H ιδιωτική ζωή του Μιχαήλ Άγγελου και η queer υποκουλτούρα της αναγεννησιακής Ρώμης

H ιδιωτική ζωή του Μιχαήλ Άγγελου και η queer υποκουλτούρα της αναγεννησιακής Ρώμης Facebook Twitter
Aρχιτέκτονας του Θεού: Ημιτελές πορτραίτο του Μιχαήλ Άγγελου από τον Ντανιέλε ντα Βολτέρα, γύρω στα 1544
7

Στα τέλη του περασμένου μήνα κυκλοφόρησε το βιβλίο ενός από τους πιο επιφανείς μελετητές της ζωής και του έργου του Μιχαήλ Άγγελου, του William E Wallace, από τις εκδόσεις του Πανεπιστημίου του Princeton, με τίτλο "Michelangelo, God's Architect" (Μιχαήλ Άγγελος, ο αρχιτέκτονας του Θεού). Το βιβλίο επικεντρώνεται στην ώριμη περίοδο του μεγάλου αναγεννησιακού καλλιτέχνη, ο οποίος είχε περάσει τα πενήντα όταν επέστρεψε κατά την δεκαετία του 1530 στη Ρώμη, απογοητευμένος από το διοικητικό καθεστώς της Φλωρεντίας. Μια δεκαετία αργότερα, το 1546, θα χριζόταν επικεφαλής αρχιτέκτονας του Βατικανού, ή «Αρχιτέκτονας του Θεού». Στο βιβλίο γίνονται αναφορές και στην ιδιόμορφη ιδιωτική ζωή του, και ειδικά τον δεσμό του με διάφορους φίλους του οι οποίοι συχνά διέμεναν στο σπίτι του. Γράφει σχετικά η Catherine Fletcher στην κριτική της για το βιβλίο στο Literary Review:

«...Παρότι ο συγγραφέας του βιβλίου εστιάζει κυρίως στο έργο του Μιχαήλ Άγγελου, παρουσιάζει όμως παράλληλα και μια γλαφυρή εικόνα του καλλιτέχνη στην ιδιωτική του ζωή. Η οικία του στη Ρώμη σίγουρα δεν ήταν το αρχετυπικό σπιτικό της εποχής του: Ήταν ανύπαντρος και δεν συγκατοικούσε με συγγενείς πρώτου βαθμού. Διέμεναν όμως στο σπίτι του κατά διαστήματα ως συγκάτοικοι, είτε επειδή βρίσκονταν στην πόλη για δουλειές είτε για άλλους λόγους, διάφοροι φίλοι του - ένα είδος οικογένειας ιδρυθείσας από τον ίδιο – που σε κάποιες περιπτώσεις φιλοξενούσαν και τις συζύγους τους».

Ο Wallace διατηρεί μια κάποια αμφισημία σχετικά με την ακριβή φύση της φιλίας του Μιχαήλ Άγγελου με άλλους άντρες με τους οποίους μάλιστα συγκατοικούσε.

«Χάρη στην πρόσφατη μελέτη του Gary Ferguson σχετικά με την queer υποκουλτούρα στην Αναγεννησιακή Ρώμη, διαθέτουμε πλέον περισσότερη πληροφορία στην προσπάθειά μας να δώσουμε μορφή στις ομόφυλες ερωτικές σχέσεις εκείνης της εποχής. Ο Wallace πάντως διατηρεί μια κάποια αμφισημία σχετικά με την ακριβή φύση της φιλίας του Μιχαήλ Άγγελου με άλλους άντρες με τους οποίους μάλιστα συγκατοικούσε».


«Είναι γνωστή πάντως η μακρόχρονη σχέση του στο τελευταίο κομμάτι της ζωής του με τον νεαρό Ρωμαίο ευγενή Τομάσο ντέι Καβαλιέρι (ήταν 34 χρόνια νεότερος του Μικελάντζελο) που έγινε η μορφή που κυρίευσε το ποιητικό έργο του και βρισκόταν δίπλα του στο νεκροκρέβατό του. Όπως το θέτει ο Wallace, η σχέση αυτή "ξεκίνησε με μια παθιασμένη ένταση και σταδιακά ωρίμασε και γλύκανε, διαρκώντας για πάνω από τριάντα χρόνια"».

