«Δοξαπατρή», ο τίτλος της νέου έργου που ανεβάζετε. Είναι ένα τέχνασμα οι τίτλοι που επιλέγετε κάθε φορά να μας είναι τόσο οικείοι και να παραπέμπουν σε καθημερινές φράσεις;
Προσπαθώ στους τίτλους που επιλέγω αν μπορώ να έχω αμφισημίες, να τις έχω. Στην «Άγρια Δύση», ήταν κάτι χρήσιμο καθώς δρούσε το ύφος του western το οποίο είχα υιοθετήσει σε κείνη την παράσταση, αφορούσε την άγρια δύση με την έννοια του καπιταλιστικού συστήματος και σχετιζόταν με το γεγονός ότι η μετάβαση μιας εποχής προς την άλλη είναι μια άγρια διαδικασία με αποκλεισμούς και ματαιώσεις ανθρώπων.
Στο «Πράματα και Θάματα» τα πράγματα με τον τίτλο ήταν διαφορετικά. Δέχτηκα «πιέσεις», στην ουσία μια πρόταση από τους παραγωγούς να είναι ο τίτλος της τότε παράστασης πιο εμπορικός και κατέληξα στο «Πράματα και Θάματα» που σαφώς και παράπεμπε στην έννοια του θαυματοποιού που υποδυόταν ο Γιάννης ο Ζουγανέλης.
Στο «Δοξαπατρή» είναι η οδός Δοξαπατρή στο Κολωνάκι αλλά και ακριβώς εκείνο το σημείο στο οποίο αντιλαμβανόμαστε κατάματα τα πράγματα, ο κύριος όγκος του νοήματος που θέλω να αφήσει, όταν δεν μπορούμε να κρυφτούμε πίσω από τα γεγονότα. Αναμφισβήτητα, προσδίδει και μια χρηστική έννοια, καθώς υποδύομαι έναν παπά που προσπαθεί να διαχειριστεί τις προσωπικές του αλήθειες.
Η κινητήριος δύναμη είναι ότι δεν μπορούμε να κάτσουμε να πεθάνουμε, πρέπει κάτι να κάνουμε, να συνεχίσουμε να δουλεύουμε
Η σκηνοθεσία συνεχίζει να αποτελεί πρωταρχικό σας μέλημα. Μάλιστα η Πέμυ Ζούνη και η Ρένια Λουιζίδου που συμπρωταγωνιστούν στην παράστασή σας, μίλησαν για το αν σας προτιμούν σκηνοθέτη ή ηθοποιό. Εσείς πώς προτιμάτε τον εαυτό σας;
Σ’ αυτά τα δύο ή να προσθέσω και την ιδιότητα του συγγραφέα; Για μένα, η πρωταρχική δημιουργική διαδικασία είναι αυτή του συγγραφέα. Οι άλλες δυο είναι προοπτικές. Ο ηθοποιός και ο σκηνοθέτης προσπαθούν την ίδια ιστορία να πουν αλλά με διαφορετικούς κώδικες, είναι στην ουσία τρεις διαφορετικές γλώσσες. Παρολ' αυτά, αν εγώ έπρεπε να τα ιεραρχήσω με κάποιον τρόπο, θα σας έλεγα κάτι ακόμα πιο περίεργο. Ότι, δηλαδή, βλέπω των εαυτό μου σαν ηθοποιό και ότι σαν ηθοποιός ξεκίνησα να γράφω θέλοντας να ανιχνεύσω ψηλαφιστά το τι θα ήταν ενδιαφέρον να παρουσιάσει κάποιος επί σκηνής και έτσι λοιπόν γράφω. Ο σκηνοθέτης επήλθε ως τρίτη διαδικασία για να διεκπεραιώσει αυτήν την προσπάθεια. Θα χαρακτήριζα τον εαυτό μου, ηθοποιό-συγγραφέα-σκηνοθέτη. Το τι κάνω καλύτερα ή χειρότερα, αυτό ξέρετε, ποικίλει και από παράσταση σε παράσταση και από γνώμη σε γνώμη. Απολαμβάνω την ηθοποιία περισσότερο αλλά και εκεί ικανοποίηση παίρνω από την συγγραφή. Από την σκηνοθεσία παίρνω λιγότερη ικανοποίηση γιατί ως σκηνοθέτης δεν είμαι αυστηρός, παρόλο που ξέρω ακριβώς τι ζητάω, είμαι διαλεκτικός και δούλος. Πηγαίνω να ανιχνεύσω του τι θέλει να φέρει ο ηθοποιός σε μια παράσταση για να μην το χάσω και αυτό το πράγμα αποβαίνει κουραστικό για μένα καθώς το μυαλό μου δουλεύει διαρκώς για να μη μου ξεφύγουν πράγματα.
