Το σπίτι του Capten είναι κοντά στην πλατεία Βικτωρίας. Απέξω είναι από αυτά τα νεοκλασικά στολίδια που σε κάνουν να σταματάς και να τα χαζεύεις. Σκέφτομαι πως τέτοια αριστουργήματα τα έδωσαν κάποιοι ανόητοι για αντιπαροχή και θυμώνω με το χάλι των πολυκατοικιών που χτίστηκαν στη συνέχεια.
Ο Capten μού ανοίγει και το εσωτερικό του σπιτιού είναι εξίσου εντυπωσιακό. «Παίζει να ‘ναι και το πιο ψηλοτάβανο από όλα τα ψηλοτάβανα που έχω επισκεφτεί», λέω και κοιτάζω το ταβάνι σαν να παρατηρώ τον ουρανό. «Πώς σου ’λαχε αυτό το κομψοτέχνημα;», τον ρωτάω, μπαίνοντας κατευθείαν στο ψητό. Μου λέει ότι του άνοιξε τα μάτια το ‘94 ένας ζωγράφος, ο Δημήτρης Φώτου, που ζούσε σε μια μονοκατοικία στην περιοχή.
Τον γοήτευσε η συνθήκη. Σκέφτηκε ότι υπάρχει κι άλλη ζωή πέρα από το να ζεις σε διαμέρισμα. Έκτοτε τού έγινε κάτι σαν εμμονή να βρει τη δική του μονοκατοικία. Για μια δεκαετία όργωσε πάνω-κάτω όλη την Αθήνα. Το 2004 θυμάται να κάνει βόλτα με μια φίλη και να παρατηρεί αυτό το σπίτι. «Εντυπωσιάστηκα τόσο με το εξωτερικό του που είχα μείνει με το στόμα ανοιχτό. Το θαυμάζαμε και γυρίζω και λέω στη φίλη μου: “Τι το κοιτάμε; Αποκλείεται να μου κάτσει εμένα ποτέ τέτοιο σπίτι”».
Το σπίτι είναι γεμάτο τέχνη, χρώμα και vintage έπιπλα. Βγάζει κάτι νοσταλγικό αλλά και δυναμικό μαζί. Παλιό και σύγχρονο, όλα μπλεγμένα με πολύ γούστο.
Όμως συνέχισε να πηγαίνει να το βλέπει και παρατήρησε ότι ήταν κλειστό για μήνες. Ήταν μυστήριο, γιατί δεν το είχε κάποιος μεσίτης και κανείς δεν ήξερε κάτι περισσότερο. Από στόμα σε στόμα και με την επιμονή του, μέσω της εξαδέλφης ενός γνωστού του που έμενε κοντά, βρήκαν την ιδιοκτήτρια, η οποία πράγματι σκεφτόταν να το πουλήσει.
«Άρα υπάρχει τύχη», του λέω και σηκώνω τα χέρια ψηλά αφοπλιστικά. «Φυσικά και υπάρχει τύχη, αλλά κατέβαλα και προσπάθεια. Όπως σου είπα, έψαχνα για χρόνια και όταν το βρήκα κίνησα ουρανό και γη για να μάθω ποιος ζούσε εκεί. Οπότε, το ηθικό δίδαγμα μάς λέει ότι καλή η τύχη, αλλά βάλε κι εσύ το χέρι σου», λέει χαμογελώντας και φέρνει στο τραπεζάκι κουλουράκια και καφέ με μεγάλη φροντίδα, σαν καλός οικοδεσπότης που είναι.
Αναρωτιέμαι αν τον πειράζει που ζει σε έναν δρόμο στον οποίο υπάρχουν χώροι σεξεργασίας. Μου λέει πως είχε αποδεχτεί ευθύς εξαρχής ότι για να βρει μονοκατοικία σε χαμηλή τιμή θα έπρεπε να πάει σε «υποβαθμισμένη» περιοχή. «Αυτοί οι χώροι εδώ και στην οδό Φυλής έσωσαν τα νεοκλασικά και δεν γκρεμίστηκαν. Επειδή ήταν μέσα οι σεξεργάτριες από τη δεκαετία του 1960», λέει. Άλλωστε, στη γειτονιά του νιώθει ασφαλής και ποτέ δεν έχει συμβεί κάτι παράξενο.
