Πώς να δημιουργήσετε «βλαχικό ζήτημα» εκ του μη όντος

Πώς να δημιουργείτε «βλαχικό ζήτημα» εκ του μη όντος; Facebook Twitter
Βλάχικος γάμος στις Σέρρες το 1925.
0

ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΟ ΕΝ ΕΤΕΙ 2021, να ηγεμονεύουν απόψεις που θεωρούν ότι στην Ελλάδα υπάρχει ρουμάνικη ή έστω ρουμανίζουσα βλάχικη μειονότητα; Αν κρίνει κανείς από τον τρόπο με τον οποίο χειρίστηκε η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, την υπόθεση μικρής χορηγίας στην Επιστημονική Εταιρία Μελέτης του Πολιτισμού των Βλάχων, όχι μόνο υπάρχουν, αλλά φαίνεται πως και η ίδια η υπουργός εκ των πραγμάτων τις ενστερνίζεται.

Η κυρία Μενδώνη, αφού πρώτα ενέκρινε μετ’ επαίνων την πρόταση της Επιστημονικής Εταιρίας Μελέτης του Πολιτισμού των Βλάχων, της μόνης επιστημονικής ομάδας που ασχολείται με τη βλάχικη γλώσσα στην Ελλάδα, με πρόεδρο τον καθηγητή Λαογραφίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Βασίλη Νιτσιάκο, που ζήτησε επιχορήγηση για τη δημιουργία μιας ψηφιακής βάσης δεδομένων μνημείων του λόγου των Ελλήνων Βλάχων, στη συνέχεια ανακάλεσε την απόφασή της με προσχηματικούς ισχυρισμούς πως τάχα η Εταιρία δεν εκφράζει το σύνολο των Βλάχων και άλλα συναφή. Αυτά ισχυρίστηκε η υπουργός στη Βουλή κατόπιν. Η τυπική ανάκληση της απόφασης επιχορήγησης ήταν απλώς αναιτιολόγητη. 

Λες και υπάρχει περίπτωση ένα οποιοδήποτε επιστημονικό ή μη σωματείο να εκφράζει το σύνολο των απόψεων της κοινωνίας στην οποία απευθύνεται.

Το επιχείρημα όμως δεν είναι απλώς έωλο. Είναι και βαθιά αντιδημοκρατικό καθώς υπονοεί ότι η επιστημονική έρευνα για να διεξάγεται χρειάζεται και πιστοποιητικά –αν όχι νομιμοφροσύνης, όπως παλιότερα, αλλά– αντιπροσώπευσης. 

Η Εταιρία Μελέτης του Πολιτισμού των Βλάχων παλεύει να γράψει τη γλώσσα αυτή αλλά οι ύστεροι χωροφύλακες της εθνικοφροσύνης επειδή, ανάμεσα σε άλλα, φοβούνται ότι θα βγούνε στη φόρα τα άπλυτα των πολιτικών και βιολογικών τους προγόνων, προσπαθούν να λογοκρίνουν κάθε αναφορά στη γλώσσα.

Το χειρότερο όμως είναι ότι με την απόφαση αυτή η υπουργός είναι σαν να παραδέχεται ότι θεωρεί πως μια υποτιθέμενη μειονότητα «ρουμανίζοντων Βλάχων» ζητάει να γίνει γραπτή η γλώσσα της και για τον λόγο αυτό, το υπουργείο τελικώς απορρίπτει την πρόταση με φοβερό επιχείρημα ότι τα βλάχικα δεν είναι γλώσσα, αλλά «διάλεκτος» ή «ιδίωμα». Επομένως, αφού δεν είναι γλώσσα αλλά κάτι υποδεέστερο, τότε δεν χρήζει προστασίας. Αν όμως υποθέσουμε πως τα βλάχικα δεν είναι γλώσσα αλλά διάλεκτος, τίθεται το αμείλικτο ερώτημα τίνος γλώσσας είναι διάλεκτος ή ιδίωμα;

Εδώ, λοιπόν, φαντάζομαι εν τη άγνοια της αυτή τη φορά, η υπουργός ολισθαίνει στο επιχείρημα που θα σκορπίζει χαμόγελα σε ρουμάνικους εθνικιστικούς κύκλους πως τάχα τα βλάχικα δεν είναι γλώσσα διότι είναι ρουμάνικα. Διότι, ελληνική διάλεκτος τα βλάχικα δεν είναι με κανένα θεό. Με κανέναν απολύτως! 

Η θέση της υπουργού λοιπόν δεν δείχνει απλώς άγνοια αλλά γεννά και προβλήματα συνάμα. Αυτά τα οποία κόπτεται να προλάβει! Οι Βλάχοι σε όλα τα Βαλκάνια έχουν μια πολύ ιδιαίτερη και όχι ομοιογενή συνείδηση για το πώς καθορίζουν την ταυτότητά τους. Στη χώρα μας υπάρχουν Έλληνες Βλάχοι με βούληση να κρατήσουν τη γλώσσα τους για την οποία είναι περήφανοι.