«Είχε στενή σχέση και με άλλους άντρες επίσης, ανάμεσά τους και ο Λουντοβίκο Μπεκαντέλι, επιφανής κληρικός και λόγιος, «ένας από εκείνους τους σπάνιους φίλους του που φαίνονταν να μοιράζονται απολύτως τα αντικρουόμενα συναισθήματα του Μιχαήλ Άγγελου ανάμεσα στην επιθυμία της σάρκας και στην πνευματική υπέρβαση. Ο Μποκαντέλι περιέγραφε τον εαυτό του ως "εξόριστο" σε ό,τι είχε να κάνει με "τα ζητήματα της σάρκας". Είτε κανείς το αποδέχεται αυτό ως απολύτως ειλικρινές είτε όχι, το βέβαιο είναι ότι ήταν μια προνοητική δήλωση στην Ρώμη της περιόδου της Αντιμεταρρύθμισης».

Με στοιχεία από το Literary Review

Βιβλίο
7

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Για τον Ομάρ Καγιάμ

Ποίηση / «Πίνε, και μη θαρρείς κουτέ, και συ πως είσαι κάτι»: Τα Ρουμπαγιάτ του Ομάρ Καγιάμ

Πεθαίνει σαν σήμερα το 1131 ο μεγάλος Ιρανός ποιητής που έγραψε αριστουργηματικά ποιήματα για τη ματαιότητα των πραγμάτων, τη μεγαλοσύνη της στιγμής και το νόμο του εφήμερου.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΝΤΑΜΟΝ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
Το πίσω ράφι/ Μαρία Πάουελ «Δεσμά αίματος»

Το πίσω ράφι / «Η ευλογία αλλά και η κατάρα που είναι η οικογένεια»

Η Μαρία Πάουελ, με τη νουβέλα της «Δεσμά αίματος», ζωντάνεψε μια βυθισμένη στη μοναξιά και κυριευμένη από πάθος γυναίκα χωρίς να μαρτυρήσει ούτε ένα από τα εξωτερικά της χαρακτηριστικά, κι εξερεύνησε ένα θέμα που ίσως δεν θα πάψει ποτέ να μας ταλανίζει, την οικογένεια.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
«Από τότε που με έφεραν εδώ, έχω πειστεί ότι έχω πεθάνει»

Βιβλίο / «Από τότε που με έφεραν εδώ, έχω πειστεί ότι έχω πεθάνει»

Το πρωτότυπο science fiction μυθιστόρημα «Οι υπάλληλοι» της Δανής Όλγκα Ράουν κερδίζει υποψηφιότητα για Booker, προβλέποντας εικόνες από τη ζωή αλλόκοτων υπαλλήλων στο μέλλον, βγαλμένες από το πιο ζοφερό παρόν.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ευάρεστος Πιμπλής: «Η ηδονή σήμερα τρομάζει – και αυτό λέει πολλά για εμάς»

Βιβλίο / Ευάρεστος Πιμπλής: «Η ηδονή σήμερα τρομάζει και αυτό λέει πολλά για εμάς»

Ο πρωτοεμφανιζόμενος συγγραφέας μιλά στη LiFO με αφορμή το βιβλίο του «Πέρα από τη συναίνεση» για μερικά από τα πιο δύσκολα ζητήματα της εποχής: τη βία μέσα στη φαντασίωση, τον νέο πουριτανισμό, τα όρια της επιθυμίας και την εύθραυστη, συνεχώς μεταβαλλόμενη έννοια του τι σημαίνει να είσαι άνδρας σήμερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μοντ Ρουαγιέ: «Πού θα βρίσκονται σε δέκα χρόνια όλοι αυτοί που μας επιτίθενται;»

Lgbtqi+ / Μοντ Ρουαγιέ: «Πού θα βρίσκονται σε δέκα χρόνια όλοι αυτοί που μας επιτίθενται;»

Στο εξαιρετικά ενδιαφέρον βιβλίο «Τρανσφοβία» που μόλις κυκλοφόρησε στα ελληνικά, η τρανσφεμινίστρια Μοντ Ρουαγιέ επιχειρεί να καταγράψει τη νέα πραγματικότητα για την τρανς συνθήκη και τα τρανς δικαιώματα.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
H παλιά Εθνική Βιβλιοθήκη ανοίγει ξανά τις πύλες της

