Στέγη και LGBTQI+ κοινότητα: Είναι θέμα παιδείας, αλλά και ευτυχίας

Στέγη και LGBTQI+ κοινότητα: Είναι θέμα παιδείας, αλλά και ευτυχίας Facebook Twitter
© Βασίλης Μπίμπας
0

Όταν το 2015 η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση φωτίστηκε με την πολύχρωμη σημαία της LGBTQI+ κοινότητας με αφορμή την ψήφιση στην ελληνική Βουλή της επέκτασης του συμφώνου συμβίωσης στα ομόφυλα ζευγάρια σημειώθηκε μια τομή στον ελληνικό πολιτισμό. Ένας μεγάλος, σημαντικός πολιτιστικός φορέας για πρώτη φορά δήλωνε ανοιχτά, χωρίς περιστροφές, πως είναι εκεί, πως είναι σύμμαχος και πως αποτελεί πρωτίστως ένα ασφαλές καταφύγιο για όλα τα μέλη της κοινότητας. Ταυτόχρονα, όλοι οι ΛΟΑΤΚΙ+ ένιωσαν πως η Στέγη είναι δίπλα τους ουσιαστικά, όχι μόνο στα λόγια.


Είχε προηγηθεί το ντεμπούτο της Στέγης στο Athens Pride της ίδιας χρονιάς, αλλά και ακόμα νωρίτερα, το 2011, η αγορά από το Ίδρυμα Ωνάση του έργου της Γεωργίας Σαγρή «Screw us and we multiply», τα έσοδα του οποίου πήγαν για τη στήριξη του Pride εκείνης της χρονιάς.


Γιατί όμως αυτό που σε όλα τα μεγάλα μουσεία και πολιτιστικά ιδρύματα του δυτικού κόσμου είναι αυτονόητο, στην Ελλάδα τηρείται περήφανα μόνο από μια χούφτα τολμηρών ανθρώπων; Και, εν τέλει, πόσο δύσκολο ήταν το coming out της Στέγης, πόσο χρόνο τούς πήρε να καταλήξουν σε αυτή την απόφαση, ποιες ζυμώσεις απαιτήθηκαν; Υπήρξαν δεύτερες σκέψεις και αναλογίες με τα στάδια στο coming out ενός φυσικού προσώπου;

Δεν λειτουργούμε με γνώμονα αυτό που θέλει να ακούσει ο κόσμος. Πρέπει να πηγαίνεις με οδηγό αυτό που εσύ νιώθεις ότι αξίζει τον κόπο. Το coming out έγινε μάλλον τη στιγμή που φτιάχτηκε η Στέγη. Ήταν queer από την αρχή.


Τέσσερα χρόνια μετά, κι ενώ η Στέγη συμμετέχει στο Athens Pride με μια σειρά δράσεων από τις 31 Μαΐου κι ετοιμάζεται να κατέβει με περίπτερο για πέμπτη συνεχή φορά, ο project leader του Onassis Stegi in Athens Pride Week Νίκος Αθανασόπουλος εξηγεί.

Στέγη και LGBTQI+ κοινότητα: Είναι θέμα παιδείας, αλλά και ευτυχίας Facebook Twitter
«"Παιδί μου, είσαι ευτυχισμένο;" Αν κάθε γονιός έκανε αυτή την ερώτηση και ήταν έτοιμος να ακούσει την αλήθεια τα πράγματα θα ήταν αλλιώς», υποστηρίζει ο project leader του Onassis Stegi in Athens Pride Week, Νίκος Αθανασόπουλος. Φωτο: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO

«Η Στέγη ήταν πάντα queer»

«To coming out της Στέγης το θεωρήσαμε αυτονόητο. Σχεδόν δεν το συζητήσαμε. Είπαμε "φέτος πάμε στο Pride" και πήγαμε. Είναι κάτι το οποίο δεν κάναμε για επικοινωνιακούς λόγους. Για εμάς είναι η ουσία, η παρακαταθήκη που θέλουμε να αφήσουμε ως προς τα θέματα που αφορούν τον άνθρωπο. Κάνουμε μια δουλειά ανθρωποκεντρική, γιατί "όποια και αν είναι η ερώτηση, η απάντηση είναι ο άνθρωπος"».


