Το νιονιό. Από τον Κωστή Παπαγιώργη.

Facebook Twitter
0

Όλοι οι άνθρωποι αλληλοκατηγορούνται για έλλειψη στοιχειώδους νου. Και όμως. Τι πιο εύκολο πράγμα από τη σκέψη; Βλέπεις το γκαρσόνι να πλησιάζει με τα φαγητά που παράγγειλε η παρέα και παρευθύς σε διαπερνάει η αγαλλιαστική σκέψη «θα φάμε». Υπάρχει κανένα πρόβλημα; Αναγνωρίζεις τα πρόσωπα, το εστιατόριο, ακούς κουβέντες από τα διπλανά τραπέζια, κόβεις κίνηση. Όλα κατά μία έννοια δουλεύουν ρολόι. Αν παρ' ελπίδα σού περάσει η ιδέα να σκεφτείς τις ίδιες σου τις σκέψεις, αυτόματα τα πράγματα χάνουν την απλότητά τους, ο ίδιος γίνεσαι λιγάκι αίνιγμα για τον εαυτό σου.

Η σπαζοκεφαλιά δεν αφορά βέβαια τη σκέψη «θέλω να πάω στον απόπατο» ή «δεν πρέπει να αργήσω γιατί έχω δουλειά στο σπίτι». Αυτά είναι συνηθισμένα πράγματα, προσιτά, καθημερινότατα. Ο γρίφος αρχίζει να εμφανίζεται όταν επιστρέφουμε σε αυτό που αορίστως αποκαλούμε εγώ και ειδικότερα νου, μυαλό· το ηλεκτρονικό σύστημα δηλαδή που ακαταπαύστως σκέπτεται χωρίς ποτέ να το πλησιάζουμε, να το βλέπουμε ή να το πιάνουμε. Ποια είναι η φύση του; Με τι μοιάζει; Απάντηση δεν υπάρχει, καθότι για να απαντήσουμε θα πρέπει να το βάλουμε σε κίνηση. Άρα το ίδιο να αποφανθεί περί του εαυτού του.

Φυσικά ξέρουμε ότι έχει έδρα του τον εγκέφαλο, ότι πίσω από τα μάτια κάνει θαύματα και ενίοτε λάθη, όπως ξέρουμε ότι η καρδιά κείται αριστερά (και σπανίως δεξιά) του στήθους και πάλλεται. Πλην όμως, ενώ δεν υπάρχει τρόπος να καταδυθείς στην καρδιά ή στο ήπαρ σου, η κατάδυση στο νου είναι καθημερινή ασχολία. Συχνά σπάμε το κεφάλι μας για να βρούμε την αιτία, για να καταλάβουμε τι μας ώθησε να κάνουμε μια βλακεία. Γιατί γίναμε ρεζίλι και τα παρόμοια. Άρα ασκούμε κάποιον έλεγχο στο μηχάνημα, το ρεγουλάρουμε, διορθώνουμε κάποιες υποτιθέμενες βλάβες.

Εντούτοις, καίτοι νιώθουμε μηχανικοί μέσα στο μηχανουργείο, λαδάδες στα βάθη του πλοίου, η εποπτεία δεν εξασφαλίζει καμιά εγγύτητα. Εξακολουθούμε να μένουμε κλειδωμένοι απέξω, πιο σωστά να είμαστε το μέσα τού έξω και το έξω τού μέσα, κοντά και μακριά, κάτοχοι και συνάμα ακάτεχοι. Ακριβέστερα, δεν ξέρουμε αν είναι κάτι που μας ανήκει ή αν πρόκειται για μια ικανότητα που προσιδιάζει σε όλα τα λογικά όντα ως λειτουργία αλλά όχι ως γνώση. Μήπως δεν είναι παλαβομάρα να ρωτήσεις κάποιον: τι είναι το μυαλό σου;

Όντως είναι. Πιο παραδεχτό φαίνεται κάτι άλλο· αντί να σπαζοκεφαλιάζεις για χατίρι του μπορείς να παρακολουθήσεις τις ποικίλες συμπεριφορές του. Λένε ότι η συνείδηση είναι φως, διαύγεια, καθαρός καθρέφτης όπου αντικρίζεις τον εαυτό σου. Παραμύθια όλα αυτά. Αν σκεφτούμε τι προηγείται μέσα στο νου ωσότου σχηματισθεί μια φράση μάς πιάνει δέος. Ριπές παραστάσεων, ανεξήγητες παρορμήσεις, αυξομειώσεις της προσοχής, δέσμες λέξεων όπου η σύγχυση υπερτερεί της σαφήνειας. Η φράση τελικά ξεστομίζεται αλλά μπορεί και να βγει και στρεβλή, εν παραδρομή, να πει άλλα αντ' άλλων.

