Xορηγοί του κοινωνικού συντηρητισμού

Xορηγοί του κοινωνικού συντηρητισμού Facebook Twitter
Τα τελευταία χρόνια, το ρεύμα με τους «πνευματικούς» και τον αγιορειτισμό έχει πάρει και άλλες διαστάσεις. Εικονογράφηση: bianka/LiFO
0

ΗΘΟΠΟΙΟΙ, ΤΡΑΓΟΥΔΙΣΤΕΣ, ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΑ ή και ανώτερα μεγέθη της show biz εμφανίζονται στη σκηνή ως ευλαβείς πιστοί. Αποκαλύπτουν τη σχέση τους με τον πνευματικό τους και, εσχάτως, ανησυχούν για την τύχη της ελληνικής οικογένειας που απειλείται με «κατεδάφιση». Κάτω από τις αναρτήσεις με τα βαθυστόχαστα λόγια τους, χιλιάδες επευφημίες από μεγάλο κοινό. Είμαι βέβαιος, αν και κάποια πράγματα δεν τεκμηριώνονται εύκολα, πως αυτός ο κόσμος που φωνάζει «μπράβο» και δείχνει ενθουσιασμό με τους νεο-ευσεβείς της δημοφιλούς κουλτούρας είναι πιο λαϊκός από το κοινό των άλλων καλλιτεχνών, εκείνων με αναρχικές ή αριστερές ιδέες.

Νομίζω ότι μπορούμε να μιλήσουμε για έναν δεξιό λαϊκισμό στον ευρύ καλλιτεχνικό χώρο, στάση που έχει το δικό της παρελθόν στη χώρα μας. Για παράδειγμα, μεγάλο μέρος της ελαφρολαϊκής και ποπ σκηνής του ’60 και του ’70 είχε καλλιεργήσει εξαιρετικές σχέσεις με τους ιθύνοντες της δικτατορίας, λειτουργώντας συχνά σαν τη μοντέρνα, ευρωπαϊκή πτέρυγα της εθνικοφροσύνης (η άλλη πτέρυγα εκπροσωπήθηκε από τα τσάμικα και τη φουστανέλα). Στις μεταπολιτευτικές δεκαετίες αυτός ο δεξιός λαϊκισμός είχε τις εμμονές του, όπως μια δουλική λατρεία για τους μεγιστάνες του πλούτου, τον συνδυασμό της Θεομήτορος με Ferrari και γιοτ, το πέρασμα από το τάμα στον Άγιο στις πριβέ βραδιές για εμίρηδες ή Ρώσους ολιγάρχες. Στον χώρο του θεάτρου, αυτές οι στάσεις καταπιέστηκαν για δεκαετίες από τον ισχυρότερο αριστερό προοδευτισμό, αν και υπήρχε πάντα η επιθεώρηση και άλλες εκδοχές που φιλοξένησαν ένα λαϊκο-δεξιό χιούμορ (με ομοφυλόφιλους, μετανάστες κ.λπ).

Οι πολιτισμικοί ινφλουένσερ αναπαράγουν ερμηνείες τις οποίες όταν τις ακούει κάποιος από φθαρμένα πολιτικά στελέχη της άκρας δεξιάς είτε απωθούν είτε μοιάζουν γραφικές. Ο καλλιτεχνικός χαριεντισμός με τις αντιδραστικές ιδέες τις παρουσιάζει ως αυτονόητη ελληνική σοφία και λαϊκή πεποίθηση. Το θυμόσοφο, το γραφικό και το παλαιοσυντηρητικό ενοποιούνται πάνω στους κροκί και ροζ καναπέδες της ψυχαγωγικής τηλεόρασης, σε ποσταρίσματα και συνεντεύξεις.

Τα τελευταία χρόνια, το ρεύμα με τους «πνευματικούς» και τον αγιορειτισμό έχει πάρει και άλλες διαστάσεις. Συχνά τα μίντια το ωραιοποίησαν και ως αναζήτηση πνευματικότητας από καλλιτέχνες που έκαναν κάποια στροφή λέγοντας ότι επανορθώνουν την προηγούμενη, «άστατη» και ζοφερή ζωή τους. Για κάποιους, το να δηλώνουν ένθερμοι πιστοί έγινε σημαντικό κομμάτι της δημοσιότητας. Εκείνη η περιλάλητη «ανώτερη δύναμη», την οποία επικαλούνταν συνήθως οι αδιάφοροι περί τη θρησκεία, έχει δώσει τη θέση της σε πιο απενοχοποιημένες χριστιανο-ορθόδοξες αναφορές. Η σχετική τάση βρήκε εύφορο έδαφος στον χώρο των κοσμικών και των διασημοτήτων αλλά και σε μεμονωμένους καλλιτέχνες που αποκηρύσσουν τα πανηγύρια της ματαιοδοξίας, υιοθετώντας την ορθοδοξία ως εναλλακτικό τρόπο ζωής (περίπου όπως άλλοι τη σαϊεντολογία ή τον βουδισμό).