Είμαστε ένας οργανισμός που επιχειρεί να συνομιλήσει με την κοινωνία μέσω της τέχνης. Δεν κάνουμε, όμως, μόνο αυτό. Δεν λειτουργούμε με γνώμονα αυτό που θέλει να ακούσει ο κόσμος. Πρέπει να πηγαίνεις με οδηγό αυτό που εσύ νιώθεις ότι αξίζει τον κόπο. Το coming out έγινε μάλλον τη στιγμή που φτιάχτηκε η Στέγη. Ήταν queer από την αρχή».

Τομή στον πολιτισμό και στα ανθρώπινα δικαιώματα

Πώς νιώθουν όμως οι εργαζόμενοι της Στέγης, που είναι ο μοναδικός πολιτιστικός φορέας που κάνει το αυτονόητο στην Ελλάδα; Και γιατί οι υπόλοιποι μεγάλοι φορείς δεν έχουν επιχειρήσει ανάλογες κινήσεις σε μια χρονική συγκυρία μεγάλων αλλαγών για την Ελλάδα, όταν η LGBTQI+ κοινότητα τους έχει ανάγκη στη μάχη της ενάντια στον ρατσισμό, την ομοφοβία, την τρανσφοβία και κάθε είδους λεκτικής, σωματικής και ψυχολογικής βίας που δέχεται καθημερινά;


«Αυτό οφείλεται στην Αφροδίτη Παναγιωτάκου (σ.σ. Διευθύντρια Πολιτισμού του Ιδρύματος Ωνάση). Έχουμε επικεφαλής έναν άνθρωπο τόσο ελεύθερο, που σου λέει "μη φοβάσαι να κάνεις λάθος". Δεν λογοκρινόμαστε, είμαστε έξω από το comfort zone μας γιατί έτσι είναι η φιλοσοφία μας. Πιστεύω ότι ο Έλληνας από τη φύση του δεν είναι ούτε φοβικός ούτε ρατσιστής. Ως μονάδες είμαστε ανοιχτόμυαλοι, όμως έχουμε μεγαλώσει σε θρησκευτικό κράτος, με τόνους συντηρητισμού να μας πλακώνουν. Αυτό δεν αλλάζει εύκολα. Αυτή την αλλαγή αντιλαμβανόμαστε ως μέρος της αποστολής μας. Σχετικά με τους άλλους φορείς, δεν μπορώ να μιλήσω εκ μέρους τους. Μπορώ όμως να διαβεβαιώσω πως είναι ωραία, όταν είσαι εκτός του comfort zone σου».

Στέγη και LGBTQI+ κοινότητα: Είναι θέμα παιδείας, αλλά και ευτυχίας Facebook Twitter
Age & Beauty: Part 1 (2016) © Bylan Douglas

Η Στέγη ασφαλές και φιλόξενο περιβάλλον

Σε ένα από τα πρώτα μεγάλα πάρτι της Στέγης, στο πλαίσιο του Hypnos Project του 2016, που πραγματοποιήθηκε σε όλους τους χώρους του κτιρίου, θυμάμαι να βλέπω για πρώτη φορά ανθρώπους in drag να κυκλοφορούν ελεύθερα και χωρίς φόβο, εκτός των κλασικών στεκιών της LGBTQI+ κοινότητας. «Ήτανε statement αυτό το πάρτι, ούτε εμείς δεν το περιμέναμε. Έμοιαζε με σκληροπυρηνικό μπαρ του Βερολίνου η Στέγη εκείνο το βράδυ» σχολιάζει ο Νίκος Αθανασόπουλος.


Η Στέγη έχει κατορθώσει να είναι ένα φωτεινό, φιλόξενο μέρος για την LGBTQI+ κοινότητα της Αθήνας. «Θέλω να αναφερθώ σε μια τρανς σεξεργάτρια, Σίσσυ νομίζω τη λένε, που ήρθε φέτος στο "I'm positive" και μου είπε "έβλεπα το κτίριο τόσα χρόνια, δεν το πίστευα ποτέ ότι θα περνούσα απέναντι με αυτή την αφορμή". Είναι σημαντικές στιγμές αυτές. Νιώθουμε χαρά, όχι υπερηφάνεια».

Η δουλειά μας δεν είναι να παράγουμε πολιτισμό αλλά να αλλάζουμε την κουλτούρα των ανθρώπων.

