Κάποτε υπήρχε ένας φραγκικός πύργος στην Ακρόπολη, ως αποθήκη αλατιού αλλά και ως φυλακή

Κάποτε υπήρχε ένας φραγκικός πύργος στην Ακρόπολη, ως αποθήκη αλατιού αλλά και ως φυλακή Facebook Twitter
Η Ακρόπολη το 1872, με τον πύργο σε εμφανή θέση.
1

Ο Φραγκικός Πύργος ήταν κτίσμα στην Ακρόπολη της Αθήνας. Βρίσκονταν χτισμένος επάνω στον στυλοβάτη της νότιας πτέρυγας των Προπυλαίων, απέναντι από τον ναό της Αθηνάς Νίκης. Από τον πύργο αυτό ήταν δυνατό να κατοπτεύονται η θάλασσα και οι δρόμοι της Αθήνας. Έμεινε για αιώνες εκεί, αντικαθιστώντας οπτικά το προϋπάρχον άγαλμα της Αθηνάς και κατεδαφίστηκε το 1874.

Ο πύργος ήταν ένα τετράγωνο, καθ' όλο το ύψος ισοπαχές κτίσμα, έχοντας μόνο μια είσοδο από δυτικά, και μια εσωτερική ξύλινη σκάλα. Είχε ύψος είκοσι έξι μέτρα και πάχος σχεδόν οκτώ μέτρα και η κορυφή του, η οποία ήταν προσβάσιμη μέσω ξύλινης σκάλας, είχε μια επιβλητική θέα προς το λεκανοπέδιο Αττικής και τα τριγύρω βουνά. Η βόρεια πλευρά του πύργου διέθετε έναν μικρό πυργίσκο, ο οποίος εξείχε από τον τοίχο, στην κορυφή του οποίου «μπορούσε να ανάψει φωτιά η οποία ήταν ορατή από την Ακροκόρινθο» στην Πελοπόννησο.

Παλιές γκραβούρες και φωτογραφίες δείχνουν επίσης πως ο πύργος ήταν οδοντωτός. Αρχιτεκτονικά ήταν ακριβώς όμοιος με τους φραγκικούς πύργους της Βενετίας. Ήταν οικοδομημένος από πώρινους λίθους και μερικά πεντελικά μάρμαρα. Κατά την οικοδόμησή του, ο μεν ναός της Νίκης δεν είχε πειραχτεί, αλλά είχε καταστραφεί ή εγκτιστεί μέρος της πτέρυγας των Προπυλαίων και έγινε χρήση μαρμάρων της.

Ο πύργος κατεδαφίστηκε το 1874, ως μέρος της προσπάθειας καθαρίσματος της Ακρόπολης από μετα-κλασικά κτίρια, ένα έργο που καθοδηγήθηκε και χρηματοδοτήθηκε από τον Ερρίκο Σλήμαν.

Ο πύργος βρισκόταν στη δυτική άκρη της Ακρόπολης, δίπλα από τα Προπύλαια, αλλά κατά πάσα πιθανότητα δεν υπήρχε άμεση σύνδεση μεταξύ τους, αφού σχέδια και φωτογραφίες του 19ου αιώνα δείχνουν την είσοδο πάνω από το έδαφος, στη δυτική πλευρά του πύργου, στον δεύτερο όροφο, 6 μέτρα πάνω από το επιστήλιο των Προπυλαίων. Λογοτεχνικές πηγές αναφέρουν το γεγονός πως η πύλη ήταν προσβάσιμη μέσω μιας εξωτερικής ξύλινης σκάλας. Από την άλλη πλευρά, αρκετές φωτογραφίες απεικονίζουν μια είσοδο στη δυτική πλευρά στο επίπεδο του εδάφους, κάτι που σημαίνει πως ενδεχομένως το χαμηλό τμήμα του πύργου ήταν ξεχωριστό από το ανώτερο και χρησιμοποιούνταν ως φυλακή ή αποθήκη.

Κάποτε υπήρχε ένας φραγκικός πύργος στην Ακρόπολη, ως αποθήκη αλατιού αλλά και ως φυλακή Facebook Twitter
Φωτο: W. J. Stillman

Η κατασκευή του πύργου αποδίδεται στην οικογένεια Ατσαγιόλι (Accaioli), οι οποίοι κυβέρνησαν το Δουκάτο των Αθηνών από το 1388 έως τη πτώση του από την Οθωμανική Αυτοκρατορία το 1458, μιας και ήταν αυτοί που μετέτρεψαν τα Προπύλαια σε παλάτι. Όμως, σύμφωνα με το μελετητή του μεσαίωνα Πίτερ Λοκ, ο πύργος «ενδέχεται να αποδίδεται εξίσου» στην πρώτη δυναστεία Φράγκων δουκών στην Αθήνα, τους Ντε Λα Ρος, οι οποίοι είχαν επίσης κατοικία στο χώρο, για την οποία δε γνωρίζουμε λεπτομέρειες.