Υποδύεστε ένα παπά. Υπάρχει μια ειρωνική διάθεση μέσα από τον ρόλο απέναντι στην κληρική στάση;
Καθόλου. Τίθεται το ζήτημα της πίστης και αυτό υπό διαχείριση κρίσης. Όταν όλα πηγαίνουν καλά είναι εύκολο να θεωρήσει κανείς ότι ο Θεός είναι με το μέρος μας και μας αγαπάει. Όταν όμως τα πράγματα αρχίζουν και δυσκολεύουν μπαίνει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και η έννοια της πίστης. Αρχίζει να αμφισβητεί κανείς, αν ο Θεός είναι με το μέρος μας, αν μας τιμωρεί, αν τελικά υπάρχει. Δεν μπορούσα όλο αυτό να μην το εντάξω.
«Δοξαπατρή», μια οδός στην Αθήνα, αν ήταν μια οδός στη Θεσσαλονίκη ποια θα ήταν;
Μια αστική περιοχή, θα μπορούσε να είναι, οι 40 εκκλησιές ή η Μητροπολίτου Ιωσήφ. Όλοι οι ήρωές μου, έχουν την ικανότητα να αρθρώσουν με λόγια τις σκέψεις τους και δεν έχουν σχέση με luben προλεταριάτο ή με ανθρώπους που έχουν δυσκολία να εκφράσουν αυτό που συμβαίνει. Ακόμα και τη σύγχυσή τους μπορούν να την περιγράψουν με λόγια. Η σύγχυση βρίσκεται στα κεφάλια ανθρώπων που σκέφτονται όχι απλώς δέχονται αντανακλαστικά τις πιέσεις του περιβάλλοντος ή των καταστάσεων. Πρόκειται για ανθρώπους που διαχειρίζονται με τη σκέψη αυτό που συμβαίνει. Θέλησα να δείξω μέσα από αυτό το καλοκαίρι που προηγήθηκε το τι σύγχυση δημιουργήθηκε με τις επιχειρηματολογίες του διχασμού, του «ναι» και του «όχι», που δεν μπορεί κανείς να αρνηθεί την επιχειρηματολογία και από τις δυο πλευρές. Ωστόσο, αδυνατούσαμε να καταλήξουμε σε ένα συμπέρασμα. Ήθελα να έχω ανθρώπους, ήρωες που διατυπώνουν στα social media το λόγο τους με βαθειά σκέψη ως ένα σημείο. Το έργο δεν διαθέτει καθόλου πολιτική, με την στενή έννοια της κομματικότητας. Σχετίζεται με τη διαχείριση της κρίσης, η οποία επέρχεται όταν διαπιστώνεις μια αναπόφευκτη αλήθεια.
«Ούτε επαναστάτης, ούτε βολεμένος, η χειρότερη φάρα», γράφετε στο έργο και ακούγεται στην παράσταση. Τι εννοείται;
Ξέρετε, έχουν μείνει πολλοί ή οι περισσότεροι άνθρωποι απ’ έξω, αυτοί που δεν χειρίζονται το ένα ή το άλλο από θέση, επειδή κάποιους τους βολεύει να είναι αυτή η κατάσταση ως έχει, οπότε είναι λογικό να συνεχίζουν να την υποστηρίζουν. Ένας που παραμένει εκτός κατάστασης είναι λογικό να είναι υπέρ της ρήξης, «πουτάνα όλα» και υπέρ της ισοπέδωσης. Ο περισσότερος, όμως, κόσμος δεν ανήκει σ’ αυτήν την κοινωνία, δεν είναι ούτε στη μια πλευρά ούτε στην άλλη. Η ατάκα λέγεται από τον πατέρα Χρυσόστομο που για το Θεό θυσίασε τον έρωτά του γιατί δεν ήταν σωστός με βάση την πίστη του και τώρα έχει χάσει το Θεό και δοκιμάζεται η πίστη του. Ούτε με το Θεό, ούτε βολεμένος με τον έρωτα. Έχει μείνει ορφανός από στέγη ιδεολογική, φιλοσοφική, από όλα.
