NEO VIDCAST

Ένα βήμα πίσω από το λιμάνι του Πειραιά, σήμερα

Ένα βήμα πίσω από το λιμάνι του Πειραιά, σήμερα Facebook Twitter
Αρκεί να κάνει κανείς ένα και μόνο βήμα πίσω από το λιμάνι, λίγο πριν τη στροφή, για να βρεθεί στη γειτονιά του Αγίου Διονυσίου.
0

Στον Πειραιά, θα φτάσει κανείς είτε διά θαλάσσης (-επί των μεγάλων σιδερένιων πλοίων) είτε από τις πόλεις της ηπειρωτικής χώρας (-με τα επιμήκη τραίνα και τα συναφή μέσα μεταφοράς).

Εκεί όπου η πόλη και η θάλασσα θα συναντηθούν διακρίνεται το περίγραμμα του λιμανιού. Πάνω σε αυτήν την κυρτή γραμμή θα υψωθεί ένα κτιριακό μέτωπο, σαν άλλο ένα ανάχωμα από κυματοθραύστες. Γύρω από τα λιμάνια -αυτούς τους "μεταβατικούς" τόπους συνάντησης- θα συγκεντρωθούν με τη μεγαλύτερη δυνατή πυκνότητα όλες οι απαραίτητες υπηρεσίες. Ψηλά κτίρια γραφείων, μεγάλα εργοστάσια, αποθήκες εμπορευμάτων, εκτάσεις που χρήζουν της εγγύτητας με το λιμάνι για τις φορτω-εκφορτώσεις των αγαθών, αλλά και εγκαταστάσεις που θα συντηρήσουν τόσο τα πλοία όσο και την πόλη-μηχανή, ώστε να λειτουργεί σχεδόν χωρίς παύση.

Πρόκειται για μια διαφορετική πόλη ή καλύτερα για μια διαφορετική κλίμακα πόλης. Ωστόσο, το ανθρώπινο μέτρο, εκείνο το οποίο, άλλωστε, κινεί τα επιμέρους κομμάτια αυτής της μηχανής δεν μπορεί να λείπει από το πολεοδομικό ζατρίκιο.

Σήμερα, αυτή η γειτονιά μοιάζει περισσότερο με σκηνικό που θυμίζει παλιές ελληνικές ταινίες, όμως αν σταθεί κανείς για αρκετή ώρα σε αυτά τα σοκάκια ίσως μπορέσει να ακούσει τις συνομιλίες των εμπόρων με τους τεχνίτες και τους περαστικούς, όπως παλιά.

Αρκεί να κάνει κανείς ένα και μόνο βήμα πίσω από το λιμάνι, λίγο πριν τη στροφή, για να βρεθεί στη γειτονιά του Αγίου Διονυσίου. Πρόκειται για λίγους δρόμους και ένα οικοδομικό τετράγωνο στο εσωτερικό του οποίου αναπτύσσεται μια μικρή αγορά. Εκεί κατέληγε και ξεκινούσε το τραμ για το Πέραμα και τη Σαλαμίνα, ενώ λίγα μέτρα πιο πέρα βρίσκεται ο παλιός σιδηροδρομικός σταθμός του Πειραιά -ο σταθμός της ξενιτιάς προς τη Βόρεια Ευρώπη- με το πέτρινο κτίσμα που στέκει ακόμα από τα τέλη του 19ου αιώνα.

Με μια πρώτη ανάγνωση, η κλίμακα αυτής της γειτονιάς έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τη πελώρια κλίμακα των πλοίων και των εργοστασίων. Προφανώς. Ωστόσο, με μια δεύτερη ανάγνωση, μπορεί να δει κανείς πως η κλίμακα αυτής της γειτονιάς μοιάζει με εκείνες τις μικρές διάσπαρτες πέτρες στις σωστά καμωμένες ξερολιθιές των νησιών. Είναι τα "κλειδιά" που συγκρατούν το πλέγμα της πόλης όπως οι αιμασιές συγκρατούν τα εδάφη από τη διάβρωση.