Αποκλειστικές φωτογραφίες / Η παλιά Εθνική Βιβλιοθήκη ανοίγει ξανά τις πόρτες της

Η LiFO μπήκε στο ιστορικό Βαλλιάνειο Μέγαρο το οποίο, μετά την ολοκλήρωση των αναγκαίων εργασιών αποκατάστασης και συντήρησης, θα υποδεχθεί ξανά το κοινό στις αρχές του 2026.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Gaslighting»: Είναι όλα στο μυαλό σου!

Βιβλίο / «Gaslighting»: Είναι όλα στο μυαλό σου!

Τι είναι το gaslighting; Το επίκαιρο και διαφωτιστικό δοκίμιο της Kέιτ Άμπραμσον αποτελεί μια διεξοδική, εις βάθος ανάλυση ενός όρου που έχει κατακλύσει το διαδίκτυο και την ποπ κουλτούρα και χρησιμοποιείται πλέον ευρέως.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
Το woke στο «καναβάτσο»

Βιβλίο / Τι είναι τελικά το woke; Δύο βιβλία εξηγούν

Δύο αξιόλογα βιβλία που εστιάζουν στην πολυσυζητημένή και παρεξηγημένη σήμερα woke κουλτούρα κυκλοφόρησαν πρόσφατα στα ελληνικά, εμπλουτίζοντας μια βιβλιογραφία περιορισμένη και μάλλον αρνητικά διακείμενη.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Σκοτ Φιτζέραλντ «Ο Μεγάλος Γκάτσμπυ»

Το πίσω ράφι / «Ο Μεγάλος Γκάτσμπυ». Ένα αριστούργημα. Δίχως υπερβολή

O Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ ζωντανεύει την εκλεπτυσμένη βαρβαρότητα της αμερικανικής αστικής τάξης, το κυνήγι του αμερικανικού ονείρου και μαζί τη διάλυση μιας κολοσσιαίας ψευδαίσθησης.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Η Έλεν ντε Γουίτ έγραψε τον «Τελευταίο Σαμουράι». Χρειάστηκε 25 χρόνια για το νέο της βιβλίο

Βιβλίο / Η Έλεν ντε Γουίτ έγραψε τον «Τελευταίο Σαμουράι». Χρειάστηκε 25 χρόνια για το νέο της βιβλίο

Η μυθιστορηματική περίπτωση της Ντε Γουίτ αποδεικνύει ότι οι καλοί συγγραφείς πάντα δικαιώνονται. Και το βιβλίο της «Οι Άγγλοι καταλαβαίνουν το μαλλί», τη σπάνια ευφυΐα της.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Μαρία Μήτσορα «Ζήτα Ήτα Θήτα»

Προδημοσίευση / Μαρία Μήτσορα «Ζήτα Ήτα Θήτα»

Μια αποκλειστική πρώτη δημοσίευση από το εν εξελίξει βιβλίο «Ανθός ΜεταΝοήματος» της Μαρίας Μήτσορα, μιας αθόρυβης πλην σημαντικότατης παρουσίας στην ελληνική λογοτεχνία, που θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Πατάκη μέσα στο 2026.
THE LIFO TEAM
«Πώς αλλάζει κανείς, πώς φτάνει σε σημείο να μην αναγνωρίζει τον εαυτό του»

Το πίσω ράφι / «Πώς αλλάζει κανείς, πώς φτάνει σε σημείο να μην αναγνωρίζει τον εαυτό του»

Το μυθιστόρημα «Δαμάζοντας το κτήνος» της Έρσης Σωτηροπούλου είναι χτισμένο στην εικόνα της «μοναξιάς που μοιράζονται πολλοί άνθρωποι μαζί». Επανεκδίδεται σε λίγες μέρες από τον Πατάκη.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Μάργκαρετ Άτγουντ: «Δεν νομίζω να με αγαπούσε ο Πλάτωνας»

Βιβλίο / Μάργκαρετ Άτγουντ: «Δεν νομίζω να με αγαπούσε ο Πλάτωνας»