Στις παραστάσεις σας, εμπιστεύεστε και επιμένετε σε νέους ηθοποιούς. Σας προσφέρουν μια φρέσκια οπτική των πραγμάτων;
Τα νιάτα από μόνα τους είναι μια αυταπόδεικτη αλήθεια ενθουσιασμού, ελπίδας, ποίησης, ομορφιάς, τα οποία είναι αναλλοίωτα σκηνικά στοιχεία που δεν χρειάζεται να τα υποδυθείς ούτε να τα κατασκευάσεις. Είναι από μόνα τους, επειδή απλά είναι. Δεν θα μπορούσα να μην έχω αυτήν την πλευρά των ανθρώπων, την αισιοδοξία η οποία πηγάζει μονάχα από το φύσημα και την πνοή της ζωής. Στη συγκεκριμένη παράσταση, εντάσσω δυο γενιές, τη δική μου, της Πέμυς και της Ρένιας και της πιτσιρικαρίας. Αυτή η συνδιαλλαγή κάνει πιο ανάγλυφη την πραγματικότητα. Είναι και ένα δικό μου θέμα, η ιδιαίτερη σχέση μου με τα νέα παιδιά. Νιώθω 33 ή 34 χρονών και το γεγονός ότι έχω επίγνωση των 50 μου χρόνων είναι μια παράλληλη πραγματικότητα.
Διδάσκετε πολλά χρόνια. Έχετε συμπεριλάβει μαθητές σας στις παραστάσεις σας;
Είμαι από το 1998 στο Θέατρο των Αλλαγών, 17 χρόνια ανελλιπώς. Όχι, αλλά και ο Λευτέρης και η Ευαγγελία έχουν κάνει μαθήματα στο Θέατρο των Αλλαγών, δεν τους είχα μαθητές αλλά τους συνάντησα στο χώρο της δουλειάς.
Το γεγονός ότι συμμετέχει και η κόρη σας στην παράσταση, σας αγχώνει;
Όχι, καθόλου. Θα το διαπιστώσετε και στην παράσταση ότι δεν έχω καθόλου άγχος. Επειδή κατά την προετοιμασία, είχε πολύ άγχος η μικρή, της υποσχέθηκα ότι δεν θα αφήσω να είναι μέσα οι κακοί και έπρεπε να το κάνω, χαλάρωσε και το απολαμβάνουμε πολύ.
Τα πράγματα δεν έχουν έναν τρόπο να τα κοιτάς, ο τρόπος που μας κάνει να κοιτάμε τα πράγματα είναι αυτός που μας κάνει καλό.
Οι ήρωες είναι καθημερινοί, είναι ήρωες γιατί τα βάζουν με την καθημερινότητα;
Το μοντέρνο θέατρο, αυτό που προσπαθώ να γράψω, δεν έχει χαρακτήρες, μιλάμε για προσωπικότητες. Οι άνθρωποι είναι προσωπικότητες, το ότι είναι διαφορετικοί μεταξύ τους, σαφέστατα, αυτό συμβαίνει με όλους τους ανθρώπους στη γη αλλά εμένα με ενδιαφέρει τα σύνορα να μην είναι με κόκκινες αδρές γραμμές και να περιγράφουν έναν άνθρωπο τον οποίο συναντάμε ηθογραφικά. Αφήνω το περιθώριο ο θεατής να ταυτιστεί με κάθε ήρωα και όχι αποκλειστικά με κάποιον. Υπάρχουν και κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Ο Λευτέρης, υποδύεται το γιο μου που πάσχει από το Σύνδρομο Τουρέτ, μια νευροψυχική διαταραχή, μια αναπηρία, η οποία τον καθιστά υπό την προστασία του πατέρα. Είναι ένα παιδί που υπέστη bulling, όταν βγαίνει στο δρόμο τον κοροϊδεύουν γιατί βρίζει λόγω της κατάστασής του, οπότε βρίσκεται κοντά στον πατέρα σε κατάσταση ιδρυματοποίησης. Αυτό το χαρακτηριστικό είναι συγκινητικό και ταυτόχρονα απολαυστικό. Συγκινητικό γιατί βλέπεις ένα ωραίο, δυνατό αγόρι, ντυμένο με στρατιωτική στολή που πήρε μεν απαλλαγή από το στρατό αλλά του έμεινε απωθημένο και απολαυστικό γιατί υπάρχουν κωμικά στοιχεία. Σε κάθε σπίτι υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι χρίζουν προστασίας. Έχω και μια κόρη που έχει ταξιδέψει σε όλο τον κόσμο, είναι ακτιβίστρια, είναι οικολόγος, vegetarian και φέρνει τον γκόμενο από την Ιαπωνία. Είναι μια συνάντηση μες στο καλοκαίρι που μας πέρασε, τέλη Ιουλίου και μετά τη νύχτα της 17ης Αυγούστου που σε δυο βραδιές βλέπουμε την οριστική πορεία που παίρνουν τα πράγματα για κάθε ήρωα.