Ένα βήμα πίσω από το λιμάνι του Πειραιά, σήμερα Facebook Twitter
Με μια πρώτη ανάγνωση, η κλίμακα αυτής της γειτονιάς έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τη πελώρια κλίμακα των πλοίων και των εργοστασίων.
Ένα βήμα πίσω από το λιμάνι του Πειραιά, σήμερα Facebook Twitter
Το ανθρώπινο μέτρο, εκείνο το οποίο, άλλωστε, κινεί τα επιμέρους κομμάτια αυτής της μηχανής δεν μπορεί να λείπει από το πολεοδομικό ζατρίκιο.

Σε αυτή την κλίμακα, οι ιδιοκτησίες δεν μπορεί να είναι παρά οι ελάχιστες δυνατές αναφορικά στα τετραγωνικά μέτρα. Τα ισόγεια λειτουργούν ως χώροι καταστημάτων και εργαστηρίων, ενώ όπως συνήθως συμβαίνει, στους ορόφους αναπτύσσονται οι κατοικίες και οι χώροι γραφείων των μικρών αυτών επιχειρήσεων. Μικρά εμπορικά καταστήματα πλάι σε μηχανουργεία και απαραίτητα ναυτιλιακά ανταλλακτικά και είδη αλιείας. Ό,τι είναι απαραίτητο.

Εδώ, η αρχιτεκτονική είναι λαϊκή. Η δομή και η κατασκευή είναι αντίστοιχη της χρήσης και της λειτουργίας αυτών των μικρών κτισμάτων. Το ένα ακουμπά στο άλλο δίχως κενά ή περιφράξεις, αλλά την ίδια στιγμή διαφοροποιείται με όποιο τρόπο μπορεί να εφεύρει. Έτσι, ακόμα και δύο ίδια κτίσματα (-συχνά θα τα πει κανείς δίδυμα) με ίδιους όγκους, ίδια ανοίγματα ακόμα και ίδιο τρόπο κατασκευής, θα προσπαθήσουν να διαφοροποιηθούν σε -αυτό που λέμε- στυλ (style). Το ένα θα φορέσει το νεοκλασσικισμό με περίτεχνες κιγκαλερίες και διακοσμητικές λεπτομέρειες, ενώ το άλλο θα μιμηθεί τον (τότε avant garde) μοντερνισμό με τα σύνθετα αρτιφισιέλ και τα λιτά, γεωμετρικά σχέδια των μεταλλικών στοιχείων.

Την ίδια στιγμή, λίγο πιο κάτω και πάνω από τα (σημερινά) κλειστά ρολά θα διατρέξει τη γωνιακή όψη ενός εργαστηρίου ένας φεγγίτης από φινιστρίνια πλοίων. Λίγο πιο πέρα οι ταμπλαδωτές πόρτες θα προσπαθήσουν να σηματοδοτήσουν την διαφορετικότητα των ιδιοκτησιών με έντονο χρώμα μπροστά από μωσαϊκά δάπεδα με τα αρχικά του ιδιοκτήτη.

Ένα βήμα πίσω από το λιμάνι του Πειραιά, σήμερα Facebook Twitter
Ακόμα και δύο ίδια κτίσματα (-συχνά θα τα πει κανείς δίδυμα) με ίδιους όγκους, ίδια ανοίγματα ακόμα και ίδιο τρόπο κατασκευής, θα προσπαθήσουν να διαφοροποιηθούν σε -αυτό που λέμε- στυλ (style).

Σήμερα, αυτή η γειτονιά μοιάζει περισσότερο με σκηνικό που θυμίζει παλιές ελληνικές ταινίες, όμως αν σταθεί κανείς για αρκετή ώρα σε αυτά τα σοκάκια ίσως μπορέσει να ακούσει τις συνομιλίες των εμπόρων με τους τεχνίτες και τους περαστικούς, όπως παλιά.

Ακόμη και οι μικροί εξώστες, θαρρείς πως συνομιλούν μεταξύ τους. Είναι τόσο κοντά ώστε οι γείτονες να μπορούν να πιάσουν κουβέντα και τόσο μακριά, ώστε μέσα σε αυτά τα στενά σοκάκια να περνά το φως και ο αέρας χωρίς δυσκολία.