Ο Capten έψαχνε ένα σπίτι που να διαθέτει χώρο και για εργαστήριο. «Τελικά βρήκα σε αυτό το σπίτι περισσότερα από όσα ζητούσα. Είχε δέντρα, κήπο, πίσω άνοιγμα. Είχε ταράτσα και δώμα και μια αποθήκη που έχει γίνει χώρος αναψυχής, με ένα παρεΐστικο τζάκι όπου μαζευόμαστε τον χειμώνα για τσίπουρα».
«Και η τιμή ήταν καλή;» ρωτάω κάπως αδιάκριτα αλλά αυθόρμητα. «Η τιμή ήταν φανταστική. Μ’ αυτά τα λεφτά το 2004 αγόραζες ένα διαμερισματάκι σε πολυκατοικία. Έβγαλα αμέσως δάνειο γιατί ήμουν τότε δημόσιος υπάλληλος και μπήκα χωρίς να έχω στην άκρη λεφτά». «Χρειαζόταν επισκευές;» ρωτάω και περιμένω να ακούσω ότι ήταν ερείπιο, ώστε να βρω το μελανό σημείο. Μου λέει ότι συμμάζεψε μόνο τα κεραμίδια για να μην μπάζουν νερά, έβαψε τους τοίχους, γυάλισε τα πατώματα. Et voilà. «Mε τρεις χιλιάδες ευρώ μπήκα μέσα στο σπίτι και αυτό ήταν όλο!». Ό,τι έγινε μετά, έγινε σιγά σιγά. Οικονομία την οικονομία. Προσθήκη την προσθήκη. Αλλαγή την αλλαγή. Χρόνο τον χρόνο.
Το σπίτι είναι γεμάτο τέχνη, χρώμα και vintage έπιπλα. Βγάζει κάτι νοσταλγικό αλλά και δυναμικό μαζί. Παλιό και σύγχρονο, όλα μπλεγμένα με πολύ γούστο. Μου λέει ότι η διακόσμηση έγινε σαν χορογραφία μαζί με τη γυναίκα του, τη Βάγια, και ότι το σπίτι έχει τη δική της γυναικεία ματιά. «Όταν ήμουν μόνος, πέρασε και μια φάση πιο εργένικη, ήταν πιο χαοτικό», μου εξομολογείται.
«Και τα παλιά έπιπλα; Πού τα βρήκατε;» ρωτάω. «Ό,τι υπάρχει στο σπίτι, ό,τι βλέπεις, είναι objet trouvé», μου λέει στα γαλλικά. Δηλαδή «ευρεθέντα αντικείμενα». Μαθαίνω λοιπόν ότι πολλά από τα έπιπλα και διάφορα αντικείμενα τα βρήκαν −άκουσον άκουσον− στα σκουπίδια!«Μα καλά, πώς γίνεται όλοι να βρίσκετε θησαυρούς στα σκουπίδια;» λέω με παράπονο. «Εγώ βρίσκω μόνο κάτι πεταμένες μπανανόφλουδες». Με παροτρύνει να κοιτάω πιο προσεκτικά! Το σκρίνιο και την τραπεζαρία τα βρήκαν εδώ στο σπίτι, γιατί η τότε ιδιοκτήτρια δεν ήθελε να κρατήσει τίποτα, είχε περάσει δύσκολα παιδικά χρόνια και αισθανόταν το σπίτι σαν βάρος. Όμως το ωραίο σιδερένιο κρεβάτι της κρεβατοκάμαρας ήταν πράγματι στα σκουπίδια.
Μου δείχνει την κουζίνα του, που είναι χάρμα οφθαλμών. Αυτή έγινε εκ νέου. Την γκρέμισαν και την έφτιαξαν απ’ την αρχή, κρατώντας τον μαρμάρινο πάγκο και κάποια παλιά στοιχεία.