Ο πύργος ίσως αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τον «μεγάλο πύργο» ("grete tour") του παλατιού του Δουκάτου των Αθηνών, όπου ο Παλαμών φυλακίστηκε στο έργο Η ιστορία του Ιππότη (The Knight's Tale) του Τζόφρι Σώσερ. Επί Τουρκοκρατίας ο πύργος –που ήταν γνωστός ως Γουλάς ή Κουλάς (από τη τουρκική λέξη "kule" που σημαίνει «πύργος»)– χρησιμοποιούνταν ως αποθήκη αλατιού και φυλακή.

Όταν ξέσπασε η Ελληνική Επανάσταση, δώδεκα διακεκριμένοι Αθηναίοι φυλακίστηκαν από τις Οθωμανικές αρχές ως όμηροι, από τους οποίους οι εννέα εκτελέστηκαν (κατά τη πολιορκία της Ακρόπολης το 1821-22 από τους Έλληνες επαναστάτες) και τρεις κατάφεραν να διαφύγουν. Το 1825, ο στρατηγός Οδυσσέας Ανδρούτσος φυλακίστηκε στον πύργο από πολιτικούς του αντιπάλους, βασανίστηκε και εν τέλει σκοτώθηκε.

Ο πύργος κατεδαφίστηκε το 1874, ως μέρος της προσπάθειας καθαρίσματος της Ακρόπολης από μετα-κλασικά κτίρια, ένα έργο που καθοδηγήθηκε και χρηματοδοτήθηκε από τον Ερρίκο Σλήμαν. Η καταστροφή ενός τόσο «αναπόσπαστου τμήματος του αθηναϊκού ορίζοντα» (Θεόφιλος Γκωτιέ) προκάλεσε έντονη κριτική τη περίοδο εκείνη, ενώ ο διαπρεπής ιστορικός της Φραγκικής Ελλάδας Γουίλλιαμ Μίλλερ αργότερα αποκάλεσε τη πράξη αυτή ως «πράξη βανδαλισμού ανάξια κάθε λαού που είναι διαποτισμένος από τη συνέχεια της ιστορίας».

Κάποτε υπήρχε ένας φραγκικός πύργος στην Ακρόπολη, ως αποθήκη αλατιού αλλά και ως φυλακή Facebook Twitter
Φωτο: W. J. Stillman
Κάποτε υπήρχε ένας φραγκικός πύργος στην Ακρόπολη, ως αποθήκη αλατιού αλλά και ως φυλακή Facebook Twitter
Φωτο: W. J. Stillman
Κάποτε υπήρχε ένας φραγκικός πύργος στην Ακρόπολη, ως αποθήκη αλατιού αλλά και ως φυλακή Facebook Twitter
Φωτο: W. J. Stillman
Κάποτε υπήρχε ένας φραγκικός πύργος στην Ακρόπολη, ως αποθήκη αλατιού αλλά και ως φυλακή Facebook Twitter
Είχε ύψος είκοσι έξι μέτρα και πάχος σχεδόν οκτώ μέτρα και η κορυφή του, η οποία ήταν προσβάσιμη μέσω ξύλινης σκάλας, είχε μια επιβλητική θέα προς το λεκανοπέδιο Αττικής και τα τριγύρω βουνά.
Αρχαιολογία & Ιστορία
1

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Έλλη Σκοπετέα: Tο ανατρεπτικό έργο μιας ιστορικού που έφυγε νωρίς

Βιβλίο / Έλλη Σκοπετέα: Tο ανατρεπτικό έργο μιας ιστορικού που έφυγε νωρίς

Δεν υπάρχει μελέτη για τον ελληνικό εθνικισμό που να μην έχει αναφορές στο έργο της. Η επανακυκλοφορία του βιβλίου της «Το “Πρότυπο Βασίλειο” και η Μεγάλη Ιδέα» από τις εκδόσεις Νήσος συνιστά αναμφίβολα εκδοτικό γεγονός.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ποιον θεωρούσαν «άσχημο» στην αρχαία Αθήνα;

