Αντισημιτικές εικόνες με SS και Μοσάντ βάζουν φωτιά στην documenta 15 στο Κάσελ

Οι αντισημιτικές εικόνες με Ες-Ες και Μοσάντ βάζουν φωτιά στην Ντοκουμέντα 15 στο Κάσελ Facebook Twitter
Λεπτομέρεια από την τοιχογραφία «People's Justice» της ινδονησιακής κολεκτίβας Taring Padi. Στο κέντρο του έργου μπορεί κανείς να δει μια φιγούρα που φαίνεται να είναι ένας ορθόδοξος Εβραίος με ένα «SS» στο καπέλο του, καθώς και ένα γουρούνι που φοράει κράνος με την ένδειξη «Mossad».
0

Ένα ορθόδοξος Εβραίος με το σήμα των SS σε μια μεγάλη εγκατάσταση-πανό από την ινδονησιακή κολεκτίβα Taring Padi, που βρίσκεται μπροστά στο Φριντεριτσιάνουμ, το κεντρικό venue της documenta 15, προκάλεσε σάλο ανάμεσα σε κοινό, επιμελητές και καλλιτέχνες για τον αντισημιτικό της χαρακτήρα και καλύφθηκε λίγες ημέρες μετά τα επίσημα εγκαίνια της γερμανικής διοργάνωσης, μιας από τις πιο περίβλεπτες διεθνείς διοργανώσεις σύγχρονης τέχνης που πραγματοποιείται κάθε πέντε χρόνια στο Κάσελ.

Οι λεπτομέρειες μέσα στο έργο «People’s Justice» έγιναν αφορμή όχι μόνο να καλυφθεί, αλλά στη συνέχεια να αποσυρθεί το έργο, καθώς σε δυο σημεία του υπάρχει εκτός από τον ορθόδοξο Εβραίο και μια φιγούρα με κράνος της Μοσάντ.

Η καλλιτεχνική κολεκτίβα κατηγορήθηκε ευθέως για αντισημιτισμό από τα γερμανικά μέσα ενημέρωσης καθώς και από την πρεσβεία του Ισραήλ στη Γερμανία – η τελευταία εξέφρασε «αηδία» στους Times of Israel για την ένταξη του έργου τέχνης στην παγκοσμίου φήμης έκθεση.

Η κολεκτίβα Taring Padi ζήτησε συγγνώμη για τη διαμάχη που προκάλεσε το έργο, που παρουσιάζει τους στρατιώτες ως ζώα, σε μια κριτική στον καπιταλισμό και τη στρατιωτική βία, δηλώνοντας ότι δεν ήταν πρόθεσή της οι φιγούρες να θεωρηθούν αντισημιτικές, αλλά κανένας δεν φαίνεται να πιστεύει τους ισχυρισμούς τους, με την διευθύντρια της documenta να δηλώνει τη λύπη της επειδή η γιορταστική ατμόσφαιρα και όλες οι προσπάθειές της να φιλοξενηθούν στη διοργάνωση σπουδαία έργα επισκιάζονται τώρα από την υπόθεση του έργου των «underground» Taring Padi.

Η καλλιτεχνική κολεκτίβα κατηγορήθηκε ευθέως για αντισημιτισμό από τα γερμανικά μέσα ενημέρωσης καθώς και από την πρεσβεία του Ισραήλ στη Γερμανία – η τελευταία εξέφρασε «αηδία» στους Times of Israel για την ένταξη του έργου τέχνης στην παγκοσμίου φήμης έκθεση.

«Η αλήθεια είναι ότι συλλογικά δεν καταφέραμε να εντοπίσουμε τη φιγούρα του έργου, η οποία είναι ένας χαρακτήρας που θυμίζει τα κλασικά στερεότυπα του αντισημιτισμού. Αναγνωρίζουμε ότι αυτό ήταν το λάθος μας. Σε συνεννόηση με την Taring Padi υποστηρίζουμε την απόφαση να αποσυρθεί το έργο σε σχέση με τις αρχές και τις αξίες της: να εργάζεται σε στενή επαφή με τους πολίτες με σεβασμό στις διαφορές, συμπεριλαμβανομένης κάθε εθνικής ομάδας και θρησκείας.