Οι δράσεις

«I'm positive»: Ένα μικρό χειμωνιάτικο μίνι Pride

Τον χειμώνα που μας πέρασε η Αθήνα γέμισε με αφίσες όπου, μεταξύ άλλων, ένα ζευγάρι ανδρών αντάλλασσε ένα τρυφερό φιλί. Η δράση «I'm positive», μια εβδομάδα προβολών, συζητήσεων και ενός εξαιρετικού πάνελ όπου συζητήθηκαν όλες οι τελευταίες εξελίξεις γύρω από τον HIV, ήταν μια συγκινητική, σπουδαία και ουσιώδης πρωτοβουλία που πριν από μερικά χρόνια θα φάνταζε αδιανόητη σε μια φοβική Ελλάδα ‒ και βέβαια εξελίχθηκε σε μίνι χειμωνιάτικο Pride εντός Στέγης.

Πώς στήθηκε και ποια θα είναι η συνέχεια της; «Είχαν έρθει τα παιδιά της Θετικής Φωνής (σ.σ. του Συλλόγου Οροθετικών Ελλάδας) με σκοπό να διοργανώσουμε ένα κινηματογραφικό φεστιβάλ. Στη Στέγη, όμως, θέλουμε να μιλάμε ολοκληρωμένα για τα ζητήματα, να συζητάμε ανοιχτά και όχι με τον προφανή τρόπο. Κάπως έτσι, η εκδήλωση εξελίχθηκε σε ένα διήμερο event με προσωπικές ιστορίες, επιστημονικές αναλύσεις και συζητήσεις με σχολεία και εκπαιδευτικούς. Είναι σπουδαία στιγμή να βλέπεις έναν 25χρονο οροθετικό να μιλάει ανοιχτά σε σχολεία και οι μαθητές να κάνουν απενοχοποιημένες, ουσιαστικές ερωτήσεις σχετικά με τη σεξουαλικότητα.

H δράση θα επαναληφθεί και φέτος, στις 13-14 Νοεμβρίου, με διεθνείς καλεσμένους αυτήν τη φορά. Είπαμε από την αρχή ότι θα γίνει θεσμός. Θέλουμε σταθερά, κάθε χρόνο, να δίνουμε ένα χειμερινό ραντεβού, εμπλουτίζοντας τη συζήτηση γύρω από τα LGBTQI+ θέματα. Ένα παράδειγμα είναι η συζήτηση για την PrEP (σ.σ. την προληπτική φαρμακευτική αγωγή για τον HIV που δεν είναι ακόμα διαθέσιμη στην Ελλάδα). Φέτος, μετά το "I'm positive", θα ακολουθήσει στη Στέγη ένα μεγάλο πανελλαδικό συνέδριο για τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση με καλεσμένους εκπαιδευτικούς, το οποίο φιλοδοξούμε να έχει και πολιτική χροιά. Θα καλέσουμε και πολιτικούς αρχηγούς, ελπίζουμε να έρθουν».

Στέγη και LGBTQI+ κοινότητα: Είναι θέμα παιδείας, αλλά και ευτυχίας Facebook Twitter
Το πάνελ του I´M POSITIVE, όπου συζητήθηκαν όλες οι τελευταίες εξελίξεις γύρω από τον HIV. © Mike Tsolis

#AskAfroditi: «Αλλιώς τι; Ποιανού ζωή θα ζήσεις; Των άλλων;»

«Η ουδετερότητα είναι πιο επικίνδυνη από την αδιαφορία».

 

«Τα παιδιά δεν μεγαλώνουν με τις συμβουλές ούτε με τις οδηγίες. Μεγαλώνουν με το παράδειγμα. Κι αν λέω κάτι στα παιδιά μου, είναι να είναι ο εαυτός τους».

 

«Αν μέσα στο σπίτι το παιδί νιώσει ασφαλές, ελεύθερο, δυνατό, τα υπόλοιπα θα είναι πολύ πιο εύκολα γιατί δεν θα είναι μόνο του».

 

«Οι υπόλοιποι, ποιοι; Οι υπόλοιποι, ποιοι; Δεν εγκρίνουν τι; Αυτό που είσαι; Αλήθεια; Και;»

 

«Όσο πιο νωρίς κάποιος, ο καθένας μας, καταλάβει ότι πάνω απ' όλα αξίζει να αγαπάει τον εαυτό του, τόσο πιο ωραία ζωή θα προλάβουμε να ζήσουμε. Γιατί είναι μία».