Με διαφόρους τρόπους, ωστόσο, αυτή η σκηνή των θαυμάτων επανέρχεται και επικυρώνει τις πιο παραδοσιακές συντηρητικές και αντιδραστικές θέσεις: ότι βάλλεται η οικογένεια, ότι τα παιδιά μας κινδυνεύουν, ότι το έθνος είναι η κιβωτός της ψυχής μας και οι αξίες μας εκποιούνται. Απόψεις που με τον δοκησίσοφο χρυσαυγιτισμό του καθιέρωσε πριν από χρόνια ο Νότης Σφακιανάκης εξαπολύονται από χίλιους παράδρομους στη δημοσιότητα.  

Ξανασυναντούμε ιδίως το μοτίβο του «ανθρώπου της αμαρτίας» που ανακαλύπτει το φως στην εκδοχή του μετανοημένου κοσμικού που κάποια στιγμή βρίσκει τον εξομολόγο του και νιώθει ότι πρέπει πια να μεταγγίσει την αλήθεια του στον λαό. Με εξαιρέσεις, κάθε αναγεννημένος χριστιανός της καλλιτεχνίας εμφανίζεται ως κήρυκας των παραδοσιακών αξιών, εκπέμποντας απόψεις που τις χειρίζονται πολιτικά ο Βελόπουλος, ο Νατσιός και οι άλλοι του γνωστού χώρου. Η αναφορά, ας πούμε, σε μια εξιδανικευμένη ελληνική οικογένεια αποκτά άλλο βάρος στο στόμα δημοφιλών τραγουδιστών και ηθοποιών απ’ ό,τι σε κλασικούς ακροδεξιούς πολιτικούς και παραεκκλησιαστικούς παράγοντες. Οι πολιτισμικοί ινφλουένσερ αναπαράγουν ερμηνείες τις οποίες όταν τις ακούει κάποιος από φθαρμένα πολιτικά στελέχη της άκρας δεξιάς είτε απωθούν είτε μοιάζουν γραφικές. Ο καλλιτεχνικός χαριεντισμός με τις αντιδραστικές ιδέες τις παρουσιάζει ως αυτονόητη ελληνική σοφία και λαϊκή πεποίθηση. Το θυμόσοφο, το γραφικό και το παλαιοσυντηρητικό ενοποιούνται πάνω στους κροκί και ροζ καναπέδες της ψυχαγωγικής τηλεόρασης, σε ποσταρίσματα και συνεντεύξεις.

Πώς στέκεται κανείς μπροστά σε αυτό το φαινόμενο; Για κάποιους προέχουν η διακωμώδηση και η περιφρόνηση, για άλλους μια επιθετική απάντηση με βάση τις προοδευτικές αξίες της χειραφέτησης. Όποια όμως και αν είναι η απάντηση, χρειάζεται, νομίζω, να διακρίνουμε ανάμεσα στις αντιδραστικές ιδέες και στη θρησκευτική πίστη κάποιων προσώπων. Ο καθένας μπορεί να διεκδικεί και να απολαμβάνει την επιστροφή του στον δρόμο του Θεού. Θα κρίνεται όμως πολύ αυστηρά όταν πάει να γίνει πωλητής ηθικολογικών εξορκισμών και ιδιοκτήτης της εθνικής αυθεντικότητας. Από τη στιγμή που άνθρωποι της ποπ δημοσιότητας αγορεύουν περί αξιών, οικογένειας, φυσιολογικής ζωής ή κοινωνικών προτύπων, δεν θα καταδικάζονται για την τυχόν ευλάβειά τους αλλά για τις δημόσιες αντιλήψεις τους και το δηλητηριώδες κοινωνικό τους μήνυμα.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO. 