Οι Βλάχοι ωστόσο παντού στα Βαλκάνια έχουν μια συνείδηση γλωσσικής ετερότητας που συγκροτεί μια ταυτότητα που δεν έχει καμία σχέση με εθνικά ή εθνικιστικά χαρακτηριστικά: οι Βλάχοι δεν διεκδίκησαν έδαφος. Σχεδόν πάντα ενσωματώνονταν στις εθνικές κοινότητες του κράτους που ζούνε και μάλιστα με προνομιακό τρόπο, και η ζωή συνεχίζονταν. Αυτό συνέβη και στην Ελλάδα με μικρές εξαιρέσεις ως τη δεκαετία του ’40: 80 ολόκληρα χρόνια πίσω. 

Ακριβώς λοιπόν επειδή το μόνο που διακρίνει τους Βλάχους από τους υπόλοιπους Έλληνες είναι η γλώσσα, σε ένα σημαντικό τμήμα του 20ού αιώνα, η προπαγάνδα του ρουμανικού κράτους προσπαθούσε να προσεταιριστεί την ταυτότητά τους σβήνοντας ή απωθώντας τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της. Η Ρουμανία δηλαδή ήθελε να βλέπει τους Βλάχους ως μια ρουμάνικη εθνότητα ενώ η Ελλάδα έβλεπε στους Χριστιανούς Ορθόδοξους Βλάχους των Βαλκανίων πάντα ένα έρεισμα μιας αυτοτελούς ταυτότητας συγγενώς προσκείμενης στην ελληνική (λόγω ορθοδοξίας), πλην όμως ατελώς λόγω της βλάχικης γλώσσας.

Στην Ελλάδα όμως σήμερα δεν υπάρχουν «Ρουμανόβλαχοι». Υπάρχουν άνθρωποι με την πεποίθηση ότι αξίζει να διατηρήσουν τη γλώσσα τους και για τους οποίους η Ρουμανία είναι όσο ξένο κράτος είναι και για έναν βέρο Αθηναίο ή η Αλβανία για έναν Αρβανίτη των Μεσογείων.

Υπάρχουν, τέλος, και κάποιοι άλλοι που έχουν αυτόκλητα ή με τη συνέργεια κάποιων κρατικών υπηρεσιών χριστεί θεματοφύλακες του ελληνικού πατριωτισμού, όταν θεωρούν πως «ανακινείται» βλάχικο ζήτημα. Έτσι λοιπόν καταφέρνουν οι ίδιοι με τις παραληρηματικές τους αντιδράσεις να το ανακινούν.

Πώς να δημιουργείτε «βλαχικό ζήτημα» εκ του μη όντος; Facebook Twitter
Νέοι Αρμάνοι (Βλάχοι) από τη Βέροια, 1900-1910. Φωτ.: Συλλογή Λαογραφικού Συλλόγου Βλάχων Βέροιας

Έτσι ακριβώς, από τη μανία τους να μην υπάρχει τίποτε που να θυμίζει την ύπαρξη μιας γλώσσας (επειδή αυτό θεωρείται ύποπτο και φέρνει μνήμες ενοχής διότι ένα τμήμα της κοινότητας συνεργάστηκε με τον κατακτητή στην κατοχή), φτάνουν στο σημείο να μην ανέχονται να ακούγεται στη δημόσια σφαίρα της χώρας απόψεις που διαφέρουν με τη δική τους. Και κυρίως, να μην ακούγεται ότι υπάρχει βλαχική γλώσσα!

Οι φορείς αυτού του παροξυσμού –στους οποίους προστέθηκε και η νυν υπουργός Πολιτισμού– για να λύσουν το πρόβλημά τους μας βεβαιώνουν πως οι Βλάχοι δεν έχουν γλώσσα αλλά ένα «σύνολο προφορικών ιδιωμάτων», επομένως τίποτε άξιο λόγου που να χρήζει προστασίας ή προβολής.

Και ξαναρωτάω λοιπόν: τίνος γλώσσας ιδιώματα; Της ελληνικής αποκλείεται, καθώς τα βλάχικα ανήκουν στη νεολατινική οικογένεια γλωσσών της λατινικής. Επομένως, έτοιμο το δωράκι σε όποιους Ρουμάνους εθνικιστές βλέπουν στην Ελλάδα να μιλιούνται ρουμάνικα. Συγχαρητήρια στην κυρία Μενδώνη και τους όποιους υποβολείς της!

