ΟΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ακόμα εντοπίσει τι ακριβώς προκαλεί την κατάθλιψη, όμως αυτό που είναι απολύτως σαφές είναι το εξής: δεν ξυπνά κανείς απλώς ένα πρωί και επιλέγει να μην εκτιμά όλα τα καλά που έχει στη ζωή του.
Γι’ αυτό πολλοί ψυχολόγοι θορυβούνται όταν ασθενείς με κατάθλιψη τούς αναφέρουν τα όσα τους λένε οι φίλοι ή τα μέλη της οικογένειάς τους, όπως το περίφημο: «Μα έχεις τόσα πολλά! Θα έπρεπε να είσαι ευγνώμων!».
Είναι από τις χειρότερες απαντήσεις που μπορείς να δώσεις σε κάποιον που σου μιλάει για τα προβλήματα ψυχικής υγείας που αντιμετωπίζει. Η φράση αυτή υπονοεί ότι η ευγνωμοσύνη θα έπρεπε να θεραπεύσει ή να καταστείλει την κατάθλιψη, ενώ ο εγκέφαλος και το νευρικό σύστημα απλώς δεν λειτουργούν έτσι, επισημαίνουν οι ειδικοί. Μπορεί να νιώθεις μουδιασμένος και ταυτόχρονα να είσαι ευγνώμων. Μπορεί να έχεις επιτυχίες και να σκέφτεσαι θετικά για ορισμένα πράγματα και παρ’ όλα αυτά να έχεις κατάθλιψη. Οι δύο αυτές αληθινές καταστάσεις συχνά συνυπάρχουν, και όταν δεν αφήνουμε χώρο και για τις δύο, μπορεί να αποτρέψουμε κάποιον κοντινό μας που έχει ανάγκη την υποστήριξή μας από το να μας μιλήσει.
Κατάθλιψη δεν σημαίνει μόνο ότι κάποιος δεν τρώει, δεν κοιμάται, δεν πηγαίνει στη δουλειά και δεν κάνει μπάνιο. Πολλοί πάσχοντες καταβάλλουν μεγάλη προσπάθεια για να κρύψουν τα συμπτώματά τους, εξαιτίας του στίγματος και της ντροπής ή από φόβο μη γίνουν βάρος στους δικούς τους.
Δεν είναι, όμως, η μόνη λανθασμένη αντίδραση. Ορίστε μερικές ακόμα, και τι μπορείς να πεις αντί γι’ αυτές:
• «Υπάρχουν και χειρότερα».
Τι μπορείς να πεις αντί γι’ αυτό: «Φαίνεται πως περνάς κάτι πολύ δύσκολο. Αν θες να μιλήσεις, είμαι εδώ».
Όταν λες σε κάποιον ότι η κατάστασή του θα μπορούσε να είναι χειρότερη, ουσιαστικά του λες ότι ο πόνος του δεν είναι σημαντικός αν δεν φτάνει κάποιο αυθαίρετο όριο. Αυτό μπορεί να κάνει κάποιον να πιστέψει πως δεν αξίζει βοήθεια και να αυξήσει τις ενοχές που συχνά συνοδεύουν την κατάθλιψη.
• «Έχεις δοκιμάσει γιόγκα;»
Τι μπορείς να πεις αντί γι’ αυτό: «Θα βοηθούσε να μιλήσουμε γι’ αυτό;»
Το να κάνεις γιόγκα ή να πας μια βόλτα δεν πρόκειται να θεραπεύσει την κλινική κατάθλιψη. Ωστόσο, όσοι παλεύουν με την ψυχική τους υγεία ακούνε συχνά απλοϊκές και στερεοτυπικές συμβουλές από φίλους και γνωστούς, σαν να μην έχουν ήδη δοκιμάσει ή σκεφτεί αυτές τις επιλογές. Αυτές οι συμβουλές υπονοούν ότι η κατάθλιψη είναι ζήτημα έλλειψης προσπάθειας και όχι υπαρκτό θέμα ψυχικής υγείας.
• «Ξεκόλλα!»
Τι μπορείς να πεις αντί γι’ αυτό: «Δεν ξέρω ακριβώς τι να πω, αλλά είμαι εδώ».
Το να φωνάζεις σε κάποιον να «ξεκολλήσει» είναι πιο βλαβερό από ό,τι μπορείς να φανταστείς. Υπονοεί ότι το άτομο επιλέγει να νιώθει έτσι και αυτό οδηγεί σε εσωτερικευμένη ντροπή.
• «Είσαι υπερβολική».
Τι μπορείς να πεις αντί γι’ αυτό: «Θες βοήθεια για να βρεις κάποιον επαγγελματία;»
Το να κατηγορείς κάποιον που έχει κατάθλιψη ότι είναι υπερβολικός είναι μια «κλασική» απορριπτική αντίδραση και βλάπτει ιδιαίτερα τις γυναίκες, που ήδη παίρνουν από παντού το μήνυμα ότι το συναίσθημα ισοδυναμεί με παραλογισμό. Από την άλλη, το να προσφέρεις βοήθεια για εύρεση επαγγελματικής υποστήριξης είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους για να στηρίξεις κάποιον.
• «Όλοι έτσι νιώθουμε κάποιες φορές».
Τι μπορείς να πεις αντί γι’ αυτό: «Ακούγεται πολύ δύσκολο. Είμαι εδώ για να σε στηρίξω όπως μπορώ».
Είναι μια καλοπροαίρετη αντίδραση που συχνά προέρχεται από την επιθυμία να κάνεις τον άλλο να νιώσει καλύτερα, αλλά στην ουσία υποβαθμίζει την κατάστασή του. Επιπλέον, η κατάθλιψη δεν είναι απλώς λύπη, τονίζουν οι ειδικοί. Μπορεί να έχει σωματικά συμπτώματα όπως κόπωση, θολούρα και αυξομειώσεις βάρους αλλά οδηγεί και σε επικίνδυνες καταστάσεις, όπως η κοινωνική απομόνωση και οι αυτοκτονικές σκέψεις.
• «Εμένα μια χαρά μου φαίνεσαι».
Τι μπορείς να πεις αντί γι’ αυτό: «Χαίρομαι που μου το είπες. Δεν χρειάζεται να προσποιείσαι μαζί μου».
Κατάθλιψη δεν σημαίνει μόνο ότι κάποιος δεν τρώει, δεν κοιμάται, δεν πηγαίνει στη δουλειά και δεν κάνει μπάνιο. Πολλοί πάσχοντες καταβάλλουν μεγάλη προσπάθεια για να κρύψουν τα συμπτώματά τους, εξαιτίας του στίγματος και της ντροπής ή από φόβο μη γίνουν βάρος στους δικούς τους. Όταν προσεγγίζουμε κάποιον που έχει κατάθλιψη με ενσυναίσθηση αντί για κριτική ή συμβουλές, τότε γινόμαστε μέρος του θεραπευτικού του περιβάλλοντος. Και αυτό μπορεί πραγματικά να αλλάξει τη ζωή του.
Με πληροφορίες από το Time