«Τι ακριβώς εννοούσε ο Ελύτης»; Από την Ειρήνη Γιαννάκη.

 «Τι ακριβώς εννοούσε ο Ελύτης»; Από την Ειρήνη Γιαννάκη. Facebook Twitter
"Προσοχή στη συγκίνηση. Αν είναι γόησσα, δεν παύει να ’ναι και ρουφιάνα."
0

Το πλέον πρόσφατο τηλεοπτικό σποτ της ΝΔ, λίγο πριν κόψει το νήμα του προεκλογικού τερματισμού, με κεντρικό πρόσωπο τον Αντώνη Σαμαρά και  ενδεδυμένο με τον κατάλληλο για την περίσταση εθνικοπατριωτικό μανδύα, ανάμεσα σε άλλα σύμβολα περιέχει και τη μορφή του Οδυσσέα Ελύτη να συνοδεύει τους συγκεκριμένους στίχους από τον «Ήλιο τον Πρώτο»:

Κι ας μας φωνάζουν αεροβάτες
Φίλε μου όσοι δεν ένιωσαν ποτέ με τι
Σίδερο με τι πέτρες τι αίμα τι φωτιά
Χτίζουμε ονειρευόμαστε και τραγουδούμε!

Συνδράμουν κι αυτοί στο κλιμακούμενο κύμα ανάτασης του σποτ ύστερα από ιστορικά μνημεία, επιφανείς προσωπικότητες, τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, το Βενιζέλο, τη Μαρία Κάλλας, κάτι από Βυζάντιο, κάτι από Μακεδονομάχους και την Αγία Σοφία χωρίς τους μιναρέδες –όταν και τα Computer Graphics ακόμα επιστρατεύονται στον εικονικό μεγαλοϊδεατισμό του γένους.

Πολλές οι αντιδράσεις που προκλήθηκαν, μαζί και της Ιουλίτας Ηλιοπούλου, συντρόφου του και διαχειρίστριας των πνευματικών δικαιωμάτων του, η οποία ζήτησε να αποσυρθεί η φωτογραφία του λέγοντας ότι «η ποίηση, το ήθος και η σκέψη του Ελύτη αποτελούν εθνικό κεφάλαιο υψίστης σημασίας και όχι ιδιοκτησία κανενός κόμματος». 

Φαίνεται πληρώνουμε ακόμα το γεγονός ότι πριν 19 χρόνια ο Ελύτης έδωσε την υποστήριξή του –και την έμπνευση για την ονομασία– στην τότε ανερχόμενη και φερέλπιδα Πολιτική Άνοιξη του Αντώνη Σαμαρά. Λες και αυτό του έδωσε a priori το χρίσμα να καρπώνεται ισοβίως αυτήν την τιμή, ο Σαμαράς συχνά τον μνημονεύει σε ομιλίες του απαγγέλλοντας στίχους ενώ είχε απευθύνει και χαιρετισμό σε εκδήλωση του Ινστιτούτου Δημοκρατίας για τον Οδυσσέα Ελύτη τον περασμένο Δεκέμβριο.

Το πώς οικειοποιείται κανείς στην πολιτική ένα έργο τέχνης ή ένα πολιτιστικό αγαθό είναι μια μεγάλη συζήτηση, που δυσχεραίνει όσο μεγαλώνει και η μυθολογία που κρύβεται από πίσω. Το τι ανήκει και σε ποιον είναι μια διελκυστίνδα που συχνά σέρνουν κληρονόμοι και σφετεριστές –κατά τους πρώτους. Λίγους μήνες πριν η Μυρσίνη Λοΐζου απαγόρευε στο ΠΑΣΟΚ να χρησιμοποιεί στις κομματικές συγκεντρώσεις του ΠΑΣΟΚ το τραγούδι του πατέρα της «Καλημέρα Ήλιε».

