Καλοκαίρι 1951: Οι αναμνήσεις του Νίκου Δήμου

Καλοκαίρι 1951: Οι αναμνήσεις του Νίκου Δήμου Facebook Twitter
Ψάχναμε: τον άλλον, τα βιβλία, τον κόσμο, τον εαυτό μας.
0

Τη λέγαμε αμμουδιά αλλά δεν ήταν. Μικροί τόποι άμμου ανάμεσα σε βράχους. Ίσα που χώραγε να καθίσει ένας άνθρωπος, με τα πόδια του μέσα στο νερό.

Οι πέτρες ήταν άσχημες. Δεν υπήρχαν ωραία βότσαλα γυαλισμένα από το κύμα. Παντού συμπαγή κοκκινωπά πετρώματα άμορφα, με ενσωματωμένους μέσα τους βράχους, κροκάλες, κοχύλια. Σκληρό τοπίο. Σαν τη βρεγμένη, γλιστερή ξέρα που πατούσες μπαίνοντας στη θάλασσα.

Ο βοριάς φύσαγε αδιάκοπα. Από τις εξήντα μέρες των διακοπών οι μισές ανήκαν στο μελτέμι. Ούτε να σταθείς δεν μπορούσες.

Σήμερα, εκεί είναι τόσες πολυκατοικίες, που από τον δρόμο ούτε που υποψιάζεσαι τη θάλασσα. Μόνο αν τύχεις στο μπαλκόνι της τελευταίας σειράς μπορεί να την αντικρίσεις. Αλλά τότε, το πιο κοντινό σπίτι ήταν ένα τέταρτο δρόμος. Μόνο το «Εξοχικόν Κέντρον η Ζούγκλα» ήταν κοντά.

Ψάχναμε: τον άλλον, τα βιβλία, τον κόσμο, τον εαυτό μας. Ανακαλύπταμε: σκέψεις, αισθήσεις, σχέσεις, καταστάσεις. Μια λαίμαργη περιέργεια μας έκανε να καταβροχθίζουμε τα πάντα. Α! Είχαμε γερά στομάχια. Αλλά οι ψυχές μας ήταν ευαίσθητες.

Τα πρώτα χρόνια κάναμε δυο ως τρεις ώρες να φτάσουμε από την Αθήνα - κυνηγώντας τα λίγα κομμάτια άσφαλτο ανάμεσα στις τρύπες. Αργότερα, όταν φτιάχτηκε ο δρόμος, κάναμε μία ώρα, κι όταν τάχυναν τ' αυτοκίνητα, μισή. Τώρα, την Κυριακή θέλεις πάλι τρεις ώρες. Από τη συμφόρηση.

Τα κορίτσια τα λέγανε Μιράντα, Μαρίνα, Μάρω, Λίνα, Λένα. Μένανε μακριά - μισή ώρα με το πόδι. Εγώ όμως πήγαινα με το ποδήλατο. Είχε άσπρα λάστιχα και άφηνε ωραία κεντητά σχέδια στο ξερό σαν πούντρα κοκκινωπό χώμα.

Είχαμε βέβαια και τα δικά μας κορίτσια, αλλά αυτές ήταν «μικρές». (Θεέ! Πόσο ζύγιζαν τότε ένα-δυο χρόνια, και πού σήμερα;)

Γλυκόπικρη, περίεργη εφηβεία, γεμάτη μύθους, φόβους και απαντοχή. Κρύβαμε το άγχος μας κάτω από έναν ψεύτικο ρομαντισμό και την περιέργεια πίσω από μια μάσκα πολυγνωσίας.

Δεν ξέραμε τίποτε. Αλλά οι μύθοι μας ήταν τόσο αληθινοί για μας, που νομίζαμε πως τα ξέραμε όλα.

Ερωτευμένοι: Ναι - γενικά. Όλοι με όλους. Πού και πού ξεχώριζε ένα ζευγάρι και πάλι χανόταν. Κανείς δεν αγαπούσε τον άλλον - όλοι αγαπούσαν τον έρωτα. Ή την ιδέα του να είσαι ερωτευμένος.