Ζητούμε συγγνώμη για την απογοήτευση, την ντροπή, την προδοσία και το σοκ που προκάλεσε αυτό το στερεότυπο στους θεατές και σε όλη την ομάδα που εργάστηκε σκληρά μαζί μας για να γίνει πραγματικότητα η documenta 15. Επίσης για τον πόνο και τον φόβο σε όσους είδαν τη φιγούρα, είτε αυτοπροσώπως, είτε από την αναπαραγωγή της από μέσα ενημέρωσης που καλύπτουν αυτή την ιστορία.

Οι εικόνες αυτές, όπως πλέον κατανοούμε πλήρως, συνδέονται άρρηκτα με το πιο φρικτό επεισόδιο της γερμανικής ιστορίας, κατά το οποίο Εβραίοι στοχοποιήθηκαν και δολοφονήθηκαν σε πρωτοφανή κλίμακα. Αποτελεί σοκ όχι μόνο, αλλά ειδικά για την εβραϊκή κοινότητα στο Κάσελ και σε ολόκληρη τη Γερμανία, την οποία θεωρούμε σύμμαχό μας και η οποία εξακολουθεί να ζει κάτω από το τραύμα του παρελθόντος και τη συνεχιζόμενη παρουσία διακρίσεων, προκαταλήψεων και περιθωριοποίησης.

Αποτελεί επίσης σοκ για τους φίλους, τους γείτονες και τους συναδέλφους μας, για τους οποίους ο αγώνας ενάντια σε κάθε μορφή καταπίεσης και ρατσισμού αποτελεί υπαρξιακό στοιχείο του πολιτικού, κοινωνικού και καλλιτεχνικού τους οράματος» γράφει στη δήλωσή της.

Η επιμελητική ομάδα σημειώνει ότι αυτό το συλλογικά φτιαγμένο πανό αναφέρεται στη νομική και κοινωνική ανεπίλυτη σκοτεινή ιστορία της Ινδονησίας από το 1965, κατά την εποχή του Orde Baru (Νέα Τάξη), και προοριζόταν να τιμήσει τα θύματα της μακράς και βάναυσης δικτατορίας της Ινδονησίας υπό τον πρώην στρατηγό Σουχάρτο, ο οποίος ήταν στην εξουσία από το 1967 έως το 1998. Το έργο, το οποίο περιλαμβάνει πολλούς ακραίους και σατιρικούς χαρακτήρες, κατασκευάστηκε το 2002.

Οι αντισημιτικές εικόνες με Ες-Ες και Μοσάντ βάζουν φωτιά στην Ντοκουμέντα 15 στο Κάσελ Facebook Twitter
Ο αμφιλεγόμενος πίνακας μεγάλης κλίμακας της ινδονησιακής καλλιτεχνικής κολεκτίβας «Taring Padi» στην πλατεία Friedrichsplatz στο Κάσελ. © dpa / Uwe Zucchi

Η επιμελητική ομάδα της documenta, που αυτή τη χρονιά είναι συλλογική και έχει δεχθεί επιθέσεις για τις επιλογές της και κατηγορίες και τους προηγούμενους μήνες για αντισημιτισμό, σε αυτή την περίπτωση υποστηρίζεται από την επιτροπή που ελέγχει τη διοργάνωση και όλοι κάνουν έκκληση ώστε αυτό το περιστατικό να γίνει αφορμή για δημόσιο διάλογο και να ακουστούν και οι 1.500 καλλιτέχνες αυτής της πλούσιας και δυνατής έκθεσης.

«Ενθαρρύνουμε όλους να δώσουν προσοχή σε αυτό που η Ruangrupa (η καλλιτεχνική ομάδα της documenta) και οι συνεργάτες της έχουν συγκεντρώσει. Θα ακούσετε τον ήχο ενός κόσμου που ξεσηκώνεται σε όλες τις ζώνες ώρας, ενός κόσμου που λέει ότι το σημερινό σύστημα εξουσίας και σχέσεων δεν πρέπει να καθορίζει το μέλλον του πλανήτη, ότι η κλιματική κατάρρευση και η ανισότητα είναι ανυπόφορες, αλλά ότι υπάρχουν τρόποι να σηκώσουμε το βάρος μαζί. Μια τέτοια πολυφωνική διαδικασία αναζήτησης της αλήθειας και συμφιλίωσης δεν θα είναι εύκολη ούτε χωρίς λάθη» γράφει ανάμεσα σε άλλα η ανακοίνωση.