Ιδίως η ποίηση, έτσι όπως λόγω αποσπασματικότητας και συμπυκνωμένου λόγου ενδείκνυται για ερμηνείες κατά το δοκούν και ασαφείς υποκειμενικότητες, αποτελεί πρόσφορο έδαφος για παντός είδους –και όχι μόνο νοηματικές­­–  καπηλείες.

Η μοίρα που επιφυλάσσει η έρμη η αποδοχή στους ποιητές, όταν σπανίως κάνει τη χάρη να τους επισκεφτεί, είναι αδυσώπητη. Ο καθείς μπορεί ηθελημένα ή αθέλητα να ασελγεί ποικιλοτρόπως εις το σώμα της ποίησης. Βέβαια και σε κανέναν δεν ανήκουν αποκλειστικά οι Νομπελίστες μας. Αλλά όταν η ποίηση χρησιμοποιείται για οποιονδήποτε άλλο σκοπό πλην του αρχικού –την επίκληση στο συναίσθημα­– όταν την κινητοποιούμε για οποιαδήποτε άλλη ωφέλεια αυτό δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί ασέλγεια;

 «Και τι ακριβώς εννοούσε ο Ελύτης όταν έγραφε για τον ελληνικό λαό» αναρωτιέται στη διαφήμιση ο Σαμαράς. Λαό, όμως, και όχι έθνος, όπως διατείνεται απροκάλυπτα η διαφήμιση. Ναι, αλήθεια τι εννοούσε ο Ελύτης; Τι ήθελε να πει ο ποιητής; Το χιλιοδιατυπωμένο κλισέ ερώτημα που στη σκιά του υποφώσκουν ένα σωρό παρανοήσεις. Το σίγουρο είναι ότι ο Ελύτης αναφερόταν μόνο στον ελληνικό λαό. Σε συνέντευξή του το 1958 στον Ρένο Αποστολίδη στην εφημερίδα «Ελευθερία», σε ερώτηση για το τι φταίει για την κακοδαιμονία της ελληνικής ζωής είχε πει: «Από τι πάσχουμε κυρίως; Θα σας το πως αμέσως: από μια μόνιμο, πλήρη και κακοήθη ασυμφωνία μεταξύ του πνεύματος της εκάστοτε ηγεσίας μας και του ήθους που χαρακτηρίζει τον βαθύτερο ψυχικό πολιτισμό του ελληνικού λαού στο σύνολό του!». Το σε πόσες οργιές βάθος έχει φτάσει σήμερα είναι ένα άλλο στοίχημα που ο καιρός θα αναδείξει.

Και συνεχίζει: «Από την ημέρα που έγινε η Ελλάδα κράτος, έως σήμερα, οι πολιτικές πράξεις θα έλεγε κανείς ότι σχεδιάζονται και εκτελούνται ερήμην των αντιλήψεων για τη ζωή, και γενικότερα των ιδανικών που είχε διαμορφώσει ο Ελληνισμός μέσα στην υγιή κοινοτική του οργάνωση και στην παράδοση των μεγάλων αγώνων για την ανεξαρτησία του».

«Η Ελλάδα θα τα καταφέρει» το κεντρικό σύνθημα της καμπάνιας της ΝΔ. Η Ελλάδα μπορεί και να τα καταφέρει αλλά το εδώ και καιρό νεκρό πολιτικό σύστημα –στο σύνολό του και πέρα από κόμματα­– όπως το ξέραμε, που όζει με την αποφορά του σίγουρα όχι. Λες και τονίζει ο ίδιος ο αρχηγός με την παρουσία του την αντίφαση που διέκρινε ο Ελύτης, ενώ αποσκοπεί, ελέω εκλογικής μάχης, να καρπωθεί τα οφέλη του ονόματός του.