Άτσαλη, αδέξια, ανοικονόμητη εφηβεία! Μισοσχηματισμένα σώματα, μισοβρασμένα μυαλά, μισοαρχινισμένες κινήσεις. Που το τέλος τους χανόταν στο σκοτάδι του ανεκπλήρωτου.

Ατμόσφαιρα ασφυκτικά αστική. Τι «πρέπει», τι δεν «πρέπει». Οι μαμάδες διακριτικές κάπου στο βάθος (φρουροί της ηθικής). Δεν είχαν ακόμη αλλάξει πολλά από τον προπολεμικό κόσμο του Κοσμά Πολίτη...

Αλλά εμείς «τολμούσαμε». Νυχτερινά μπάνια, χορευτικοί εναγκαλισμοί, υπονοούμενα, μισόλογα. Πού και πού κανένα ποίημα. Ή κάποια αφή.

Και ξαφνικά υποχωρούσαμε τρομαγμένοι από την ίδια μας την τόλμη.

Τα βράδια είχε πάντα φεγγάρι. (Δεν είναι δυνατόν, αλλά έτσι τα θυμάμαι.) Καθόταν η παρέα κοντά στη θάλασσα, στο «πρώτο» ή στο «δεύτερο» ή στο «τρίτο» λιμανάκι. Τραγουδούσαμε τότε -πότε συναισθηματικά, πότε αστεία και βάρβαρα-, όταν το αίσθημα μας έπεφτε πολύ.

Καλοκαίρι 1951: Οι αναμνήσεις του Νίκου Δήμου Facebook Twitter
Κι ο ήλιος δίπλα στη θάλασσα... Εκείνη η μυρωδιά από το φύκι και το αλάτι... Εικονογράφηση: Stupid Greg/ LIFO

Κι ο ήλιος δίπλα στη θάλασσα... Εκείνη η μυρωδιά από το φύκι και το αλάτι... Οι κλεφτές ματιές στα διπλανά σώματα, που έδειχναν τον δρόμο που κάποτε και σ' εμάς θα έπαιρνε ο έρωτας. Κάθε φορά που κλείνω τα μάτια στον ήλιο, δίπλα στη θάλασσα, αυτόματα ξαναγυρίζω. Και κάτω απ' αυτή την κοιμισμένη καλοκαιρινή νωχέλεια δούλευε η πιο σκληρή περιπέτεια που δίνεται στον άνθρωπο να ζήσει. Η εφηβεία.

Ψάχναμε: τον άλλον, τα βιβλία, τον κόσμο, τον εαυτό μας. Ανακαλύπταμε: σκέψεις, αισθήσεις, σχέσεις, καταστάσεις. Μια λαίμαργη περιέργεια μας έκανε να καταβροχθίζουμε τα πάντα. Α! Είχαμε γερά στομάχια. Αλλά οι ψυχές μας ήταν ευαίσθητες.

Τα κορίτσια που έκλαιγαν χωρίς λόγο - γιατί πλημμύριζε μέσα τους το σιωπηλό κύμα της εφηβείας τους. Τα αγόρια που θύμωναν και παρίσταναν τους άντρες για να κρύψουν την αβυσσαλέα τους αβεβαιότητα. (Θεέ μου, κι αν τώρα ξαφνικά με φιλούσε, τι θα 'πρεπε να κάνω:... Πανικός!)

Α! Πόσα πιο πολλά ξέρω τώρα στη σοφία που κέρδισα από τόσες ήττες. Πόσο καταλαβαίνω τον αβέβαιο και συχνά ανυπόφορο έφηβο που προσπαθούσε -μιλώντας αδιάκοπα ή σιωπώντας πεισματικά- να βρει κάποια διέξοδο προς τον εαυτό του.