Σε αυτήν τη μικρή κλίμακα, το όριο δημόσιου και ιδιωτικού χώρου δεν είναι ευδιάκριτο και σαφές όπως αλλού. Φτάνουν μία-δύο καρέκλες και ένα τραπέζι στο κατώφλι κάθε κτιρίου, ώστε να δημιουργείται ένα ιδιότυπο υπαίθριο καθιστικό. Με αυτόν τον τρόπο, εκτείνεται το ελάχιστο μέσα προς τα έξω και ταυτόχρονα προσκαλείται το έξω προς το εσωτερικό. Η καθημερινή ζωή βρίσκεται εκεί, σε αυτόν τον "ενδιάμεσο" χώρο.

Σε μια από τις τελευταίες επισκέψεις στον Άγιο Διονύσιο, μετανάστες που φιλοξενούνται στο λιμάνι, μαζί με τους ελάχιστους εναπομείναντες μόνιμους κατοίκους και χρήστες της περιοχής, σα να ξαναζωντάνεψαν αυτή τη μικρή εσωτερική αγορά. Είναι αλήθεια πως η ιστορία επαναλαμβάνεται, άλλωστε, το λιμάνι και οι ίδιοι αυτοί δρόμοι έχουν φιλοξενήσει σε παλιότερα χρόνια το κύμα των Μικρασιατών μετά την καταστροφή.

Στην γύρω περιοχή, αρκετά μεγάλα εργοστασιακά κελύφη έχουν επαναχρησιμοποιηθεί και βρίσκονται σε διαδικασία ανακατασκευής με καλαίσθητο τρόπο και ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες χρήσεις. Ωστόσο, δεν μπορεί παρά να αναρωτηθεί κανείς πως θα γινόταν να χωρέσει η σημερινή ζωή και οι σύγχρονες ανάγκες της ξανά σε αυτήν την μικρή και συνάμα τόσο γήινη και ανθρώπινη κλίμακα γειτονιάς, μέσα στην πόλη του Πειραιά.

Ένα βήμα πίσω από το λιμάνι του Πειραιά, σήμερα Facebook Twitter
Ακόμη και οι μικροί εξώστες, θαρρείς πως συνομιλούν μεταξύ τους. Είναι τόσο κοντά ώστε οι γείτονες να μπορούν να πιάσουν κουβέντα και τόσο μακριά, ώστε μέσα σε αυτά τα στενά σοκάκια να περνά το φως και ο αέρας χωρίς δυσκολία.
Ένα βήμα πίσω από το λιμάνι του Πειραιά, σήμερα Facebook Twitter
Φτάνουν μία-δύο καρέκλες και ένα τραπέζι στο κατώφλι κάθε κτιρίου, ώστε να δημιουργείται ένα ιδιότυπο υπαίθριο καθιστικό.
Ένα βήμα πίσω από το λιμάνι του Πειραιά, σήμερα Facebook Twitter
Μετανάστες που φιλοξενούνται στο λιμάνι, μαζί με τους ελάχιστους εναπομείναντες μόνιμους κατοίκους και χρήστες της περιοχής, σα να ξαναζωντάνεψαν αυτή τη μικρή εσωτερική αγορά.

* Η Μάγδα Σγουρίδη είναι αρχιτέκτων.

Design
0

NEO VIDCAST

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Το σύγχρονο design γίνεται πιο προσωπικό και all inclusive από ποτέ

ADM 2025: The Urban Issue / Το σύγχρονο design γίνεται πιο προσωπικό και all inclusive από ποτέ

Ιδέες που ζυμώνονταν αργά εδώ και μερικά χρόνια στον χώρο της εσωτερικής διακόσμησης ωρίμασαν και μας αποκαλύφθηκαν στις αρχές του 2025, ως οδηγός για τους χώρους στους οποίους θα κατοικήσουμε στο μέλλον.
ΣΤΕΛΛΑ ΛΙΖΑΡΔΗ
Οbjects of Common Interest: «Θέλουμε να σου κεντρίσουμε το ενδιαφέρον και να κινητοποιήσουμε ένα συναίσθημα»

ADM 2025: The Urban Issue / Κίνηση, ελευθερία, ρευστή ταυτότητα: Το design των Οbjects of Common Interest

