«Καλή μου, συναντιόμαστε ξανά»: Δίπτυχο ζευγαριού του 16ου αιώνα ενώνεται ξανά μετά από 150 χρόνια

«Καλή μου, συναντιόμαστε ξανά»: Δίπτυχο ζευγαριού του 16ου αιώνα ενώνεται ξανά μετά από 150 χρόνια Facebook Twitter
Jakob Omphalius και η Elisabeth Bellinghausen (1538-9) / Courtesy of Mauritshuis Museum
0



Ο ΑΡΙΣΤΟΚΡΑΤΗΣ Jakob Omphalius και η μνηστή του, Elisabeth Bellinghausen, κοπέλα από καλή γενιά γύρω στα 1538 πόζαραν με σοβαρότητα και μια κάποια θλίψη, όχι όμως, χωρίς συναισθήματα, για τον κορυφαίο, εκ Κολωνίας, ζωγράφο, Bartholomäus Bruyn, τον πρεσβύτερο.


Το δίπτυχο που μαρτυρούσε την ένωσή τους, σε αντίθεση με τον αρμονικό τους γάμο, είχε τύχη κακή. Το ζευγάρι χωρίστηκε, το κάθε φύλλο του δίπτυχου βρέθηκε μακριά από το άλλο για σχεδόν 150 χρόνια και τώρα «συναντιούνται» ξανά στο μουσείο Mauritshuis στη Χάγη.


Το διπλό πορτρέτο τους, το είχε φιλοτεχνήσει ο προαναφερθείς Bruyn, πρώτος διδάξας στις λεπτομερείς προσωπογραφίες στην Κολωνία. Το ρεαλιστικό του στιλ, εμπνευσμένο από καλλιτέχνες Hans Holbein ο Νεότερος, εμπλουτιζόταν με την προσήλωση του στις λεπτομέρειες των πολυτελών ρούχων και των κοσμημάτων των διάσημων και πλουσίων της εποχής. Όσο για τα δίπτυχα αρραβώνων και ήδη παντρεμένων ζευγαριών, αυτή ήταν η ειδικότητά του.

Στην περίπτωση του Jakob και της Elizabeth, o Bruyn ακολούθησε το τυπικό των ζωγράφων της εποχής του για τέτοιου είδους παραγγελίες: μπλε φόντο, ο γαμπρός να κοιτάζει δεξιά, η νύφη προς τα αριστερά και κάτω και απ' ό,τι οι ειδικοί συμπεραίνουν το ζευγάρι δεν είχε παντρευτεί ακόμη, αφού η γυναίκα κρατά στο χέρι ένα ανθάκι, σύμβολο της αγνότητας της.


Το παράδοξο είναι ότι ο Bruyn δεν υπέγραφε το μεγαλύτερο μέρος αυτών των έργων του, ακόμη κι αν επρόκειτο για αληθινά αριστουργήματα. Οι ιστορικοί Τέχνης εικάζουν πια ότι ήταν ένας εργατικός καλλιτέχνης με πολλές δυνατότητες, που, όμως, αρνείτο να υπογράψει τη μαζική παραγωγή, αποτέλεσμα τόσο της ζήτησής του και της ανάγκης του για τα προς το ζην, αλλά και της φιλοσοφίας του ότι μόνο τα προϊόντα αληθινής καλλιτεχνικής έμπνευσης άξιζαν υπογραφής.


Εικάζεται επίσης ότι είναι ο «πατέρας» πολλών τέτοιων ανυπόγραφων προσωπογραφιών, συμπέρασμα που προκύπτει από τη σύγκριση με υπογεγραμμένα έργα του... Και γενικώς, εκείνη την εποχή, όπως και τώρα, άλλωστε, καλλιτέχνες που παρήγαν επιτυχίες - φασόν, μπορεί να έβγαζαν αρκετά χρήματα, να συνεργάζονταν με την αριστοκρατία, αλλά τον σεβασμό των ομότεχνών τους τον κέρδιζαν δύσκολα.

