Ο David Lynch είναι ιδέα

Ο David Lynch είναι ιδέα Facebook Twitter
H καταβύθιση στο lynchian σύμπαν προϋποθέτει άνετα τη μαύρη κωμωδία
1

Προσπάθησα. Τον είχα ρωτήσει αρκετές φορές, τότε που μας έδιναν πρόσβαση σε σκηνοθέτες της προκοπής. Και, όπως και στην περίπτωση των βλοσυρών καλαμπουρτζήδων αδελφών Κοέν, δεν θυμάμαι τίποτε απ' όσα συζητήσαμε. «Εσείς τι νομίζετε» ρωτούσε πάντα, αντί να απαντήσει, με εκείνη την ακαταμάχητη ευγένειά του που αγγίζει την αφέλεια ‒ ο Ντέιβιντ Φόστερ Γουάλας δεν ήταν σίγουρος αν επρόκειτο για ιδιοφυΐα ή ηλίθιο και, όταν τον συνάντησε, τον βάφτισε «Τζέιμς Στιούαρτ που έχει πάρει LSD».

Κατ' άλλους «ο Τζίμι Στιούαρτ από τον πλανήτη Άρη», ο Ντέιβιντ Λιντς απέφευγε συστηματικά να διευκρινίζει τις δυσερμήνευτες ταινίες του, το παράλογο και το αλλόκοτο, το όνειρο και την παράλληλη πραγματικότητα, τους νάνους και τα κουνέλια, με λίγα λόγια τα μυρμήγκια κάτω από γκαζόν, και δεν έχει παρεκκλίνει από την τακτική που δεν είναι στρατηγική, στυλ ή σνομπισμός αλλά μια πάγια πεποίθηση πως, όταν ένα έργο ακουμπά ταυτόχρονα στην αφήγηση και στην αφαίρεση, επαφίεται στο γούστο, στις προσλαμβάνουσες και στην αισθητική του αποδέκτη. Και έχει δίκιο.

«Αγαπώ τα χρήματα, όπως και οι άνθρωποι του Χόλιγουντ, απλώς δεν γυρίζω ταινίες για τα λεφτά» είχε πει.

Έχει εμφανιστεί σε μυριάδες τηλεοπτικά talk shows, έχει δώσει ουκ ολίγες συνεντεύξεις και πάντα μιλάει με υπεκφυγές ή προσεγγίσεις, χρησιμοποιεί θαυμαστικές εκφράσεις που δεν αναλύουν τίποτε το ουσιαστικό ή απλώς στριμώχνεται, χαμογελά και μέσα σε δυο-τρεις λέξεις στριμώχνει με τον τρόπο του τον δημοσιογράφο, πολλές φορές βάζοντας εκείνον να υπερθεματίσει, συχνά αυθαίρετα, στα νοήματα. «Πρόσκοπος, από τη Μισούλα της Μοντάνα» γράφει στο σπαρτιάτικο βιογραφικό του και τα υπόλοιπα, που είναι πολλά, τα συμπληρώνει στις ταινίες του.

Αλλά και στις επιμέρους οπτικοακουστικές και χειροποίητες εκφράσεις του: από τα τρομακτικά μικρού μήκους, τα ατμοσφαιρικά διαφημιστικά του, τον σχεδιασμό επίπλων, τα ζωγραφικά του έργα, που δεν σταμάτησε να παράγει, μετά την πρώτη, κρίσιμη φορά που ξαφνικά είδε έναν πίνακά του να κινείται και αποφάσισε να το γυρίσει στο σινεμά, έως τον καφέ που λάνσαρε και το δελτίο καιρού που εκφωνούσε σε μια φάση, εκδηλώνοντας, ανάγλυφα και λιτά, σαν ηθοποιός του βωβού, το ιδιαίτερο χιούμορ του. Διότι σε μια πολλαπλή ανάγνωση, η καταβύθιση στο lynchian σύμπαν (ελάχιστοι έχουν δει το επώνυμο τους ως μοντέλο αναφοράς) προϋποθέτει άνετα τη μαύρη κωμωδία, για τα μάτια που παρατηρούν και δεν βλέπουν απλώς. Και, για να μην το ξεχάσουμε, οι σκηνές σεξ ήταν πάντα γεγονός στις ταινίες του, όχι μια ακόμη ερωτική παρένθεση.

