Η πολυμήχανη τέχνη του Paul Chan

Η πολυμήχανη τέχνη του Paul Chan Facebook Twitter
Ο εικαστικός Paul Chan παρουσιάζει την έκθεση «Odyssseus and the bathers» στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Φωτο: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO
0

Ο τίτλος της έκθεσης του Paul Chan είναι «Odyssseus and the bathers» («Ο Οδυσσέας και οι λουόμενοι» θα ήταν η απλή και ήπια απόδοσή του στα ελληνικά, χωρίς υπαινιγμούς για το ποιοι είναι οι λουόμενοι). Την επιμελήθηκε ο Bρετανός Sam Thorne που είναι ο διευθυντής του μουσείου Σύγχρονης Τέχνης του Νότιγχαμ (Nottingham Contemporary). Πρόκειται για μια παραγωγή του oργανισμού ΝΕΟΝ και εγκαινιάζεται την Πέμπτη 5 Ιουλίου στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης.


Οι φήμες διέδιδαν εξαρχής ότι θα είναι μια «πολυδιάστατη» έκθεση. Από τις πρώτες εντυπώσεις όμως προκύπτει ότι είναι κάτι παραπάνω από αυτό: είναι μια έκθεση «πολυμήχανη και πολύτροπη» που γοητεύει τον θεατή κι εκείνος ανταποκρίνεται μπαίνοντας ήρεμα και απαλά στο σύμπαν της, με πρόθεση να το εξερευνήσει.

Η τέχνη οφείλει να παρέχει έναν χώρο όπου ο θεατής θα μπορέσει να αναστοχαστεί πάνω στις πραγματικότητες που τον κυκλώνουν και είναι κυρίως αντιφατικές και τον ταράζουν. Ο χώρος αυτός είναι απαραίτητος, επειδή οι αντιφάσεις γίνονται τρομακτικές όταν απαιτούν από εμάς απαντήσεις που δεν είμαστε σε θέση να δώσουμε.


Ο Paul Chan γεννήθηκε στο Χονγκ Κονγκ το 1973, αλλά μεγάλωσε στην Αϊόβα και στη Nεμπράσκα των ΗΠΑ, ενώ σήμερα ζει και εργάζεται στη Νέα Υόρκη. Πέρα από το εικαστικό έργο του, ασχολείται ιδιοσυγκρασιακά με τις εκδόσεις μέσω του δικού του ανεξάρτητου εκδοτικού οίκου που ονομάζεται Badlands Unlimited.

Ο Chan είναι γνώριμος στο αθηναϊκό κοινό χάρη στην έκθεσή του πριν από 3 χρόνια στο Ίδρυμα ΔΕΣΤΕ αλλά και λόγω της συμμετοχής του με ένα πολύ σημαντικό έργο του στην έκθεση «Η υπέρβαση της Άβυσσος» που διοργάνωσε ο οργανισμός ΝΕΟΝ το 2015 στο Ρέθυμνο. Η έκθεση αυτή στη συνέχεια ταξίδεψε στη Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα.

— Κάποιος που θυμάται καλά εκείνο το έργο σας ίσως να μην μπορέσει να το συνδέσει με την τωρινή δουλειά σας. Θα συμφωνούσατε με αυτή την παρατήρηση;

Ναι. Το έργο εκείνο έχει τίτλο «My birds» («Τα πουλιά μου») και είναι του 2006. Μου αρέσει και το αγαπώ, όμως οι καιροί άλλαξαν και μαζί τους κι εγώ. Νιώθω πλέον ότι δεν μπορώ να κάνω έργα που θα παίζονται σε οθόνη ‒ εννοώ κάθε είδους οθόνη, επειδή μας πνίγουν πια οι οθόνες. Και το λέω εγώ αυτό, που έχω περάσει το μεγαλύτερο μέρος της καριέρας μου φτιάχνοντας τέτοια έργα, επειδή μου άρεσε και μου αρέσει ό,τι περιέχουν κίνηση ‒ την οποία εγώ αντιλαμβάνομαι ως χορογραφία. Η πρόκληση για μένα, λοιπόν, ήταν το πώς θα κάνω έργα με κινούμενη εικόνα, χωρίς να χρειάζεται να προβάλλονται σε οθόνη. Μου πήρε τέσσερα χρόνια μέχρι να το βρω.