Σε όλα τα Βαλκάνια οι περισσότεροι Βλάχοι παλεύουν να γράψουν τη γλώσσα τους και να δώσουν το στίγμα που θα την διακρίνει από τις συγγενικές της. Στην Ελλάδα αυτό θεωρείται εθνικώς επικίνδυνο από τους καθ’ έξιν θεματοφύλακες της νέας εθνικοφροσύνης, διότι τάχα δεν μιλάμε για γλώσσα!

Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο η υπουργός τελικά ανακάλεσε την αρχική της απόφαση: διότι της μετεφέρθη «αρμοδίως» –αφού προηγουμένως είχε εκτεθεί εγκρίνοντας την πρόταση– ότι ο εγγραμματισμός της γλώσσας είναι «αντεθνική δουλειά» υπόπτων επιστημόνων που είτε αφελώς ανακατεύονται στα νερά των βαλκανικών αλυτρωτισμών είτε συνειδητά δουλεύουν για κείνους. 

Τι είναι όμως που κάνει τη φοβική αντίδραση της υπουργού να διαφέρει από μια ανώδυνη μανία καταδίωξης που παντού βλέπει εχθρούς; Το πρώτο είναι ότι έτσι δίνει όντως πάτημα για αναβίωση ενός ζητήματος που ουσιαστικά εδώ και χρόνια δεν τίθεται σοβαρά από κανέναν. Το δεύτερο κρίσιμο είναι ότι με τον τρόπο αυτό φαλκιδεύεται το συστατικό της δημοκρατίας δικαίωμα η επιστημονική έρευνα να είναι ελεύθερη, με την ανάπτυξη και την προαγωγή της να αποτελεί υποχρέωση του κράτους (Άρθρο 16 Συντάγματος). Το θλιβερό είναι ότι το 2021, ανοίγει πάλι μια πόρτα στιγματισμού «αντεθνικώς δρώντων» Ελλήνων. 

Η Εταιρία Μελέτης του Πολιτισμού των Βλάχων παλεύει να γράψει τη γλώσσα αυτή αλλά οι ύστεροι χωροφύλακες της εθνικοφροσύνης επειδή, ανάμεσα σε άλλα, φοβούνται ότι θα βγούνε στη φόρα τα άπλυτα των πολιτικών και βιολογικών τους προγόνων, προσπαθούν να λογοκρίνουν κάθε αναφορά στη γλώσσα.  

Δεν τους το κάνουμε το χατίρι. Θα μιλάμε για όποια γλώσσα θέλουμε και σε όποια γλώσσα θέλουμε. Δεν θα χαριστούμε στους όψιμους εμπόρους της εθνικοφροσύνης, τους ταγούς της λογοκρισίας και του εμπορίου του εθνικού παροξυσμού. Αν μπορεί κάποιος να μιλήσει στα βλάχικα, με γεια του, με χαρά του. Αν θέλει να γράψει τα βλάχικα στα λατινικά, επίσης. Αν θέλει να τα γράψει ελληνικά, το ίδιο. Αν ο άλλος θέλει να μιλάει τη γλώσσα του και να ασχολείται με το να τη διασώσει, δεν θα ακούσει εκείνους που του λένε ότι «κάνεις λάθος, δεν μιλάς γλώσσα αλλά σύνολο προφορικών διαλέκτων». Αυτά είναι ανοησίες.

Αν κάποιοι πάλι θέλουν να ξεχάσουν τη γλώσσα τους, διότι θέλουν να μιλάνε ελληνικά και αγγλικά πιθανώς, κανένα πρόβλημα. Αν κάποιοι επιστήμονες θέλουν να γράψουν τη γλώσσα και να την κωδικοποιήσουν, θα το κάνουν και δεν θα πάρουν την άδεια των τροχονόμων της εθνικοφροσύνης στην Ελλάδα του 2021.

Στις δημοκρατίες οι άνθρωποι είθισται να διαφωνούν, οι απόψεις να διασταυρώνονται στη δημόσια σφαίρα και, κάπως έτσι, η δημόσια σφαίρα να συγκροτείται. Η δημοκρατία με τη σιωπή δεν συμβαδίζει. Η λογοκρισία βλάπτει σοβαρά την υγεία του πολιτεύματός μας.

Βλέπουμε λοιπόν πόσο εύκολα ολισθαίνουμε σε πρακτικές ενός ακροδεξιού λόγου που παντού ψάχνει εχθρούς μέσα στην ίδια την επιστημονική έρευνα. Ενός λόγου που έχει μάθει να αναπνέει στις υπόγειες διαδρομές των μανδαρίνων του κράτους και του βαθέος κράτους που φυσικά δεν έχει το σθένος να διαλεχτεί, διότι ξέρει ότι η δύναμή του είναι η σιωπή μας. Δεν θα τους τη χαρίσουμε. 