Όχι, δεν θα 'θελα να ξαναγυρίσω. Ήταν σκληροί και σκοτεινοί χρόνοι - και μέσα στη μόνιμη αναστάτωση δεν ήξερες να ξεχωρίσεις, να χαρείς, ούτε καν τις ανάπαυλες. Κάθε μέρα επανάσταση και -τι περίεργο- κάθε μέρα συμμόρφωση και κάθε μέρα ανία.

Ανία; Έχω από τότε να νιώσω αυτό το συναίσθημα. Τώρα, αντίθετα, δεν με φτάνει ο χρόνος. Πώς μπορούσα τότε -μέσα σε τόση ζωή- να βαριέμαι;

Μα, γιατί ήμουν απέξω. Θεατής με ένα συνεχές συναίσθημα απόστασης και αποξένωσης. Η φυλακή του εγώ που δεν ξέρει ακόμα να προσεγγίσει το εσύ - ούτε τον κόσμο.

Βλέπω μία παλιά φωτογραφία. Όχι, δεν ήμασταν ωραίοι - με τα ημιτελή σώματα και τις αδέξιες, ψεύτικες στάσεις. Μόνο τα μάτια όλων καίνε με πυρετό περιέργειας και απληστίας. Η ζωή έρχεται. Όλοι αδημονούν.

Α! Τι μου θύμισε πάλι το καλοκαίρι! Είναι το αλάτι και το άρωμα από τα φύκια. Οι πολυκατοικίες σκότωσαν το τοπίο, έφραξαν τα μελτέμια, έχτισαν τα λιμανάκια, σκίασαν τις μικρές αμμουδιές.

Αλλά το άρωμα και τη γεύση της θάλασσας, το άρωμα και τη γεύση της μνήμης, δεν μπορούν να τα σκοτώσουν.

Info: Από το αυτοβιογραφικό: «Οι Δρόμοι μου».

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO το 2011.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM
Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Βιβλίο / Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ έγραψε ένα άκρως επίκαιρο, δεδομένων των τελευταίων ημερών, βιβλίο, που ταυτόχρονα φιλοδοξεί να καταστεί κλασικό, για τον ρατσισμό και τη χαμένη ανθρωπιά, και κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ και το Πούλιτζερ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη, κιθαρίστα και σκιτσογράφο Κώστα Μπέζο, που ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας πριν από το 1940

Βιβλίο / «Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη Κώστα Μπέζο

Τη δεκαετία του ’30 άνθισε στην Ελλάδα ένα μουσικό είδος «διαφυγής» από τη σκληρή πραγματικότητα, οι χαβάγιες. Ο Κώστας Μπέζος, αινιγματική μορφή μέχρι πρόσφατα και σημαντικός ρεμπέτης και σκιτσογράφος, έγραψε μια ανείπωτη ιστορία, διαφορετική από αυτή που η επίσημη ιστορία έχει καταγράψει για την εποχή του Μεσοπολέμου.  
M. HULOT
Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Βιβλίο / Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Η Καταλανή συγγραφέας, που έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της σύγχρονης queer λογοτεχνίας, μεταφράζεται παγκοσμίως και τη θαυμάζει ο Αλμοδόβαρ, μιλά στη LiFO για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Βιβλίο / Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Το πρώτο βιβλίο του Φάνη Παπαδημητρίου είναι μια συγκινητική εξομολόγηση για το ατύχημα στα 19 του που τον καθήλωσε σε αμαξίδιο, την πάλη του με τον τζόγο και τον αγώνα που έδωσε να ξαναφτιάξει τη ζωή του «μετά το τσουνάμι που ήρθε και τα σάρωσε όλα».
M. HULOT
«Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Το πίσω ράφι  / «Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Πιστή στην κλασική μορφή του μυθιστορήματος, αλλά ταυτόχρονα ανατρεπτική και μεταμοντέρνα, η καυστική σάτιρα του Τζόναθαν Κόου για τη βρετανική άρχουσα τάξη των αρχών της δεκαετίας του ’90 διαβάζεται μονορούφι.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