Η συγγνώμη δεν είναι αρκετή και με τον αντισημιτισμό να αποτελεί έγκλημα στη Γερμανία, ορισμένοι ζητούν να διωχθούν ποινικά τόσο η καλλιτεχνική ομάδα όσο και οι διοργανωτές. Ο πρόεδρος της Γερμανοϊσραηλινής Εταιρείας δήλωσε στη γερμανική Bild ότι σκοπεύει να καταθέσει μήνυση στους εισαγγελείς για το έργο τέχνης, ενώ η πρεσβεία του Ισραήλ κατήγγειλε επίσης την έκθεση, λέγοντας σε ανακοίνωση που εξέδωσε στο Twitter της γράφοντας ότι «η documenta προωθεί προπαγάνδα τύπου Γκέμπελς».

Η υφυπουργός Πολιτισμού Κλαούντια Ροθ δήλωσε: «Η αφαίρεση αυτής της τοιχογραφίας είναι μόνο ένα πρώτο βήμα. Πρέπει τώρα να ακολουθήσουν και άλλα: Πρέπει να αποσαφηνιστεί πώς κατέστη δυνατόν να εγκατασταθεί εκεί αυτή η τοιχογραφία με αντισημιτικά στοιχεία».

Οι αντισημιτικές εικόνες με Ες-Ες και Μοσάντ βάζουν φωτιά στην Ντοκουμέντα 15 στο Κάσελ Facebook Twitter
Το έργο καλύφθηκε λίγες ημέρες μετά τα επίσημα εγκαίνια της γερμανικής διοργάνωσης.

Οι επιμελητές της documenta 15, η ομάδα Ruangrupa, ακύρωσαν ένα πάνελ γύρω από το θέμα του αντισημιτισμού, το οποίο επρόκειτο να πραγματοποιηθεί τον Απρίλιο, όταν διατυπώθηκαν ισχυρισμοί ότι υπήρχε προκατάληψη στην αντιμετώπιση των Ισραηλινών που απουσιάζουν εντελώς από την έκθεση, η οποία επικεντρώνεται στη μη δυτική τέχνη.

Πολλοί έχουν αμφισβητήσει κατά πόσον ευσταθεί το γεγονός ότι ορισμένοι συμμετέχοντες και μέλη της καλλιτεχνικής ομάδας φέρονται να υποστηρίζουν το φιλοπαλαιστινιακό κίνημα BDS. Η καλλιτεχνική διεύθυνση έχει αποκρούσει σθεναρά τους ισχυρισμούς χαρακτηρίζοντάς τους «ρατσιστικούς διασυρμούς».

Τον Μάιο βάνδαλοι επιτέθηκαν με ακροδεξιά γκράφιτι στον καλλιτεχνικό χώρο στο Κάσελ που φιλοξενεί έκθεση παλαιστινιακής ομάδας, προκαλώντας περισσότερη συζήτηση στη Γερμανία σχετικά με το πού βρίσκονται τα όρια μεταξύ της ρητορικής μίσους και της καλλιτεχνικής ελευθερίας της έκφρασης.

Με αφορμή τις χρηματοδοτήσεις και τις καλλιτεχνικές επιλογές η documenta γίνεται συχνά στόχος των μέσων ενημέρωσης σε εκστρατείες συκοφάντησης, λέει η γενική διευθύντρια της διοργάνωσης και του Μουσείου Fridericianum, Sabine Schormann. Η Schormann καταγγέλλει ότι πολλά fake news που εμφανίζονται σε ιστοσελίδες και αναπαράγονται από τον τύπο βάλλουν τη διοργάνωση, προασπίζοντας την ελευθερία έκφρασης των καλλιτεχνών και τονίζοντας ότι το συγκεκριμένο έργο έχει ηλικία 20 ετών και φιλοτεχνήθηκε το 2002.

