Γιάκομπ Βρελ: Ποιος είναι ο αινιγματικός Ολλανδός ζωγράφος που ενέπνευσε τον Βερμέερ Facebook Twitter
Jacob Vrel - Femme à la fenêtre faisant signe à une fillette | Fondation Custodia (collection Frits Lugt).

Γιάκομπ Βρελ: O αινιγματικός Ολλανδός ζωγράφος που ενέπνευσε τον Βερμέερ

0

Η ιστορία του Γιάκομπ Βρελ, του Ολλανδού ζωγράφου που μέχρι σήμερα όλοι πίστευαν ότι ήταν επηρεασμένος από τον Βερμέερ, έρχεται στο φως μέσα από ένα βιβλίο που κυκλοφόρησε πρόσφατα και μια έκθεση που οργανώνεται για το 2023 στο Mauritshuis στη Χάγη.

Το βιβλίο είναι μια έρευνα για την τέχνη του μυστηριώδους Ολλανδού ζωγράφου που δεν άφησε πίσω του γραπτά αρχεία. Οι πίνακές του είναι περίεργοι, οι φιγούρες του εσωστρεφείς και οι σκηνές δρόμου μοιάζουν παράξενες, σχεδόν βγαλμένες από τη φαντασία του.

Ο Γιάκομπ Βρελ κατέγραψε την καθημερινή ζωή στην Ολλανδία κατά τον δέκατο έβδομο αιώνα, συνθέτοντας ταυτόχρονα τον δικό του ιδιότυπο κόσμο. Ο τόμος παρουσιάζει το συναρπαστικό πλήρες έργο ενός ζωγράφου, τα έργα του οποίου θεωρήθηκαν τον δέκατο ένατο αιώνα ότι ήταν ζωγραφισμένα από τον Βερμέερ.

Ο Βρελ είναι σαν φάντασμα, καμία γραπτή πηγή δεν περιγράφει τον καλλιτέχνη ή το έργο του, η ύπαρξή του τεκμηριώνεται μόνο από πενήντα σωζόμενα έργα που δύσκολα μπορούν να συγκριθούν με εκείνα των συγχρόνων του. Τα έργα του, με τη λιτότητά τους και μερικές φορές την καταπιεστική σιωπή, φαίνονται απροσδόκητα μοντέρνα και έχουν παρομοιαστεί με τους πίνακες του Δανού ζωγράφου του 19ου αιώνα Βίλχελμ Χαμερσόι.

Ο Βρελ είναι σαν φάντασμα, καμία γραπτή πηγή δεν περιγράφει τον καλλιτέχνη ή το έργο του, η ύπαρξή του τεκμηριώνεται μόνο από πενήντα σωζόμενα έργα που δύσκολα μπορούν να συγκριθούν με εκείνα των συγχρόνων του.

Jacobus Vrel: Looking for Clues of an Enigmatic Painter
Jacobus Vrel: Looking for Clues of an Enigmatic Painter, εκδ. Hirmer

Ο Βρελ «ανακαλύφθηκε» πρόσφατα και οι ειδικοί έσπευσαν να κάνουν παραλληλισμούς του έργου του με αυτό του σύγχρονού του Βερμέερ, όπως αναφέρει το βιβλίο Jacobus Vrel: Looking for Clues of an Enigmatic Painter, που είναι και ο τίτλος των εκθέσεων που έχουν προγραμματιστεί.

Μέχρι πρόσφατα συνήθως θεωρείτο ότι ο Βρελ ήταν οπαδός και μιμητής ίσως του διάσημου ζωγράφου του Ντελφτ. Αλλά η νέα έρευνα αποκαλύπτει ότι ο Βερμέερ εργάστηκε μερικά χρόνια αργότερα, πράγμα που σημαίνει ότι ο Βρελ ήταν στην πραγματικότητα ο πρωτοπόρος της Χρυσής Εποχής που απεικόνιζε σκηνές και εσωτερικούς χώρους. Αυτό εγείρει και  το ενδιαφέρον ερώτημα αν ο Βερμέερ γνώριζε το έργο του Βρελ και αν εμπνεύστηκε από αυτό.

Τον Οκτώβριο του 2020, μέσα στην πανδημία, η Alte Pinakothek του Μονάχου είχε προετοιμάσει την πρώτη μονογραφική έκθεση του ζωγράφου, που τελικά δεν είδε κανένας. Η έκθεση επαναπρογραμματίστηκε μετά από τις εκθέσεις στα μουσεία της Χάγης και του Παρισιού. Το σημείωμα των επιμελητών έγραφε ότι «χρειάστηκε θάρρος για να οργανωθεί μια έκθεση για έναν Ολλανδό καλλιτέχνη του 17ου αιώνα, η ταυτότητα του οποίου παραμένει σε μεγάλο βαθμό μυστήριο. Παρόλο που έχουμε τους υπογεγραμμένους πίνακες του Βρελ, δεν είναι απολύτως τίποτα γνωστό γι' αυτόν».

