Νέα στοιχεία για το κομμένο αυτί του Βαν Γκογκ αναζωπυρώνουν συζητήσεις για την πνευματική του υγεία

Νέα στοιχεία για το κομμένο αυτί του Βαν Γκογκ αναζωπυρώνουν συζητήσεις για την πνευματική του υγεία Facebook Twitter
Vincent van Gogh, Aυτοπροσωπογραφία με μπανταρισμένο αυτί και πίπα, 1889
1

Είναι γνωστό τοις πάσι ότι ο Βίνσεντ Βαν Γκογκ έκοψε το αριστερό του αυτί σε μία στιγμή ψυχικής απόγνωσης. Ωστόσο, από εκείνο το θλιβερό συμβάν στην ταραχώδη ζωή του καλλιτέχνη έχουν περάσει 128 χρόνια και παρ' όλα αυτά οι συζητήσεις και οι μελέτες επ' αυτού δεν λένε να κλείσουν. Αντιθέτως, πρόκειται για αγαπημένο θέμα αντιπαραθέσεων μεταξύ των μελετητών το τι ακριβώς συνέβη εκείνο τον Δεκέμβρη του 1888 στην Άρλ. Και τι ακριβώς είχε κάνει ο καλλιτέχνης; Είχε κόψει ένα κομμάτι από το αυτί του ή ολόκληρο τον λοβό; 

Το ζήτημα φαίνεται ότι απασχόλησε αρκετά την συγγραφέα και ερασιτέχνη ιστορικό Bernadette Murphy, η οποία κατά τη διάρκεια ερευνών της τελευταίας περιόδου του έργου του Ολλανδού μετά-ιμπρεσσιονιστή, ανακάλυψε ένα ντοκουμέντο σε αμερικανικά αρχεία που μάλλον δίνει απάντηση στο παραπάνω ερώτημα. Σε ένα σημείωμα γραμμένο από το χέρι του Félix Rey, του γιατρού που φρόντισε τον Βαν Γκογκ στο νοσοκομείο της Αρλ, εμπεριέχεται και ένα σκίτσο του παραμορφωμένου αυτιού του καλλιτέχνη, κάτι που αποδεικνύει ότι ο ζωγράφος έκοψε σύριζα το αυτί του... 

 

Το συγκεκριμένο σημείωμα και το σκίτσο θα εκτεθούν για πρώτη φορά σε ευρύ κοινό στο Μουσείο Βαν Γκογκ και στο πλαίσιο της έκθεσης με τίτλο "Στα πρόθυρα της παραφροσύνης" που ανοίγει τις πύλες της αυτή την Παρασκευή και θα διαρκέσει έως τις 25 Σεπτεμβρίου. Εκεί θα εκτεθούν και άλλα σπάνια ντοκουμέντα που τεκμηριώνουν επαρκώς το πάντα ανοιχτό ζήτημα της πνευματικής αστάθειας του καλλιτέχνη. 

 

Νέα στοιχεία για το κομμένο αυτί του Βαν Γκογκ αναζωπυρώνουν συζητήσεις για την πνευματική του υγεία Facebook Twitter
Το ιατρικό σημείωμα της μοιραίας βραδιάς που ο ζωγράφος έκοψε το αυτί του

 

Η ίδια έκθεση περιλαμβάνει περίπου 25 πίνακες και άλλα αντικείμενα, όπως ένα σκουριασμένο περίστροφο, το οποίο εικάζεται ότι χρησιμοποίησε ο Βαν Γκογκ, όταν έβαλε τέλος στη ζωή του, σύμφωνα με τα όσα επισημαίνουν οι υπεύθυνοι του μουσείου. Όλα αυτά, στην προσπάθεια να αναλυθεί η τελευταία περίοδος της ζωής του με την κλιμάκωση των ψυχολογικών προβλημάτων του να παρατίθεται ανάγλυφη πλέον από εκείνη τη μοιραία νύχτα που έκοψε το αυτί του στις 29 Ιουλίου του 1890, μέχρι τη μέρα της αυτοκτονίας του στην Auvers-sur-Oise, στη Γαλλία. 