Αυτά τα αναφέρω για να φανεί ότι υπάρχει ένα θεμελιώδες στοιχείο για τον συσχετισμό των τωρινών έργων μου με τα παλιότερα και αυτό είναι η κίνηση. Για μένα όλη η σημασία περιέχεται στην κίνηση, όσο κι αν οι μορφές μεταβάλλονται στη δουλειά μου, επειδή η κίνηση κάνει κάτι να αποκτά ζωή.


Sam Thorne: Εγώ θα συμπλήρωνα ότι στα έργα του Paul η κίνηση είναι ο μίτος που μας οδηγεί στα θέματα που τον απασχολούν. Αυτά έχουν να κάνουν με τον άνθρωπο αλλά και με το να φέρει τον κόσμο ενώπιον ενός συγκείμενου ή περισσότερων συγκείμενων που είναι νέα και απροσδόκητα. Ο συσχετισμός, λοιπόν, της παλιότερης με την τωρινή δουλειά του θα συνοψιζόταν στη φράση «νέες φόρμες - ίδιες σκέψεις και ίδια πιστεύω».

Η πολυμήχανη τέχνη του Paul Chan Facebook Twitter
Paul Chan, Towel (Desert), 2017. Ακρυλικό σε καμβά, μεικτή τεχνική, 116.8 x 80 x 8.9 εκ.Με την ευγενική παραχώρηση του καλλιτέχνη και της Greene Naftali, New York

— Τα γλυπτά σας σίγουρα κινούνται, αλλά συγχρόνως δημιουργούν την αίσθηση ότι θέλουν να μένουν προσκολλημένα στο έδαφος. Για ποιον λόγο συμβαίνει αυτό;

Καλή ερώτηση! Ξέρετε, είναι πολλοί και διαφορετικοί οι λόγοι για τους οποίους συμβαίνουν τα πράγματα και κάνουν τα έργα να είναι όπως είναι. Για παράδειγμα, μου είπαν ότι ένα από τα γλυπτά θυμίζει τους πενθούντες ή, αν κατάλαβα σωστά, τις μοιρολογίστρες στην Ελλάδα. Δεν μπορώ να διαφωνήσω, αλλά συγχρόνως εγώ δεν έχω κάποια εικόνα για να κάνω τη σχετική ταύτιση. Για μένα εκφράζει το δικό μου άγχος κατά τις κρίσεις άσθματος. Η κίνηση που έχω δώσει στο γλυπτό θεωρώ ότι θυμίζει την κίνηση του δικού μου σώματος σε τέτοιες στιγμές.

— Πιστεύετε ότι στα έργα σας εστιάζετε στη σκιά του θανάτου όπως αυτή διακρίνεται ξαφνικά και φευγαλέα μέσα στην καθημερινότητα;

Ακούγεται σωστό και έξυπνο αυτό που λέτε, αλλά μη μου ζητάτε να σας το επιβεβαιώσω. Για μένα η εξήγηση είναι πιο απλή: χρειάζομαι γυαλιά για να βλέπω καλά, αλλά δεν τα φορώ ποτέ. Εσάς, που είστε τώρα κοντά μου, σας βλέπω καλά, δεν μπορώ όμως να διακρίνω κάποιον σε απόσταση δέκα μέτρων.

Αυτό το πρόβλημα (που το είχα πάντα επειδή από μικρός είχα αρχίσει να μη φορώ τα γυαλιά μου) με έχει κάνει να ξεχωρίζω τους ανθρώπους από τον τρόπο που κινείται η θολή σιλουέτα τους γύρω μου. Δεν μου είναι αναγκαίο να βλέπω το πρόσωπο κάποιου για να τον αναγνωρίσω, μου αρκεί η κίνησή του, αυτή είναι για μένα η υπογραφή του. Στα γλυπτά μου, λοιπόν, η κίνηση είναι αυτή που καθορίζει τι ακριβώς είναι και πού θέλουν να οδηγήσουν το συναίσθημα και τη σκέψη.