Ιστορία μιας πόλης / Υπήρχαν και «άσχημα» αγαλματίδια στην αρχαία Αθήνα

Μικρά αγαλματίδια ή γλυπτά λατρευτικού ή θρησκευτικού συνήθως χαρακτήρα, που απεικονίζουν ανθρώπινες ή ζωικές μορφές: τα ειδώλια. Είναι όλα oμοιόμορφα ή υπάρχουν και ενδιαφέρουσες, συχνά αναπάντεχες, διαφοροποιήσεις; H Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με την Αναστασία Μεϊντάνη.
THE LIFO TEAM
Η ιστορία του κούρου Αριστοδίκου που στάθηκε ορόσημο της ελληνικής τέχνης

Αρχαιολογία / Κούρος Αριστόδικος: Ένα άγαλμα ορόσημο στην αρχαία ελληνική Τέχνη

Το άγαλμα, λίγο μεγαλύτερο του φυσικού μεγέθους, έχει ύψος 1,95 μ., είναι σμιλεμένο σε παριανό μάρμαρο, χρονολογείται από τους μελετητές γύρω στα 510-500 π.Χ., αποτελεί το τελευταίο δείγμα της μεγάλης σειράς των αττικών κούρων και αποκαλύπτει ποιες ήταν οι ταφικές συνήθειες στην Αθήνα εκείνης της εποχής.
THE LIFO TEAM
Ποιοι ήταν οι μαυραγορίτες της Κατοχής και πώς λειτουργούσαν;

Ιστορία μιας πόλης / Ποιοι ήταν οι μαυραγορίτες της Κατοχής;

Πώς ήταν η καθημερινότητα στην Αθήνα της γερμανικής Κατοχής; Ποιες στρατηγικές ανέπτυξαν οι Αθηναίοι για να επιβιώσουν; Πώς και πού έβρισκαν τρόφιμα; Πώς επηρέασε η παρουσία των κατακτητών τις μετακινήσεις των κατοίκων της πόλης; H Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τον Μενέλαο Χαραλαμπίδη για την καθημερινή ζωή στην κατοχική Αθήνα.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Τι έτρεχε με τους λαγούς στην αρχαία Αθήνα;

Ιστορία μιας πόλης / Τι έτρεχε με τους λαγούς στην αρχαία Αθήνα;

Στην αρχαία Αθήνα, ο λαγός δεν ήταν μόνο θήραμα, αλλά και σύμβολο ερωτικής επιθυμίας και γονιμότητας, ενώ χρησιμοποιούνταν επίσης ως προσφορά στους θεούς. Ο Ξενοφών έγραψε για το κυνήγι του, ενώ εμφανίζεται συχνά στην τέχνη - στα αγγεία, στις παραστάσεις συμποσίων, ακόμη και σε ταφικά μνημεία. Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με την Κάτια Μαργαρίτη ρίχνοντας φως στο παρελθόν ενός ζώου που είχε πολύ μεγαλύτερη σημασία απ’ ό,τι ίσως φανταζόμαστε.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Μιμάρ Σινάν: Ο αρχιτέκτονας που έχτισε τα πιο σημαντικά κτίρια της οθωμανικής αυτοκρατορίας

Γεννήθηκε σαν σήμερα  / Μιμάρ Σινάν: Ο αρχιτέκτονας που έχτισε τα πιο σημαντικά κτίρια της οθωμανικής αυτοκρατορίας

Στις 15 Απριλίου 1489 γεννήθηκε ο αρχιτέκτονας που έφτιαξε από τριακόσια τριάντα έργα. Ανάμεσα σε αυτά, το Τέμενος του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς (1550 -1557) και το Κουρσούμ Τζαμί ή Τζαμί του Οσμάν Σαχ στα Τρίκαλα, το μοναδικό του έργο που σώζεται στην Ελλάδα.
ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
«Η ερωμένη της»: Το πιο τολμηρό αθηναϊκό ρομάντζο του Μεσοπολέμου

Ιστορία μιας πόλης / «Η ερωμένη της»: Το πιο τολμηρό αθηναϊκό ρομάντζο του Μεσοπολέμου

Πόσο μπορεί να συμβάλει ένα βιβλίο στη σεξουαλική χειραφέτηση των Ελληνίδων; Η Αγιάτη Μπενάρδου μιλά με την Παναγιώτα Βογιατζή για την Ντόρα Ρωζέττη και τη γυναικεία ομοφυλοφιλία στην Αθήνα των αρχών του 20ού αώνα.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Close up: Η ψηφιακά αποκατεστημένη τοιχογραφία στον τάφο του Φιλίππου στις Αιγές

Αρχαιολογία & Ιστορία / Close up: Η ψηφιακά αποκατεστημένη τοιχογραφία στον τάφο του Φιλίππου στις Αιγές

