Νέα στοιχεία για το κομμένο αυτί του Βαν Γκογκ αναζωπυρώνουν συζητήσεις για την πνευματική του υγεία

Νέα στοιχεία για το κομμένο αυτί του Βαν Γκογκ αναζωπυρώνουν συζητήσεις για την πνευματική του υγεία Facebook Twitter
Vincent van Gogh, Aυτοπροσωπογραφία με μπανταρισμένο αυτί και πίπα, 1889
1

Είναι γνωστό τοις πάσι ότι ο Βίνσεντ Βαν Γκογκ έκοψε το αριστερό του αυτί σε μία στιγμή ψυχικής απόγνωσης. Ωστόσο, από εκείνο το θλιβερό συμβάν στην ταραχώδη ζωή του καλλιτέχνη έχουν περάσει 128 χρόνια και παρ' όλα αυτά οι συζητήσεις και οι μελέτες επ' αυτού δεν λένε να κλείσουν. Αντιθέτως, πρόκειται για αγαπημένο θέμα αντιπαραθέσεων μεταξύ των μελετητών το τι ακριβώς συνέβη εκείνο τον Δεκέμβρη του 1888 στην Άρλ. Και τι ακριβώς είχε κάνει ο καλλιτέχνης; Είχε κόψει ένα κομμάτι από το αυτί του ή ολόκληρο τον λοβό; 

Το ζήτημα φαίνεται ότι απασχόλησε αρκετά την συγγραφέα και ερασιτέχνη ιστορικό Bernadette Murphy, η οποία κατά τη διάρκεια ερευνών της τελευταίας περιόδου του έργου του Ολλανδού μετά-ιμπρεσσιονιστή, ανακάλυψε ένα ντοκουμέντο σε αμερικανικά αρχεία που μάλλον δίνει απάντηση στο παραπάνω ερώτημα. Σε ένα σημείωμα γραμμένο από το χέρι του Félix Rey, του γιατρού που φρόντισε τον Βαν Γκογκ στο νοσοκομείο της Αρλ, εμπεριέχεται και ένα σκίτσο του παραμορφωμένου αυτιού του καλλιτέχνη, κάτι που αποδεικνύει ότι ο ζωγράφος έκοψε σύριζα το αυτί του... 

 

Το συγκεκριμένο σημείωμα και το σκίτσο θα εκτεθούν για πρώτη φορά σε ευρύ κοινό στο Μουσείο Βαν Γκογκ και στο πλαίσιο της έκθεσης με τίτλο "Στα πρόθυρα της παραφροσύνης" που ανοίγει τις πύλες της αυτή την Παρασκευή και θα διαρκέσει έως τις 25 Σεπτεμβρίου. Εκεί θα εκτεθούν και άλλα σπάνια ντοκουμέντα που τεκμηριώνουν επαρκώς το πάντα ανοιχτό ζήτημα της πνευματικής αστάθειας του καλλιτέχνη. 

 

Νέα στοιχεία για το κομμένο αυτί του Βαν Γκογκ αναζωπυρώνουν συζητήσεις για την πνευματική του υγεία Facebook Twitter
Το ιατρικό σημείωμα της μοιραίας βραδιάς που ο ζωγράφος έκοψε το αυτί του

 

Η ίδια έκθεση περιλαμβάνει περίπου 25 πίνακες και άλλα αντικείμενα, όπως ένα σκουριασμένο περίστροφο, το οποίο εικάζεται ότι χρησιμοποίησε ο Βαν Γκογκ, όταν έβαλε τέλος στη ζωή του, σύμφωνα με τα όσα επισημαίνουν οι υπεύθυνοι του μουσείου. Όλα αυτά, στην προσπάθεια να αναλυθεί η τελευταία περίοδος της ζωής του με την κλιμάκωση των ψυχολογικών προβλημάτων του να παρατίθεται ανάγλυφη πλέον από εκείνη τη μοιραία νύχτα που έκοψε το αυτί του στις 29 Ιουλίου του 1890, μέχρι τη μέρα της αυτοκτονίας του στην Auvers-sur-Oise, στη Γαλλία. 