Μία από τις σημαντικότερες συγγραφείς της εποχής μας. Στη συνέντευξή της στη LifO δίνει (ανάμεσα σε άλλα) οδηγίες για το γράψιμο και τη ζωή, τη γνώμη της για τον Πλάτωνα αλλά και για την αξία των συμβολικών μύθων.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Σεξ, (πολλά) ναρκωτικά και rock & roll με τον Μάρτιν Σκορσέζε

Βιβλίο / Σεξ, (πολλά) ναρκωτικά και rock & roll με τον Μάρτιν Σκορσέζε

Στο νέο βιβλίο του, που κυκλοφορεί δύο χρόνια μετά τον θάνατό του, ο Ρόμπι Ρόμπερτσον, ο ηγέτης του θρυλικού συγκροτήματος The Band, μιλάει για όσα έζησε με τον διάσημο σκηνοθέτη και κολλητό του στο ηδονιστικό Χόλιγουντ της δεκαετίας του '70.
THE LIFO TEAM
Ο «Θάνατος του Βιργιλίου» και τρία ακόμα λογοτεχνικά διαμάντια

Βιβλίο / Ο «Θάνατος του Βιργιλίου» και τρία ακόμα λογοτεχνικά διαμάντια

Τα έργα-σταθμοί της λογοτεχνίας, από την υψηλή ποίηση μέχρι τη μυθοπλασία, ανέκαθεν αποτύπωναν τα ακραία σημεία των καιρών, γι’ αυτό είναι επίκαιρα. Παραθέτουμε τέσσερα αντιπροσωπευτικά παραδείγματα που βγήκαν πρόσφατα.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ

