Xορηγοί του κοινωνικού συντηρητισμού

Xορηγοί του κοινωνικού συντηρητισμού Facebook Twitter
Τα τελευταία χρόνια, το ρεύμα με τους «πνευματικούς» και τον αγιορειτισμό έχει πάρει και άλλες διαστάσεις. Εικονογράφηση: bianka/LiFO
0

ΗΘΟΠΟΙΟΙ, ΤΡΑΓΟΥΔΙΣΤΕΣ, ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΑ ή και ανώτερα μεγέθη της show biz εμφανίζονται στη σκηνή ως ευλαβείς πιστοί. Αποκαλύπτουν τη σχέση τους με τον πνευματικό τους και, εσχάτως, ανησυχούν για την τύχη της ελληνικής οικογένειας που απειλείται με «κατεδάφιση». Κάτω από τις αναρτήσεις με τα βαθυστόχαστα λόγια τους, χιλιάδες επευφημίες από μεγάλο κοινό. Είμαι βέβαιος, αν και κάποια πράγματα δεν τεκμηριώνονται εύκολα, πως αυτός ο κόσμος που φωνάζει «μπράβο» και δείχνει ενθουσιασμό με τους νεο-ευσεβείς της δημοφιλούς κουλτούρας είναι πιο λαϊκός από το κοινό των άλλων καλλιτεχνών, εκείνων με αναρχικές ή αριστερές ιδέες.

Νομίζω ότι μπορούμε να μιλήσουμε για έναν δεξιό λαϊκισμό στον ευρύ καλλιτεχνικό χώρο, στάση που έχει το δικό της παρελθόν στη χώρα μας. Για παράδειγμα, μεγάλο μέρος της ελαφρολαϊκής και ποπ σκηνής του ’60 και του ’70 είχε καλλιεργήσει εξαιρετικές σχέσεις με τους ιθύνοντες της δικτατορίας, λειτουργώντας συχνά σαν τη μοντέρνα, ευρωπαϊκή πτέρυγα της εθνικοφροσύνης (η άλλη πτέρυγα εκπροσωπήθηκε από τα τσάμικα και τη φουστανέλα). Στις μεταπολιτευτικές δεκαετίες αυτός ο δεξιός λαϊκισμός είχε τις εμμονές του, όπως μια δουλική λατρεία για τους μεγιστάνες του πλούτου, τον συνδυασμό της Θεομήτορος με Ferrari και γιοτ, το πέρασμα από το τάμα στον Άγιο στις πριβέ βραδιές για εμίρηδες ή Ρώσους ολιγάρχες. Στον χώρο του θεάτρου, αυτές οι στάσεις καταπιέστηκαν για δεκαετίες από τον ισχυρότερο αριστερό προοδευτισμό, αν και υπήρχε πάντα η επιθεώρηση και άλλες εκδοχές που φιλοξένησαν ένα λαϊκο-δεξιό χιούμορ (με ομοφυλόφιλους, μετανάστες κ.λπ).

Οι πολιτισμικοί ινφλουένσερ αναπαράγουν ερμηνείες τις οποίες όταν τις ακούει κάποιος από φθαρμένα πολιτικά στελέχη της άκρας δεξιάς είτε απωθούν είτε μοιάζουν γραφικές. Ο καλλιτεχνικός χαριεντισμός με τις αντιδραστικές ιδέες τις παρουσιάζει ως αυτονόητη ελληνική σοφία και λαϊκή πεποίθηση. Το θυμόσοφο, το γραφικό και το παλαιοσυντηρητικό ενοποιούνται πάνω στους κροκί και ροζ καναπέδες της ψυχαγωγικής τηλεόρασης, σε ποσταρίσματα και συνεντεύξεις.

Τα τελευταία χρόνια, το ρεύμα με τους «πνευματικούς» και τον αγιορειτισμό έχει πάρει και άλλες διαστάσεις. Συχνά τα μίντια το ωραιοποίησαν και ως αναζήτηση πνευματικότητας από καλλιτέχνες που έκαναν κάποια στροφή λέγοντας ότι επανορθώνουν την προηγούμενη, «άστατη» και ζοφερή ζωή τους. Για κάποιους, το να δηλώνουν ένθερμοι πιστοί έγινε σημαντικό κομμάτι της δημοσιότητας. Εκείνη η περιλάλητη «ανώτερη δύναμη», την οποία επικαλούνταν συνήθως οι αδιάφοροι περί τη θρησκεία, έχει δώσει τη θέση της σε πιο απενοχοποιημένες χριστιανο-ορθόδοξες αναφορές. Η σχετική τάση βρήκε εύφορο έδαφος στον χώρο των κοσμικών και των διασημοτήτων αλλά και σε μεμονωμένους καλλιτέχνες που αποκηρύσσουν τα πανηγύρια της ματαιοδοξίας, υιοθετώντας την ορθοδοξία ως εναλλακτικό τρόπο ζωής (περίπου όπως άλλοι τη σαϊεντολογία ή τον βουδισμό).