Ο David Lynch είναι ιδέα Facebook Twitter
Στα γυρίσματα του Eraserhead με τον πρωταγωνιστή Jack Nance, 1977.


Ποτέ δεν «το είχε» με τα λόγια. Απέφευγε τους μακροσκελείς διαλόγους, ενδεχομένως επειδή από μικρό παιδί αδυνατούσε να γκρουπάρει παραπάνω από μία χούφτα λέξεις. Το ξεκίνημά του ήταν επεισοδιακό. Προσπαθούσε επί πέντε χρόνια να μαζέψει χρήματα και πιστούς για να υλοποιήσει το Eraserhead και όταν το κατάφερε, με την πολύτιμη βοήθεια του παιδικού του φίλου και σπουδαίου σκηνογράφου Τζακ Φισκ, το γύρισε σχεδόν σε μία μέρα. Το κορυφαίο πειραματικό παζλ του 1977 παραμένει το αγαπημένο του φιλμ ‒ και του Κιούμπρικ, όπως του είχε εκμυστηρευτεί, κάτι που φάνηκε στη μεταγενέστερη Λάμψη. Ο ίδιος ο Λιντς το αποκαλεί πνευματικό φιλμ. Όταν του ζήτησαν να το σχολιάσει, η απάντησή του ήταν ένα ξερό «όχι». Του παίρνεις εξήγηση με το τσιγκέλι. Για το τι συμβολίζουν τα κουνέλια, μετά από παύση, βλέμμα λοξά προς τον ουρανό και τα δάχτυλά του να κάνουν μια περίεργη κίνηση, σαν να μετρά λεφτά στον αέρα, είπε «την αθωότητα».

Τον είχα δει ως και στον Τζέι Λένο να περιγράφει μια φάση κατά την οποία κόπιασε να μεταφέρει ένα ψυγείο από την αποθήκη στο σπίτι, χρησιμοποιώντας και ένα ποδήλατο, και ο εμβρόντητος Αμερικανός παρουσιαστής ολοκλήρωσε το πεντάλεπτο λέγοντας: «Ντέιβιντ, θα ήταν μεγάλη μας χαρά να μας επισκεφθείς σύντομα». Και δεν το έλεγε ειρωνικά. Παρά τη γνήσια απροθυμία του να αφήσει ήσυχους του κινηματογραφικούς του σουρεαλισμούς, η ευφορία των δημοσιογράφων όταν συναντούν έναν τόσο ανεπιτήδευτο δημιουργό, σε τέλεια αντίθεση με το περιεχόμενο του έργου του, παραμένει τόσο στέρεη, που δεν πειράζει κι αν το αποτέλεσμα των συνεντεύξεων αγγίζει το κενό ή ένα παρασουρεαλιστικό μικρό show, αν το δούμε αλλιώς.

Έπειτα, είναι και η μοναδική εμφάνισή του. Με το τσουλούφι πάντα να πετάει, το τσιγάρο να κρέμεται μονίμως από το στόμα και το τελευταίο κουμπί στο πουκάμισο αιωνίως κλειστό, αυτός ο θεριακλής ροκαμπιλάς είναι μια σφίγγα που στάζει γλύκα.

Ο David Lynch είναι ιδέα Facebook Twitter
Στα γυρίσματα του Inland Empire, 2006.


Μετά από αριστουργήματα όπως το Μπλε Βελούδο, η Ατίθαση Καρδιά, ο Άνθρωπος Ελέφαντας (που χρωστά στις μεταμεσονύχτιες προβολές του Eraserhead και τη διορατικότητα του Μελ Μπρουκς), το Twin Peaks και, φυσικά, το Mulholland Drive, που εγώ δεν το ξεχωρίζω από τον σύντροφό του, το Inland Empire, όσο και αν άρεσε μόνο σε 12 γενναίες ψυχές, ο πρόσκοπος θα παραλάβει ένα τιμητικό Όσκαρ μόλις φέτος, στην ειδική τελετή του ερχόμενου Οκτωβρίου.

