Οι εκλογές, τα social media, οι νέοι και η αποχή

ΕΠΕΞ Οι εκλογές της 21ης Μαΐου, τα social media, οι νέοι και η αποχή Facebook Twitter
Οι φετινές εκλογές, μέχρι στιγμής, δεν εμφορούνται από την πόλωση της προηγούμενης δεκαετίας, παρά το αυξημένο πολιτικό ενδιαφέρον που αποτυπώνεται στις έρευνες γνώμης. Εικονογράφηση: bianka/ LIFO
0

— Τι σηματοδοτεί το γεγονός ότι αυτές είναι οι πρώτες εκλογές χωρίς ακραία διλήμματα;
Οι φετινές εκλογές, μέχρι στιγμής, δεν εμφορούνται από την πόλωση της προηγούμενης δεκαετίας, παρά το αυξημένο πολιτικό ενδιαφέρον που αποτυπώνεται στις έρευνες γνώμης. Είναι σίγουρα μια ένδειξη υποχώρησης των διαιρέσεων. Η αντίθεση μεταξύ μνημονιακών και αντιμνημονιακών αλλά και μεταξύ φιλοευρωπαίων και ευρωσκεπτικιστών έχει υποχωρήσει σημαντικά. Αντ’ αυτών, βλέπουμε τους πολιτικούς να προσπαθούν να προσεταιριστούν ψηφοφόρους, βάζοντας ο καθένας το δίλημμα που κρίνει ότι τον ευνοεί: η ΝΔ προτάσσει την οικονομία και την εξωτερική πολιτική, ο ΣΥΡΙΖΑ τη Δικαιοσύνη.

Αυτές, όμως, οι πλαισιώσεις γύρω από τις προτεραιότητες των πολιτών αφορούν αναμενόμενα, κλασικά πολιτικά διακυβεύματα που εντάσσονται στις παλαιές διαιρέσεις αριστεράς - δεξιάς στα ζητήματα της οικονομίας και προοδευτικών - συντηρητικών στα ζητήματα κοινωνικοπολιτισμικού ενδιαφέροντος. Είναι μάλλον η διαχειριστική ικανότητα που επικρατεί όμως ως κριτήριο παρά η διαίρεση γύρω από διαφιλονικούμενες θεματικές.

Το εκλογικό αποτύπωμα των Τεμπών θα φανεί στα exit polls, αν και πρέπει να θυμόμαστε ότι τόσο οι νέοι όσο και οι μεγαλύτεροι ψηφοφόροι αποφασίζουν λαμβάνοντας υπόψη ένα σύνολο παραγόντων.

— Πώς πιστεύετε ότι θα κινηθούν οι νέοι και γιατί πέρασαν στη λήθη οι κινητοποιήσεις των Τεμπών;
Το γεγονός ότι το πένθος δεν πολιτικοποιήθηκε μέσα στην προεκλογική εκστρατεία δεν σημαίνει ότι τα Τέμπη ξεχάστηκαν. Το συλλογικό πένθος έχει στάδια και οι άνθρωποι σταδιακά διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους και αρχίζουν να αποδέχονται την πραγματικότητα, προκειμένου να είναι λειτουργικοί. Το εκλογικό αποτύπωμα των Τεμπών θα φανεί στα exit polls, αν και πρέπει να θυμόμαστε ότι τόσο οι νέοι όσο και οι μεγαλύτεροι ψηφοφόροι αποφασίζουν λαμβάνοντας υπόψη ένα σύνολο παραγόντων.

portrait
Λαμπρινή Ρόρη, επίκουρη καθηγήτρια Πολιτικής Ανάλυσης στο ΕΚΠΑ

Τα Τέμπη θα βαρύνουν στην απόφαση των νέων, αλλά δεν θα είναι ο μόνος παράγοντας επιλογής, κι αυτό το βλέπουμε στις δημοσκοπήσεις. Φέτος, λόγω των Τεμπών αλλά και του σημαντικού αριθμητικού μεγέθους των ψηφοφόρων 17-29 ετών (έχουμε 440.000 περίπου νέους ψηφοφόρους), υπάρχει αυξημένο ενδιαφέρον για την εκλογική τους συμπεριφορά: οι νέοι δεν φαίνεται να πηγαίνουν «μονοκούκι» σε κάποιο κόμμα. Είναι ως επί το πλείστον αριστερόστροφοι (κεντροαριστεροί και αριστεροί), αλλά δεν ταυτίζονται με κάποιο κόμμα. Ειδικά οι νεότεροι έχουν αρκετά κριτική στάση, ενδιαφέρονται για την πολιτική πραγματικότητα, «ψάχνουν» την ταυτότητά τους, την οποία τώρα διαμορφώνουν.