σχόλια

1 σχόλια
Καμία queer υποκουλτούρα!Είναι γνωστό ότι ο Μιχαήλ Άγγελος Μπουαναρότι ήταν ομοφυλόφιλος. Αυτό δεν είναι κακό ούτε κάτι καλό. Απλά έτσι είναι.Αυτό που είναι παράξενο είναι να προσπαθούμε με το ζόρι να προσδώσουμε χροιές που δεν υπήρχαν στις υπό κρίση εποχές.Είναι σα να λέμε "η υποκουλτούρα τον rave parties" αναφερόμενοι στη διονυσιακή λατρεία.
"Χάρη στην πρόσφατη μελέτη του Gary Ferguson σχετικά με την queer υποκουλτούρα στην Αναγεννησιακή Ρώμη, διαθέτουμε πλέον περισσότερη πληροφορία στην προσπάθειά μας να δώσουμε μορφή στις ομόφυλες ερωτικές σχέσεις εκείνης της εποχής."το βιβλίο είναι το εξής:Same-Sex Marriage in Renaissance Rome: Sexuality, Identity, and Community in Early Modern Europe Hardcover – July 9, 2016https://www.cornellpress.cornell.edu/book/9781501702372/same-sex-marriage-in-renaissance-rome/Same-sex marriage is a hotly debated topic in the United States, and the world, today. From the tenor of most discussions, however, it would be easy to conclude that the idea of marriage between two people of the same sex is a uniquely contemporary phenomenon. Not so, argues Gary Ferguson in this remarkable book about a same-sex wedding ceremony in sixteenth-century Rome. The case in question involved a group of mostly Spanish and Portuguese men, arrested and executed in Rome in 1578, said to have performed same-sex wedding ceremonies in one of the city’s major churches. We know about the incident from a number of sources, including the travel journal of the French essayist Michel de Montaigne.Several substantial fragments of the transcript of the men’s trial have also survived, along with copies of their wills. Making use of all these documents, Ferguson brings the story to life in striking detail. He reveals not only the names of the men but also where they lived, how they were employed, and who their friends were. In particular, he unearths a surprising amount of detail about the men’s sex lives, and how others responded to this information, which allows him to explore attitudes toward marriage, sex, and gender at the time. Emphasizing the instability of marriage in premodern Europe, Ferguson argues that same-sex unions should be considered part of the institution’s complex and contested history._____________Ενδιαφέρον φαίνεται:"A microhistory with a bite, this fascinating and richly detailed study of a literally queer 'marriage' in early modern Rome involving a group of men who ran afoul of the papacy and local authorities challenges virtually all the current givens about premodern male/male sex and especially what has become a Foucauldian orthodoxy. Melding a close reading of archival documents and a wide-ranging reading of literary accounts, it offers a stimulating rethinking of marriage, sexual identity, sexual subcultures, and an ideal of mutual pleasure in sex―and not just in the premodern period, for this book engages intelligently and provocatively with modern debates on these subjects as well."(Guido Ruggiero, University of Miami, author of The Renaissance in Italy: A Social and Cultural History of the Rinascimento)_____________Επίσης έχει γράψει αυτό:Queer (Re)Readings in the French Renaissance: Homosexuality, Gender, Culturehttps://www.amazon.com/Queer-Readings-French-Renaissance-Homosexuality/dp/0754663779_____________"Είναι σα να λέμε "η υποκουλτούρα τον rave parties" αναφερόμενοι στη διονυσιακή λατρεία."...υπερβολές, απλά για την μπεις. Αφενός μεν (και κυριότερον) η λέξη «queer» έχει, πλέον, πλήθος διαφορετικών μικροεκφάνσεων νοηματικά και validly μπορεί να χρησιμοποιηθεί -αν ξέρει, κανείς, για τι μιλάει- (https://www.merriam-webster.com/dictionary/queer) αφετέρου -και χωρίς να έχει τόσο σημασία αυτό στην πρώτη εννοιολογική της γκάμα είναι «μαζί μας» μισή χιλιετηρίδα τώρα.First Known Use of QUEER (circa 1500):"differing in some way from what is usual or normal : ODD, STRANGE, WEIRD"Since it first showed up in English about 1513, “queer” has always meant something not normal, something peculiar, something odd. Counterfeit money was “queer”; someone who is sick might say they “feel queer”; playground bullies would call someone “queer” without knowing or intending any sexual connotations.The Oxford English Dictionary says the noun “queer” was first used to mean homosexual by the Marquess of Queensbury, in 1894. The Concise New Partridge Dictionary of Slang says the adjective “queer” began to mean “homosexual” about 1914, mostly in the United States, and notes it was “derogatory from the outside, not from within,” a hint that it was being embraced as a self-description even then.