Το σημαντικότερο σωζόμενο έργο της κλασικής ξαναζωντανεύει 23 αιώνες μετά με τη βοήθεια της αρχαιομετρίας, της τεχνητή νοημοσύνη και της καλλιτεχνικής δημιουργίας σε μια καινοτόμο μελέτη αποκατάστασή του που ανοίγει νέους ορίζοντες στην αναβίωση της αρχαίας τέχνης.
THE LIFO TEAM
Πώς η τεχνολογία αποκαθιστά το σημαντικότερο έργο της κλασικής ζωγραφικής 23 αιώνες μετά;

Αρχαιολογία & Ιστορία / Πώς η τεχνολογία αποκαθιστά το σημαντικότερο έργο της κλασικής ζωγραφικής 23 αιώνες μετά;

Η αρχαιομετρία, η τεχνητή νοημοσύνη και η καλλιτεχνική δημιουργία συνεργάστηκαν σε μια καινοτόμο μελέτη αποκατάστασης της τοιχογραφίας με το κυνήγι από τον τάφο του Φιλίππου στις Αιγές, ανοίγοντας νέους ορίζοντες στην αναβίωση της αρχαίας τέχνης.
M. HULOT
Δωσίλογοι: Ποιοι και γιατί συνεργάστηκαν με τους κατακτητές;

Ιστορία μιας πόλης / Δωσίλογοι: Ποιοι και γιατί συνεργάστηκαν με τους κατακτητές;

Πώς επιχειρήθηκε η αναθεώρηση της εικόνας των δωσιλόγων τις δεκαετίες που ακολούθησαν μετά την Κατοχή και τα Δεκεμβριανά, και ποια ήταν η επίδραση αυτής της αναθεώρησης στη δημόσια ιστορική μνήμη; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Μενέλαο Χαραλαμπίδη για ένα θέμα ταμπού που ακόμα απασχολεί τους ιστορικούς αλλά και την κοινωνία.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Από τι πέθαναν δεκάδες χιλιάδες Αθηναίοι το 430 π.Χ.;

Ιστορία μιας πόλης / Από τι πέθαναν δεκάδες χιλιάδες Αθηναίοι το 430 π.Χ.;

Ο Θουκυδίδης ισχυρίζεται ότι ήταν μια ασθένεια εισαγόμενη, η οποία ξεκίνησε από την Αιθιοπία και προτού φθάσει στην Αθήνα, εξαπλώθηκε στην Αίγυπτο και την Περσική αυτοκρατορία. H Αγιάτη Μπενάρδου μιλά με τον Στέφανο Παρασκευαΐδη για τον λοιμό των Αθηνών με την πρωτοφανή θνησιμότητα, καθώς υπολογίζεται ότι χάθηκε το 1/3 του πληθυσμού της πόλης.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Επίσκεψη στον αρχέγονο κόσμο της Σαμοθράκης με σύμμαχο την τεχνολογία

Αρχαιολογία & Ιστορία / Σαμοθράκη: Βλέπουμε την ιστορία του νησιού ξανά με σύμμαχο την τεχνολογία

Η Σαμοθράκη του Νίκης, του Ομήρου, των Καβείρων, των φιλοσόφων, των χαρτογράφων της Αναγέννησης, των αρχαιολόγων, των αρχιτεκτόνων και των φωτογράφων του 20ού αιώνα αλλά και των σύγχρονων μοντελιστών σε μια εμπεριστατωμένη έκθεση της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
ΑΣΚΤ: Η σχολή που «γέννησε» τους μεγαλύτερους Έλληνες καλλιτέχνες

Ιστορία μιας πόλης / ΑΣΚΤ: Εδώ γεννήθηκαν οι μεγαλύτεροι Έλληνες καλλιτέχνες

H Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών υπήρξε θεμέλιος λίθος για την ελληνική τέχνη, με σημαντικούς δασκάλους όπως ο Παρθένης και ο Μόραλης να συμβάλλουν στην ανάπτυξή της. Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με την ιστορικό τέχνης Χριστίνα Δημακοπούλου για την καθοριστική τους επιρροή.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ

σχόλια

1 σχόλια
Ένα από τα μικρά ιστορικά ανάλεκτα είναι ότι το ισπανικό στέμμα έχει το τυπικό δικαίωμα χρήσης του τίτλου "Βασιλιάς της Αθήνας" από την εποχή που οι Καταλανοί είχαν καταλάβει την αττική μας πόλη.Ενώ ο Καμπούρογλους διασώζει ένα ποιηματάκι της παροιμιώδους "καθαριότητας" των κατά καιρούς κατακτητών της Αθήνας, προεξαρχόντων των Καταλανών:Φράγκο, Βαράγγο, Πίτσι, Καταλάγκονίβεσαι, χτενίζεσαιμε σκατά αλείβεσαι