Cher Christian Caujolle
'Αλλα ψάχνουμε, άλλα βρίσκουμε. 'Αλλα μας συγκινούν, άλλα θυμόμαστε. Αφήνοντας για λίγο στην άκρη τη φωτογένεια "κατά Edgar Morin", θέμα του δεύτερου κεφαλαίου του βιβλίου του Cinéma ou l' homme imaginaire (Ο κινηματογράφος ή ο φανταστικός άνθρωπος), κατέληξα χθες να ψάχνω με μανία ένα άρθρο που είχε δημοσιευτεί με την υπογραφή του Christian Caujolle στο τεύχος 942 (Νοέμβρ. 2013) της Vogue Paris με τίτλο "Objectif beauté". Μάταια όμως, η Vogue δεν διαθέτει ιντερνετικά αρχεία.
Εκτός από τη γενικότερη οφειλή μου στη γαλλική κουλτούρα, διατηρώ κι' ένα, επίσης ανεκπλήρωτο, χρέος απέναντι στον Christian Caujolle, όπως και στα κορίτσια του τότε φωτογραφικού αρχείου της Libération, την Florence Delaye και την Frédérique Deschamps. Μία μικρή εώς κι ασήμαντη έκθεση σε μια άσημη γκαλερί που ήξεραν κάποιοι γνωστοί μου επειδή έμεναν απέναντι, με είχε οδηγήσει τότε, δασκαλεμένο και εμψυχωμένο από γάλλους φίλους, στο κατώφλι της εφημερίδας. Δεν θυμάμαι πως έγινε και συναντήθηκα με τον ίδιο τον Christian Caujolle, που την εποχή εκείνη (1984) ήταν ήδη διευθυντής του φωτογραφικού τμήματος. Και μου διαφεύγει επίσης αν μας δώθηκε άλλη ευκαιρία να μιλήσουμε, αλλά μου έμεινε το "περίγραμμά" του, μια σοβαρότητα χωρίς επιτήδευση, μία φιλικότητα χωρίς διαχύσεις, χρώματα προς το γκρίζο. Λίγα λόγια από τη μεριά του -και φυσικά ακόμη λιγότερα από τη δική μου- για να μου πει πως θα δημοσίευε σ' ενα επόμενο τεύχος μια φωτογραφία μου για την έκθεση. Κράτησε το λόγο του, και δεν ξέρω πώς έγινε, αλλά πέντε χρόνια μετά, μού ανέθεταν και μια σειρά ρεπορτάζ και πορτρέτα για το ειδικό ένθετο "Ευρώπη" που είχε ξεκινήσει. Eμπιστεύτηκαν στα τυφλά σχεδόν έναν φωτογράφο που τους είχε δείξει μόνο καμιά δεκαριά φωτογραφίες. Το νόστιμο -χθες το ανακάλυψα- είναι πως το ένθετο αυτό διηύθυνε τότε ο Jean Quatremer, ανταποκριτής στις Βρυξέλλες της ίδιας εφημερίδας, και ακραίος ευρωπαϊστής, πολέμιος του Σύριζα και μονίμως στο στόχαστρο των αριστερών γάλλων οικονομολόγων και σχολιαστών, από τη Monde Diplomatique ως και το ίδιο το εντυπό του, πριν τις πρόσφατες εκκαθαρίσεις.
Ο Christian Caujolle ακολούθησε τη δική του πορεία αφιερωμένη στη φωτογραφία, έχοντας ως υπόβαθρο τη μαθητεία του κοντά στους Michel Foucault, Roland Barthes, Pierre Bourdieu, αλλά και τη μετέπειτα συνεργασία μαζί τους. Παράλληλα με τη Libération, ίδρυσε το φωτογραφικό πρακτορείο VU, και κατόπιν ανέλαβε το 1997 τη διεύθυνση των Διεθνών Συναντήσεων της Αρλ, το 1998 την καλλιτεχνική διεύθυνση της γκαλερί VU, ενώ συμμετέχει από το 2008 στη συντακτική επιτροπή του περιοδικού Polka Magazine. Για το σύνολο του έργου του, που περιλαμβάνει αρκετές μονογραφίες και άπειρες δημοσιεύσεις, καθώς και την επιμέλεια διεθνών φωτογραφικών εκθέσων, αναγορεύτηκε το 2010 από το γαλλικό Υπουργείο Πολιτισμού Ιππότης Γραμμάτων και Τεχνών.
Δεν πήρα ποτέ το θάρρος να γράψω στον Christian Caujolle. Εξάλλου, το πείραμα του ένθετου για την Ευρώπη δεν κράτησε πολύ, και μετά από λίγο γύρισα κι εγώ σελίδα, συνεπαρμένος απ' αυτά που αισθανόμουν πως κατακτούσα εδώ, ένα βήμα πιο πέρα από τα ρεπορτάζ για τη Libération. Το χρέος όμως παραμένει χρέος. Πριν μερικά χρόνια δοκίμασα να στείλω σε έναν άλλον περίφημο κριτικό φωτογραφίας, επίσης υπεύθυνο για ένα μεγάλο διάστημα της φωτογραφικής στήλης της Libération, τον Louis Mesplé, ένα CD με φωτογραφίες μου, αλλά όταν το έλαβε ήταν κενό... Επίσης δοκίμασα να γράψω στην Frédérique Deschamps, που εν τω μεταξύ είχε γίνει photo editor στη Le Monde, αλλά μετά από μερικές γραμμές εγκατέλειψα, ήθελα να την ευχαριστήσω για την εμπιστοσύνη και την ενθαρρυνσή της, αλλά δεν έβρισκα τα σωστά λόγια. Αυτές ήταν και οι μόνες "απονενοημένες" προσπαθειές μου για να ξαναπιάσω ένα νήμα παλιό.
Αν κάτι πάντως κράτησα από τη μικρή περιπέτεια αυτή (σε αντίθεση με την ελιτίστηκη, αν και κάπως κατανοητή, στάση του Magnum που μου επέστρεψε την ίδια εποχή το ντοσιέ μου χωρίς ούτε μια κουβέντα), είναι η απρόσκοπτη και αβίαστη δοτικότητα που οφείλουμε, όταν αναγνωρίζουμε έστω και μια υπόνοια υπόσχεσης. Αν ζούσε ο Μιχάλης -το αγόρι με το μόνιμο χαμόγελο- θα θυμόταν πως ήρθε από μόνος του και μας βρήκε με τον Στάθη για να μας δείξει ασπόμαυρες φωτογραφίες από ένα ίδρυμα και πως ενθουσιασμένοι του τις δημοσιεύσαμε αμέσως, πολύ πριν βρει το δρόμο του με τα διεθνή πρακτορεία...