Σχεδόν έναν αιώνα μετά, ο μέγας Βιβάλντι έπρεπε να υφίσταται το gossip και τις κακίες της εποχής του, που έλεγαν ότι ξεφουρνίζει τη μία επιτυχία μετά την άλλη, ακριβώς όπως τα ψωμιά από τον φούρνο του πατέρα του, κάτι, βέβαια που ιστορικά δεν επιβεβαιώνεται (σ.σ.: ο πατέρας του συνθέτη των "4 εποχών" ήταν κουρέας), αλλά, ο κακός λόγος για τη μαζική παραγωγή έργων έμεινε...


Στην περίπτωση του Jakob και της Elizabeth, o Bruyn ακολούθησε το τυπικό των ζωγράφων της εποχής του για τέτοιου είδους παραγγελίες: μπλε φόντο, ο γαμπρός να κοιτάζει δεξιά, η νύφη προς τα αριστερά και κάτω και απ' ό,τι οι ειδικοί συμπεραίνουν το ζευγάρι δεν είχε παντρευτεί ακόμη, αφού η γυναίκα κρατά στο χέρι ένα ανθάκι, σύμβολο της αγνότητας της.


Και μετά τα γεγονότα κύλησαν εναντίον του δίπτυχου. Το πορτρέτο της Elisabeth Bellinghausen δωρίστηκε στο Μουσείο Rijks το 1912.

Το 1951, το πορτρέτο της εμφανίστηκε στο Mauritshuis, ως δάνειο από το Rijksmuseum. Εκεί, οι παρατηρητικοί επιμελητές την αναγνώρισαν ως μία από τις κόρες του Peter Bellinghausen, καθηγητή νομικών του Πανεπιστημίου της Κολωνίας. Βοήθησε σ' αυτό και το οικόσημο στο πίσω μέρος του πάνελ, όμως ο σεβαστός καθηγητής είχε τέσσερις κόρες.

Ποια απ' όλες ήταν αυτή εδώ η νεαρή με την ευγενική μορφή; Δεν υπήρχε καμία ένδειξη για το ποια από τις 4 αδελφές θα μπορούσε να είναι. Στο μεταξύ, η τύχη του πορτρέτου του Jakob ακόμη αγνοείτο...


Μόνο το 2004, όταν η επιμελήτρια Ariane van Suchtelen ανακάλυψε μια παλιά ασπρόμαυρη φωτογραφία του πορτραίτου ενός άνδρα, άρχισαν οι υποψίες ότι ίσως επρόκειτο για απίστευτη ομοιότητα με μία παρόμοια φωτογραφία που βρισκόταν στο Ολλανδικό Ινστιτούτο Ιστορίας της Τέχνης (RKD) και σε έναν κατάλογο δημοπρασιών του 1896, στον οποίο καταγράφονταν και τα δύο πορτρέτα προς πώληση.


Μάλιστα, και τα δύο αποδίδονταν λάθος στον γάλλο ζωγράφο, Jan Gossaert.


Ευτυχώς, ο κατάλογος είχε χειρόγραφες σημειώσεις από τον ιστορικό Τέχνης, Hofstede de Groot που περιελάμβανε σκίτσα των οικόσημων στο πίσω μέρος των πορτρέτων. Οι επιμελητές μπόρεσαν να εντοπίσουν το οικόσημο και να ανακαλύψουν την ταυτότητα του άντρα: ο Jakob Omphalius, εξέχων δικηγόρος και λέκτορας νομικών στο Πανεπιστήμιο της Κολωνίας είχε παντρευτεί τελικά με την θυγατέρα του Peter Bellinghausen, Elisabeth και μαζί απέκτησαν 13 παιδιά (!), σε ένα γάμο που διήρκεσε ως το τέλος της ζωής τους.

Το ευτυχισμένο ζευγάρι είχε πλέον ονοματεπώνυμο, όμως, τώρα έπρεπε να αρχίσει η αγωνιώδης αναζήτηση του πορτρέτου του Jakob, που τα ίχνη του χάνονταν μετά από δημοπρασία του 1955.