Sam Thorne: Δεν λείπουν, βέβαια, και οι αναφορές στην Ιστορία της Τέχνης. Για μένα τα γλυπτά σε αυτήν την έκθεση, που κινούνται καθώς γεμίζουν με τον αέρα, είναι αναφορές στους Μαύρους Πίνακες του Φρανθίσκο Γκόγια.

Η πολυμήχανη τέχνη του Paul Chan Facebook Twitter
Paul Chan, Towel (Sitters), 2018. Ακρυλικό σε καμβά, μεικτή τεχνική 116.8 x 80 x 8.9 εκ. Με την ευγενική παραχώρηση του καλλιτέχνη και της Greene Naftali, New York


— Βλέπουμε, όμως, και έργα που μας παραπέμπουν διαμιάς σε ζοφερές και γνώριμες εικόνες από τα δελτία ειδήσεων. Όπως είναι τα παπούτσια έτσι ακατάστατα, πεταμένα σαν να τα έχει ξεβράσει η θάλασσα. Είναι δύσκολο, βλέποντάς τα, να μη σκεφτεί κάποιος την προσφυγική τραγωδία.

Ο τίτλος της έκθεσης περιέχει την έννοια «λουόμενοι» και το θέμα αυτό έχει τεράστια παράδοση στην Ιστορία της Τέχνης. Η εικόνα που υπερισχύει όμως σήμερα όταν σκεφτόμαστε «λουόμενους» είναι σαφώς πιο σκοτεινή. Δεν νομίζω, βέβαια, ότι δίνω κάποια λύση με τα έργα μου ούτε ότι υποβάλλω την ιδέα πως θα μπορούσε να υπάρξει κάποια εύκολη λύση στο προσφυγικό και μεταναστευτικό ζήτημα.

Όμως η τέχνη οφείλει να παρέχει έναν χώρο όπου ο θεατής θα μπορέσει να αναστοχαστεί πάνω στις πραγματικότητες που τον κυκλώνουν και είναι κυρίως αντιφατικές και τον ταράζουν. Ο χώρος αυτός είναι απαραίτητος, επειδή οι αντιφάσεις γίνονται τρομακτικές όταν απαιτούν από εμάς απαντήσεις που δεν είμαστε σε θέση να δώσουμε. Το να μην αποκρινόμαστε σε τέτοια ζητήματα δεν τα απομακρύνει από μας. Αντιθέτως, μοιάζουν να γίνονται όλο και πιο απαιτητικά. Ο χώρος εδώ, λοιπόν, επιτρέπει τον αναστοχασμό, αφαιρώντας την αίσθηση κινδύνου από αυτές τις αντιφάσεις.

— Αν ο νους κάποιου είναι διαρκώς κατειλημμένος από το παρελθόν του, πώς θα μπορέσει να προχωρήσει μπροστά;

Η ερώτηση αυτή είναι από εκείνες που θα περιέγραφα ως ερωτήσεις-σκιάχτρα. Κι αυτό επειδή μέσα στην ίδια την ερώτηση περιέχεται η βεβαιότητα ότι το παρελθόν είναι κάτι που σίγουρα βρίσκεται πίσω μας στον χρόνο όπως και επειδή η ερώτηση υποβάλλει αυτήν τη βεβαιότητα στην απάντηση που περιμένει.

Όμως το παρελθόν δεν είναι παρελθόν. Είναι κάτι που φέρουμε μέσα μας και αναδύεται στην επιφάνειά μας όποτε το χρειαζόμαστε. Επιπλέον, δεν πιστεύω ότι υπάρχει μέλλον, αν δεν ζει το παρόν με το παρελθόν που έχουμε μέσα μας. Αυτό γίνεται ιδιαίτερα αισθητό κάθε φορά που ξεκινά η περιπέτεια της ζωής, η οποία σχετίζεται με την επιθυμία και την επιδίωξη της επιστροφής σε αυτό που θεωρούμε σπίτι. Με την επιστροφή που στην πορεία της συναντιέσαι με το καλό και το κακό.