Ο όρος χρησιμοποιείται στον παρόν συγκείμενο από τη δεκαετία του '80 και μετά: "Ωστόσο, αρχής γενομένης, της δεκαετίας του 1980, η λέξη επανοικειοποιήθηκε και σιγά σιγά χρησιμοποιήθηκε μέσα στην Κοινότητα, και ξεκίνησε να προσδιορίζει έτσι τα gay άτομα." https://el.wikipedia.org/wiki/QueerΌλα τα άλλα είναι λόγια ή, ακριβέστερα, διαστρέβλωση της πραγματικότητας.Και βέβαια άπτεται άμεσα του μεταμοντέρνου αναθεωρητισμού τον οποίο αναλύει με αρκετή ευκρίνεια ο Jordan Peterson.Που βέβαια, αυτός ο μεταμοντέρνος αναθεωρητισμός, έχει εντοπιστεί ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του '90 (βλ. πχ Ποιος Σκότωσε τον Όμηρο, ο θάνατος της κλασικής παιδείας και η αποκατάσταση της ελληνικής σοφίας, Victor Davis & Heath).Είναι αυτό που λέει η Χλόη Κολύρη ότι: "έρχονται τώρα οι queer, που είναι η αριστερά της αριστεράς, και διεκδικούν μια κατάσταση στην οποία θα υπάρχει ελευθερία ως προς την έκφραση του φύλου και ζητάνε να μην υπάρχει η έννοια «φύλο»"Πηγή: https://www.lifo.gr/articles/lgbt_articles/226555/xloi-kolyri-to-fylo-den-yparxei-kan-eisai-ayto-poy-apofasizeis-oti-eisaiΑπλά μέσω της ορατότητας διεκδικούνται άλλα πράγματα. Το ζήτημα είναι να είναι πράγματα που έχουν σχέση με την πραγματικότητα. Και όχι ό,τι φανεί του λολοστεφανή.Απλά η μαγκιά του μεταμοντέρνου αναθεωρητισμού είναι ότι απευθύνεται πάντα σε δύο κοινά ταυτοχρόνως: και στο στενό δικαιωματικό κοινό (LGBTQI+ κοινότητα) αλλά και στο ευρύτερο πολιτικό της αριστεράς (όλο της το φάσμα). Έτσι αν κανείς ανόητος έχει το θράσος να έχει αντίθετη άποψη πρέπει να τα βάλει και με τους μεν και με τους δε...Είναι ενεργοβόρο, δεν λέω, αλλά δεν μπορεί η πολιτική προπαγάνδα να μένει αναπάντηση στο όνομα ενός φλου δικαιωματισμού.
wikipedia λοιπόν, εφόσον το θέλετε wikipedia: LGBT culture is the common culture shared by lesbian, gay, bisexual and transgender people. It is sometimes referred to as "queer culture" or "gay culture", but the latter term can also be specific to gay men's culture.queer και δη στο εξωτερικό -και επέτρεψέ μου να γνωρίζω λίγο καλύτερα- χρησιμοποιείται ΚΑΙ ως συνώνυμο του lgbt (lgbt culture = queer culture, lgbt community = queer community) χωρίς το πολύ ειδικό βάρος της queer theory ή/και της αποδόμησης ή ακόμη και της (αριστερίζουζας) πολιτικοποίησης. Άποψή μου είναι αντί να ρίχνει, κανείς, άσφαιρα στο αέρα μπας και ζαλίσει καμιά ήδη ζαλισμένη μπεκάτσα, αν έχει ένσταση κι αν θέλει να έχει ένσταση ας διαβάσει περί τινός πράγματος πρόκειται (τα μπούκια δλδ), για να καταλάβει τι συγκρίσεις γίνονται, σε ποιο πλαίσιο γίνονται αυτές και τι αναλογίες τραβιόνται.Αλλά δεν μας ενδιαφέρει αυτό έτσι δεν είναι;καλό σας απόγευμα
Τα φλόκια και τα μπούκια.Οχι αδερφέ, τον αχταρμά εννοιών δεν θα τον ανεχτώ.Ο Μιχαήλ Άγγελος δεν ανήκε σε καμία LGTBQI κοινότητα γιατί τότε δεν υπήρχε τέτοια κοινότητα.Ήταν ομοφυλόφιλος με τύψεις. Τύψεις που του είχε εμφυσήσει η καθολική εκκλησία.Τα υπόλοιπα είναι ανιστορικές αναγωγές στο σήμερα.Άσε που όταν ένας ακαδημαϊκός λέει queer υποκουλτούρα μάλλον αναφέρεται στις queer studies.Tata, sir.
...Εντωμεταξύ ή δεν καταλαβαίνεις ή κάνεις πως δεν καταλαβαίνεις. Αυτό που είπα είναι πως η χρήση του queer είναι ευρεία και δύναται να λειτουργεί ΚΑΙ ως συνώνυμο του lgbt*, του homosexual, του gay ή του ατόμου που δεν πάει σύμφωνα με τις νόρμες αναφορικά (το community και το culture ήταν βοηθητικές λέξεις για να γίνει αντιληπτό το κουήρ ως συνώνυμο, duh!).Αναλογίες φυσικά και υπάρχουν, οι μελετητές σου λένε πού είναι ή πού θα μπορούσαν να είναι αυτές και υπό ποιο πλαίσιο, τονίζοντας -φυσικά- και τις πολλές διαφορές με το σήμερα, αλλά τα πράγματα δεν είναι μονοσήμαντα κι αυτά είναι elementary my dear watson, όταν κάποιος δεν βγάζει συμπεράσματα από τίτλους μόνο. Θεωρείς ότι οι μελετητές του αντικειμένου θα αναφέρονταν στην αναγεννησιακή Ρώμη ή το Παρίσι ή στις παρελθούσες eras ή προσωπικότητες χρησιμοποιώντας τη λέξη κουήαρ κι εννοώντας π.χ. την underground κουήαρ σκηνή του Σικάγο των 90s; Ή ότι έχεις εσύ στο κεφάλι σου ως κουήαρ; Ή σάμπως κατέχεις καλύτερα το όλον γνωστικό αντικείμενο, που αναλύουν αυτά τα βιβλία; Σγουήτ, σγουήτ Τζήζας δλδ!