Η έρευνα έδειξε ότι τον Μάιο του 2019, ένα «πορτρέτο αγνώστου ανδρός» είχε πωληθεί σε μια μικρή δημοπρασία στο Παρίσι και είχε καταλήξει σε γκαλερί τέχνης της Γενεύης. Ο επιμελητής ενός γερμανικού μουσείου παρατήρησε ότι τελικά επρόκειτο για τον «χαμένο» αρραβωνιαστικό και ενημέρωσε άμεσα το Rijksmuseum, που με τη σειρά του ενημέρωσε για τα χαρμόσυνα νέα το Mauritshuis.


Με την οικονομική υποστήριξη της εθνικής λαχειοφόρου αγοράς, των ιδρυμάτων και ενός ιδιώτη δωρητή, το Mauritshuis μπόρεσε να αγοράσει το πορτρέτο του Jakob Omphalius και να το τοποθετήσει και πάλι –μετά από 150 χρόνια χωρισμού- δίπλα σ' αυτό της αγαπημένης του συζύγου.


Όσο για την Elizabeth, το δικό της πορτρέτο είχε πριν από λίγο καιρό υποστεί εκτεταμένες εργασίες συντήρησης, το λέει κανείς και καλλωπισμό, λίγο πριν δεχθεί ξανά στο πλευρό της τον σύζυγο της.


Την επανένωση του ζεύγους –με όλες τις τιμές- οι θεατές θα μπορούν να την απολαύσουν στις 4 Οκτωβρίου του 2020 και προκειμένου αντίστοιχες εργασίες συντήρησης να έχουν γίνει και στο πορτρέτο του Jakob. Πλέον το δίπτυχο αποτελεί μέρος της Εθνικής Συλλογής Τέχνης της Ολλανδίας.

Με πληροφορίες από Mauritshuis.nl, codart.nl/ Επιμέλεια: Χ.Γ.

 

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο ευά παπαδάκης φέρνει την ποίηση στα Ζαγοροχώρια

Εικαστικά / Ο ευά παπαδάκης φέρνει την ποίηση στα Ζαγοροχώρια

Το πρώτο διεθνές πολυθεματικό φεστιβάλ ποίησης «Σολοικισμός», έρχεται το Σάββατο 25 και την Κυριακή 26 Οκτωβρίου 2025 στον Ελαφότοπο, στα Ζαγοροχώρια. Ο εμπνευστής και καλλιτεχνικός διευθυντής του μίλησε στη LifO.
M. HULOT
Δυο νέες εκθέσεις στο φθινοπωρινό πρόγραμμα του ΕΜΣΤ

Εικαστικά / Δυο νέες εκθέσεις στο φθινοπωρινό πρόγραμμα του ΕΜΣΤ

Η καλλιτεχνική πρωτοπορία εκτός συνόρων και έργα που ενσωματώνουν και συνάμα απεικονίζουν φυσικά τοπία και τις απροσδιόριστες ανθρώπινες παρεμβάσεις που αυτά προδίδουν, στο νέο πρόγραμμα του μουσείου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΕΠΕΞ Μαρίνα Ξενοφώντος: «Η μνήμη δεν είναι κάτι που απλώς κουβαλάμε – ενεργεί, αντιδρά και μεταβάλλεται συνεχώς»

Εικαστικά / Μαρίνα Ξενοφώντος: «Η μνήμη δεν είναι κάτι που απλώς κουβαλάμε»

Η εικαστικός μιλάει για την εγκατάσταση με την οποία θα εκπροσωπήσει στην Μπιενάλε της Βενετίας το 2026 την Κύπρο, για την επιρροή της χώρας στο έργο της και για τη θέση του καλλιτέχνη στη σύγχρονη κοινωνία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το μαγευτικό, υπερβατικό σύμπαν της Yayoi Kusama προσγειώνεται στην Ευρώπη

Εικαστικά / Tα πλοκάμια και οι κολοκύθες της Yayoi Kusama προσγειώνονται στην Ευρώπη

Από τη Βασιλεία ξεκίνησε η ευρωπαϊκή περιοδεία της μεγάλης αναδρομικής έκθεσης της πιο διάσημης και πιο επιτυχημένης εν ζωή εικαστικού στον κόσμο, με περισσότερα από 300 έργα που καλύπτουν επτά δεκαετίες.
THE LIFO TEAM
Τι μυστήριο κρύβει η ιστορία της αυτοπροσωπογραφίας του Κουρμπέ;