— Αυτό που λέτε ακούγεται πολύ ομηρικό! Σήμερα όμως ο κόσμος δεν μοιάζει έτοιμος να διεκδικήσει και το καλό και το κακό που είναι η αλήθεια της ζωής. Θέλει να του συμβαίνουν μόνο καλά πράγματα.

Ως προς αυτό, τι να σας πω; Η αλήθεια είναι ότι δεν μπορώ να κατακρίνω τους ανθρώπους επειδή επιθυμούν μόνο το καλό για τον εαυτό τους. Το άσχημο όμως είναι να επιδιώκεις το καλό για τον εαυτό σου και επειδή το κάνεις, να προκαλείς ταυτόχρονα κακό σε άλλους.

Η πολυμήχανη τέχνη του Paul Chan Facebook Twitter
Paul Chan, Towel (POLICE ICE), 2017. Ακρυλικό σε καμβά, μεικτή τεχνική 116.8 x 80 x 8.9 εκ. Με την ευγενική παραχώρηση του καλλιτέχνη και της Greene Naftali, New York
Η πολυμήχανη τέχνη του Paul Chan Facebook Twitter
Paul Chan, Towel (Trasher), 2018. Ακρυλικό σε καμβά, μεικτή τεχνική 116.8 x 80 x 8.9 εκ. Με την ευγενική παραχώρηση του καλλιτέχνη και της Greene Naftali, New York
Η πολυμήχανη τέχνη του Paul Chan Facebook Twitter
Paul Chan, Towel (De Se! De Re!), 2018. Ακρυλικό σε καμβά, μεικτή τεχνική 116.8 x 80 x 8.9 εκ. Με την ευγενική παραχώρηση του καλλιτέχνη και της Greene Naftali, New York
Η πολυμήχανη τέχνη του Paul Chan Facebook Twitter
Paul Chan, Towel (Bender), 2018. Ακρυλικό σε καμβά, μεικτή τεχνική 116.8 x 80 x 8.9 εκ. Με την ευγενική παραχώρηση του καλλιτέχνη και της Greene Naftali, New York
Η πολυμήχανη τέχνη του Paul Chan Facebook Twitter
Paul Chan, Towel (Ur Maker), 2018. Ακρυλικό σε καμβά, μεικτή τεχνική 116.8 x 80 x 8.9 εκ. Με την ευγενική παραχώρηση του καλλιτέχνη και της Greene Naftali, New York

Ιnfo:

Paul Chan – «Odysseus and the Bathers»

Διοργάνωση: Οργανισμός ΝΕΟΝ.

Επιμέλεια έκθεσης: Sam Thorne. Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης (Νεοφύτου Δούκα 4, 210 7228321-3).

5/7-14/10.

Εγκαίνια: 5/7, 19:00. Ώρες λειτουργίας: Δευ., Τετ., Παρ., Σάβ. 10:00-17:00, Πέμ. 10:00-20:00, Κυρ. 11:00-17:00, Τρ. κλειστά

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

O Τζορτζ Κόντο στη LIFO: Μου λείπει πολύ ο Μπασκιά. Θα ήθελα να αράξω κάπου μαζί του και να ξανακάνουμε πλάκες

Εικαστικά / O Τζορτζ Κόντο στη LIFO: Μου λείπει πολύ ο Μπασκιά. Θα ήθελα να αράξω κάπου μαζί του και να ξανακάνουμε πλάκες

Mε αφορμή την πρώτη του μεγάλη ατομική έκθεση στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης που εγκαινιάζεται σε λίγες ημέρες, ο Αμερικανός ζωγράφος μιλάει στη LiFO για τη ζωή του, το έργο του και τη σχέση του με τον Ζαν Μισέλ Μπασκιά
ΜΑΤΟΥΛΑ ΚΟΥΣΤΕΝΗ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Εικαστικά / Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Σε μια σειρά έργων που παρουσιάζει το θαύμα της ανθοφορίας των λουλουδιών και των φυτών, μια από τις πιο αξιοσέβαστες καλλιτέχνιδες της Σουηδίας στρέφεται σε έναν κόσμο ομορφιάς, γαλήνης και ισορροπίας για να αποκαλύψει αλήθειες για την ανθρώπινη κατάσταση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση που μας ταξιδεύει στις διαχρονικές του συνδέσεις