 

Και όλα αυτά δεν γίνονται εκ του περισσού ή από μία εμμονή στην προσωπικότητα και το έργο του καλλιτέχνη. Το θέμα της πνευματικής του υγείας πάντα ενθουσίαζε τους ανθρώπους που λάτρευαν την τέχνη του, όμως μέχρι σήμερα το Μουσείο Βαν Γκογκ - το οποίο διαθέτει τη μεγαλύτερη συλλογή του έργου του σε ολόκληρο τον κόσμο - δεν είχε θίξει ξεκάθαρα και εμπεριστατωμένα το θέμα. Αντίθετα, μέχρι πριν από λίγο καιρό, το Μουσείο εστίαζε στην αισθητική και τεχνική πρόοδο του καλλιτέχνη, χωρίς όμως να προσηλώνεται στην προσωπική του πορεία που μοιραία δίνει έναν εντελώς διαφορετικό προσανατολισμό στις εκθέσεις που τον αφορούν.   

 

Νέα στοιχεία για το κομμένο αυτί του Βαν Γκογκ αναζωπυρώνουν συζητήσεις για την πνευματική του υγεία Facebook Twitter
Ο γιατρός που φρόντισε τον Βαν Γκογκ

 

Πόσω μάλλον, όταν το ενδιαφέρον και η έρευνα στρέφεται σε μια προσωπική ζωή, που απ' ό,τι φαίνεται υπέφερε και από ερωτική απελπισία, αφού όπως αναφέρει η Murphy, το αυτί του ο Βαν Γκογκ το έκοψε ως μία συμβολική κίνηση απεγνωσμένων αισθημάτων του καλλιτέχνη προς μία νεαρή γυναίκα, την Γκαμπριέλ, που εργαζόταν σε πορνείο... Η γυναίκα προφανώς όλα τα προηγούμενα χρόνια υπέφερε πολλά, ενώ είχε μια βαθιά ουλή που κινητοποίησε αισθήματα προστασίας στην ψυχή του καλλιτέχνη. 

 

"Υπάρχει κάτι το σχεδόν θρησκευτικό στον τρόπο με τον οποίο της προσέφερε ένα κομμάτι του σώματος του, για να επιδιορθώσει ένα άλλο του δικού της σώματος", λέει η Murphy που έχει εκπονήσει πολύχρονη έρευνα πάνω στη ζωή και τα μέρη που έζησε και δημιούργησε ο Βαν Γκογκ. "Υπέφερε από μια άσχημη ουλή και ήταν σαν να της δίνει φρέσκια σάρκα".  

 

1

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ximena Maldonado Sánchez: «cardón, carmín y ola»

Εικαστικά / «Τα έργα μου δεν είναι φωτογραφίες, ούτε καρτ ποστάλ»

Η 26χρονη Μεξικανή ζωγράφος Ximena Maldonado Sánchez παρουσιάζει σε μία νέα έκθεση στην γκαλερί Bernier/Eliades στην Αθήνα μια τοπιογραφία με κάκτους, υπόγεια νερά και το κόκκινο του πάθους, που θυμίζει έντονα την πατρίδα της.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ένας Μάιος γεμάτος τέχνη: Όλες οι εκθέσεις που δεν πρέπει να χάσεις

Εικαστικά / Ένας Μάιος γεμάτος τέχνη: 24 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Οικολογία, αποικιοκρατία, εξουσία, η σχέση μας με τα ζώα, μετανάστευση, ρατσισμός: Η εικαστική κίνηση της Αθήνας σήμερα αναδεικνύει τα φλέγοντα και επίκαιρα θέματα που απασχολούν τους σύγχρονους εικαστικούς.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μπάμπης Ρετζεπόπουλος: Ένας ανένταχτος, εκλεκτικός και ασυμβίβαστος καλλιτέχνης