Εδώ τον βοήθησε μια φίλη που έκανε εσωτερική διακόσμηση, γιατί έπρεπε να φύγει ένας τοίχος και ήθελε σκέψη. Είναι μια κουζίνα που σε τραβάει να μαγειρέψεις και να αράξεις εκεί. Μου δείχνει και το μπάνιο με καμάρι. Και αυτό ξαναφτιάχτηκε. Μ’ αρέσει το χρώμα του και το φως που έχει βάλει στην οροφή. Έχει κάτι το μυσταγωγικό, σαν να βρίσκεσαι στο Μαρακές.
«Ανοίγεις το σπίτι σε φίλους;» τον ρωτάω. «Το σπίτι έγινε για να περνάμε καλά εμείς και οι φίλοι μας», λέει. «Τρικούβερτα γλέντια. Ψήσιμο στην αυλή. Μαγειρικές, κρασιά, μουσικές και γέλια. Ανοιχτό πάντα».
Το μάτι μου πέφτει στις δαντελωτές κουρτίνες. «Μη μου πεις ότι και αυτές είναι από τα σκουπίδια», λέω και αστειευόμενη παίζω νευρικά το πόδι μου. Μαθαίνω ότι είναι της γιαγιάς του από την Ήπειρο. «Η μάνα μου έλεγε ότι είχαν μεγάλη αξία. Ήταν η προίκα της». Πράγματι, έτσι όπως πέφτει το φως και πίσω φαίνεται η λεμονιά, αυτή η κουρτίνα έχει κάτι το ποιητικό, σαν να φτιάχτηκε για να μπει ακριβώς σε αυτά τα ψηλά παράθυρα, σε αυτό το συγκεκριμένο σπίτι. Παρατηρώ και μια παλιά καρέκλα κουρέα. «Και τούτη εδώ;». «Ο πατέρας της Βάγιας ήταν μπαρμπέρης», λέει, «οπότε σώθηκε από το μπαρμπέρικο».
Στέκομαι και στην τέχνη. «Από δω, αριστερά, είναι τα δικά μου», λέει, «και αυτός ο τοίχος είναι των φίλων μου». «Πες μου κανένα όνομα», του λέω. «Κώστας Τσώλης, Νίκος Παπαδημητρίου, Θοδωρής Ζαφειρόπουλος, Κατερίνα Ζαφειροπούλου, Τζίμης Ευθυμίου, Ρένα Κανά, Ανδρέας Βούσουρας, Δήμητρα Λαζαρίδου είναι μερικά απ’ αυτά που βλέπω τώρα», λέει. «Υπάρχουν κι άλλα. Όλα τα υπόλοιπα που βλέπεις εδώ είναι δικά μου». Παρατηρώ ότι είναι πολύ διαφορετικά μεταξύ τους, αλλά εκείνος πιστεύει ότι υπάρχει σύνδεση και λογική ακολουθία.
«Έλα να δεις και το εργαστήριο», λέει και μου κάνει μια κίνηση με το χέρι. Βγαίνουμε στον ανθισμένο κήπο του και για λίγο ξεχνάς ότι είσαι στην καρδιά του κέντρου. Το εργαστήριό του είναι ένας ολόκληρος κόσμος, γιατί τα έργα του Capten αφηγούνται ιστορίες και είναι απόλαυση να τα κοιτάς και να τον ακούς να σου εξηγεί τις ιστορίες πίσω απ’ αυτά.
«Γιατί γράφεις το Capten ανορθόγραφα;», τον ρωτάω αυθόρμητα. «Γιατί το captain είναι τίτλος, αξίωμα. Γράφοντάς το ανορθόγραφα, το προσωποποιώ και το κάνω υπογραφή μου. Ένα δεύτερο βάπτισμα που εγώ επέλεξα. Το νέο μου όνομα». «Υπήρξες όμως και καπετάνιος του Πολεμικού Ναυτικού», του λέω.
Μαθαίνω ότι πέρασε το 1986 στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων και αυτός ήταν ένας τρόπος να φύγει απ’ το σπίτι, την ανέχεια και τα δύσκολα παιδικά χρόνια. Στο ναυτικό έμεινε είκοσι εφτά χρόνια. «Είχα όνειρο από παιδί να γίνω γρήγορα συνταξιούχος», λέει με χιούμορ, «και δες με, τα κατάφερα».