 

Και όλα αυτά δεν γίνονται εκ του περισσού ή από μία εμμονή στην προσωπικότητα και το έργο του καλλιτέχνη. Το θέμα της πνευματικής του υγείας πάντα ενθουσίαζε τους ανθρώπους που λάτρευαν την τέχνη του, όμως μέχρι σήμερα το Μουσείο Βαν Γκογκ - το οποίο διαθέτει τη μεγαλύτερη συλλογή του έργου του σε ολόκληρο τον κόσμο - δεν είχε θίξει ξεκάθαρα και εμπεριστατωμένα το θέμα. Αντίθετα, μέχρι πριν από λίγο καιρό, το Μουσείο εστίαζε στην αισθητική και τεχνική πρόοδο του καλλιτέχνη, χωρίς όμως να προσηλώνεται στην προσωπική του πορεία που μοιραία δίνει έναν εντελώς διαφορετικό προσανατολισμό στις εκθέσεις που τον αφορούν.   

 

Νέα στοιχεία για το κομμένο αυτί του Βαν Γκογκ αναζωπυρώνουν συζητήσεις για την πνευματική του υγεία Facebook Twitter
Ο γιατρός που φρόντισε τον Βαν Γκογκ

 

Πόσω μάλλον, όταν το ενδιαφέρον και η έρευνα στρέφεται σε μια προσωπική ζωή, που απ' ό,τι φαίνεται υπέφερε και από ερωτική απελπισία, αφού όπως αναφέρει η Murphy, το αυτί του ο Βαν Γκογκ το έκοψε ως μία συμβολική κίνηση απεγνωσμένων αισθημάτων του καλλιτέχνη προς μία νεαρή γυναίκα, την Γκαμπριέλ, που εργαζόταν σε πορνείο... Η γυναίκα προφανώς όλα τα προηγούμενα χρόνια υπέφερε πολλά, ενώ είχε μια βαθιά ουλή που κινητοποίησε αισθήματα προστασίας στην ψυχή του καλλιτέχνη. 

 

"Υπάρχει κάτι το σχεδόν θρησκευτικό στον τρόπο με τον οποίο της προσέφερε ένα κομμάτι του σώματος του, για να επιδιορθώσει ένα άλλο του δικού της σώματος", λέει η Murphy που έχει εκπονήσει πολύχρονη έρευνα πάνω στη ζωή και τα μέρη που έζησε και δημιούργησε ο Βαν Γκογκ. "Υπέφερε από μια άσχημη ουλή και ήταν σαν να της δίνει φρέσκια σάρκα".  

 

1

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η Αρτεμίσια και το πρωτο-φεμινιστικό κεντρί της

Εικαστικά / Η Αρτεμίσια Τζεντιλέσκι ήταν πολύ περισσότερο από μια εκδικήτρια ηρωίδα της ζωγραφικής

Μια νέα έκθεση στο Παρίσι επιχειρεί να αναδείξει το έργο της γενναίας καλλιτέχνιδας της μπαρόκ ζωγραφικής του 17ου αιώνα, με την πρώιμη φεμινιστική προσέγγιση, μέσα από μια φρέσκια οπτική, φωτίζοντας πτυχές πέρα από τη μυθολογία της προσωπικής της τραγωδίας και παρουσιάζοντας έργα της για πρώτη φορά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ
Γύζης, Παρθένης, Τσαρούχης σε μια εξαιρετική έκθεση στα Χανιά

Εικαστικά / Γύζης, Παρθένης, Τσαρούχης σε μια εξαιρετική έκθεση στα Χανιά

Η έκθεση «Διαδρομές στην τέχνη. Έργα από τη Συλλογή της Τράπεζας της Ελλάδος» στη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων ξεδιπλώνει 150 χρόνια εικαστικής δημιουργίας μέσα από 99 έργα εμβληματικών και σύγχρονων δημιουργών.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο ντετέκτιβ της Σεβίλλης και οι πλαστοί πίνακες του Ελ Γκρέκο