Εικαστικά / Η αθώα, ανόθευτη, παιδική ματιά στο έργο του Μπάμπη Ρετζεπόπουλου

Η Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων τιμά με μία αναδρομική έκθεση τον, γνωστό και ως Babis R., ζωγράφο και χαράκτη, έναν ανένταχτο καλλιτέχνη που, πέρα από το πολύτιμο εικαστικό του έργο, μάς άφησε παρακαταθήκη την ακεραιότητά του και την απροκατάληπτη στάση του απέναντι στην τέχνη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
H εκρηκτική συνάντηση του Francis Bacon με τον Peter Beard

Σαν σήμερα / Φράνσις Μπέικον: «Σιχαίνομαι εννιά στις δέκα ζωγραφιές που βλέπω, ανάμεσά τους και τις δικές μου»

Σαν σήμερα το 1992 πεθαίνει ο σπουδαίος αιρετικός Βρετανός ζωγράφος και ανατόμος της ανθρώπινης υπαρξιακής αγωνίας. Ο Βασίλης Κιμούλης είχε μεταφράσει αποκλειστικά για τη LIFO αποσπάσματα από τις εκρηκτικές συνομιλίες του Μπέικον με τον φωτογράφο Peter Beard.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΙΜΟΥΛΗΣ
Η Κιμώνα τα μεσάνυχτα γίνεται γάτα

Εικαστικά / Όταν η Κιμώνα ήταν μικρή έκλεβε τους μαγνήτες του παππού της, του γλύπτη Takis

Η τοσοδούλα γκαλερί Red Carpet, με το τέλειο γκράφιτι στον τοίχο, ξεχωρίζει από μακριά στην οδό Σολωμού. Κόρη της εικαστικού Λυδίας Βενιέρη και εγγονή του γλύπτη Takis, η ιδιοκτήτριά της, η Κιμώνα, φιλοξενεί 7 καλλιτέχνες σε 15 τετραγωνικά. Όταν της μιλούν για τα Eξάρχεια τα μάτια της βγάζουν καρδούλες.
ΤΖΟΥΛΗ ΑΓΟΡΑΚΗ
Άγγελος Μεργές: Οff season παραθεριστές με χρώματα που εκπέμπουν ηλεκτρισμένη ενέργεια

Εικαστικά / Παραθεριστές ή πρόσφυγες; Οι αινιγματικές φιγούρες του Άγγελου Μεργέ

Ο 36χρονος Έλληνας ζωγράφος, με έδρα τη Ζυρίχη, εκθέτει στην γκαλερί Καλφαγιάν έργα του με διφορούμενες –έντονα χρωματισμένες και ηλεκτρισμένες– ανθρώπινες φιγούρες σε off season παραλίες, που θυμίζουν ήρωες του Αντονιόνι.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Leigh Bowery: ακόρεστη όρεξη για έρωτα και υψηλή τέχνη από την καλτ φιγούρα που σημάδεψε μια εποχή

Nothing Days / Leigh Bowery: Ακόρεστη όρεξη για έρωτα και υψηλή τέχνη από την καλτ φιγούρα που σημάδεψε μια εποχή

Ο εκκεντρικός καλλιτέχνης που ο Boy George είχε χαρακτηρίσει ως «μοντέρνα τέχνη με πόδια» έζησε μια περιπετειώδη ζωή με εκατοντάδες συνευρέσεις στις τουαλέτες του Λονδίνου, δημιουργώντας ταυτόχρονα τέχνη με τα μοναδικά καλτ κοστούμια του που σημάδεψαν μια γενιά σχεδιαστών και εξακολουθούν να εμπνέουν.
M. HULOT
Project Mycelium: Η διάβρωση, η αναγέννηση και τα μανιτάρια που φυτρώνουν σε μια φανταστική τουαλέτα της Κάλλας

Εικαστικά / Μια πρωτοποριακή συνάντηση τέχνης, επιστήμης, ιστορίας και οικολογίας

Στο Project Mycelium, τρία εντυπωσιακά κοστούμια, που θα μπορούσαν να φοράνε η Μαρία Κάλλας, η βασίλισσα Αμαλία και ο Ιωάννης Καποδίστριας, καταβροχθίζονται από ζωντανούς μύκητες.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Οι αόρατες δυνάμεις στο έργο της Καλλιόπης Παυλίδη