Δεν θα ξεχάσω τη σκηνή όπου ο νικητής Ρον Χάουαρντ έλαμπε από ευτυχία, χαϊδεύοντας το Όσκαρ Σκηνοθεσίας για το Ένας υπέροχος ανθρωπος και, με το που σφύριξε λήξη η απονομή, ο Λιντς αντάλλαξε χειραψία με τον Ρόμπερτ Άλτμαν, σαν δύο ηττημένοι γίγαντες σε ξένο γήπεδο.

Και παρ' ότι το Χόλιγουντ δεν τον αγάπησε πραγματικά, ο Λιντς δεν τα έβαλε μαζί του. «Αγαπώ τα χρήματα, όπως και οι άνθρωποι του Χόλιγουντ, απλώς δεν γυρίζω ταινίες για τα λεφτά» είχε πει για να βάλει τα πράγματα στη θέση τους. Το αντίθετο, διατείνεται πως ποτέ δεν αντιμετώπισε πρόβλημα χρηματοδότησης, αλλά ο μεγαλύτερός του κόπος ήταν να κατεβάσεις ιδέες, να ξημερώσει για εκείνον η λαμπρή ημέρα που θα ερωτευόταν μία από τις δημιουργικές του σκέψεις, ώστε να την πάει παρακάτω.


«Οι ιδέες υπαγορεύουν τα πάντα. Αν δεν τους είσαι πιστός, είσαι νεκρός».

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO

Οθόνες
1

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Κατερίνα Γιουλάκη (1938-2025): «Η θεία όλων μας»

Απώλειες / Κατερίνα Γιουλάκη (1938-2025): «Η θεία όλων μας»

Η αγαπημένη ηθοποιός, που έφυγε πλήρης ημερών πριν από λίγες ημέρες, υπήρξε η επιτομή της Ελληνίδας θείας, τόσο στην τηλεόραση όσο και στον κινηματογράφο. Ο ανιψιός της, Φώτης Σεργουλόπουλος, θυμάται στιγμές μαζί της.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Γιατί να δει κανείς το «Φοινικικό σχέδιο» αν δεν είναι φαν του Γουές Άντερσον;

The Review / Γιατί να δει κανείς το «Φοινικικό σχέδιο» αν δεν είναι φαν του Γουές Άντερσον;

O Χρήστος Παρίδης συζητά με τη Βένα Γεωργακοπούλου για την τελευταία ταινία του Τεξανού δημιουργού. Πρόκειται, τελικά, για μια αντικαπιταλιστική αλληγορία της εποχής μας;
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Army of Lovers», όπως «Στρατός Εραστών»

Οθόνες / «Army of Lovers»: Μια ταινία για τα ζευγάρια εραστών του Ιερού Λόχου

Ο σκηνοθέτης Λευτέρης Χαρίτος εξηγεί πώς αποφάσισε να θίξει ένα θέμα που για αιώνες θεωρείται ταμπού: τις ερωτικές σχέσεις μεταξύ αντρών στην Αρχαία Ελλάδα, ακόμη και στο πεδίο της μάχης.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Tsoula Festival

Μουσική / Tsoula Festival: Το πιο φρέσκο νησιώτικο φεστιβάλ στήνεται στην Αστυπάλαια

Με όνομα εμπνευσμένο από το παραδοσιακό φυλαχτό του νησιού, το φεστιβάλ που οραματίστηκαν τρεις δημοσιογράφοι στρέφει τα βλέμματα στην «πεταλούδα του Αιγαίου» – και έχουμε αποκλειστικά το πλήρες πρόγραμμά του.
ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ
Τζόυς Ευείδη

Οι Αθηναίοι / Τζόυς Ευείδη: «Φαίνομαι πολύ κουλ; Μπα, ρόλος είναι»

Αν της είχαν κάνει στο θέατρο όσες επαγγελματικές προτάσεις είχε ως σερβιτόρα, θα ήταν η Βουγιουκλάκη – όπως λέει. Κι αν και συχνά αυτολογοκρίνεται, δεν κρύβεται πίσω από τις λέξεις. Είναι μια αγαπητή κωμική ηθοποιός, που κάποτε ήθελε να παίξει δραματικούς ρόλους. Και είναι η Αθηναία της εβδομάδας.
ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ
Sonny boy: Ο Αλ Πατσίνο με τα δικά του λόγια