Όταν στα νοσοκομεία βλέπουμε τα σωθικά μας στις οθόνες μάς πιάνει σύγκρυο: αντί να δούμε όργανα διατεταγμένα, καθαρά και αναγνωρίσιμα, αντικρίζουμε ένα χάος. Θυμίζουν βυθό της θάλασσας, γούρνα με βρόμικα νερά, θύελλα μαύρης βροχής. Το περίεργο είναι ότι το μυαλό δεν διαφέρει. Και δεν χρειάζεται να μας το δείξουν στην οθόνη. Το βλέπουμε στην οθόνη του νου μας. Η φράση «το μυαλό μου έγινε κουρκούτι» είναι αριστουργηματική διότι κατονομάζει μιαν αλήθεια.

Δεν πρόκειται για βλάβη παρά για πλούτο. Μήπως οι αστρονόμοι δεν μιλούν για τη συμπαντική «σούπα»; Έστω και αν μας πανικοβάλλει η σκέψη, με λίγη προσοχή συνειδητοποιούμε ότι πίσω από τις πύλες των ματιών και λίγο προς τα πάνω, κατά λοβούς μεριά, κυριαρχεί φοβερή σύγχυση. Σύγχυση που αξίζει να την περιγράψουμε. Για να πεις μια φράση πρέπει να την αποσπάσεις από τη γλώσσα. Για να περιγράψεις μια παράσταση πρέπει να την ξεχωρίσεις από άπειρες παραστάσεις που σου στέλνει κατά ριπές η μνήμη. Το μυαλό δεν είναι βιβλίο, δεν είναι τακτοποιημένο αρχείο, δεν είναι σύστημα θυρίδων όπου φυλάμε τα τιμαλφή του παρελθόντος μας χρόνου. Δεν έχει καμιά τάξη. Απεναντίας, λειτουργεί διά της αταξίας, με θυμικές καταιγίδες, με συνειρμικές αλυσίδες όπου συνείρονται τα έγκατα του εγώ, με τρικυμίες εν κρανίω και με ναυαγοσωστικές σκέψεις.

Το πλαγκτόν του είναι γαλαξιοειδές - γάλα χυμένο στους ουρανούς της συνείδησης. Λέμε πολύ συχνά: αφήστε με να βάλω τις σκέψεις μου σε τάξη, να συγκεντρωθώ, να μαζέψω τα μυαλά μου. Πράγματι τα μυαλά είναι χυμένα - μόνο έτσι λειτουργούν και αποδίδουν. Αν υπήρχε - ευτυχώς που δεν υπάρχει - τρόπος να παραστήσουμε την εσωτερικότητα του νου, ασφαλώς θα βλέπαμε ένα εγχυματώδες τερατούργημα όπου ο χρόνος θα κρατούσε το ρόλο του ζωτικού κενού και η μνήμη τη θέση μιας σπειροειδούς έλικας με άπειρους κλώνους. Μήπως είναι τυχαίες οι κρίσεις ιλίγγου που παθαίνουμε κάθε τόσο περνώντας από το ένα στο άλλο, από τα βάθη στην επιφάνεια;

Οπότε πώς εξηγείται η τόση καθαρότητα μιας σκέψης; Το συγκεκριμένο που αναδύεται από αυτή την αρχέγονη θολούρα; Δεν εξηγείται - απλώς συμβαίνει. Ό,τι είναι γόνιμο και θαυμαστό στη ζωή βγαίνει μέσα από ευεργετικά πολτοειδή και μαγματοειδή ρεύματα. Ο νους δεν ταυτίζεται με το χάος του, ζωογονείται από αυτό όπως το έμβρυο μέσα στην κοιλιά της μάνας του.

Οι λατίνοι έλεγαν ότι γεννιόμαστε μέσα στα ούρα και στα σκατά. Όσοι είδαν νεογέννητο το ξέρουν. Παρόμοια είναι και η γέννηση των σκέψεων, γι' αυτό καταγινόμαστε να τις απαλλάξουμε από τις γλίνες που τις έθρεψαν.

Αρχείο
0

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Μετά την πανδημία του κορωνοϊού, η ανισότητα θα αυξηθεί»

Σωτήρης Ντάλης / «Μετά την πανδημία του κορωνοϊού, η ανισότητα θα αυξηθεί»

Ο αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου και επικεφαλής της Μονάδας Έρευνας για την Ευρωπαϊκή και Διεθνή Πολιτική σχολιάζει τον αντίκτυπο της πανδημίας και της εκλογής Μπάιντεν στην Ευρώπη.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Επί Τραμπ οι μειοψηφίες κατέστησαν πλειοψηφίες»

Σωτήριος Σέρμπος / «Επί Τραμπ οι μειοψηφίες κατέστησαν πλειοψηφίες»

Τι σηματοδοτεί η εποχή Μπάιντεν και τι αφήνει πίσω του ο απερχόμενος Πρόεδρος; Απαντά στη LiFO ο Σωτήριος Σέρμπος, αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής στο Δημοκρίτειο Παν/μιο Θράκης και Ερευνητής στο ΕΛΙΑΜΕΠ.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Θεοκλής Ζαούτης: «Είναι αρκετά πιθανόν να έχουμε τρίτο κύμα πανδημίας»