Εικαστικά / Οι αόρατες δυνάμεις στο έργο της Καλλιόπης Παυλίδη

Η 27χρονη εικαστικός μιλά για τη διαδρομή της από την Αθήνα στο Λος Άντζελες, για το πώς το ερωτικό πάθος μεταμόρφωσε την τέχνη της, καθώς και για τη μυστικιστική διάσταση στα έργα της. Για τη γνωριμία της με τη Lana Del Rey απέφυγε να μιλήσει.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
«Η εμμονή του βλέμματος»: Μας αφορά η τέχνη του Τέτση σήμερα;

The Review / Μας αφορά η τέχνη του Τέτση σήμερα;

Ποιο είναι το αποκαλούμενο «εθνικό αφήγημα» που υπηρετεί η Εθνική Πινακοθήκη; Ο Χρήστος Παρίδης συζητά με τον δημοσιογράφο και επιμελητή εκθέσεων Δημήτρη Τρίκα για τη νέα επετειακή έκθεση στη μνήμη του Παναγιώτη Τέτση, η οποία μόλις εγκαινιάστηκε στην Εθνική Πινακοθήκη.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Το εξαίσιο ελληνικό φως του Περικλή Βυζάντιου / Περικλής Βυζάντιος: από το Παρίσι της Μπελ Επόκ στο φως της Ύδρας 

Εικαστικά / Το εξαίσιο ελληνικό φως του Περικλή Βυζάντιου

Μια ανασκόπηση της ζωής και του έργου του ζωγράφου, που ήταν γνωστός για τα ελληνικά τοπία και την Ύδρα, με αφορμή την αναδρομική έκθεση του Περικλή και του Ντίκου Βυζάντιου στο Ίδρυμα Θεοχαράκη.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
 Μαρία Ελένα Βιέρα ντα Σίλβα: Η Συλλογή Guggenheim επανασυστήνει στο κοινό μια σημαντική ζωγράφο

Εικαστικά / Μαρία Ελένα Βιέρα ντα Σίλβα: Η Συλλογή Guggenheim επανασυστήνει στο κοινό μια σημαντική ζωγράφο

Με αφορμή την αναδρομική έκθεση στη Συλλογή Peggy Guggenheim στη Βενετία, έφτασε η στιγμή να ανακαλύψουμε τη ζωγράφο που θεωρείται εθνικός θησαυρός για την Πορτογαλία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ

σχόλια

1 σχόλια
Ο Βαν Χοχ έπασχε από χρόνια κλινική κατάθλιψη και κόλλησε σύφιλη. Παραιτημένος από οικογένεια, φίλους, αλλά με υψηλά ιδανικά αρχικά στράφηκε στη θρησκεία και έγινε ιεροκήρυκας, Όταν διαπίστωσε ότι δεν μπορούσε να παράγει ουσιαστικό έργο αποφάσισε να ασχοληθεί με την τέχνη. Ονειρευόταν έναν κόσμο καλύτερο, διαφορετικό, πιο όμορφο. Η Σύφιλη τα επόμενα χρόνια, σε προχωρημένο στάδιο, πρέπει να τον πονούσε ιδιαίτερα και ίσως πήγε και στο κεφάλι. Δοκίμαζε όταν ζωγράφιζε μπογιά πράγμα εθιστικό που προκαλεί όμως αλλοιωμένες αισθήσεις. Το συμβάν με το αυτί έγινε την περίοδο με συγκατοίκησης με τον Γκωγκέν και κάποιοι ισχυρίζονταν ότι πάνω σε καβγά ο Γκωγκέν το έκοψε και ο Βαν Χοχ τον κάλυψε μετά. Το γεγονός τώρα ότι το αυτί του κόπηκε σύριζα ίσως ενισχύσει την θεωρία αυτή. Το σίγουρο είναι ότι ο Βαν Χοχ ήταν μια ιδιοφυία (φαίνεται στα γράμματα του) που έπασχε από προχωρημένη σύφιλη και χρόνια κατάθλιψη.