Σε μουσεία και αρχαίες πόλεις σε ολόκληρο το Ιράκ και τη Συρία, οι εξτρεμιστές του Ισλαμικού Κράτους έχουν καταστρέψει αμέτρητα ανεκτίμητα έργα τέχνης, μερικά από τα οποία χρονολογούνται από την εποχή της Ρωμαϊκής και της Περσικής αυτοκρατορίας. Το βίντεο από το Μουσείο της Μοσούλης, στο Ιράκ, που δείχνει στρατιώτες του ISIS να καταστρέφουν αρχαιότητες με βαριοπούλες έγινε viral μέσα σε λίγες ώρες, ενώ την ίδια ώρα καταστρεφόταν με εκρηκτικά και μπουλντόζες η αρχαία ασσυριακή πόλη Nιμρούντ, που χτίστηκε γύρω στο 1250 π.Χ. Όσο για την Συρία, οι αρχαίες πόλεις και οι αρχαιολογικοί χώροι που έχουν χαρακτηριστεί ως Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς από την UNESCO, έχουν μπει στο στόχαστρο και καταστρέφονται συστηματικά, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την Παλμύρα.
Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών χαρακτηρίζει τις επιθέσεις του Ισλαμικού Κράτους στον αρχαίο πολιτισμό και τα ιστορικά μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς ως εγκλήματα πολέμου. Οι ένοπλοι στοχεύουν τέτοιες πόλεις και έργα τέχνης, διότι ο προϊσλαμικός πολιτισμός, που περιλαμβάνει τη χριστιανική και την εβραϊκή θρησκεία, θεωρείται ειδωλολατρικός και ο ISIS πιστεύει ότι είναι καθήκον του να εξαλείψει την αρχαία κληρονομιά που διαφέρει από τις εξτρεμιστικές πεποιθήσεις του. Κάποια αντικείμενα, ωστόσο, λεηλατήθηκαν και πωλούνται για να χρηματοδοτήσουν τις στρατιωτικές επιχειρήσεις της ομάδας –ο προσεκτικός παρατηρητής θα διαπιστώσει ότι αρκετά από τα αγάλματα που καταστράφηκαν στο Μουσείο της Μοσούλης ήταν στην πραγματικότητα γύψινα αντίγραφα. Καθώς λοιπόν η Συρία και το Ιράκ έχουν υποστεί μεγάλες καταστροφές στα ιστορικά τους μνημεία και έργα τέχνης, οι ιστορικοί, οι ακτιβιστές και οι καλλιτέχνες κάνουν ό,τι μπορούν για να σώσουν την ιστορία της περιοχής, πριν να μετατραπεί σε σκόνη.
Όπως στις χρονοκάψουλες, κάθε αντικείμενο σφραγίζεται και φυλάσσεται για μελλοντικούς πολιτισμούς, με οδηγίες για το πώς να ανοίξουν τα αντικείμενα για να αποκτήσουν πρόσβαση στις μονάδες μνήμης, χωρίς να τα καταστρέψουν. Οι πληροφορίες σε αυτά τα στικάκια περιλαμβάνουν εικόνες, χάρτες, αρχεία pdf και τα βίντεο που συγκεντρώθηκαν κατά τους τελευταίους μήνες για τα έργα τέχνης και τις περιοχές που καταστράφηκαν.
Η Morehshin Allahyari βρήκε έναν ιδιαίτερο τρόπο να αντιμετωπίσει την καταστροφή, με τη βοήθεια της 3D εκτύπωσης. Η Allahyari είναι μια νέα καλλιτέχνης πολυμέσων, ακτιβίστρια της τέχνης, εκπαιδευτικός και περιστασιακή επιμελήτρια. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Ιράν και μετακόμισε στις Ηνωμένες Πολιτείες το 2007. Η δουλειά της ασχολείται εκτενώς με τις πολιτικές, κοινωνικές και πολιτιστικές αντιφάσεις που αντιμετωπίζουμε κάθε μέρα. Στην ατομική της έκθεση με τίτλο “Material Speculation: ISIS” που φιλοξενείται στο Trinity Square Video του Τορόντο, στον Καναδά, παρουσιάζονται δημιουργημένες με τη μέθοδο της 3D εκτύπωσης αρχαιότητες που καταστράφηκαν από το Ισλαμικό Κράτος μέσα στο 2015.
