωστοί ως «αγοραστές καλής πίστης», τίτλος που υπονοεί ότι τα αγόρασαν χωρίς να γνωρίζουν ότι πρόκειται για αντικείμενα κλοπής. Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι ο Marinello, παρόλο που είναι δικηγόρος, δεν μπορεί να βασιστεί στη νομοθεσία για την πλειοψηφία της δουλειάς που πρέπει να κάνει. Αντί αυτού, είναι αναγκασμένος να βασιστεί σε πιο ανίσχυρες δυνάμεις, όπως αυτές τις ηθικής και της πολιτικής, για να πείσει τους ανθρώπους να επιστρέψουν τους πίνακες. Εκείνος το αποκαλεί «δημιουργικές λύσεις».


Για παράδειγμα, με τον Ματίς των Rosenberg που βρέθηκε στο μουσείο της Νορβηγίας «έπρεπε να πάω στον πρέσβη της Νορβηγίας στις Ηνωμένες Πολιτείες και να κάνω μία μεγάλη συζήτηση για το ποια είναι η άποψη των Αμερικάνων για τους Νορβηγούς που ζουν εκεί, για τις συνέπειες στη δημοσιότητα και στη βιομηχανία τουρισμού της Νορβηγίας εάν φαινόταν πως ο νορβηγικός νόμος τους επέτρεψε να κρατήσουν ένα έργο που έκλεψαν οι Ναζί από μια οικογένεια», λέει ο Marinello. «Τους κάναμε να το συνειδητοποιήσουν πολύ καλά αυτό το κομμάτι και επιπλέον, είχαμε κάποια βοήθεια από τους πολιτικούς αρχηγούς και των δύο κρατών, που ενθάρρυναν τις δύο πλευρές να καταλήξουν σε ένα συμβιβασμό».

Η ελπίδα του Marinello είναι ότι η τεχνολογία θα κάνει ιδιαίτερα δύσκολο στο μέλλον το λαθρεμπόριο έργων τέχνης, που είναι και ο απώτερος στόχος των κλεφτών.


Για τον εντοπισμό ενός έργου, η ομάδα του Marinello βασίζεται πάρα πολύ σε μία εξειδικευμένη τεχνολογία που ονομάζεται Art Claim, μία ιδιωτική περιεκτική βάση δεδομένων των κλεμμένων έργων τέχνης σε όλο τον κόσμο.

Όταν ένα χαμένο αντικείμενο ενταχθεί στη βάση δεδομένων, η ομάδα χρησιμοποιεί ένα λογισμικό αναγνώρισης εικόνας, το οποίο διατρέχει τους καταλόγους κάθε χώρο δημοπρασιών και αγοραπωλησιών, μέχρι να το βρουν. Από εκεί και πέρα, είτε ενημερώνουν την επιβολή του νόμου, εάν πρόκειται για πρόσφατα κλεμμένο αντικείμενο είτε επικοινωνούν με τον έμπορο ή τον οίκο δημοπρασιών για να τους ενημερώσουν ότι το έργο που θέλουν να πουλήσουν είναι στην πραγματικότητα παράνομο λάφυρο των Ναζί. Έχουν υπάρξει ακόμα και περιπτώσεις που ο Marinello και η ομάδα του ενεπλάκησαν άμεσα και βοήθησαν την αστυνομία ή κάποια κυβερνητική υπηρεσία να συλλάβουν έναν εγκληματία.

O κυνηγός των έργων τέχνης που κλάπηκαν από τους Ναζί Facebook Twitter
Ένας στρατιώτης μπροστά από τα κλεμμένα έργα των Ναζί που βρέθηκαν σε ναό στη Γερμανία τον Απρίλιο του 1945


80 χρόνια μετά τις λεηλασίες των Ναζί, η εμπορία κλεμμένων έργων τέχνης είναι ακόμα συχνό φαινόμενο, το τρίτο κατά σειρά γρηγορότερα αναπτυσσόμενο λαθρεμπόριο, μετά τα όπλα και τα ναρκωτικά. Η αξία των πινάκων και της τέχνης έχουν αυξηθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια αλλά η κλοπή τους είναι ακόμα πολύ εύκολη.


Η ελπίδα του Marinello είναι ότι η τεχνολογία θα κάνει ιδιαίτερα δύσκολο στο μέλλον το λαθρεμπόριο έργων τέχνης, που είναι και ο απώτερος στόχος των κλεφτών. Στις αρχές του επόμενου χρόνου, η βάση δεδομένων Art Claim θα είναι διαθέσιμη στο κοινό, με στόχο να γίνει ευκολότερο για πωλητές και συλλέκτες να ελέγχουν εάν ένα έργο είναι κλεμμένο. «Η κλεμμένη τέχνη δεν έχει πραγματικά καμία θέση σε μία νόμιμη αγορά», λέει ο Marinello.