Και μου θύμισε κάποιους φιλολόγους του σχολείου που στο πνεύμα του πως διδάσκεται η λογοτεχνία στα καθ’ ημάς μπορούσαν να σε κάνουν να νιώσεις μέχρι και απέχθεια για την ποίηση. Αυτό θυμίζει και στη διαφήμιση ο Σαμαράς. Καθηγητή –βοηθάει και το φυζίκ– που δίνει μάθημα περί πατριωτισμού μπροστά από πίνακα παρουσιάσεων και στο φόντο να παρελαύνουν σωρηδόν τα σύμβολα. Σαν μάθημα πατριδογνωσίας με εθνικοπατριωτικές κορώνες που δεν μπορεί παρά να κλείσει με ένα ποιητικό φοντανάκι που σου προσφέρεται στο τέλος. Η ποίηση πάντα το επιστέγασμα  –με αρνητική χροιά εδώ γιατί έχει και τη θετική του.

Μην τρομάξουμε τον κόσμο λοιπόν. Γιατί η Ελλάδα του Ελύτη ουδεμία σχέση έχει με την Ελλάδα της αδιαφάνειας, των μικρόνοων, της στενομυαλιάς, της πατριδοκαπηλείας και της περιχαράκωσης αλλά με την Ελλάδα της υπέρβασης, της διαύγειας, της γνησιότητας, του κοσμοπολιτισμού. Ο Ελύτης μίλησε για πολλά, μίλησε και για μια ζωή που δε θα έχει ανάγκη από υποσημειώσεις, αλλά επίπονος αυτός ο αφορισμός, δε μας βολεύει και πολύ.

Ψιλά γράμματα βέβαια αυτά για τους συμβούλους επικοινωνίας των κομμάτων που δεν τους απασχολούν τέτοιες λεπτομέρειες, όταν οι προγραμματικές θέσεις πάνε περίπατο λίγο πριν την τελική στροφή, επιδιώκοντας να προσελκύσουν τα δεξιόστροφα ρεύματα που όλο και ξεφεύγουν προς άλλες κατευθύνσεις. Και έτσι καταλήγουμε σε μια πιο εθνικιστική προσέγγιση, επικεντρώνοντας στα σύμβολα, όπως επιλέγουμε να τα ερμηνεύουμε κατά περίσταση.

Το θυμικό του ψηφοφόρου ασφαλώς και στοχεύουν τέτοιες ενέργειες. Αν και οι σύμβουλοι θα έπρεπε να γνωρίζουν ότι ο Ελύτης είχε πει και το εξής:

«Προσοχή στη συγκίνηση. Αν είναι γόησσα, δεν παύει να ’ναι και ρουφιάνα.»

Οπτική Γωνία
0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Γιατί οι Έλληνες δεν κάνουν παιδιά;

Οπτική Γωνία / Γιατί δεν κάνουν παιδιά οι Έλληνες;

Υπάρχουν λύσεις για το δημογραφικό μας πρόβλημα; Μετατρεπόμαστε σταδιακά σε μία χώρα γερόντων; Ποιες πολιτικές απαιτούνται στο ασφαλιστικό; Μιλά στη LiFO o ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιά, Πλάτων Τήνιος.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Το κρασί, το λάδι και ένας υπουργός του Τραμπ

Οπτική Γωνία / Ειδήσεις που περνούν στα ψιλά και είναι πιο σημαντικές από το μαλλί ενός υπουργού

Η σύγχρονη ακροδεξιά από τη μία κλείνει το μάτι στην πιο παραδοσιακή, αδιάφορη για θέματα υγείας και περιβάλλοντος, κουλτούρα, ενώ από την άλλη, ορισμένοι εκπρόσωποί της, όπως ο Ρόμπερτ Κένεντι Τζούνιορ, δείχνουν ευαισθησία απέναντι στους κινδύνους του τεχνολογικού καπιταλισμού.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Το δικαίωμα στην απομόνωση