Οι αρχιτέκτονες και σχεδιαστές Ελένη Πεταλωτή και Λεωνίδας Τραμπούκης τρέχουν ένα από τα πιο design studios της Ελλάδας. Πώς σκέφτονται και πώς σχεδιάζουν τα φημισμένα projects τους, όπως την εγκατάσταση εικαστικού φωτισμού που λατρεύουμε στην είσοδο της Πειραιώς 260;
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ανδρέας Κούρκουλας: «Η μεγάλη απειλή είναι να γίνει η πόλη ένα μεγάλο ξενοδοχείο»

ADM 2025: The Urban Issue / Ανδρέας Κούρκουλας: «Η μεγάλη απειλή είναι να γίνει η πόλη ένα μεγάλο ξενοδοχείο»

Γεννήθηκε στο Χαλάνδρι, ζει στον Λυκαβηττό. Από την απόρριψη του κατεστημένου και την πίστη στη χωρική εμπειρία έως τις προκλήσεις της Αθήνας και το μέλλον των νέων δημιουργών, ο διακεκριμένος αρχιτέκτονας μιλά με πάθος για την ουσία, τις ευκαιρίες και τις πληγές της σύγχρονης πόλης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
O Φασιανός στο Svenskt Tenn: Πώς βρέθηκε ο Έλληνας ζωγράφος στο πιο exclusive Σκανδιναβικό brand;

Design / Πώς βρέθηκε ο Φασιανός στο πιο exclusive Σκανδιναβικό brand;

Μια αναπάντεχη πρόταση κατέληξε σε μια έκθεση στο Svenskt Tenn, τον «βασιλιά» του Σκανδιναβικού design, που τιμά τον σπουδαίο Έλληνα καλλιτέχνη. Εκεί, κάτω από την ίδια στέγη, τα έργα του συνομιλούν με αυτά του Γιόζεφ Φρανκ, υμνώντας τη χαρά της ζωής.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Concrete Aesthetic: Γιατί βλέπουμε τόσο γκρι στην Αθήνα;

ADM 2025: The Urban Issue / Concrete Aesthetic: Γιατί βλέπουμε τόσο γκρι στην Αθήνα;

Το εμφανές σκυρόδεμα και οι γκρι τόνοι επανέρχονται στον αθηναϊκό αστικό ιστό, μεταφέροντας μαζί τους ένα φορτίο αισθητικής ιστορίας, κοινωνικών μετατοπίσεων και ψηφιακής επιρροής. Από τον μπρουταλισμό στην εποχή των hashtags, πότε η χρήση του γκρι είναι ζήτημα λειτουργίας, πότε συνήθειας και πότε συνειδητής εικόνας για το τι σημαίνει σύγχρονο;
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΔΑΝΑΗ ΜΑΚΡΗ
Μια «πράσινη» Αθήνα ως ερώτηση. Ας δούμε το κενό αλλιώς.

ADM 2025: The Urban Issue / Μια «πράσινη» Αθήνα ως ερώτηση. Ας δούμε το κενό αλλιώς.

Μπορούμε να δούμε την Αθήνα ως ένα δίκτυο με «πάρκα», συνεπή όμως απέναντι στη φύση και στην ουσία της πόλης; Πολύ περισσότερο από ένα βιβλίο, το «Για το “αττικό τοπίο” σήμερα» του Δημήτρη Φιλιππίδη είναι μια πηγή έμπνευσης που μας δίνει μια άλλη οπτική για την πόλη και το πράσινό της.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΔΑΝΑΗ ΜΑΚΡΗ
Συνθετική ακρίβεια και χωρική ενσωμάτωση στο αστικό τοπίο

ADM 2025: The Urban Issue / Συνθετική ακρίβεια και χωρική ενσωμάτωση στο αστικό τοπίο

Με σεβασμό στον χαρακτήρα του κάθε τόπου και μακριά από την τυποποίηση, το γραφείο gnb architects προτείνει συνθέσεις που ισορροπούν ανάμεσα στη μορφολογική καθαρότητα, τη λειτουργική πληρότητα και την κατασκευαστική ακρίβεια. Η διαρκής αναζήτηση για μια νέα, αυθεντική αφήγηση καθιστά το έργο τους σύγχρονο και βαθιά συνδεδεμένο με τον άνθρωπο και το περιβάλλον.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΜΑΔΑ ΤΟΥ ARCHISEARCH.GR