Εικαστικά / Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση για τις διαχρονικές του συνδέσεις

Μπορεί η σύγχρονη τέχνη να συνομιλήσει δημιουργικά με την αρχαία πολιτιστική κληρονομιά; Στην ΕΦΑ Κυκλάδων πίστεψαν στο «στοίχημα» και έτσι προέκυψε μια έκθεση με ξεχωριστό ενδιαφέρον στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ίου.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Από τον Περικλή Βυζάντιο και τον Jean Tinguely μέχρι τον Robert McCabe

Εικαστικά / «Νήματα επιλογής»: Μια αθηναϊκή έκθεση δένει φωνές και γενιές

Μια ομαδική έκθεση στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, με έργα των Περικλή Βυζάντιου, Robert McCabe και Jean Tinguely, μεταξύ άλλων, φέρνει σε διάλογο Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες διαφορετικών αναφορών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Εικαστικά / Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Μια ρετροσπεκτίβα δεκαπέντε χρόνων η οποία αποτελείται από έναν καταιγισμό εικόνων που δημιούργησε με την κάμερά του ο γνωστός video artist για μια σειρά σημαντικών παραστάσεων, οι οποίες παρουσιάζονται αποδεσμευμένες από τη θεατρική τους υπόσταση.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ξεκινάει το Back to Athens 2025

Εικαστικά / Back to Athens: Ο ετήσιος εικαστικός θεσμός επιστρέφει στο Μέγαρο Ησαΐα

Με κεντρική θεματική «Η διαίρεση της ζωής», το Back to Athens 2025 παρουσιάζει 30 εκθέσεις, εγκαταστάσεις, performance και προβολές από καλλιτέχνες και επιμελητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Εικαστικά / Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Με μια μεγάλη έκθεση σε δύο μέρη, στην Αθήνα και στην Άνδρο, το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή γιορτάζει τα εκατό χρόνια του Takis, μίας από τις σημαντικότερες σημαντικότερες προσωπικότητες της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας εικαστικής σκηνής.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια νέα τοιχογραφία με τη ζωή των σεξεργατριών σε έναν δρόμο του Μεταξουργείου

Εικαστικά / Μια νέα τοιχογραφία για την αόρατη ζωή των σεξεργατριών στην οδό Ιάσωνος

Η διεθνής εικαστικός Paulina Olowska δημιουργεί μια τοιχογραφία στον πεζόδρομο του Μεταξουργείου για τις γυναίκες και γειτόνισσές της με τις οποίες καλημερίζεται και πίνει καφέ.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο ζωοπλάστης γλύπτης Ευριπίδης Βαβούρης (1911-1987) 

Εικαστικά / Ευριπίδης Βαβούρης: Πέρα από το «Λαγωνικό» της Φωκίωνος Νέγρη

Ο δημιουργός του γνωστού αγάλματος της Κυψέλης υπήρξε ένας στοχαστικός γλύπτης της Αθήνας με αξιόλογη πορεία, που απέδιδε πειστικά και με μεγάλη ευαισθησία τα κατοικίδια ζώα. Μια επίσκεψη στο ατελιέ του, που έχει διατηρηθεί σε άψογη κατάσταση, αποτέλεσε το ερέθισμα για να τον ανακαλύψουμε και να τον επανεκτιμήσουμε. 
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Εικαστικά / Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Μια σειρά από εκθέσεις σημαντικών καλλιτεχνών χαρακτηρίζουν την έναρξη του καλοκαιριού. Από τα Plásmata 3 της Στεγης έως την αναδρομική έκθεση του Takis κι από τη Marlene Dumas έως την Charline von Heyl.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