Ιλεκτρίσιτυ / Ας αφήσουμε τους ιθαγενείς στην ησυχία τους

Οι φυλές ιθαγενών που ζουν αποκομμένες από τον ανθρώπινο πολιτισμό χαίρουν νομικής προστασίας, καθώς η επαφή τους με τα οργανωμένη κράτη ενέχει καταστροφικές συνέπειες για τις κοινότητές τους.
ΧΑΡΗΣ ΚΑΛΑΪΤΖΙΔΗΣ
«To TikTok πέτυχε γιατί σε διασκεδάζει»

Enrico Bellini / «To TikTok πέτυχε γιατί σε διασκεδάζει»

Ο επικεφαλής Κυβερνητικών Σχέσεων και Δημόσιας Πολιτικής του TikTok στη Νότια Ευρώπη, Enrico Bellini, περιγράφει το μυστικό της επιτυχίας της δημοφιλούς πλατφόρμας και εξηγεί γιατί η προστασία των δεδομένων των Ευρωπαίων χρηστών είναι υψίστης σημασίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πόσο απέχει ένα βιντεοπαιχνίδι για βιασμούς από την incel πραγματικότητα που ζούμε;

Οπτική Γωνία / Πόσο απέχει ένα βιντεοπαιχνίδι για βιασμούς από την incel πραγματικότητα που ζούμε;

Ορθώς μας σοκάρει το «No Mercy» που «παίζει» με τον βιασμό και την αιμομιξία, όμως την ίδια στιγμή ζούμε σε μια κοινωνία όπου η γυναικεία υποταγή πλασάρεται ως κανονικότητα.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Τα νέα στοιχεία για τον Κώστα Αχ. Καραμανλή τον επαναφέρουν στο προσκήνιο 

Πολιτική / Nέα στοιχεία για τον Κώστα Αχ. Καραμανλή τον επαναφέρουν στο προσκήνιο 

Η υπόθεση των Τεμπών επιστρέφει στη Βουλή μέσω της δικογραφίας για τον Κώστα Αχ. Καραμανλή, αλλά στελέχη της κυβέρνησης υποστηρίζουν ότι αυτήν τη φορά είναι καλά προετοιμασμένοι. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
κωνσταντοπουλου

Βασιλική Σιούτη / Ποιος είναι, τελικά, αξιωματική αντιπολίτευση;

Οι δημοσκοπήσεις καταγράφουν πλέον στη δεύτερη θέση το κόμμα της Πλεύσης Ελευθερίας. Θα διατηρήσει η Ζωή Κωνσταντοπούλου τη δυναμική που απέκτησε; Θα αλλάξει σύντομα πάλι η σειρά των κομμάτων; Το σίγουρο είναι πως η ρευστότητα είναι η νέα πολιτική συνθήκη. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Tίτλος: Explainer: Το κίνημα "Cute Winter Boots" και το κριντζ της ψηφιακής πολιτικοποίησης

Explainer / «Cute Winter Boots»: Όσο κι αν το υποτιμάτε, το TikTok παράγει πολιτική

Το hashtag #CuteWinterBoots συγκεντρώνει τους προβληματισμούς των χρηστών για την άνοδο της παγκόσμιας ακροδεξιάς και για τον τρόπο που εφαρμόζεται η δημοκρατία σήμερα. Έχουμε αφήσει πίσω μας για πάντα το «για να συμμετέχω στην πολιτική πάω σε συνελεύσεις και γράφομαι σε κόμμα».
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Τι μας δείχνουν τα πρώτα ίχνη ζωής εκτός της Γης;

Διάστημα / Βρέθηκαν όντως ίχνη εξωγήινης ζωής;

Τι ανακάλυψε ακριβώς το τηλεσκόπιο James Webb; Θα υπάρξει σύντομα κατοικήσιμος πλανήτης; Πόσο κοντά είμαστε στην κατάκτηση του Διαστήματος; Ο αστρονόμος και καθηγητής Φυσικής του Διαστήματος Ξενοφών Μουσάς εξηγεί τι σηματοδοτεί η ανακάλυψη του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θέλει τρίτη θητεία και τα δίνει όλα για να αλλάξει το κλίμα