Ελλάδα / Θεοκλής Ζαούτης: «Είναι αρκετά πιθανόν να έχουμε τρίτο κύμα πανδημίας»

Ο καθηγητής Παιδιατρικής και Επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια και μέλος της Επιτροπής των Λοιμωξιολόγων του υπουργείου Υγείας μιλά για τα τελευταία δεδομένα της πανδημίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο γυμνός βασιλιάς, το Καπιτώλιο και η επόμενη μέρα

Νικόλας Σεβαστάκης / Ο γυμνός βασιλιάς, το Καπιτώλιο και η επόμενη μέρα

Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν είναι ένας Γουίλι Σταρκ της εποχής μας. Υπάρχει κάτι σημαντικό που χωρίζει τη λαϊκιστική φαντασία των χρόνων του Μεσοπολέμου –όπως την αναπλάθει το μυθιστόρημα του Γουόρεν– από τα πλήθη που είδαμε να βγαίνουν από τα μεσαιωνικά σπήλαια των social media για να ορμήσουν προς το Καπιτώλιο.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Ευάγγελος Μανωλόπουλος: «Να μάθουμε να ζούμε με τις μάσκες, γιατί θα αργήσουμε να τις βγάλουμε»

Ελλάδα / Ευάγγελος Μανωλόπουλος: «Να μάθουμε να ζούμε με τις μάσκες, γιατί θα αργήσουμε να τις βγάλουμε»

Ο καθηγητής Φαρμακολογίας, Φαρμακογονιδιωματικής και Ιατρικής Ακριβείας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Φαρμακολογίας, Ευάγγελος Μανωλόπουλος, μιλά στη LiFO για τα εμβόλια και τις φαρμακευτικές αγωγές που εξετάζονται. Απαντά για το δεύτερο κύμα της πανδημίας, εξηγεί ποια είναι η αλήθεια για τις ΜΕΘ, πότε θα αποχωριστούμε τις μάσκες αλλά και πότε προβλέπεται η επάνοδος στην κανονικότητα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί η ασφάλεια του εμβολίου είναι υψηλού βαθμού; Ο καθηγητής της Οξφόρδης Πέτρος Λιγοξυγκάκης εξηγεί

Τech & Science / Γιατί η ασφάλεια του εμβολίου είναι υψηλού βαθμού; Ο καθηγητής της Οξφόρδης Πέτρος Λιγοξυγκάκης εξηγεί

Τι θα σημάνει η γενική χρήση των εμβολίων; Θα εφαρμοστούν νέοι κανόνες σχετικά με τον εμβολιασμό; Πότε προσδιορίζεται η έναρξή του; Και τι γίνεται με τους αρνητές;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Η ενδοχώρα της άρνησης και το εμβόλιο

Νικόλας Σεβαστάκης / Η ενδοχώρα της άρνησης και το εμβόλιο

Η όποια στρατηγική για τον εμβολιασμό χρειάζεται να είναι σκληρή με τον νεοφασισμό των fake news και της ωμής παραπλάνησης. Την ίδια στιγμή, όμως, πρέπει να εντάξει τις ανησυχίες, τις αντιρρήσεις και τις δεύτερες σκέψεις πολλών ανθρώπων.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Ευάγγελος Καϊμακάμης: «Έχουν πεθάνει πολλοί σαραντάρηδες στα χέρια μας χωρίς προβλήματα υγείας»

Ελλάδα / Ευάγγελος Καϊμακάμης: «Έχουν πεθάνει πολλοί σαραντάρηδες στα χέρια μας χωρίς προβλήματα υγείας»

Ο πνευμονολόγος-εντατικολόγος στο νοσοκομείο Παπανικολάου μιλά για την κατάσταση που επικρατεί σήμερα στις ΜΕΘ και τις μελλοντικές ανησυχίες του σχετικά με την πανδημία.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Θεόδωρος Βασιλακόπουλος: «Ακόμη κι αν είχαμε 10.000 κλίνες ΜΕΘ, αν γέμιζαν όλες, θα θρηνούσαμε 4.000 θανάτους»

Ελλάδα / Θεόδωρος Βασιλακόπουλος: «Ακόμη κι αν είχαμε 10.000 κλίνες ΜΕΘ, αν γέμιζαν όλες, θα θρηνούσαμε 4.000 θανάτους»

Ο καθηγητής Πνευμονολογίας-Εντατικής Θεραπείας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών σχολιάζει όλες τις τελευταίες εξελίξεις στο μέτωπο της πανδημίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Χαράλαμπος Παπασωτηρίου μιλά για το διακύβευμα των αμερικανικών εκλογών

Διεθνή / Ο Χαράλαμπος Παπασωτηρίου μιλά για το διακύβευμα των αμερικανικών εκλογών

Ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων και καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Στρατηγικών Σπουδών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Χαράλαμπος Παπασωτηρίου, εξηγεί πώς μια νίκη του Μπάιντεν θα σηματοδοτήσει την αναβίωση της Δύσης ως κεντρικού παράγοντα στη διεθνή πολιτική.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