Έχουν μεγαλώσει μέσα σε ένα περιβάλλον διαρκών κρίσεων και αυτό τους κάνει να μη θεωρούν τίποτα δεδομένο. Είναι χαρακτηριστικό ότι πάρα πολλοί από τους φοιτητές, στις ηλικίες 18-24, είναι και εργαζόμενοι. Αυτή η διπλή κοινωνική ένταξη δημιουργεί μια διαφορετική πολιτική συνείδηση και διαφορετικές προσδοκίες από την πολιτική τάξη σε σχέση με τις προηγούμενες γενιές, που ήταν πιο προστατευμένες και από την οικογένεια αλλά και από το κράτος. Είναι απαιτητικοί, αλλά δεν φαίνεται να αναδύεται κάποιος άκρατος αντισυστημισμός ή αντίδραση στα αιτήματά τους.

— Είδαμε φέτος ότι στην πολιτική επικοινωνία πρωταγωνίστησε το TikTok. Ποιος θα είναι ο αντίκτυπος των μέσων κοινωνικής δικτύωσης σε αυτή την εκλογική αναμέτρηση;
Η προσπάθεια των πολιτικών να διεισδύσουν στη δημόσια και κοινωνική σφαίρα των νέων με σύγχρονα μέσα δείχνει καλά αντανακλαστικά και θα μπορούσε να δημιουργήσει κάποιο κανάλι επικοινωνίας, εάν βέβαια δεν γινόταν στο παρά πέντε των εκλογών, γιατί η εξόφθαλμη ψηφοθηρία μπορεί να έχει και αντίθετα αποτελέσματα. Ωστόσο υπάρχει διακύμανση και στο πόσο και στο πώς χρησιμοποιείται το εν λόγω μέσο. Άλλοι προσαρμόζουν την εικόνα τους στις ανάγκες του μέσου, άλλοι το μέσο στη δική τους εικόνα. Σε κάθε περίπτωση, δεν μπορούμε ακόμα να γνωρίζουμε τι επίδραση θα έχει αυτή η παρουσία των πολιτικών ελίτ στους νέους: θα πρέπει να δούμε πόσοι τα βλέπουν, αν τους εντυπώνονται, εάν αφήνουν θετικές ή αρνητικές εντυπώσεις.

Υπάρχει πιθανότητα ο αριθμός των συγκεκριμένων videos και των μηνυμάτων να είναι τόσο μικρός μέσα στον συνολικό όγκο των videos και των μηνυμάτων που βλέπουν σε αυτή την πλατφόρμα αλλά και σε άλλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης οι νέοι, που στο τέλος να μην υπάρχει κάποια σαφής πολιτική επίδραση. Είναι νωρίς ακόμα να γνωρίζουμε τα αποτελέσματα αυτής της καμπάνιας ‒το μέσον είναι πολύ νέο‒ αλλά και το πώς θα χρησιμοποιήσει στο μέλλον το TikTokη πολιτική τάξη.

— Αρκετοί ανησυχούν για τα υψηλά ποσοστά αποχής. Γιατί οι πολίτες αδιαφορούν για την πολιτική;
Έχει ενδιαφέρον το πώς θα κινηθεί η πολιτική συμμετοχή σε αυτές τις εκλογές. Το γεγονός ότι έχουμε περάσει τέσσερα χρόνια χωρίς ενδιάμεση εκλογική αναμέτρηση προδιαθέτει υψηλότερη συμμετοχή. Επίσης, οι έρευνες που έχουν δημοσιευτεί τα τελευταία δύο χρόνια μάς δείχνουν σημαντικό πολιτικό ενδιαφέρον και, όπως προαναφέραμε, έχουμε περίπου 440.000 νέους ψηφοφόρους.