Η documenta που λειτουργεί με δημόσιο προϋπολογισμό 42 εκατομμυρίων ευρώ και είναι μια από τις μεγαλύτερες εκθέσεις τέχνης στον κόσμο, φέτος στο πρόγράμμά της συμπεριλαμβάνει 1.500 καλλιτέχνες. Οι διοργανωτές φιλοδοξούν να ξεπεράσουν και αυτή την κρίση, που δεν είναι η πρώτη στην πολυτάραχη και εντυπωσιακή ιστορία της.

Οι αντισημιτικές εικόνες με Ες-Ες και Μοσάντ βάζουν φωτιά στην Ντοκουμέντα 15 στο Κάσελ Facebook Twitter
Η ιδιονησιακή κολεκτίβα «Taring Padi» φωτογραφίζονται μπροστά από το έργο τους «Sekarang Mereka, Besok Kita», 2021. Φωτο: Taring Padi
Οι αντισημιτικές εικόνες με Ες-Ες και Μοσάντ βάζουν φωτιά στην Ντοκουμέντα 15 στο Κάσελ Facebook Twitter
Λεπτομέρεια του έργου. © dpa / Uwe Zucchi © dpa / Uwe Zucchi
Οι αντισημιτικές εικόνες με Ες-Ες και Μοσάντ βάζουν φωτιά στην Ντοκουμέντα 15 στο Κάσελ Facebook Twitter
Λεπτομέρεια του έργου.

#img

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Λεόν Σαλτιέλ: «Δεν υπήρξε, γενικά μιλώντας, κανένα ενδιαφέρον για τη μοίρα των Ελλήνων Εβραίων της κατεχόμενης Θεσσαλονίκης… δυσκολεύομαι ακόμα να εξηγήσω το γιατί»

Λεόν Σαλτιέλ / «Δεν υπήρξε κανένα ενδιαφέρον για τη μοίρα των Ελλήνων Εβραίων της Θεσσαλονίκης»

Με έναυσμα το βραβευμένο τελευταίο του βιβλίο όπου εξετάζει πώς (δεν) αντέδρασαν οι τοπικές αρχές και φορείς στην εξόντωση της εβραϊκής κοινότητας από τους ναζί, ο Θεσσαλονικιός ερευνητής, συγγραφέας και εκπρόσωπος του Παγκόσμιου Εβραϊκού Συμβουλίου στον ΟΗΕ στη Γενεύη μιλά για εκείνα τα γεγονότα αλλά και για τον αντισημιτισμό ως διαχρονικό φαινόμενο.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Μια αθέατη ως τώρα πλευρά της Φρίντα Κάλο στη Θεσσαλονίκη

Εικαστικά / Μια αθέατη ως τώρα πλευρά της Φρίντα Κάλο στη Θεσσαλονίκη

Μια διεθνής έκθεση με 241 φωτογραφίες, που μέχρι πρόσφατα δεν είχαν δει το φως δημοσιότητας και αποκαλύπτουν άγνωστες πτυχές της ζωής της πιο διάσημης ζωγράφου του 20ού αιώνα, κάνει στάση το φθινόπωρο στη συμπρωτεύουσα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Έκθεση αφισών στην Ύδρα μιας Ελλάδας ανόθευτης και ταπεινής

Εικαστικά / Πώς διαφήμιζε η Ελλάδα τον εαυτό της στο εξωτερικό από το ’30 έως το ’60;

Μια σειρά αφισών του ΕΟΤ, σε μια έκθεση που φιλοξενείται στην οικία Λαζάρου Κουντουριώτη, αποκαλύπτει τις πρώτες απόπειρες και τα αρχικά βήματα του ελληνικού τουρισμού, με την υπογραφή σημαντικών Ελλήνων καλλιτεχνών.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Νίκος Τρανός: «Η τέχνη είναι ένα πολύ αποτελεσματικό αντικαταθλιπτικό» 

Εικαστικά / Νίκος Τρανός: «Η τέχνη είναι ένα πολύ αποτελεσματικό αντικαταθλιπτικό» 