Αν και δεν είναι η πρώτη φορά που ένας καλλιτέχνης έχει χρησιμοποιήσει την 3D εκτύπωση ως μέσο για την αναπαραγωγή και τη διαφύλαξη μερικών από τους αρχαίους θησαυρούς που καταστράφηκαν από τον ISIS, το έργο της Allahyari πηγαίνει πέρα από την 3D εκτύπωση των χαμένων έργων τέχνης σε διάφανη ρητίνη –τα αντικείμενα περιλαμβάνουν επίσης ένα στικάκι και μια κάρτα μνήμης. Όπως στις χρονοκάψουλες, κάθε αντικείμενο σφραγίζεται και φυλάσσεται για μελλοντικούς πολιτισμούς, με οδηγίες για το πώς να ανοίξουν τα αντικείμενα για να αποκτήσουν πρόσβαση στις μονάδες μνήμης, χωρίς να τα καταστρέψουν. Οι πληροφορίες σε αυτά τα στικάκια περιλαμβάνουν εικόνες, χάρτες, αρχεία pdf και τα βίντεο που συγκεντρώθηκαν κατά τους τελευταίους μήνες για τα έργα τέχνης και τις περιοχές που καταστράφηκαν.
Η ίδια λέει γι΄αυτήν της την προσπάθεια: «Μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις αυτού του έργου ήταν να έχω πρόσβαση στις πληροφορίες. Δεν το είχα συνειδητοποιήσει όταν ξεκίνησα την έρευνά μου, αλλά η εξεύρεση λεπτομερειών σχετικά με τα έργα τέχνης ήταν εκπληκτικά δύσκολη –από τα ονόματα των αντικειμένων (ονόματα στα αγγλικά και αραβικά) μέχρι το να μάθω ποια ήταν αντίγραφα και ποια πρωτότυπα, ποια ήταν ιστορικά τα πιο σημαντικά και γιατί. Έπρεπε να βρω όλες τις πληροφορίες σχετικά με αυτά τα αντικείμενα από διάφορα βιβλία, άρθρα, και κάνοντας συνεντεύξεις με διαφορετικούς ιστορικούς, αρχαιολόγους και ερευνητές που ειδικεύονται στην εποχή της Χάτρα και της Ασσυρίας. Η έρευνα και η συλλογή αυτών των πληροφοριών έγινε μια τόσο σημαντική πτυχή του έργου αυτού που ήθελα να βεβαιωθώ ότι θα είναι ορατό και ουσιαστικό κομμάτι της παρουσίασης των αντικειμένων των ίδιων –η έλλειψη γνώσης που αντικαθίσταται με την πρόσβαση στη γνώση, τα κατεστραμμένα έργα τέχνης που "αντικαθίστανται" από 3D έντυπες εκδοχές».
Στην ερώτηση τι σκοπό εξυπηρετούν αυτές οι αναπαραστάσεις η Morehshin Allahyari απαντά: «Λοιπόν, ο ένας είναι ο πρακτικός σκοπό τους, που είναι ο πιο προφανής. Δεν υπάρχει κανένας τρόπος για να αντικατασταθούν πραγματικά αυτά τα χαμένα αντικείμενα. Ό,τι έχει καταστραφεί έχει χαθεί για πάντα. Το έργο μου δημιουργεί μόνο μια αναφορά στα αντικείμενα με τον πιο ακριβή τρόπο. Αλλά για μένα, που προέρχομαι από το Ιράν, όπου αυτά τα έργα τέχνης ήταν μέρος μιας κοινής ιστορίας μεταξύ του Ιράν και του Ιράκ (όλα ανήκουν στην ίδια μακρινή ιστορία πριν το Ιράν και το Ιράκ γίνουν ξεχωριστές χώρες), το έργο αυτό εξυπηρετεί έναν προσωπικό, συναισθηματικό και ποιητικό σκοπό».
Κάτι άλλο που προγραμματίζει για το άμεσο μέλλον η Allahyari είναι να διαθέσει μέσω διαδικτύου τα αρχεία της, ώστε να μπορεί κανείς ελεύθερα να τυπώσει τα έργα και να έχει πρόσβαση στην ιστορία τους. «Νομίζω ότι υπάρχει κάτι πολύ σημαντικό στην κοινή χρήση αυτού του έργου. Όσο περισσότεροι άνθρωποι τυπώσουν τα έργα τέχνης ή έστω τα κρατήσουν ως ψηφιακά αρχεία στον υπολογιστή, τους σκληρούς δίσκους και τα στικάκια τους -η διαβάσουν την ιστορία των αντικειμένων- τόσο περισσότερο θα έχουμε αντισταθεί συλλογικά στην λήθη. Είμαι ακόμα στο στάδιο της αναζήτησης του πώς θα μοιράζονται οι πληροφορίες που έχω συγκεντρώσει, καθώς επίσης και της εύρεσης ενός μουσείου που να μπορεί να προστατεύσει και να διατηρήσει αυτά τα ψηφιακά αρχεία. Νομίζω ότι η έννοια της συλλογικής αρχειοθέτησης και της συλλογικής μνήμης είναι αυτό που με ενδιαφέρει περισσότερο», τονίζει.