Pulp Fiction / Sonny boy: Ο Αλ Πατσίνο με τα δικά του λόγια

Mε αφορμή την βιογραφία του που μόλις κυκλοφόρησε στα Ελληνικά, ανατρέχουμε στη ζωή και την καριέρα του κορυφαίου σταρ, που προσπάθησε πολύ να αποφύγει τη διασημότητα, αλλά, ευτυχώς για εμάς, απέτυχε.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Είναι «καταραμένη» η κινηματογραφική βιογραφία του Μάικλ Τζάκσον;

Οθόνες / Είναι «καταραμένη» η κινηματογραφική βιογραφία του Μάικλ Τζάκσον;

Νέα αναβολή πήρε η ταινία «Michael» ενώ η παραγωγή ανακοίνωσε την έναρξη επιπλέον γυρισμάτων, τα οποία ενδεχομένως θα επιχειρήσουν να ασχοληθούν με τις βαριές κατηγορίες εις βάρος του αείμνηστου «Βασιλιά της ποπ».
THE LIFO TEAM
Τι είναι το IMAX που, μετά τη Θεσσαλονίκη, έρχεται και στην Αθήνα

Οθόνες / Τι είναι το IMAX που, μετά τη Θεσσαλονίκη, έρχεται και στην Αθήνα

Η ανακοίνωση των Village Cinemas γεμίζει χαρά τους Αθηναίους σινεφίλ που πρόκειται να αποκτήσουν τη δική τους αίθουσα IMAX. Τι είναι, όμως, η τεχνολογία IMAX και γιατί μέχρι πρότινος είχε μόνο η Θεσσαλονίκη πιστοποιημένη αίθουσα;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Ερωτικές ιστορίες κάτω από τα αστέρια στο Cine Paris

Οθόνες / Ερωτικές ιστορίες κάτω από τα αστέρια στο Cine Paris

Ένα υπέροχο κινηματογραφικό αφιέρωμα στο στέκι της Πλάκας, με παλιές δόξες, όπως το «Brief Encounter» και το «Roman Holiday» αλλά και πιο σύγχρονες, όπως το κομψοτέχνημα «In the Mood for Love» και το σπαραχτικό «Cold War».
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Βασίλη και Δάφνη, πώς γυρίσατε την πιο αφοπλιστική ερωτική σκηνή του ελληνικού σινεμά;

Lifo Videos / Βασίλη και Δάφνη, πώς γυρίσατε την πιο αφοπλιστική ερωτική σκηνή του ελληνικού σινεμά;

Ο βραβευμένος σκηνοθέτης και σεναριογράφος Βασίλης Κεκάτος, μαζί με την πρωταγωνίστριά του, Δάφνη Πατακιά, μιλούν για όσα έζησαν στα γυρίσματα της ταινίας «Οι άγριες μέρες μας» – μιας ιστορίας με χαρακτήρες που είναι «γλυκά τσογλανάκια».
ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ
«Made in Vain»: Γιατί ένας άνθρωπος θέλει να γίνει bodybuilder;

Οθόνες / «Made in Vain»: Γιατί ένας άνθρωπος θέλει να γίνει bodybuilder;

Ένα αποκαλυπτικό ελληνικό ντοκιμαντέρ που αποτυπώνει την ωμή αλήθεια για το άθλημα του bodybuilding –έναν κόσμο όπου δοκιμάζονται τα όρια σώματος και πνεύματος– έρχεται στις αίθουσες την Πέμπτη 29 Μαΐου.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ

σχόλια

1 σχόλια
Στην κριτική και στην κατανόηση ενός έργου τέχνης δεν παίζει κανένα ρόλο το γούστο,δεν μιλάμε για φαγητό.Ο Λιντς κατανοεί αυτό που έλεγε ο Αντόρνο στην Αισθητική του Θεωρία.Ο αινιγματικός χαρακτήρας της τέχνης είναι η μεγαλύτερη γοητεία της.To Inland Empire,το Twin Peaks και το Eraserhead είναι οι καλύτερες δουλειές του Λιντς και μορφολογικά και σε πνευματικό περιεχόμενο.Το Mulholland Dr. έχει αρκετά κομμάτια που γίνεται βαρετό και λιγότερο ενδιαφέρον μορφολογικά ειδικά μέχρι το μέσον της ταινίας.