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Γιατί κανείς δεν μας προστατεύει από τον ανεξέλεγκτο θόρυβο;

Οπτική Γωνία / Γιατί δεν μας προστατεύει κανείς από τον ανεξέλεγκτο θόρυβο;

Η Κομισιόν στέλνει τη χώρα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επειδή δεν έχει υιοθετήσει τα απαραίτητα σχέδια δράσης για την ηχορρύπανση. Τι σημαίνει αυτό για την καθημερινότητά μας; Μιλά στη LiFO ο ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ, Γεώργιος Παπανικολάου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ένας κανονικός αφελληνισμός

Οπτική Γωνία / Ένας κανονικός αφελληνισμός

Στη θέση εκείνων των ξένων που καλλιεργούσαν μια αληθινή σχέση με την Ελλάδα, πολλαπλασιάζονται τα φιμέ τζάμια των υπερπολυτελών τζιπ, αόρατοι και αδιάφοροι μεσάζοντες, αγοραστές επαύλεων που υπενοικιάζονται ή έχουν γίνει φρούρια με μικρούς ιδιωτικούς στρατούς τραμπούκων.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Δημήτρης Νανόπουλος: «Ζούμε το τέλος του ανθρώπου και τη γέννηση ενός νέου τύπου ύπαρξης»

Οπτική Γωνία / Δημήτρης Νανόπουλος: «Ζούμε το τέλος του ανθρώπου και τη γέννηση ενός νέου τύπου ύπαρξης»

Ο διακεκριμένος ακαδημαϊκός και θεωρητικός φυσικός μιλά για την προέλευση της συνείδησης, τoν εγκέφαλο ως κβαντική μηχανή και το μέλλον του ανθρώπου ως υβριδίου τεχνολογίας και βιολογίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Η ομοφοβία δεν είναι ιδεολογική τοποθέτηση αλλά μια μορφή βίας»

Οπτική Γωνία / «Η ομοφοβία δεν είναι ιδεολογική τοποθέτηση αλλά μια μορφή βίας»

Ένα 13χρονο παιδί δεν άντεξε την ομοφοβία και έδωσε τέλος στη ζωή του. Ο ψυχίατρος-ψυχαναλυτής Σάββας Σαββόπουλος εξηγεί πώς μπορούν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί να εντοπίσουν έγκαιρα τα σημάδια της αυτοκτονικής διάθεσης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Antinero: Καταγγελία-μαμούθ για το μεγαλύτερο πρόγραμμα δασικής πρόληψης

Ρεπορτάζ / Antinero: Πώς το «μεγαλύτερο πρόγραμμα δασικής πρόληψης» έγινε πεδίο καταγγελιών

Με εκατομμύρια ευρώ να έχουν ήδη διατεθεί, το πρόγραμμα Antinero μπαίνει στο στόχαστρο: 213 φορείς και πολίτες υπέβαλαν αναφορά στην Ε.Ε., αμφισβητώντας τη νομιμότητα και την αποτελεσματικότητά του.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
ΕΠΕΞ Οι ψαράδες της Αμοργού πέτυχαν κάτι που δεν έχει ξαναγίνει στην Ελλάδα

Οπτική Γωνία / Οι ψαράδες της Αμοργού πέτυχαν κάτι που δεν έχει ξαναγίνει στην Ελλάδα

Πήραν τη θάλασσα στα χέρια τους, πριν να είναι πολύ αργά και την χάσουν. Το «Αμοργόραμα» δεν είναι απλώς μια ιδέα, αλλά στοίχημα ζωής – και πρότυπο για την αλιεία όλης της χώρας.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Μετρό-φούρνος: Ως πότε θα λιώνουμε και υπογείως;

Ρεπορτάζ / Μετρό-φούρνος: Ως πότε θα λιώνουμε και υπογείως;

Είκοσι τρένα που εκτελούν δρομολόγια στην μπλε και την κόκκινη γραμμή δεν έχουν κλιματισμό, ενώ το air condition στους παλιούς συρμούς της πράσινης γραμμής θυμίζει λοταρία: ποτέ δεν ξέρεις αν θα πετύχεις δροσιά ή ζέστη.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Dr. Zeina Jallad: «Ονειρεύομαι ένα μέλλον όπου τη ζωή των παιδιών μας δεν θα την ορίζει το γεγονός ότι υποφέρουν αλλά ότι ευημερούν»

Οπτική Γωνία / Zeina Jallad: «Ονειρεύομαι έναν ουρανό χωρίς πυραύλους και drones»

Η διευθύντρια του Κέντρου Μελετών Παλαιστινιακής Γης και καθηγήτρια στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο της Βηρυτού μιλά στη LiFO για την αποτυχία του διεθνούς δικαίου και το «sumud» ως καθημερινή εξέγερση απέναντι στην εξόντωση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