Λίγο πριν από το περσινό Athens Pride, η Στέγη κυκλοφόρησε ένα βίντεο στο οποίο η Διευθύντρια Πολιτισμού του Ιδρύματος Ωνάση Αφροδίτη Παναγιωτάκου συζητούσε με δύο εφήβους για τα ανθρώπινα δικαιώματα, απαντώντας σε ερωτήσεις που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν από προσωπικές μέχρι δύσκολες ή άβολες. Μεταξύ άλλων, θίχτηκαν ζητήματα σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου με τρόπο άμεσο και ειλικρινή που σπάνια βλέπουμε να υιοθετούν οι εκπρόσωποι του ελληνικού πολιτισμού, σε μια ανοιχτή συζήτηση για τη σημασία του να είσαι ο εαυτός σου. Άλλωστε, όπως δήλωσε η κ. Παναγιωτάκου, «η δουλειά μας δεν είναι να παράγουμε πολιτισμό αλλά να αλλάζουμε την κουλτούρα των ανθρώπων».

 

Η Διευθύντρια Πολιτισμού του Ιδρύματος Ωνάση Αφροδίτη Παναγιωτάκου συζητά με δύο εφήβους για τα ανθρώπινα δικαιώματα στο #AskAfroditi.

Μετά τον θάνατο του Ζακ Κωστόπουλου

Ο Νίκος Αθανασόπουλος θυμάται τη γνωριμία του με τον Ζακ Κωστόπουλο, τη συνεργασία τους και τη στιγμή που, λίγο μετά την ανακοίνωση της δολοφονίας του και ενώ η αστυνομική έρευνα βρισκόταν ακόμα σε πολύ πρώιμο στάδιο, η Στέγη τοποθετήθηκε και πάλι δημόσια στα social media, διεκδικώντας, στη μνήμη του, δικαιοσύνη, ελευθερία και δημοκρατία.


«Ο Ζακ είχε συνεργαστεί με τη Στέγη. Πέρσι τέτοιες μέρες συμμετείχε στην παραγωγή Faster than light και την ημέρα της πρεμιέρας της παράστασης τον συνάντησα να περπατάει μέσα στο κτίριο ντυμένος νεκρή νύφη. Δεν τον ήξερα και με ρώτησε ο Γιάννης Παπαγιαννόπουλος, πρόεδρος του Athens Pride, "δεν γνωρίζεις τον ευφυή Ζακ;". Μου τον σύστησε. Δεν τον ξαναείδα.


Η ανακοίνωσή μας, όμως, θα έβγαινε ακόμα και αν δεν τον είχαμε γνωρίσει ποτέ. Έπρεπε να πάρουμε θέση. Και αυτή η ανακοίνωση της Στέγης μπορεί να διαβαστεί και ως μια μονάδα μέτρηση της κοινωνίας. Μπορεί κανείς να κάνει διδακτορική διατριβή μελετώντας τα σχόλια».

Πώς αντιμετωπίζουν το hate speech και τις κρίσεις στα social media;

Πέντε χιλιάδες οργανικά σχόλια μετρούσε η ανάρτηση για τον Ζακ στο Facebook της Στέγης μέσα σε 2-3 ώρες. «Τότε είδαμε πόσο διχασμένη είναι η κοινωνία, είδαμε το μίσος, τον σκοταδισμό. Δεν λογοκρίνουμε τα σχόλια, τα αφήνουμε, πρέπει να υπάρχει ένας διάλογος, πρέπει να γνωρίζουμε σε ποια κοινωνία ζούμε. Μπορώ να σου πω ότι ένιωσα πολύ υπερήφανος εκείνη την ημέρα, όπως και ο Δημήτρης Θεοδωρόπουλος (σ.σ. Υπεύθυνος Περιεχομένου της Στέγης) που είχε την αρχική πρωτοβουλία. Ο Ζακ έχει γίνει σύμβολο αδιαμφισβήτητο, μάρτυρας. Δυστυχώς, χάθηκε ένας άνθρωπος για να αφυπνιστεί μια κοινωνία αδιάφορη ως τώρα. Πολλές ζωές έχουν χαθεί, όπως του Βαγγέλη Γιακουμάκη. Πολλές ψυχές έχουν βασανιστεί».