Εικαστικά / «Ο απελπισμένος»: Ο περίφημος πίνακας του Κουρμπέ εκτίθεται ξανά μετά από 20 χρόνια

Ίσως το πιο γνωστό έργο του μεγάλου Γάλλου ζωγράφου, «Ο απελπισμένος» θα εκτεθεί στο Μουσείο Ορσέ αρχικά και έπειτα στο Μουσείο Art Mill στη Ντόχα. Ποια είναι η ιστορία του; Σε ποιον ανήκει τώρα ο πίνακας;
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια νέα έκθεση αναδεικνύει τη συμβολή των γυναικών στην τέχνη της γεωμετρικής αφαίρεσης

Εικαστικά / Έξι γυναίκες. Έξι πρωτοποριακές καλλιτέχνιδες της γεωμετρικής αφαίρεσης

Έργα των Όπυ Ζούνη, Etel Adnan, Samia Halaby, Saloua Raouda Choucair, Ebtisam Abdulaziz και Lubna Chowdhary, αποτελούν το υλικό της έκθεσης του Ιδρύματος Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη που ξεκίνησε μόλις.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Όταν ο Αντώνης Μπενάκης απέδειξε ότι οι Ελληνικές ενδυμασίες είναι Υψηλή Ραπτική

Εικαστικά / Όταν ο Αντώνης Μπενάκης απέδειξε ότι οι Ελληνικές ενδυμασίες είναι Υψηλή Ραπτική

Αμέτρητες είναι οι ιστορίες που κρύβονται πίσω από την έκδοση «Ελληνικαί Εθνικαί Ενδυμασίαι», φέρνοντας στο φως την επίδραση που άσκησε η ενδυμασία στη διαμόρφωση της εθνικής συνείδησης και στην κυρίαρχη μόδα του Μεσοπολέμου.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Και λοιπόν τι;»: Μία έκθεση στον Ταύρο «φωτίζει» το θρυλικό άλμπουμ των Εν Πλω

Εικαστικά / «Οι Εν πλω άφησαν πίσω τραγούδια που συνδέουν όσους ονειρεύονται με παρόμοιο τρόπο»

Έγιναν θρύλοι της εγχώριας μουσικής σκηνής με την κυκλοφορία ενός μόνο άλμπουμ. Μετά, εξαφανίστηκαν. Ο Κωνσταντίνος Χατζηνικολάου, ο Απόστολος Βασιλόπουλος και η Μαρία-Θάλεια Καρρά επιμελήθηκαν, μετά από δεκαετή έρευνα, μια έκθεση για ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της ελληνικής δισκογραφίας. Mίλησαν στη LifO.
M. HULOT
Με Chryssa και Iannis Xenakis η μεγάλη έκθεση για τον μινιμαλισμό στο Παρίσι

Εικαστικά / Με Chryssa και Ιάννη Ξενάκη η μεγάλη έκθεση για τον μινιμαλισμό στο Παρίσι

Μέσα από 100 έργα και 40 καλλιτέχνες επιχειρείται η διερεύνηση της διεθνούς εξέλιξης του κινήματος το οποίο από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 επαναπροσδιόρισε ριζικά την έννοια του καλλιτεχνικού έργου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Πολλές, πάρα πολλές εκθέσεις τον Οκτώβριο στην Αθήνα. Και καλές μάλιστα

Εικαστικά / Πολλές, πάρα πολλές εκθέσεις τον Οκτώβριο στην Αθήνα. Και καλές μάλιστα

Από την έκθεση του Juergen Teller στο ολοκαίνουργιο Onassis Ready, στην ποιητική αρχιτεκτονική του Πικιώνη και στις έξι πρωτοποριακές γυναικείες φωνές της γεωμετρικής αφαίρεσης. Αυτόν τον μήνα οι λέξεις «μουσείο» και «γκαλερί» θα ακούγονται πολύ συχνά.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Τζον Σίνγκερ Σάρτζεντ: Ο ζωγράφος των στυλάτων της εποχής του επιστρέφει