Την ίδια στιγμή, όμως, που έχουμε λόγους να περιμένουμε αυξημένη προσέλευση στις κάλπες, σχεδόν έχει παγιωθεί τόσο από την εικόνα στις δημοσκοπήσεις όσο και από τη συζήτηση στη δημόσια σφαίρα το ότι δεν θα προκύψει κυβερνητική πλειοψηφία στις εκλογές που θα γίνουν με απλή αναλογική. Αυτό ίσως αποτρέψει κάποιους από το να συμμετέχουν στις πρώτες εκλογές. Βέβαια, εάν όντως χρειαστούν δεύτερες εκλογές και αυτές γίνουν τον Ιούλιο, θα είναι πιο δύσκολο να επιστρέψουν πολίτες που εργάζονται ως εποχικοί υπάλληλοι μακριά στην εκλογική περιφέρεια στην οποία ψηφίζουν ή μπορεί να υπάρξουν και εκείνοι που θα θελήσουν να κάνουν οικονομίες προκειμένου να πάνε τον ίδιο ή τον επόμενο μήνα διακοπές.

Δεν υπάρχει όμως αμφιβολία για τη μεγάλη εικόνα: στην Ελλάδα η αποχή από τις εθνικές εκλογές αυξήθηκε από 23,7% το 1996 σε 37,4% το 2012 και σε 43,8% το 2015, ενώ μόλις μία μονάδα μικρότερη ήταν το 2019 (42,2% ). Η τάση μάς δείχνει ότι σχεδόν οι μισοί πολίτες απ’ όσους έχουν δικαίωμα ψήφου δεν προσέρχονται στην κάλπη. Συστηματικά αυξάνονται οι πολίτες που θεωρούν ότι οι εκλογές δεν τους αφορούν, δεν θα αλλάξουν κάτι με την ψήφο τους και δεν προσδοκούν τίποτε από το πολιτικό σύστημα. Κάποιοι από αυτούς έχουν θυμό, κάποιοι δεν έχουν ελπίδα, κάποιοι, νεότεροι, με υψηλότερη μόρφωση και μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, έχουν εγκαταλείψει τη χώρα. Βέβαια, δεν είναι πάντα οι ίδιοι που απέχουν και, όπως είπαμε, κάποιοι απέχουν για λόγους συγκυριακούς.

Η τάση της αποχής δεν είναι εγχώρια και έχει διακυμάνσεις. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν αποτελεί πρόβλημα για τη δημοκρατία, ειδικά στο μέλλον, αν η τάση αυτή συνεχίσει να αυξάνεται. Η ανισότητα στην πολιτική συμμετοχή δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο ανισότητας στην επιρροή πολιτικών. Εάν οι πιο νέοι απέχουν, οι πλέον ευέλικτοι φεύγουν από τη χώρα και οι πλέον απελπισμένοι δεν συμμετέχουν, το παιχνίδι της πολιτικής διεκδίκησης, της εκπροσώπησης και της αλλαγής κρίνεται από αυτούς που έχουν τη λιγότερη διάθεση να αλλάξουν οι χρόνιες παθογένειες, να ξεβολευτούν και τη μεγαλύτερη διάθεση να διασφαλίσουν προνόμια και να διατηρήσουν τα κεκτημένα τους: τους συνταξιούχους, τους γηραιότερους, αυτούς με τα υψηλότερα εισοδήματα. Για να το πούμε απλά, τους πιο σίγουρους πολιτικούς πελάτες.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Γιατί η κυβέρνηση Μητσοτάκη στηρίζει τόσο πολύ την κυβέρνηση Νετανιάχου;

Οπτική Γωνία / Γιατί η κυβέρνηση Μητσοτάκη στηρίζει τόσο πολύ την κυβέρνηση Νετανιάχου;

Η κυβέρνηση Μητσοτάκη στηρίζει τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου, αγνοώντας τις επικρίσεις που δέχεται, καθώς δεν θέλει να διαταράξει τη «στρατηγική σχέση» και τα μεγάλα επιχειρηματικά deals.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
To μίσος για τους άλλους…