Βασιλική Σιούτη / Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θέλει τρίτη θητεία και τα δίνει όλα για να αλλάξει το κλίμα

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ξεκαθάρισε ότι θα διεκδικήσει και τρίτη πρωθυπουργική θητεία και τα δίνει όλα με στόχο την άμεση αντιστροφή του αρνητικού πολιτικού κλίματος.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Χριστόφορος Πισσαρίδης: «Με ενοχλεί που η Ελλάδα, σε όλες τις λίστες, βρίσκεται στην τελευταία θέση»

Χριστόφορος Πισσαρίδης / «Με ενοχλεί που η Ελλάδα βρίσκεται παντού στην τελευταία θέση»

Από τον Τραμπ και την AI μέχρι την ελληνική γραφειοκρατία και την παγκόσμια ύφεση, ο νομπελίστας καθηγητής Οικονομικών Σερ Χριστόφορος Πισσαρίδης μιλά στη LIFO για το μέλλον της εργασίας και την απειλή του λαϊκισμού, εξηγώντας γιατί η Ελλάδα χρειάζεται λιγότερο Δημόσιο.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Τζέφρι Σακς: «Η κατάληψη των πανεπιστημίων από τον Τραμπ δεν θα πετύχει»

Οπτική Γωνία / Τζέφρι Σακς: «Η κατάληψη των πανεπιστημίων από τον Τραμπ δεν θα πετύχει»

Ο καθηγητής Οικονομικών και διευθυντής του Κέντρου για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια σχολιάζει στη LiFO τη σύγκρουση που έχει ξεσπάσει μεταξύ της κυβέρνησης Τραμπ και των αμερικανικών πανεπιστημίων και πώς βλέπει την επόμενη μέρα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Αθήνα: Τα ηλεκτρικά πατίνια και το χάος της μικροκινητικότητας/ Πώς θα μπει τάξη στο χάος με τα ηλεκτρικά πατίνια στην Αθήνα;/ «Δεν γίνεται να μην έχουμε πατίνια γιατί είναι επικίνδυνο να κυκλοφορήσουν»

Ρεπορτάζ / Τι θα γίνει επιτέλους με τα ηλεκτρικά πατίνια στην Αθήνα;

Τα ηλεκτρικά πατίνια είναι η νέα τάση μετακίνησης στην πόλη αλλά προς το παρόν δημιουργούν αρκετά προβλήματα και προκαλούν αντιδράσεις. Πώς θα μπουν όρια στην άναρχη κυκλοφορία τους και τη στάθμευσή τους και ποιες υποδομές χρειάζονται;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Τα μεγάλα έργα που αλλάζουν τη χώρα: Ποια προχωρούν και ποια καθυστερούν

Ρεπορτάζ / Τα μεγάλα έργα που αλλάζουν τη χώρα: Ποια προχωρούν και ποια καθυστερούν

Νέοι αυτοκινητόδρομοι, νέες γραμμές μετρό, νοσοκομεία, σιδηρόδρομοι, αεροδρόμια. Στις μακέτες όλα φαίνονται φανταστικά. Πότε όμως στ' αλήθεια παραδίδονται, πόσο κοντά στις μακέτες θα είναι η πραγματικότητα; Και ποια οφέλη μπορεί να προσφέρουν στην κοινωνία και την οικονομία;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Απειλείται η οικονομία από νέο κραχ;

Οπτική Γωνία / Έρχεται νέο παγκόσμιο κραχ;

Εμπορικοί πόλεμοι, γεωπολιτικές απειλές και ο κίνδυνος παγκόσμιας ύφεσης. Πόσο θα επηρεαστεί η Ελλάδα από τη νέα εποχή Τραμπ; Ο καθηγητής Χρηματοοικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ, Κώστας Μήλας, μιλά στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