Εκτός από το να κάνουν την αγορά έργων τέχνης πιο έντιμη και διαφανής, ο Marinello επίσης βοηθά πολλούς ανθρώπους να επουλώσουν πληγές του παρελθόντος. Πολλές από τις δωρεάν υπηρεσίες του αφορούν τα θύματα του Ολοκαυτώματος που έχουν χάσει αντικείμενα πολιτισμικής και συναισθηματικής σημασίας από τα σπίτια τους κατά τη διάρκεια του πολέμου. Το 2008 Marinello και η ομάδα του εντόπισαν το πορτρέτο ενός μικρού κοριτσιού του  Anto Carte το οποίο είχε κλαπεί από το σπίτι μιας οικογένειάς, στις Βρυξέλλες, κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής. Με την βοήθεια του FBI κατάφερε να επιστρέψει το έργο στην οικογένεια στο Βέλγιο και να γνωρίσει το κορίτσι από το πορτρέτο που πια ήταν μια ηλικιωμένη γυναίκα.

"Μας δίνει μεγάλη ικανοποίηση η επανένωση των θυμάτων με τα χαμένα υπάρχοντά τους, διότι σε πολλές περιπτώσεις, ειδικά με τα θύματα του Ολοκαυτώματος, αυτά δεν είναι μόνο αντικείμενα αξίας" λέει ο Marinello. "Είναι σύμβολα και κειμήλια της ζημίας που υπέστη η οικογένειά τους στα χέρια των Ναζί. Είναι σαν να τους δίνεται πίσω ένα μικρό κομμάτι της ζωής τους που είχε κλαπεί με βίαιο τρόπο."

0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η Συλλογή Λέοναρντ Λόντερ θα δώσει το φιλί της ζωής στην αγορά της τέχνης;

Εικαστικά / Η Συλλογή Λέοναρντ Λόντερ θα δώσει το φιλί της ζωής στην αγορά της τέχνης;

Με πυρήνα της συλλογής του Λόντερ ένα από τα διασημότερα έργα του Κλιμτ, που εκτιμάται ότι η πώλησή του θα ξεπεράσει τα 150 εκατομμύρια δολάρια, η βραδιά της δημοπρασίας στον οίκο Sotheby’s φιλοδοξεί να προσελκύσει ξανά τους μεγάλους συλλέκτες. 
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζένη Μαρκέτου

Οι Αθηναίοι / Τζένη Μαρκέτου: «Οι καλλιτέχνες δεν έχουμε ανακαλύψει τον τροχό»

Στην Αμερική έμαθε πως η τέχνη είναι κοινωνική υπόθεση, πως ο κόσμος δεν εξαντλείται στις γκαλερί. Η πρώτη της παρέμβαση σε δημόσιο χώρο, που προκάλεσε αντιδράσεις, της δίδαξε ότι ένα έργο οφείλει να μοιάζει σαν να υπήρχε πάντα εκεί. Με τη νέα της εγκατάσταση στο Μέγαρο Μουσικής μάς υπενθυμίζει ότι δεν είμαστε οι πρωταγωνιστές της φύσης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Σεπτέμβρης της Art Athina 2025

Εικαστικά / Art Athina 2025: Το τώρα και το μετά της σύγχρονης τέχνης

Ζωγραφική, γλυπτική, φωτογραφία, ψηφιακή τέχνη: Το ανάγλυφο του παγκόσμιου εικαστικού χάρτη έτσι όπως διαμορφώνεται μέσα από την ελληνική και ξένη παραγωγή, και αναδεικνύεται στην ετήσια φουάρ που πραγματοποιείται ξανά στο Ζάππειο.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ο Ανδρέας Αγγελιδάκης πέταξε τον Πλάτωνα σε ένα escape room για την Μπιενάλε

Εικαστικά / Ο Ανδρέας Αγγελιδάκης μετατρέπει το σπήλαιο του Πλάτωνα σε escape room

Με τo «Δωμάτιο Απόδρασης», μια εγκατάσταση ερευνητική και παιγνιώδη, βασισμένη στην ιδέα της φιλοσοφίας και την παραίσθηση του ψηφιακού κόσμου, θα μας εκπροσωπήσει στην 61η Μπιενάλε Βενετίας ο καταξιωμένος εικαστικός και αρχιτέκτονας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο συναρπαστικός εξπρεσιονισμός του Ζορζ Ρουό 