Από μικρός ζωγράφιζε, έφτιαχνε πράγματα με τα χέρια του και κατασκευές που ήθελαν ώρες και ώρες λεπτοδουλειάς, επιμονής και αφοσίωσης. Όμως στην οικογένειά του η Καλών Τεχνών ήταν φρούτο εξωτικό και απαγορευμένη λέξη. Έπρεπε να κάνει μια κανονική δουλειά, έτσι πήγε στο ναυτικό. Στη Σχολή Καλών Τεχνών μπήκε πολύ αργότερα, στα 32 του. Γνώρισε μια κοπέλα που σπούδαζε εκεί, μετά μια άλλη, και ήταν σαν να του έδειξαν έναν κόσμο. Τον μάγεψε το πώς δούλευαν και το πώς ζούσαν και συνδέθηκε με κάτι που πάντα υπήρχε μέσα του.
«Και πώς κατάφερες να φύγεις απ’ τα πλοία και να πας στη σχολή;» ρωτάω σαν να βλέπω ταινία και να θέλω τη συνέχεια. «Έγινε κάτι μαγικό», λέει. «Όταν μπήκα, ήμουν στη φρεγάτα “Ήπειρος”. Μετά από έναν χρόνο, η φρεγάτα παροπλίστηκε και μας έστειλαν όλους σε γραφεία στη στεριά. Έτσι βγάζω τον δεύτερο και τον τρίτο χρόνο της σχολής. Το 2004 γίνονται οι Ολυμπιακοί Αγώνες και δίνουν εντολή να μείνουμε στις ίδιες θέσεις». Έτσι τελείωσε τη σχολή και για πτυχιακή έφτιαξε την καμπίνα του στο ναυτικό αλλά ροζ. Μια μεγάλη εγκατάσταση, σαν το σπίτι της Barbie. Για καιρό όλα γίνονταν παράλληλα. «Το πρωί ναυτικός», του λέω, «το βράδυ καλλιτέχνης». «Κάπως έτσι», απαντά.
Μου λέει ότι δεν πίστευε σε αγίους, αλλά οι αγαπημένοι του άγιοι είναι ο Άγγελος Παπαδημητρίου και η Μαρία Παπαδημητρίου, που πίστεψαν σε εκείνον. H Μαρία επιμελήθηκε την ατομική του έκθεση στα Καλύβια, στο «Πολύτροπον», όπου έδειξε τις κατσαρίδες του. «Ούτε μία κατσαρίδα δεν είδα εδώ σήμερα», του λέω. Μου δείχνει μια σειρά από ροζ κατσαρίδες-Τσιτσιολίνες και ξετρελαίνομαι.
Ο Capten δεν θεωρεί τίποτα χαμένο χρόνο. Οι εικόνες που πήρε από το ναυτικό ήταν έμπνευση. Όλες αυτές οι εικόνες, τι είπε με τον τάδε ναύτη, τι του είπε ο ανώτερος αξιωματικός, οι στολές, τα γαλόνια, τα σύμβολα, έγιναν το υλικό της δουλειάς του. Σαν να γράφει μέσα απ’ την τέχνη την αυτοβιογραφία του. Το μάτι μου πέφτει σε κάτι αδιανόητες στολές που φτιάχνει, οι οποίες έχουν τόση λεπτομέρεια και ιστορία που είναι πραγματικά ένας κόσμος ολόκληρος.
Μου δείχνει σε μακέτα τη δική του κηδεία. «Επειδή δεν θα είμαι εκεί, την έφτιαξα για να ξέρω». Όλα τα έργα του έχουν από πίσω μυθοπλασία και τόση φαντασία που νιώθω σαν την Αλίκη που έπεσε μέσα στην τρύπα και ο Capten είναι ο κούνελος. Φεύγω συνεπαρμένη. Σκέφτομαι ότι η τέχνη, όπως και η ζωή, παίζει πάντα στα όρια. Ο Capten το γνωρίζει καλά αυτό και το χρησιμοποιεί προς όφελός του.