Γιάκομπ Βρελ: Ποιος είναι ο αινιγματικός Ολλανδός ζωγράφος που ενέπνευσε τον Βερμέερ Facebook Twitter
Jacob Vrel - Stadsgezicht | Rijksmuseum

Το πιο αποκαλυπτικό αποτέλεσμα είναι η πρόσφατη έρευνα και η χρονολόγηση και ανάλυση των δρύινων πλαισίων  των έργων του. Τα δύο τρίτα των πινάκων του αναλύθηκαν από τον ειδικό Πίτερ Κλάιν και δείχνουν ότι ο Βρελ άρχισε να εργάζεται τη δεκαετία του 1630 - και συνέχισε μέχρι τη δεκαετία του 1660. Οι πίνακες του Βερμέερ χρονολογούνται από τα μέσα της δεκαετίας του 1650 έως τα μέσα της δεκαετίας του 1670.

Ο Κουεντίν Μπιβελό, ανώτερος επιμελητής στο Mauritshuis, λέει: «Έχουμε πλέον διαπιστώσει ότι πολλά από τα έργα του Βρελ έγιναν πριν ξεκινήσει ο Βερμέερ. Σίγουρα μπορεί να φανταστεί κανείς ότι ο Βέρμερ είδε τις σκηνές και τους εσωτερικούς χώρους του Βρελ - και, αν ναι, αυτό μπορεί να έχει επηρεάσει τους δικούς του πίνακες. Φυσικά, ο Βερμέερ ανέπτυξε αυτά τα είδη σε εντελώς νέα επίπεδα».

Σαράντα εννέα πίνακες του Βρελ έχουν εντοπιστεί και καταγραφεί (περισσότεροι από τους τριάντα πέντε του Βερμέερ), αλλά σε 350 χρόνια δεν εορτάστηκε ποτέ με μια μονογραφική έκθεση. Το Mauritshuis σχεδιάζει να δείξει τουλάχιστον δώδεκα από τους πίνακές του και θα υπάρχουν περίπου είκοσι στο Fondation Custodia στο Παρίσι, όταν θα γίνει εκεί η έκθεση.

Γιάκομπ Βρελ: Ποιος είναι ο αινιγματικός Ολλανδός ζωγράφος που ενέπνευσε τον Βερμέερ Facebook Twitter
Jacob Vrel | Young Woman in an Interior

Για 150 χρόνια οι ιστορικοί τέχνης προσπαθούν να εντοπίσουν την ιστορία του Βρελ. Μαζί με τους υπογεγραμμένους πίνακές του, ο ίδιος αναφέρεται μόνο σε ένα έγγραφο: στην καταγραφή του 1659 της συλλογής του αρχιδούκα Λεοπόλδου Βίλχελμ της Αυστρίας, το οποίο απαριθμεί τρία έργα του. Μόνο ένας από τους πίνακες του Βρελ είναι χρονολογημένος, η Γυναίκα που σκύβει έξω από ένα ανοιχτό παράθυρο (Μουσείο Kunsthistorisches, Βιέννη), έργο του 1654.

Η πόλη όπου ζούσε και δούλευε ο Βρελ παραμένει άγνωστη, παρά τις εκτεταμένες αρχειακές αναζητήσεις. Οι ιστορικοί τέχνης έχουν υποθέσει ότι ήταν κάπου στη σημερινή Ολλανδία ή το βόρειο Βέλγιο, αλλά θα μπορούσε επίσης να ήταν στη βόρεια Γερμανία. Μια πιθανή πόλη είναι η Zwolle, ανάμεσα στο Άμστερνταμ και τα γερμανικά σύνορα, επειδή μερικά από τα κτίριά της είναι παρόμοια με αυτά των πινάκων του. Ωστόσο, μια πρόσφατη συστηματική εξέταση των σκηνών δρόμου, της αρχιτεκτονικής και της φορεσιάς στους πίνακές του απέδωσε ασαφή αποτελέσματα.

Το έργο του Βρελ απεικονίζει την καθημερινή ζωή σε πόλεις της Βόρειας Ευρώπης του 17ου αιώνα, αλλά με έναν μυστηριώδη χαρακτήρα. Η θέα στον δρόμο και οι εσωτερικοί του χώροι, που κατοικούνται από αινιγματικούς ανθρώπους, έχουν μια σιωπηλή ποιότητα και οι σκηνές μοιάζουν σχεδόν διαχρονικές. Τα έργα του είναι περιζήτητα σήμερα μεταξύ των συλλεκτών, οι οποίοι «ανακάλυψαν» έναν νέο ζωγράφο που μας έχει δώσει ατμοσφαιρικές συνθέσεις και η δουλειά του δεν μοιάζει με τα έργα των πιο γνωστών συναδέλφων του της ίδιας εποχής.