Στα έργα σας, τα τελευταία χρόνια, είστε αρκετά εξομολογητικός. Η ωριμότητα επήλθε από τα διάφορα στάδια που περάσατε;
Η ωριμότητα έρχεται με την τριβή του αντικειμένου. Είναι το όγδοό μου έργο και λογικά πρέπει να είναι σαν όγδοο και όχι σαν δεύτερο. Δεν θα ήθελα να κάνω παραχωρήσεις προς ένα κοινό που δεν το έχω και θα ήθελα να το αποκτήσω. Αντίθετα, προσπαθώ να δικαιώσω τους ανθρώπους που όλα αυτά τα χρόνια που γράφω ένα έργο θέλουν να το παρακολουθήσουν. Θα’ θελα να έρχονται και να το θεωρήσουν ένα επόμενο δείγμα. Δεν σας κρύβω ότι σ’ αυτήν την παράσταση μου λένε ότι είναι το καλύτερό μου, αλλά σε κάθε μου έργο λένε ότι είναι το καλύτερό μου. Αυτό μου δίνει μεγαλύτερη χαρά που αισθάνονται μια ωριμότητα σε μένα.
Με όσα συμβαίνουν γύρω μας, παίρνετε αφορμές να γράψετε ένα δραματικό έργο;
Ο λόγος που γράφω κωμωδία, δεν είναι για να έχω τον κόσμο αλλά γιατί έτσι είμαι εγώ. Η αντίστιξη απέναντι στο κωμικό που είναι το δραματικό λειτουργεί πάντα προς όφελος οποιασδήποτε ιστορίας. Ξέρετε, το γέλιο είναι η πιο αναρχική στάση απέναντι στα πράγματα. Θα μου πείτε σε τι χρειάζεται η αναρχική στάση; Χρειάζεται γιατί είναι αποδομητική. Όταν αποδομείς κάτι το οποίο είναι εκεί και σε ελέγχει, είναι λυτρωτικό αλλά και πιο κοντά στην αλήθεια σου. Τα πράγματα δεν έχουν έναν τρόπο να τα κοιτάς, ο τρόπος που μας κάνει να κοιτάμε τα πράγματα είναι αυτός που μας κάνει καλό.
Ποιες είναι οι σκέψεις σας για το μέλλον;
Δεν είναι απόλυτα θετικές. Η κινητήριος δύναμη είναι ότι δεν μπορούμε να κάτσουμε να πεθάνουμε, πρέπει κάτι να κάνουμε, να συνεχίσουμε να δουλεύουμε και κάπως ελπίζεις ότι αν η ψυχολογία παίζει ρόλο σε όλο αυτό, μπορεί να περάσει γρηγορότερα. Έχουμε μια τάση να κάνουμε χρόνια ασθένεια αυτό που ζούμε. Είναι καλύτερο να περνάς μια οξεία αμυγδαλίτιδα γιατί μπερδεύεσαι με αντιβίωση και την αντιμετωπίζεις, όταν, όμως, γίνεται χρόνια αντιμετωπίζεις κάθε λίγο κρύωμα, πέφτεις στο κρεβάτι και φοβάμαι ότι πάμε να κάνουμε χρόνιο το πρόβλημα στην Ελλάδα με την συμμετοχή λαού και πολιτικών.