Ρεπορτάζ / Ο ντετέκτιβ της Σεβίλλης και οι πλαστοί πίνακες του Ελ Γκρέκο

Στο βιβλίο του «Ο πλαστογράφος του Φράνκο», ένας ντετέκτιβ από τη Σεβίλλη ισχυρίζεται πως μεγάλα μουσεία, μεταξύ των οποίων και η ελληνική Εθνική Πινακοθήκη, έχουν αγοράσει πιστά αντίγραφα έργων του Ελ Γκρέκο.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Μέσα στο εργαστήριο του Χριστόφορου Κατσαδιώτη 

Εικαστικά / Ο Χριστόφορος Κατσαδιώτης αναδεικνύει το άχρηστο σε τέχνη

Το εργαστήριο του χαράκτη, όπου ξεδιπλώνεται ένα σύμπαν βγαλμένο από κάποιο σκοτεινό παραμύθι, μεταφέρεται προσωρινά σε μια σχεδόν κρυμμένη αίθουσα του μουσείου Μπενάκη, στην οδό Πειραιώς.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Άνοιξε το πολυαναμενόμενο πρώτο μουσείο μετανάστευσης

Εικαστικά / Fenix: Το πρώτο μουσείο μετανάστευσης άνοιξε στο Ρότερνταμ

Τι κοινό έχουν ένα πλοίο που κατασχέθηκε από τη Λαμπεντούζα, ένα κομμάτι του Τείχους του Βερολίνου και δύο γιγάντιες φωτεινές μπλε παντόφλες; Όλα βρίσκουν τη θέση τους στο νέο μουσείο της Ολλανδίας που επικεντρώνεται εξ ολοκλήρου στη μετανάστευση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
O Χρήστος Οικονόμου και ο Ζώης Γέρος ξέρουν περισσότερα απ’ όσα περίμενα για την Τζένη Χειλουδάκη

Εικαστικά / O Χρήστος Οικονόμου και ο Ζώης Γέρος ξέρουν περισσότερα απ’ όσα περίμενα για την Τζένη Χειλουδάκη

O Χρήστος Οικονόμου και ο Ζώης Γέρος είναι δυο νεαροί ζωγράφοι και δυο πολύ καλοί φίλοι. Τους έφερε κοντά η αγάπη για τη μυθολογία, την τέχνη και μια ανεξήγητη εμμονή με την Τζένη Χειλουδάκη. Τα έργα τους πραγματεύονται το τραύμα με τρόπο ωμό και βαθύ. Παρά τα όσα θα πίστευαν πολλοί, διαψεύδουν τις φήμες που τους θέλουν ζευγάρι…
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Μυστήρια του σύμπαντος και σύγχρονα έργα τέχνης σε μια έκθεση στο Αστεροσκοπείο Αθηνών

Εικαστικά / Μυστήρια του σύμπαντος και σύγχρονα έργα τέχνης σε μια έκθεση στο Αστεροσκοπείο Αθηνών

Η έκθεση με τίτλο «Κοσμική Σκόνη/Άγνωστες Γαίες» αντλεί έμπνευση από την προσωπικότητα και το έργο του Γερμανού αστρονόμου Ιούλιου Σμιτ, διευθυντή του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών κατά τον 19ο αι., και μας προσκαλεί να περιηγηθούμε ανάμεσα σε μακρινούς πλανήτες και σε γήινα, απτά υλικά.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Καραβάτζιο: Κανείς δεν είχε ζωγραφίσει έτσι πριν από αυτόν