Στέγη και LGBTQI+ κοινότητα: Είναι θέμα παιδείας, αλλά και ευτυχίας Facebook Twitter
«Απ' όλα τα μηνύματα των τελευταίων ετών, το "Είναι θέμα παιδείας" ήταν για μένα το πιο καίριο» λέει ο Νίκος Αθανασόπουλος. © Βασίλης Μπίμπας

Συμπερίληψη: Καλλιτεχνικές επιλογές που εστιάζουν στο queer κοινό

Η επόμενη σεζόν θα είναι queer για τη Στέγη: θα διοργανωθεί ξανά το «I'm positive» με καλεσμένους από το εξωτερικό και σε συνεργασία με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, θα διεξαχθεί το συνέδριο σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης και θα έρθουν αντιπρόσωποι όλων των Pride του κόσμου για το ετήσιο συνέδριό τους, στο οποίο συμμετέχει η Στέγη. Όπως κάθε χρονιά, το καλλιτεχνικό πρόγραμμα της Στέγης θα περιλαμβάνει παραστάσεις με κοινωνικές προεκτάσεις, όπως η διασκευή του θεατρικού Tom at the farm του Μισέλ Μαρκ Μπουσάρ, που έγινε και ταινία από τον Ξαβιέ Ντολάν. Θα ανέβει τον Δεκέμβριο στη Μικρή Σκηνή σε σκηνοθεσία Σαράντου Ζερβουλάκου.

Athens Pride 2019

Στο φετινό περίπτερο της Στέγης στο Athens Pride το κοινό θα βρει το νέο βιβλίο για τον Ζακ Κωστόπουλο (σε συνεργασία με τις εκδόσεις Το Ροδακιό), το οποίο μάλιστα θα είναι δίγλωσσο, στα ελληνικά και στα αγγλικά. Θα υπάρχει ειδικά σχεδιασμένο rainbow photo corner, ενώ το «I'm positive» θα είναι ξανά εκεί, μοιράζοντας ενημερωτικό υλικό για την PrEP. Τέλος, θα μοιράζεται και η καθιερωμένη Pride βεντάλια της Στέγης, με φετινό μότο το «Never Stop».


«Απ' όλα τα μηνύματα των τελευταίων ετών, το "Είναι θέμα παιδείας" ήταν για μένα το πιο καίριο» καταλήγει ο Νίκος Αθανασόπουλος. «Για μένα, όμως, είναι και θέμα ευτυχίας. "Παιδί μου, είσαι ευτυχισμένο;" Αν κάθε γονιός έκανε αυτή την ερώτηση και ήταν έτοιμος να ακούσει την αλήθεια τα πράγματα θα ήταν αλλιώς. Αν οι γονείς δεν αποδεχτούν ποτέ ένα παιδί, εκείνο πάντα θα βασανίζεται κι έτσι δημιουργούνται ψυχές-φαντάσματα. Είναι θέμα ουσίας η ορατότητα. Στόχος μας είναι κάθε χρόνο να μιλάμε για τα αυτονόητα που δεν είναι δεδομένα, να αγγίζουμε περισσότερους ανθρώπους. Για εμάς είναι θέμα παιδείας αλλά και ευτυχίας. Τι ωραίο να είσαι, αλήθεια, ο εαυτός σου...».

Στέγη και LGBTQI+ κοινότητα: Είναι θέμα παιδείας, αλλά και ευτυχίας Facebook Twitter
Στο φετινό περίπτερο της Στέγης στο Athens Pride το κοινό θα βρει το νέο βιβλίο για τον Ζακ Κωστόπουλο. © Αλέξανδρος Κατσής

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO

Lgbtqi+
0

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Βγες και Πες: Η ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα ξορκίζει τον φόβο και αφηγείται τις ιστορίες της

Lgbtqi+ / Βγες και Πες: Η ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα ξορκίζει τον φόβο και αφηγείται τις ιστορίες της

Το #vgeskaipes είναι μια online καμπάνια που επιθυμεί να παροτρύνει την ευρύτερη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα, αλλά και όποια άτομα βιώνουν διακρίσεις, να πάρουν ένα κινητό, μια κάμερα και να πουν τη δική τους ιστορία – και αυτήν τη φορά να τους ακούσουν
ΜΕΡΟΠΗ ΚΟΚΚΙΝΗ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Proud Seniors: Η πρώτη φιλοξενία ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμου σε πρόγραμμα Στέγασης και Υποστήριξης

Ελλάδα / Proud Seniors: Η πρώτη φιλοξενία ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμου σε πρόγραμμα Στέγασης και Υποστήριξης

«Με την αναστολή των ενεργειών για τη λειτουργία του πρώτου Ξενώνα Φιλοξενίας ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων από τη νέα δημοτική αρχή της Αθήνας, η κοινότητα μας παραμένει χωρίς κανένα δίκτυ στοιχειώδους προστασίας»
NEWSROOM