Με διαφόρους τρόπους, ωστόσο, αυτή η σκηνή των θαυμάτων επανέρχεται και επικυρώνει τις πιο παραδοσιακές συντηρητικές και αντιδραστικές θέσεις: ότι βάλλεται η οικογένεια, ότι τα παιδιά μας κινδυνεύουν, ότι το έθνος είναι η κιβωτός της ψυχής μας και οι αξίες μας εκποιούνται. Απόψεις που με τον δοκησίσοφο χρυσαυγιτισμό του καθιέρωσε πριν από χρόνια ο Νότης Σφακιανάκης εξαπολύονται από χίλιους παράδρομους στη δημοσιότητα.  

Ξανασυναντούμε ιδίως το μοτίβο του «ανθρώπου της αμαρτίας» που ανακαλύπτει το φως στην εκδοχή του μετανοημένου κοσμικού που κάποια στιγμή βρίσκει τον εξομολόγο του και νιώθει ότι πρέπει πια να μεταγγίσει την αλήθεια του στον λαό. Με εξαιρέσεις, κάθε αναγεννημένος χριστιανός της καλλιτεχνίας εμφανίζεται ως κήρυκας των παραδοσιακών αξιών, εκπέμποντας απόψεις που τις χειρίζονται πολιτικά ο Βελόπουλος, ο Νατσιός και οι άλλοι του γνωστού χώρου. Η αναφορά, ας πούμε, σε μια εξιδανικευμένη ελληνική οικογένεια αποκτά άλλο βάρος στο στόμα δημοφιλών τραγουδιστών και ηθοποιών απ’ ό,τι σε κλασικούς ακροδεξιούς πολιτικούς και παραεκκλησιαστικούς παράγοντες. Οι πολιτισμικοί ινφλουένσερ αναπαράγουν ερμηνείες τις οποίες όταν τις ακούει κάποιος από φθαρμένα πολιτικά στελέχη της άκρας δεξιάς είτε απωθούν είτε μοιάζουν γραφικές. Ο καλλιτεχνικός χαριεντισμός με τις αντιδραστικές ιδέες τις παρουσιάζει ως αυτονόητη ελληνική σοφία και λαϊκή πεποίθηση. Το θυμόσοφο, το γραφικό και το παλαιοσυντηρητικό ενοποιούνται πάνω στους κροκί και ροζ καναπέδες της ψυχαγωγικής τηλεόρασης, σε ποσταρίσματα και συνεντεύξεις.

Πώς στέκεται κανείς μπροστά σε αυτό το φαινόμενο; Για κάποιους προέχουν η διακωμώδηση και η περιφρόνηση, για άλλους μια επιθετική απάντηση με βάση τις προοδευτικές αξίες της χειραφέτησης. Όποια όμως και αν είναι η απάντηση, χρειάζεται, νομίζω, να διακρίνουμε ανάμεσα στις αντιδραστικές ιδέες και στη θρησκευτική πίστη κάποιων προσώπων. Ο καθένας μπορεί να διεκδικεί και να απολαμβάνει την επιστροφή του στον δρόμο του Θεού. Θα κρίνεται όμως πολύ αυστηρά όταν πάει να γίνει πωλητής ηθικολογικών εξορκισμών και ιδιοκτήτης της εθνικής αυθεντικότητας. Από τη στιγμή που άνθρωποι της ποπ δημοσιότητας αγορεύουν περί αξιών, οικογένειας, φυσιολογικής ζωής ή κοινωνικών προτύπων, δεν θα καταδικάζονται για την τυχόν ευλάβειά τους αλλά για τις δημόσιες αντιλήψεις τους και το δηλητηριώδες κοινωνικό τους μήνυμα.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO. 