Guest Editors / Καραβάτζιο: Κανείς δεν είχε ζωγραφίσει έτσι πριν από αυτόν

Η έκθεση «Caravaggio 2025» αποτελεί μια σπάνια ευκαιρία για τους λάτρεις της τέχνης να έρθουν σε επαφή με τον ρεαλισμό και τη συναισθηματική δύναμη του ανυπέρβλητου καλλιτέχνη του μπαρόκ, ο οποίος επαναπροσδιόρισε την εικαστική αφήγηση και έθεσε τα θεμέλια της σύγχρονης ζωγραφικής.
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ
Ο Άγγελος Παπαδημητρίου ανάγει το κοινό γούστο σε καλλιτεχνική χειρονομία μεγάλης δυναμικής 

Εικαστικά / Το νέο έργο του Άγγελου Παπαδημητρίου είναι ένα εικονοστάσι για τα όνειρά μας

Ο αγαπημένος καλλιτέχνης επιστρέφει με ένα νέο έργο-εγκατάσταση στην Πινακοθήκη του Μουσείου Βορρέ, έναν χαιρετισμό στην Ελλάδα της Κάλλας και του Καβάφη, του Αττίκ και της Στέλλας Γκρέκα· μιας εποχής μεγάλης ευαισθησίας που έχει πια χαθεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Γιατί να κοιτάμε τα ζώα; Δικαιοσύνη για τη μη ανθρώπινη ζωή

Εικαστικά / Η πρώτη μεγάλη έκθεση για τα δικαιώματα των ζώων στο ΕΜΣΤ

Πρόκειται για τη μεγαλύτερη έκθεση που έχει διοργανώσει το ΕΜΣΤ και για την πρώτη μεγάλη έκθεση με θέμα την ευημερία των ζώων διεθνώς, στην οποία συμμετέχουν περισσότεροι από 60 καλλιτέχνες από 25 χώρες (από Ευρώπη, Ασία, Αφρική και Αμερική) – πάνω από 200 έργα καταλαμβάνουν όλους τους ορόφους του μουσείου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Romaine Brooks: Συμφωνία σε γκρι από μια ξεχασμένη κυρία της ζωγραφικής

Εικαστικά / Romaine Brooks: Η ζωγράφος με το ανδρόγυνο στυλ που έσπασε όλα τα ταμπού της εποχής της

Μια πρωτοπόρος καλλιτέχνιδα που έζησε μια συναρπαστική και αντισυμβατική ζωή, μέσα στη δίνη των «Roaring Twenties», δημιουργώντας τέχνη πέρα από τα κυρίαρχα ρεύματα του καιρού της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Allspice» στο Μουσείο Ακρόπολης: Mια έκθεση για τις αρπαγές, τις λεηλασίες, τις διώξεις των πολιτισμών

Εικαστικά / «Allspice» στο Μουσείο Ακρόπολης: Mια έκθεση για τις αρπαγές, τις λεηλασίες, τις διώξεις των πολιτισμών

Ο Michael Rakowitz, χρησιμοποιώντας αντισυμβατικές προσεγγίσεις, ανοίγει έναν διάλογο με έργα συγκινητικά, φανερά πολιτικά, υπενθυμίζοντάς μας την επανάληψη οδυνηρών γεγονότων της Ιστορίας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Κατερίνα Βαγενά: «Δεν καταλαβαίνω γιατί φερόμαστε λες και το να μεγαλώνεις είναι αρρώστια»

Οι Αθηναίοι / «Δεν έκανα την Κιμωλία για τα λεφτά αλλά για να δείξω αυτό που είμαι»

Eίναι η ιδιοκτήτρια της Κιμωλίας, του art café που έγινε σημείο αναφοράς στην Πλάκα. Δηλώνει αυτοδίδακτη στα πάντα και πιστεύει στη δύναμη των ανθρώπων να ξαναγεννιούνται. Η Κατερίνα Βαγενά είναι η Αθηναία της εβδομάδας.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
CHECK ANTISOCIAL