Γιάκομπ Βρελ: Ποιος είναι ο αινιγματικός Ολλανδός ζωγράφος που ενέπνευσε τον Βερμέερ Facebook Twitter
Jacob Vrel - Sleeping Woman (The Convalescent)

Πάντα σε κάθετη μορφή, οι συνθέσεις δείχνουν πολυώροφα αλλά λεπτά σπίτια από τούβλα, κυρίως με αιχμηρές δίριχτες στέγες, τοποθετημένα το ένα κοντά στο άλλο. Μόνο μερικές φιγούρες κυκλοφορούν στα στενά λιθόστρωτα δρομάκια.

Είναι άραγε πραγματικά τα μέρη που ο Βρελ απέδωσε ή είναι εφεύρεση της φαντασίας του ζωγράφου, που δεν μοιάζει με το άμεσο περιβάλλον του;

Ο Βρελ μοιάζει με προάγγελο του μοντερνισμού, με τη χωρική διάταξη των κτιρίων που εμφανίζονται, και θυμίζει σκηνικά ταινιών ή θεάτρου. Το αίνιγμα και το μυστήριο θα είναι η κινητήριος δύναμη για να μάθουμε το έργο του τέσσερις περίπου αιώνες αφότου δημιουργήθηκε.

Γιάκομπ Βρελ: Ποιος είναι ο αινιγματικός Ολλανδός ζωγράφος που ενέπνευσε τον Βερμέερ Facebook Twitter
Jacobus Vrel - Street Scene | J. Paul Getty Museum
Γιάκομπ Βρελ: Ποιος είναι ο αινιγματικός Ολλανδός ζωγράφος που ενέπνευσε τον Βερμέερ Facebook Twitter
Jacob Vrel - Frau am Fenster | Kunsthistorisches Museum
Γιάκομπ Βρελ: Ποιος είναι ο αινιγματικός Ολλανδός ζωγράφος που ενέπνευσε τον Βερμέερ Facebook Twitter
Jacob Vrel - Vrouwtje bij de schouw | Rijksmuseum
Γιάκομπ Βρελ: Ποιος είναι ο αινιγματικός Ολλανδός ζωγράφος που ενέπνευσε τον Βερμέερ Facebook Twitter
Jacobus Vrel - lezione di lettura | Palais des Beaux-Arts de Lille
Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Aμερικανικός σουρεαλισμός; Κι όμως υπάρχει. Απλώς δεν το γνώριζε κανείς

Εικαστικά / Aμερικανικός σουρεαλισμός; Κι όμως υπάρχει. Απλώς δεν το γνώριζε κανείς

Μια έκθεση στο Μουσείο Γουίτνεϊ ενώνει διαφορετικές φωνές και αποκαλύπτει την άγνωστη ως τώρα τάση Αμερικανών καλλιτεχνών που στράφηκαν στον σουρεαλισμό για να εκφράσουν την ταραχώδη δεκαετία του '60.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
"Η κούνια" του Φραγκονάρ: Στο φως τα ζουμερά μυστικά και η ίντριγκα του πιο αυθάδικου έργου του ροκοκό

Εικαστικά / «Η Κούνια» του Φραγκονάρ: Τα μυστικά και η ίντριγκα του πιο αυθάδικου έργου του ροκοκό

Η περίφημη «Κούνια» με τη σκηνοθεσία της συνεύρεσης των σωμάτων και των ψυχών με τρόπο ακόλαστο, πονηρό ή ανοιχτό σε μια νέα ηθική, έργο – σταρ της περίφημης συλλογής Wallace στο Λονδίνο, αποκαταστάθηκε φέρνοντας στο φως άτακτες λεπτομέρειες που ενισχύουν την αυθάδεια του έργου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ειρήνη Παναγοπούλου

Εικαστικά / Ειρήνη Παναγοπούλου: Η μεγάλη Ελληνίδα συλλέκτρια Τέχνης μιλά στη LIFO

Η γνωστή συλλέκτρια μιλά στη LiFO για το ταξίδι της στην τέχνη μέσα από τη συγκρότηση της μεγάλης και σπάνιας συλλογής της, μέρος της οποίας θα δούμε με αφορμή την έκθεση «Fernweh ή νοσταλγία για άγνωστους τόπους».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μυρτώ Ξανθοπούλου: «Έχω ψίχουλα, έχω τα περισσεύματα; Με αυτά θα δουλέψω»