Εικαστικά / Τζον Σίνγκερ Σάρτζεντ: Ο ζωγράφος των στυλάτων της εποχής του επιστρέφει

H έκθεση στο Μουσείο Ορσέ συγκεντρώνει 90 έργα του Αμερικανού στυλίστα ζωγράφου, εστιάζοντας στην πιο καθοριστική περίοδο του έργου του. Aνάμεσά τους και η περίφημη «Madame X», το πιο διάσημο έργο του.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Φρα Αντζέλικο: «Ένας μεγάλος ζωγράφος, ένας άγιος άνθρωπος»

Εικαστικά / Φρα Αντζέλικο: «Ένας μεγάλος ζωγράφος, ένας άγιος άνθρωπος»

Η έκθεση «Beato Angelico», συγκεντρώνει στο Palazzo Strozzi και στο Mουσείο του Αγίου Μάρκου στη Φλωρεντία περισσότερα από 140 έργα με δάνεια από 70 συλλογές ιδιωτών και μουσείων και φιλοδοξεί να εδραιώσει τη φήμη του Φρα Αντζέλικο ως κορυφαίου δασκάλου της Αναγέννησης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Γιατί η Νυχτερινή Περίπολος του Ρέμπραντ αποτελεί μέχρι σήμερα ένα μυστήριο της Τέχνης

Εικαστικά / Γιατί η Νυχτερινή Περίπολος του Ρέμπραντ αποτελεί μέχρι σήμερα ένα μυστήριο της Τέχνης

Πεθαίνει σαν σήμερα το 1669 ο φλαμανδός ζωγράφος Ρέμπραντ φαν Ράιν. Αυτός ο πίνακας υπήρξε η πραγματική αιτία της οικονομικής καταστροφής του καλλιτέχνη ή πρόκειται περί θεωρίας συνωμοσίας;
THE LIFO TEAM
«Πρωτόλεια»: Οι πρώτες πινελιές αλλάζουν μέσα στα χρόνια αλλά πάντα κάτι μένει

Εικαστικά / «Πρωτόλεια»: Οι πρώτες πινελιές αλλάζουν μέσα στα χρόνια αλλά πάντα κάτι μένει

Η νέα έκθεση του Μουσείου Μπενάκη, χαρτογραφεί την πορεία έντεκα Ελλήνων και Ελληνίδων εικαστικών και θέτει ένα πολύ ενδιαφέρον ερώτημα: «Σε μια πορεία πλούσια, γεμάτη ανατροπές αλλά και επαναλήψεις, ποιες ήταν οι πρωτόλειες αναζητήσεις τους, στις οποίες επέτρεψαν ακολούθως να εισχωρήσουν στις ώριμες αποφάσεις τους»
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Aμερικανικός σουρεαλισμός; Κι όμως υπάρχει. Απλώς δεν το γνώριζε κανείς

Εικαστικά / Aμερικανικός σουρεαλισμός; Κι όμως υπάρχει. Απλώς δεν το γνώριζε κανείς

Μια έκθεση στο Μουσείο Γουίτνεϊ ενώνει διαφορετικές φωνές και αποκαλύπτει την άγνωστη ως τώρα τάση Αμερικανών καλλιτεχνών που στράφηκαν στον σουρεαλισμό για να εκφράσουν την ταραχώδη δεκαετία του '60.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
"Η κούνια" του Φραγκονάρ: Στο φως τα ζουμερά μυστικά και η ίντριγκα του πιο αυθάδικου έργου του ροκοκό

Εικαστικά / «Η Κούνια» του Φραγκονάρ: Τα μυστικά και η ίντριγκα του πιο αυθάδικου έργου του ροκοκό

Η περίφημη «Κούνια» με τη σκηνοθεσία της συνεύρεσης των σωμάτων και των ψυχών με τρόπο ακόλαστο, πονηρό ή ανοιχτό σε μια νέα ηθική, έργο – σταρ της περίφημης συλλογής Wallace στο Λονδίνο, αποκαταστάθηκε φέρνοντας στο φως άτακτες λεπτομέρειες που ενισχύουν την αυθάδεια του έργου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