Έχει βοσκήσει πρόβατα, έχει πουλήσει κουλούρια και έχει δουλέψει στην οικοδομή, μέχρι που αποφάσισε ότι το μόνο που ήθελε να γίνει είναι καλλιτέχνης. Τελικά, εξελίχθηκε σε έναν από τους κορυφαίους και διεθνώς αναγνωρισμένους Έλληνες δημιουργούς. Ο πρώην πρύτανης της ΑΣΚΤ είναι άνθρωπος από σπάνια πάστα.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Οι πρώτοι ομοφυλόφιλοι» και η γέννηση μιας νέας ταυτότητας

Εικαστικά / «Οι πρώτοι ομοφυλόφιλοι» και η γέννηση μιας νέας ταυτότητας

Μια μεγάλη έκθεση στο Σικάγο εξετάζει την γκέι ταυτότητα ως ιστορικό φαινόμενο μέσα από 300 έργα που δημιουργήθηκαν κυρίως στην περίοδο μεταξύ του 1869, όταν δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά η λέξη «ομοφυλόφιλος», και του 1939
THE LIFO TEAM
Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Εικαστικά / Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Σε μια σειρά έργων που παρουσιάζει το θαύμα της ανθοφορίας των λουλουδιών και των φυτών, μια από τις πιο αξιοσέβαστες καλλιτέχνιδες της Σουηδίας στρέφεται σε έναν κόσμο ομορφιάς, γαλήνης και ισορροπίας για να αποκαλύψει αλήθειες για την ανθρώπινη κατάσταση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση που μας ταξιδεύει στις διαχρονικές του συνδέσεις

Εικαστικά / Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση για τις διαχρονικές του συνδέσεις

Μπορεί η σύγχρονη τέχνη να συνομιλήσει δημιουργικά με την αρχαία πολιτιστική κληρονομιά; Στην ΕΦΑ Κυκλάδων πίστεψαν στο «στοίχημα» και έτσι προέκυψε μια έκθεση με ξεχωριστό ενδιαφέρον στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ίου.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Από τον Περικλή Βυζάντιο και τον Jean Tinguely μέχρι τον Robert McCabe

Εικαστικά / «Νήματα επιλογής»: Μια αθηναϊκή έκθεση δένει φωνές και γενιές

Μια ομαδική έκθεση στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, με έργα των Περικλή Βυζάντιου, Robert McCabe και Jean Tinguely, μεταξύ άλλων, φέρνει σε διάλογο Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες διαφορετικών αναφορών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Εικαστικά / Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Μια ρετροσπεκτίβα δεκαπέντε χρόνων η οποία αποτελείται από έναν καταιγισμό εικόνων που δημιούργησε με την κάμερά του ο γνωστός video artist για μια σειρά σημαντικών παραστάσεων, οι οποίες παρουσιάζονται αποδεσμευμένες από τη θεατρική τους υπόσταση.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ξεκινάει το Back to Athens 2025

Εικαστικά / Back to Athens: Ο ετήσιος εικαστικός θεσμός επιστρέφει στο Μέγαρο Ησαΐα

Με κεντρική θεματική «Η διαίρεση της ζωής», το Back to Athens 2025 παρουσιάζει 30 εκθέσεις, εγκαταστάσεις, performance και προβολές από καλλιτέχνες και επιμελητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Εικαστικά / Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Με μια μεγάλη έκθεση σε δύο μέρη, στην Αθήνα και στην Άνδρο, το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή γιορτάζει τα εκατό χρόνια του Takis, μίας από τις σημαντικότερες σημαντικότερες προσωπικότητες της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας εικαστικής σκηνής.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια νέα τοιχογραφία με τη ζωή των σεξεργατριών σε έναν δρόμο του Μεταξουργείου

Εικαστικά / Μια νέα τοιχογραφία για την αόρατη ζωή των σεξεργατριών στην οδό Ιάσωνος

Η διεθνής εικαστικός Paulina Olowska δημιουργεί μια τοιχογραφία στον πεζόδρομο του Μεταξουργείου για τις γυναίκες και γειτόνισσές της με τις οποίες καλημερίζεται και πίνει καφέ.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