Εικαστικά / Μυρτώ Ξανθοπούλου: «Έχω ψίχουλα, έχω τα περισσεύματα; Με αυτά θα δουλέψω»

Η γεννημένη στο Ελσίνκι καλλιτέχνιδα που κέρδισε το βραβείο Young Artist της φετινής Art Athina μιλάει για το έργο της που βασίζεται στην αίσθηση του κατεπείγοντος, στη χειρωνακτική εργασία και στη σχέση της με τη γλώσσα. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ένα «χρονικό της αναισθησίας» με έργα υψηλής δόνησης 

Εικαστικά / Κωνσταντίνος Λαδιανός: «Πού πήγε όλη αυτή η επιδεξιότητα των χεριών που είχαν οι παλιότεροι»

Η παράδοση, η αγιολογική γραμματεία και η λαϊκή μυθολογία συνυπάρχουν στον κόσμο του ταλαντούχου καλλιτέχνη, εμπλέκοντας το προσωπικό βίωμα με καθηλωτικές αλληγορίες.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ένας μνημειώδης φτερωτός ταύρος στο Μουσείο Ακρόπολης

Εικαστικά / Ένας μνημειώδης φτερωτός ταύρος στο Μουσείο Ακρόπολης

Με το έργο του στον εξωτερικό χώρο του μουσείου ο Michael Rakowitz συνομιλεί με τα έργα της κλασικής αρχαιότητας και υπενθυμίζει τα μάταια ταξίδια ανθρώπων και πολιτιστικών αγαθών που «ξεσπιτώνονται».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η Συλλογή Λέοναρντ Λόντερ θα δώσει το φιλί της ζωής στην αγορά της τέχνης;

Εικαστικά / Η Συλλογή Λέοναρντ Λόντερ θα δώσει το φιλί της ζωής στην αγορά της τέχνης;

Με πυρήνα της συλλογής του Λόντερ ένα από τα διασημότερα έργα του Κλιμτ, που εκτιμάται ότι η πώλησή του θα ξεπεράσει τα 150 εκατομμύρια δολάρια, η βραδιά της δημοπρασίας στον οίκο Sotheby’s φιλοδοξεί να προσελκύσει ξανά τους μεγάλους συλλέκτες. 
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζένη Μαρκέτου

Οι Αθηναίοι / Τζένη Μαρκέτου: «Οι καλλιτέχνες δεν έχουμε ανακαλύψει τον τροχό»

Στην Αμερική έμαθε πως η τέχνη είναι κοινωνική υπόθεση, πως ο κόσμος δεν εξαντλείται στις γκαλερί. Η πρώτη της παρέμβαση σε δημόσιο χώρο, που προκάλεσε αντιδράσεις, της δίδαξε ότι ένα έργο οφείλει να μοιάζει σαν να υπήρχε πάντα εκεί. Με τη νέα της εγκατάσταση στο Μέγαρο Μουσικής μάς υπενθυμίζει ότι δεν είμαστε οι πρωταγωνιστές της φύσης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Σεπτέμβρης της Art Athina 2025

Εικαστικά / Art Athina 2025: Το τώρα και το μετά της σύγχρονης τέχνης

Ζωγραφική, γλυπτική, φωτογραφία, ψηφιακή τέχνη: Το ανάγλυφο του παγκόσμιου εικαστικού χάρτη έτσι όπως διαμορφώνεται μέσα από την ελληνική και ξένη παραγωγή, και αναδεικνύεται στην ετήσια φουάρ που πραγματοποιείται ξανά στο Ζάππειο.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ο Ανδρέας Αγγελιδάκης μετατρέπει το σπήλαιο του Πλάτωνα σε escape room

Εικαστικά / Ο Ανδρέας Αγγελιδάκης μετατρέπει το σπήλαιο του Πλάτωνα σε escape room

Με τo «Δωμάτιο Απόδρασης», μια εγκατάσταση ερευνητική και παιγνιώδη, βασισμένη στην ιδέα της φιλοσοφίας και την παραίσθηση του ψηφιακού κόσμου, θα μας εκπροσωπήσει στην 61η Μπιενάλε Βενετίας ο καταξιωμένος εικαστικός και αρχιτέκτονας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο συναρπαστικός εξπρεσιονισμός του Ζορζ Ρουό 

Εικαστικά / Ζορζ Ρουό: Ο μεγάλος λησμονημένος του εξπρεσιονισμού

Ο Γάλλος ζωγράφος και χαράκτης συνδέθηκε με τα κινήματα της μοντέρνας τέχνης στις αρχές του 20ού αιώνα αλλά ξεχάστηκε μετά τον θάνατό του. Μια έκθεση με σημαντικά του έργα τον επαναφέρει στο προσκήνιο.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