Η πεπατημένη

Facebook Twitter
0

 

Στη ζωή σου μπορεί να θαυμάζεις ακραίες προσωπικότητες, από καλλιτέχνες και φιλοσόφους μέχρι επιστήμονες ή αθλητές.

Ως γονιός όμως κατά βάθος θέλεις, σχεδόν αταβιστικά, το παιδί σου να γίνει μέσος άνθρωπος. Ίσως για να το προφυλάξεις από τις κακοτοπιές που ενστικτωδώς ξέρεις ότι περιμένουν όποιον αφήνεται να διάγει έναν βίο διαφορετικό από εκείνον του μέσου όρου.

* * *

Το πρωτοδιάβασα στον «Ηλίθιο» του Ντοστογιέφσκι, όπου πρωταγωνιστεί ένας ξεχωριστός μεν άνθρωπος, αλλά και από την αρνητική και από τη θετική πλευρά του. Δηλαδή, η ιδιότητα του τίτλου εξερευνάται όχι μόνο ως ελάττωμα αλλά και ως αρετή (για την ακρίβεια, πρόπλασμα του δημιουργού ήταν ο ίδιος ο Χριστός και στόχος του ένα μυθιστόρημα με ήρωα το Καλό, την ενσάρκωσή του). 

Γράφει λοιπόν ο Φιόντορ κάπου στην αρχή του τρίτου μέρους: «Ποια μάνα, που αγαπάει τρυφερά το παιδί της, δεν θα τρομάξει και δεν θ' αρρωστήσει απ' το φόβο της, αν ο γιος ή η κόρη της παρεκκλίνουν έστω και στο ελάχιστο από την πεπατημένη; "Ας είναι καλύτερα ευτυχισμένος, ας ζήσει τη ζωή του χαρούμενος, και να του λείπουν οι πρωτοτυπίες", σκέφτεται κάθε μάνα νανουρίζοντας το μωρό της». 

Το πρωτοδιάβασα πολλά χρόνια πριν κάνω παιδί, και δεν μου έφυγε από το μυαλό. Πολύ περισσότερο όταν το παιδί μου άρχισε να μεγαλώνει.

* * *

Πήγαινε, θυμάμαι, στις τελευταίες τάξεις του δημοτικού, και της μόδας ήταν τότε το ντόπιο σίριαλ «Στο παραπέντε». Στον σχολικό της μικρόκοσμο ήταν παραπάνω από απλή μόδα, ένα είδος θρησκείας. Την αφήσαμε να το παρακολουθεί, με μέτρο πάντα, για να μην εμποδίσουμε την κοινωνικοποίησή της. 

Η ιστορία επαναλήφθηκε έκτοτε, συχνά με βιβλία της μόδας, όπως πρόσφατα τα μυθιστορήματα με βρικόλακες της Στέφανι Μέγιερς ή λίγο παλαιότερα με τη σειρά του «Χάρι Πότερ» (η «εκδίκηση της γυφτιάς» ήταν ότι, πιο πολύ κι από το έργο της Τζόαν Ρόουλινγκ, η μικρή λάτρεψε τα βιβλία του «Λέμονι Σνίκετ» με την ανατρεπτική ειρωνεία τους).

* * *

Το θέμα δεν ήταν να μη διαβάζει λογοτεχνία χαμηλού επιπέδου, δεν έχω τέτοιες προκαταλήψεις. Αντιθέτως, θεωρώ το αναγνωστικό μας ένστικτο σοφότερο από τη λογική, και το να φλέγεσαι για ό,τι διαβάζεις σημαντικότερο από το τι είναι αυτό. Αρκεί να το χαλιναγωγείς και να μη φτάνεις σε βαθμό παραλυσίας. Για λόγους ισορροπίας να μην ξεχνάς και την απέναντι όχθη της υψηλής λογοτεχνίας. 

Ζήτησα εν ολίγοις ανταλλάγματα: οι τρεις τόμοι του «Χάρι Πότερ» να εναλλάσσονται με τον «Φύλακα στη σίκαλη», τον «Ζορμπά», τη «Μεταμόρφωση» του Κάφκα.