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Είμαι Ισραηλινός, κι αυτό λειτουργεί πια ως ετυμηγορία» 

Οπτική Γωνία / «Είμαι Ισραηλινός, κι αυτό λειτουργεί πια ως ετυμηγορία» 

Ο θεατρικός σκηνοθέτης Guy Ben-Aharon, που βρέθηκε πρόσφατα στην Αθήνα, γράφει στη LiFO για την απόρριψη που βιώνει τόσο στην πατρίδα του όσο και στο εξωτερικό ως Ισραηλινός που υποστηρίζει την ελευθερία της Παλαιστίνης. 
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
«Χρόνιες παθογένειες» vs ποινικών ευθυνών

Οπτική Γωνία / «ΟΠΕΚΕΠΕ: Χρόνιες παθογένειες» vs ποινικών ευθυνών

Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία έστειλε πριν από λίγο καιρό στη Βουλή τη δικογραφία για Αυγενάκη και Βορίδη, αλλά η ΝΔ δεν βλέπει ποινικές ευθύνες υπουργών στο σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ και επιμένει ότι πρόκειται για «διαχρονικές παθογένειες». 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Γιατί κανείς δεν μας προστατεύει από τον ανεξέλεγκτο θόρυβο;

Οπτική Γωνία / Γιατί δεν μας προστατεύει κανείς από τον ανεξέλεγκτο θόρυβο;

Η Κομισιόν στέλνει τη χώρα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επειδή δεν έχει υιοθετήσει τα απαραίτητα σχέδια δράσης για την ηχορρύπανση. Τι σημαίνει αυτό για την καθημερινότητά μας; Μιλά στη LiFO ο ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ, Γεώργιος Παπανικολάου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ένας κανονικός αφελληνισμός

Οπτική Γωνία / Ένας κανονικός αφελληνισμός

Στη θέση εκείνων των ξένων που καλλιεργούσαν μια αληθινή σχέση με την Ελλάδα, πολλαπλασιάζονται τα φιμέ τζάμια των υπερπολυτελών τζιπ, αόρατοι και αδιάφοροι μεσάζοντες, αγοραστές επαύλεων που υπενοικιάζονται ή έχουν γίνει φρούρια με μικρούς ιδιωτικούς στρατούς τραμπούκων.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Δημήτρης Νανόπουλος: «Ζούμε το τέλος του ανθρώπου και τη γέννηση ενός νέου τύπου ύπαρξης»

Οπτική Γωνία / Δημήτρης Νανόπουλος: «Ζούμε το τέλος του ανθρώπου και τη γέννηση ενός νέου τύπου ύπαρξης»

Ο διακεκριμένος ακαδημαϊκός και θεωρητικός φυσικός μιλά για την προέλευση της συνείδησης, τoν εγκέφαλο ως κβαντική μηχανή και το μέλλον του ανθρώπου ως υβριδίου τεχνολογίας και βιολογίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Η ομοφοβία δεν είναι ιδεολογική τοποθέτηση αλλά μια μορφή βίας»

Οπτική Γωνία / «Η ομοφοβία δεν είναι ιδεολογική τοποθέτηση αλλά μια μορφή βίας»

Ένα 13χρονο παιδί δεν άντεξε την ομοφοβία και έδωσε τέλος στη ζωή του. Ο ψυχίατρος-ψυχαναλυτής Σάββας Σαββόπουλος εξηγεί πώς μπορούν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί να εντοπίσουν έγκαιρα τα σημάδια της αυτοκτονικής διάθεσης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Antinero: Καταγγελία-μαμούθ για το μεγαλύτερο πρόγραμμα δασικής πρόληψης

Ρεπορτάζ / Antinero: Πώς το «μεγαλύτερο πρόγραμμα δασικής πρόληψης» έγινε πεδίο καταγγελιών

Με εκατομμύρια ευρώ να έχουν ήδη διατεθεί, το πρόγραμμα Antinero μπαίνει στο στόχαστρο: 213 φορείς και πολίτες υπέβαλαν αναφορά στην Ε.Ε., αμφισβητώντας τη νομιμότητα και την αποτελεσματικότητά του.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
ΕΠΕΞ Οι ψαράδες της Αμοργού πέτυχαν κάτι που δεν έχει ξαναγίνει στην Ελλάδα

Οπτική Γωνία / Οι ψαράδες της Αμοργού πέτυχαν κάτι που δεν έχει ξαναγίνει στην Ελλάδα

Πήραν τη θάλασσα στα χέρια τους, πριν να είναι πολύ αργά και την χάσουν. Το «Αμοργόραμα» δεν είναι απλώς μια ιδέα, αλλά στοίχημα ζωής – και πρότυπο για την αλιεία όλης της χώρας.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