Εικαστικά / Antisocial: Η Φρόσω Πίνη έφερε την τέχνη σε ένα θρυλικό αθηναϊκό αφτεράδικο

Στη στοά της Λεωκορίου, στου Ψυρρή, η Φρόσω με αφοσίωση δίνει ζωή σε έναν χώρο τέχνης που κάνει τους Αθηναίους να φτάνουν στην Cantina Social πιο νωρίς απ’ ό,τι είχαν συνηθίσει — και έτσι, τουλάχιστον, έχουν μαζί τους τα γυαλιά ηλίου· just in case.
ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ
Ximena Maldonado Sánchez: «cardón, carmín y ola»

Εικαστικά / «Τα έργα μου δεν είναι φωτογραφίες, ούτε καρτ ποστάλ»

Η 26χρονη Μεξικανή ζωγράφος Ximena Maldonado Sánchez παρουσιάζει σε μία νέα έκθεση στην γκαλερί Bernier/Eliades στην Αθήνα μια τοπιογραφία με κάκτους, υπόγεια νερά και το κόκκινο του πάθους, που θυμίζει έντονα την πατρίδα της.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ένας Μάιος γεμάτος τέχνη: Όλες οι εκθέσεις που δεν πρέπει να χάσεις

Εικαστικά / Ένας Μάιος γεμάτος τέχνη: 24 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Οικολογία, αποικιοκρατία, εξουσία, η σχέση μας με τα ζώα, μετανάστευση, ρατσισμός: Η εικαστική κίνηση της Αθήνας σήμερα αναδεικνύει τα φλέγοντα και επίκαιρα θέματα που απασχολούν τους σύγχρονους εικαστικούς.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μπάμπης Ρετζεπόπουλος: Ένας ανένταχτος, εκλεκτικός και ασυμβίβαστος καλλιτέχνης

Εικαστικά / Η αθώα, ανόθευτη, παιδική ματιά στο έργο του Μπάμπη Ρετζεπόπουλου

Η Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων τιμά με μία αναδρομική έκθεση τον, γνωστό και ως Babis R., ζωγράφο και χαράκτη, έναν ανένταχτο καλλιτέχνη που, πέρα από το πολύτιμο εικαστικό του έργο, μάς άφησε παρακαταθήκη την ακεραιότητά του και την απροκατάληπτη στάση του απέναντι στην τέχνη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ

σχόλια

1 σχόλια
Ο Βαν Χοχ έπασχε από χρόνια κλινική κατάθλιψη και κόλλησε σύφιλη. Παραιτημένος από οικογένεια, φίλους, αλλά με υψηλά ιδανικά αρχικά στράφηκε στη θρησκεία και έγινε ιεροκήρυκας, Όταν διαπίστωσε ότι δεν μπορούσε να παράγει ουσιαστικό έργο αποφάσισε να ασχοληθεί με την τέχνη. Ονειρευόταν έναν κόσμο καλύτερο, διαφορετικό, πιο όμορφο. Η Σύφιλη τα επόμενα χρόνια, σε προχωρημένο στάδιο, πρέπει να τον πονούσε ιδιαίτερα και ίσως πήγε και στο κεφάλι. Δοκίμαζε όταν ζωγράφιζε μπογιά πράγμα εθιστικό που προκαλεί όμως αλλοιωμένες αισθήσεις. Το συμβάν με το αυτί έγινε την περίοδο με συγκατοίκησης με τον Γκωγκέν και κάποιοι ισχυρίζονταν ότι πάνω σε καβγά ο Γκωγκέν το έκοψε και ο Βαν Χοχ τον κάλυψε μετά. Το γεγονός τώρα ότι το αυτί του κόπηκε σύριζα ίσως ενισχύσει την θεωρία αυτή. Το σίγουρο είναι ότι ο Βαν Χοχ ήταν μια ιδιοφυία (φαίνεται στα γράμματα του) που έπασχε από προχωρημένη σύφιλη και χρόνια κατάθλιψη.