* * *

Προσπάθησα επίσης να πάρω διδάγματα από την πεπατημένη που ακολουθεί η γενιά της κόρης μου. Κάποιο λόγο έχουν οι μικρότεροι που τρελαίνονται για τη γοτθική παραφιλολογία με μάγους και ξωτικά. 

Δεν αρκεί η εξήγηση ότι οι κυρίαρχοι Αγγλοσάξονες επιβάλλουν την υποκουλτούρα τους σε όλο τον κόσμο. Κάτι αναπληρώνει η διαφυγή των παιδιών σε κόσμους αχαλίνωτης φαντασίας. Ίσως αποτελεί αντιστάθμισμα στην ωμά πραγματιστική, υπερτεχνολογική καθημερινότητά μας. 

Έφτασα στο σημείο να εκτιμώ τη μεταφορά-εύρημα της Μέγιερς, κι ας κακολογούν το άτεχνο ύφος της. Έφηβη σαν τις αναγνώστριές της, η αφηγήτρια-ηρωίδα της ερωτεύεται έναν νεαρό βρικόλακα. Για τα κορίτσια, τα αγόρια ανήκουν σε μια φυλή ξένη, σχεδόν βαμπίρ. Σαν να λέμε: «Σε έλκει, κι ας είναι αυτό που είναι!»

* * *

Το ερώτημα παραμένει. Να εξωθείς ή να αποτρέπεις το παιδί σου από την πεπατημένη σε οποιονδήποτε τομέα; Ιδίως σε μια χώρα-αποθέωση του μέσου όρου, σαν τη μικροαστική Ελλάδα; 

Ως γνωστόν, δεν υπάρχει ούτε Ανωτάτη ούτε Κατωτάτη Σχολή Γονέων. Κάνεις ό,τι καλύτερο μπορείς, με όση υπομονή και αγάπη διαθέτεις, κι ο Θεός βοηθός. 

Όμως, δεν είναι δυνατόν να μη βλέπεις πόσο συντηρητικός γίνεσαι. Και ότι ο ρόλος του γονιού σε αναγκάζει να επιλέγεις και να αποδέχεσαι νόρμες με τις οποίες εσύ ο ίδιος διαφωνείς ή τις αποστρέφεσαι. 

Άνθρωπος σημαίνει αντίφαση.

―――――――――――――――――――――――――――――

[«Η υψηλή τέχνη της αποτυχίας», εκδόσεις Ίκαρος, σελ. 540-542]

Βιβλίο
0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM
Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Βιβλίο / Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ έγραψε ένα άκρως επίκαιρο, δεδομένων των τελευταίων ημερών, βιβλίο, που ταυτόχρονα φιλοδοξεί να καταστεί κλασικό, για τον ρατσισμό και τη χαμένη ανθρωπιά, και κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ και το Πούλιτζερ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη, κιθαρίστα και σκιτσογράφο Κώστα Μπέζο, που ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας πριν από το 1940

Βιβλίο / «Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη Κώστα Μπέζο

Τη δεκαετία του ’30 άνθισε στην Ελλάδα ένα μουσικό είδος «διαφυγής» από τη σκληρή πραγματικότητα, οι χαβάγιες. Ο Κώστας Μπέζος, αινιγματική μορφή μέχρι πρόσφατα και σημαντικός ρεμπέτης και σκιτσογράφος, έγραψε μια ανείπωτη ιστορία, διαφορετική από αυτή που η επίσημη ιστορία έχει καταγράψει για την εποχή του Μεσοπολέμου.  
M. HULOT
Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Βιβλίο / Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Η Καταλανή συγγραφέας, που έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της σύγχρονης queer λογοτεχνίας, μεταφράζεται παγκοσμίως και τη θαυμάζει ο Αλμοδόβαρ, μιλά στη LiFO για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Βιβλίο / Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Το πρώτο βιβλίο του Φάνη Παπαδημητρίου είναι μια συγκινητική εξομολόγηση για το ατύχημα στα 19 του που τον καθήλωσε σε αμαξίδιο, την πάλη του με τον τζόγο και τον αγώνα που έδωσε να ξαναφτιάξει τη ζωή του «μετά το τσουνάμι που ήρθε και τα σάρωσε όλα».
M. HULOT