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Βαθαίνει η κρίση εμπιστοσύνης, αλλά κανένας δεν πτοείται 

Βασιλική Σιούτη / Βαθαίνει η κρίση εμπιστοσύνης, αλλά κανένας δεν πτοείται 

Στην Ελλάδα η κοινή γνώμη έχει τη χειρότερη άποψη για τα πολιτικά κόμματα της χώρας, αλλά αυτό δεν μοιάζει να πτοεί κανέναν, παρά τον υπαρκτό κίνδυνο απονομιμοποίησης του πολιτικού συστήματος. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Ο Γιάννης Σίνα Ούγκο Αντετοκούνμπο…

Ακροβατώντας / Ο Γιάννης Σίνα Ούγκο Αντετοκούνμπο και ο κάθε Γιάννης

Σαν αυτόν υπάρχουν χιλιάδες ακόμα άνθρωποι που ζουν στη χώρα μας, πολλές χιλιάδες «καταραμένοι» που για διάφορους λόγους έφτασαν και φτάνουν ως εδώ με κάτι καρυδότσουφλα, σε μια προσπάθεια να επιβιώσουν.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Η φωτιά στο Γηροκομείο Πατρών και τα πορίσματα που αλλάζουν τα δεδομένα

Ρεπορτάζ / Η φωτιά στο Γηροκομείο Πατρών και τα πορίσματα που αλλάζουν τα δεδομένα

Ενώ τα πορίσματα της Πυροσβεστικής δεν εντοπίζουν στοιχεία εμπρησμού, δύο φοιτητές εξακολουθούν να κρατούνται προσωρινά για τη φωτιά στην περιοχή του Γηροκομείου Πατρών, με την υπόθεση να ξυπνά μνήμες από παλαιότερες δικαστικές πλάνες.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Η σάγκα της Μονής Σινά

Ρεπορτάζ / Μυστήριο, βία, σκάνδαλα και διαπλοκή: Η σάγκα της Μονής Σινά

Από την έρημο Σινά και την Ιερουσαλήμ μέχρι το Φανάρι, από το Κάιρο και την Αθήνα μέχρι τις Βρυξέλλες, εκτυλίσσεται μια εκκλησιαστική-διπλωματική υπόθεση που θα μπορούσε να γίνει ταινία.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Γιατί ο δήμος Αθηναίων αδιαφορεί για την αρχαία κοίτη του Ιλισού; 

Ρεπορτάζ / Γιατί ο δήμος Αθηναίων αδιαφορεί για την αρχαία κοίτη του Ιλισού; 

Αντί να απομακρύνει το Ολυμπιακό Κολυμβητήριο που έχει χτιστεί επάνω της, ο δήμαρχος το ανακαινίζει, παραβλέποντας αυτήν τη ζώνη τεράστιας ιστορικής, αρχαιολογικής και περιβαλλοντικής σημασίας. 
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Με αντιπολίτευση την ακρίβεια 

Οπτική Γωνία / Με αντιπολίτευση την ακρίβεια 

Ο πρωθυπουργός, με τα μέτρα που εξήγγειλε, έδωσε το καθαρό στίγμα της φιλελεύθερης οικονομικής πολιτικής του, αφήνοντας το πεδίο ανοιχτό για μια πιο αριστερή αντιπολίτευση, της οποίας οι προτάσεις αναμένονται.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Τι κομίζει ο Αλέξης Τσίπρας;

Οπτική Γωνία / Τι κομίζει ο Αλέξης Τσίπρας;

Προβάλλοντας πλέον έναν ήπιο «κριτικο-μνημονιακό» τόνο, ο Αλέξης Τσίπρας καταλήγει σε ένα πενιχρό σχήμα: τη διαμάχη μεταξύ της αναπτυξιακής Ελλάδας και της κλεπτοκρατίας, την αντίθεση έντιμης-παραγωγικής χώρας με μια μικρή μερίδα διεφθαρμένων και τις προσβάσεις τους στο κράτος.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Τι ακριβώς συμβαίνει με τα αυγά στην Ελλάδα;

Ρεπορτάζ / Τι ακριβώς συμβαίνει με τα αυγά στην Ελλάδα – να ανησυχούμε ή όχι;

Μελέτη του Πανεπιστημίου Αιγαίου και του ΕΚΠΑ καταγράφει για πρώτη φορά στην Ελλάδα την παρουσία PFAS σε αυγά ελευθέρας βοσκής, αναδεικνύοντας το ζήτημα των «παντοτινών χημικών».
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Μητσοτάκης στη ΔΕΘ: Απάντηση στη δυσαρέσκεια για την ανάπτυξη που δεν μοιράζεται

Πολιτική / Μητσοτάκης στη ΔΕΘ: Απάντηση στη δυσαρέσκεια για την ανάπτυξη που δεν μοιράζεται

Ο πρωθυπουργός με την ομιλία του στη ΔΕΘ θα προσπαθήσει να απαντήσει στους πολίτες που δεν έχουν δει ως τώρα την οικονομική ανάπτυξη που διαφημίζει η κυβέρνηση, παρουσιάζοντας τα μέτρα που θα ανακοινώσει ως απτή απόδειξη.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