Εικαστικά / Ζορζ Ρουό: Ο μεγάλος λησμονημένος του εξπρεσιονισμού

Ο Γάλλος ζωγράφος και χαράκτης συνδέθηκε με τα κινήματα της μοντέρνας τέχνης στις αρχές του 20ού αιώνα αλλά ξεχάστηκε μετά τον θάνατό του. Μια έκθεση με σημαντικά του έργα τον επαναφέρει στο προσκήνιο.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«ΤΕΧΝΗ – ΔΙΑΓΩΝΙΟΣ»: Η διαρκής συμβολή των δύο ομάδων στην ανεπανάληπτη πολιτισμική κίνηση της Θεσσαλονίκης

Εικαστικά / «Διαγώνιος» και «Τέχνη»: Πρόσφεραν παιδεία στη Θεσσαλονίκη. Τώρα συναντιούνται ξανά σε μια έκθεση

Η «Διαγώνιος» του Ντίνου Χριστιανόπουλου και η Καλλιτεχνική Εταιρεία «Τέχνη» επιστρέφουν στο προσκήνιο μέσα από ένα αφιέρωμα στο Τελλόγλειο Ίδρυμα, που αναδεικνύει δύο ιστορικές ομάδες της πνευματικής ζωής της Θεσσαλονίκης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η «λίστα Τραμπ» και τα «απαράδεκτα έργα τέχνης» οδηγούν σε μια άλλη Αμερική

Εικαστικά / Tο μένος του Τραμπ για το Smithsonian: Λογοκρισία, ρατσισμός, λίστες με «απαράδεκτα» έργα

Με στόχο το μεγαλύτερο συγκρότημα μουσείων και ερευνητικών κέντρων στον κόσμο, ο Τραμπ επιχειρεί να ασκήσει έλεγχο και λογοκρισία σε έργα τέχνης και στο περιεχόμενο εκθέσεων, κατηγορώντας το Smithsonian ως «woke» και απειλώντας με περικοπές της χρηματοδότησής του.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το σπίτι-μουσείο της Πολίν Καρπίδα βγάζει τους θησαυρούς του στο σφυρί (μέχρι κεραίας)

Εικαστικά / Το σπίτι-μουσείο της Πολίν Καρπίδα βγάζει τους θησαυρούς του στο σφυρί (μέχρι κεραίας)

Μια από τις πιο εξέχουσες συλλέκτριες στην Ευρώπη, η οποία έχει αφήσει το αποτύπωμά της και στην Ύδρα, αποφάσισε να πουλήσει τη συλλογή σουρεαλιστικής και μεταπολεμικής τέχνης που στεγάζει στο σπίτι της στο Λονδίνο -τη μεγαλύτερη αυτού του είδους- σε μια δημοπρασία-ορόσημο.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Χάρις Επαμεινώνδα: Η γλώσσα μου δεν είναι οι λέξεις

Εικαστικά / Χάρις Επαμεινώνδα: «Η γλώσσα μου δεν είναι οι λέξεις»

Η βραβευμένη με Αργυρό Λέοντα Κύπρια εικαστικός συνθέτει έναν κόσμο θραυσμάτων, αποκομμάτων της εσωτερικότητας, με ελλειπτικές εικόνες, τον οποίο μας προκαλεί να ανακατασκευάσουμε μέσα από τη σταδιακή του αποκάλυψη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
 Μαρία Λοϊζίδου και Πέτρος Μώρης στη 13η Μπιενάλε του Λίβερπουλ

Εικαστικά / Μαρία Λοϊζίδου και Πέτρος Μώρης στη 13η Μπιενάλε του Λίβερπουλ

Οι δύο καλλιτέχνες με καταγωγή από Κύπρο και Ελλάδα αντίστοιχα, παρουσιάζουν νέα έργα τους σε μια από τις σημαντικότερες εικαστικές διοργανώσεις της Βρετανίας που φιλοξενεί 30 καλλιτέχνες και συλλογικότητες, με αναθέσεις και θεματικές που έχουν να κάνουν με τη γεωγραφία και τις αξίες που διαπερνούν την πόλη αυτή: καταγωγή και μνήμη.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μια έκθεση για την πολύχρωμη, πολύπλοκη Αθήνα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Εικαστικά / Μια έκθεση για την πολύχρωμη και πολύπλοκη Αθήνα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Ο Τόνι Μιλάκης καταγράφει μια πόλη που η πραγματικότητα προσφέρει τις καλύτερες ζωγραφικές λύσεις, που ακόμη και το πιο ευφάνταστο μυαλό ενός καλλιτέχνη δεν μπορεί να τις επινοήσει.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