Οπτική Γωνία / To μίσος για τους άλλους

Για τους περισσότερους η αλήθεια δεν έχει ιδιαίτερη σημασία. Eίδαν κάπου μια εικόνα που εξυπηρετεί το προσωπικό τους αφήγημα, το οποίο συνήθως προσεγγίζεται με συναισθηματικούς όρους, όπου κυριαρχεί το μίσος, κι αυτό τους αρκεί.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Γιατί η Ελλάδα και η Ευρώπη βρίσκονται αντιμέτωπες με μια επικίνδυνη αποσταθεροποίηση στα σύνορά τους;

Οπτική Γωνία / Η στρατηγική του χάους και το μέλλον της Μέσης Ανατολής

Γιατί η Ελλάδα και η Ευρώπη βρίσκονται αντιμέτωπες με μια επικίνδυνη αποσταθεροποίηση στα σύνορά τους; Μιλά στη LiFO ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Ευρωπαϊκής Ενοποίησης, Σωτήρης Ντάλης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Χάρβαρντ: Οι τελευταίοι των διεθνών

Οπτική Γωνία / Χάρβαρντ: Οι τελευταίοι των διεθνών

Ο Ισπανός επισκέπτης ερευνητής στο Χάρβαρντ, Αλμπέρτο Λόπεζ Ορτέγκα, γράφει στην El País ότι αυτό που παρακολουθούμε δεν είναι απλώς μια επίθεση στο ίδρυμα ή στους διεθνείς φοιτητές, αλλά μια επίθεση στην ίδια την ιδέα της γνώσης ως παγκόσμιου εγχειρήματος.
THE LIFO TEAM
 Ισραήλ - Ιράν: Μισός αιώνας βίας και αντιπαλότητας 

Οπτική Γωνία / Ισραήλ - Ιράν: Μισός αιώνας βίας και αντιπαλότητας 

Από την Ιρανική Επανάσταση του 1979 έως την ανταλλαγή πυραύλων το 2025, η αντιπαράθεση Ισραήλ - Ιράν εξελίσσεται σε μια από τις πιο επικίνδυνες και πολυεπίπεδες γεωπολιτικές διαμάχες της εποχής μας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Νεραντζιές: Γιατί κινδυνεύει το δέντρο-μνημείο της Αθήνας;

Ρεπορτάζ / Νεραντζιές: Γιατί κινδυνεύει το δέντρο-μνημείο της Αθήνας;

Κινδυνεύει το άρωμα της Αθήνας; Στα μικρά λευκά άνθη της νεραντζιάς χρωστάμε κάθε άνοιξη το υπέροχο άρωμα στις γειτονιές και στους δρόμους της πόλης. Οι νεραντζιές όμως προσβάλλονται από ένα έντομο-εισβολέα που έρχεται από την Ασία, το οποίο γίνεται προσπάθεια να καταπολεμηθεί με την εισαγωγή του φυσικού του εχθρού από την Ιαπωνία και το Βιετνάμ.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Γλυκιά τουριστική Αθήνα: Σπάστε πιάτα και φωνάξτε ΟΠΑ-ΟΠΑ!

Οπτική Γωνία / Γλυκιά τουριστική Αθήνα: Σπάστε πιάτα και φωνάξτε ΟΠΑ-ΟΠΑ!

« Με εκνευρίζουν πλέον σχεδόν τα πάντα σε αυτήν τη νέα Αθήνα: από τη φασαρία και το μποτιλιάρισμα με τα τουριστικά λεωφορεία και τα μαύρα βανάκια ως τα χρυσά στεφανάκια που φοράνε τα κορίτσια στο κεφάλι τους»
ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΤΡΙΒΟΛΗ
Θα παραδοθεί ολόκληρη η Μέση Ανατολή στις φλόγες;

Οπτική Γωνία / Θα παραδοθεί ολόκληρη η Μέση Ανατολή στις φλόγες;

Τι σηματοδοτεί η σημερινή επίθεση στο Ιράν; Γιατί η ισορροπία ισχύος εισέρχεται πλέον σε μια εξαιρετικά ρευστή και επικίνδυνη φάση; Και γιατί η νέα αυτή κλιμάκωση προκαλεί ανησυχία στη διεθνή κοινότητα; Ειδικοί αναλυτές εξηγούν.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