Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο

Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο Facebook Twitter
Αν συνεχίσουμε έτσι, η Αθήνα στο σύνολό της θα γίνει σύντομα ένα τουριστικό σκηνικό που απλώς παριστάνει την πόλη. Ένα θεματικό πάρκο όπου κάποτε υπήρχε ζωή. Φωτ.: Γιάννης Πανταζόπουλος/ LIFO
0


ΑΝ ΕΙΣΑΙ ΑΡΤΙΜΕΛΗΣ, στριμώχνεσαι. Αν χρησιμοποιείς αναπηρικό αμαξίδιο ή έχεις πρόβλημα κινητικότητας, δεν χωράς. Αν είσαι γονιός με καρότσι, πας μπρος-πίσω. Αν είσαι ηλικιωμένος, ζητάς βοήθεια από τους άλλους. Κι αν τολμήσεις να διαμαρτυρηθείς, γίνεσαι σχεδόν ενοχλητικός: «Μα είναι τουρίστες, αφήνουν λεφτά»...

Η Αθήνα, με την τουριστική της φρενίτιδα, απογυμνώνεται από τον ίδιο τον λόγο ύπαρξής της: να είναι μια πόλη για ανθρώπους. Όχι για πελάτες. Όχι μόνο για επενδυτές. Όχι μόνο για εταιρείες βραχυχρόνιας μίσθωσης που ξεσπιτώνουν τους κατοίκους και μετατρέπουν τα διαμερίσματα σε βιτρίνες. Όχι για καφετέριες που καταλαμβάνουν τα πεζοδρόμια. Όχι για τραπεζοκαθίσματα που γίνονται εμπόδια ζωής. Η έννοια του δημόσιου χώρου δεν είναι μόνο ζήτημα αστικού σχεδιασμού αλλά και συμπερίληψης: ποιοι έχουν πρόσβαση, ποιοι «χωράνε» και ποιοι αποκλείονται.

Καθημερινά για να πάω στο γραφείο διασχίζω τουλάχιστον δύο φορές την οδό Βύρωνος. Πρόκειται για έναν από τους πιο κεντρικούς δρόμους της Πλάκας. Πλέον, η κατάσταση εκεί έχει ξεφύγει και δεν ασχολείται κανείς. Αυτό που αντικρίζω κάθε μέρα είναι ένας δρόμος που δεν έχει καν πεζοδρόμια. Είναι ένα ατελείωτο εμπόδιο. Όλα έχουν καταληφθεί − όχι μόνο από τραπεζοκαθίσματα, αυτοκίνητα, μηχανές, ράφια και σουβενίρ, αλλά και από μια κουλτούρα που θεωρεί ότι όποιος δεν ψωνίζει, δεν έχει λόγο ύπαρξης στο κέντρο της πόλης. Ουσιαστικά, νιώθεις απλώς αόρατος.

Ο δημόσιος χώρος είναι καθρέφτης τού ποιοι είμαστε ως πόλη. Κι όταν γίνεται απροσπέλαστος −όχι μόνο κυριολεκτικά, αλλά και κοινωνικά−, τότε γίνεται χώρος για λίγους. Για τους τυχερούς, τους ικανούς και τους προνομιούχους. Όλοι οι άλλοι μαθαίνουν να αποφεύγουν, να στριμώχνονται, να γίνονται αντικείμενο περιφρόνησης από την ίδια τους την πόλη.  

Κάποτε περπατούσες στην οδό Βύρωνος και ένιωθες την ανάσα της πόλης. Έναν παλμό που, έστω και τουριστικοποιημένος, παρέμενε κάπως αυθεντικός. Σήμερα περπατάς και νιώθεις παρείσακτος. Ο δημόσιος χώρος έχει γίνει προθάλαμος καταστημάτων που πουλάνε τα ίδια και τα ίδια: ελληνικές σημαίες made in China, σανδάλια από τη Βουλγαρία και σουβενίρ-καρικατούρες. Εικόνες τριτοκοσμικές. Η παρακμή σε όλο της το μεγαλείο.

Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο Facebook Twitter
Κάθε κατάστημα σού λέει «μικρό είναι το σταντ μου», αλλά όταν όλα τα μαγαζιά απλώνονται μαζί, ο δημόσιος χώρος χάνεται εντελώς. Φωτ.: Γιάννης Πανταζόπουλος/ LIFO

Την ίδια στιγμή, ο δημόσιος χώρος γίνεται όλο και λιγότερο δημόσιος. Στερείται τα αυτονόητα: ελεύθερη διέλευση, ασφαλή πρόσβαση. Τα  πεζοδρόμια έχουν μετατραπεί σε πάρκινγκ αυτοκινήτων και δικύκλων, ενώ σε πολλά σημεία πολυάριθμα παρτέρια έχουν καταληφθεί με γλάστρες από ανθρώπους που κανένα ενδιαφέρον δεν έχουν για τα φυτά αλλά το κάνουν μόνο για να διεκδικήσουν δημόσιο χώρο. Για να οριοθετήσουν την πραμάτειά τους. Ο αποκλεισμός είναι σιωπηρός, αλλά σταθερός: δεν χρειάζεται να σου πει κάποιος ότι δεν χωράς. Το καταλαβαίνεις όταν αναγκάζεσαι να κατέβεις στο οδόστρωμα.  

Τα τουριστικά καταστήματα απλώνουν τα εμπορεύματά τους πέρα από τον ιδιωτικό τους χώρο, καλύπτουν ολόκληρα πεζοδρόμια, επιβάλλονται οπτικά και κυκλοφοριακά. Η ανομία αυτή μετατρέπεται σε κανονικότητα. Μιλάμε για μικροεισβολές που στο σύνολό τους εξαφανίζουν τον δημόσιο χώρο. Κάθε κατάστημα σού λέει «μικρό είναι το σταντ μου», αλλά όταν όλα τα μαγαζιά απλώνονται μαζί, ο δημόσιος χώρος χάνεται εντελώς. Είναι εντυπωσιακό ότι το πεζοδρόμιο είναι τόσο στενό που οι γονείς με τα παιδικά καρότσια αναγκάζονται να περπατούν στην άσφαλτο. Αν περάσει τουριστικό γκρουπ −και περνάει σχεδόν κάθε δεκαπέντε λεπτά−, η κυκλοφορία παγώνει. Δεν είναι μόνο θέμα άνεσης· είναι ζήτημα ορατότητας. Στην Πλάκα, ο πεζός δεν έχει θέση· αντιμετωπίζεται με ανοχή. Όσο δεν ενοχλεί, υπάρχει.

Ο δημόσιος χώρος είναι καθρέφτης τού ποιοι είμαστε ως πόλη. Κι όταν γίνεται απροσπέλαστος −όχι μόνο κυριολεκτικά, αλλά και κοινωνικά−, τότε γίνεται χώρος για λίγους. Για τους τυχερούς, τους ικανούς και τους προνομιούχους. Όλοι οι άλλοι μαθαίνουν να αποφεύγουν, να στριμώχνονται, να γίνονται αντικείμενο περιφρόνησης από την ίδια τους την πόλη.  

Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο Facebook Twitter
Φωτ.: Γιάννης Πανταζόπουλος/ LIFO
Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο Facebook Twitter
Φωτ.: Γιάννης Πανταζόπουλος/ LIFO

Δεν είναι θέμα αισθητικής, είναι θέμα δικαιωμάτων. Και πιο πολύ: είναι ζήτημα αξιοπρέπειας. Πώς μπορεί μια πόλη να θεωρείται πολιτισμένη όταν δεν έχει καν σαράντα πόντους ελεύθερου πεζοδρομίου για έναν άνθρωπο με κινητική δυσκολία; Όταν μια μητέρα με καρότσι πρέπει να κατεβεί στον δρόμο γιατί το πεζοδρόμιο είναι κατειλημμένο από μπλουζάκια «This is Sparta»; Όταν ένα μαγαζί αδιαφορεί για το αν έχει καλύψει όλο το πεζοδρόμιο με τα τραπεζοκαθίσματά του, τη στιγμή που δεν μιλάμε για πεζόδρομο αλλά για δρόμο; Τουλάχιστον ας τον μετατρέψουν σε πεζόδρομο να υπάρχει μια δικαιολογία. 

Η Πλάκα ανήκει πλέον σε έναν αδηφάγο τουρισμό που δεν αφήνει τίποτα όρθιο, παρά μόνο το ταμείο. Δεν μιλάμε για τουρισμό ήπιας ανάπτυξης. Μιλάμε για αποικιοκρατία της βραχυχρόνιας μίσθωσης. Το ζήτημα της συρρίκνωσης του δημόσιου χώρου δεν είναι απλώς αισθητικό ή «πολιτισμικό», είναι και ξεκάθαρα ζήτημα κοινωνικής ανισότητας, ειδικά για ομάδες όπως οι ΑμεΑ, οι ηλικιωμένοι, οι γονείς με καρότσια. Δεν είναι πια θέμα «τουριστικοποίησης». Είναι θέμα ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον δημόσιο χώρο. Δικαίωμα στο περπάτημα, στη στάση, στην πρόσβαση. Αυτά τα στοιχειώδη έχουν δυστυχώς καταργηθεί.

Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο / Οδός Βύρωνος: Παρείσακτοι στην ίδια μας την πόλη / Η Αθήνα σκηνικό για τους τουρίστες κι εμείς αποκλεισμένοι Facebook Twitter
Φωτ.: Γιάννης Πανταζόπουλος/ LIFO

Τα πεζοδρόμια της Αθήνας έγιναν προϊόν. Η Πλάκα μετατράπηκε σε σκηνικό. Οι κάτοικοι μεταναστεύουν. Οι ΑμεΑ δεν λογαριάζονται. Και οι αρμόδιοι φορείς απλώς κοιτούν αλλού. Ενίοτε εγκρίνουν νέες άδειες. Η τουριστική «ανάπτυξη» είναι το νέο δόγμα − ακόμα κι όταν τσακίζει τις πιο ευάλωτες ομάδες. Μια κουλτούρα υποβάθμισης και απαξίωσης που βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη.

Πού είναι ο δήμος; Πού είναι η Εθνική Αρχή Προσβασιμότητας; Πού είναι οι αρχιτέκτονες πόλης; Γιατί οι νόμοι για την καθολική προσβασιμότητα μένουν γράμμα κενό στην Πλάκα;

Να πανηγυρίζουμε για τις επιδόσεις του τουρισμού. Αλλά να μην ξεχνάμε και κάτι πολύ σημαντικό, το οποίο ονομάζεται σεβασμός. Είναι βέβαιο ότι στην περιοχή αυτή δεν χρειάζεται άλλη «αξιοποίηση». Χρειάζεται φροντίδα. Όχι γιατί είναι μνημείο, αλλά γιατί είναι γειτονιά. Αν συνεχίσουμε έτσι, η Αθήνα στο σύνολό της θα γίνει σύντομα ένα τουριστικό σκηνικό που απλώς παριστάνει την πόλη. Ένα θεματικό πάρκο όπου κάποτε υπήρχε ζωή.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Τα πεζοδρόμια της Αθήνας δεν θα μπορούσαν να είναι χειρότερα

Ρεπορτάζ / Τα πεζοδρόμια της Αθήνας δεν θα μπορούσαν να είναι χειρότερα

Το 70% δεν τηρεί τις απαιτούμενες προδιαγραφές πλάτους. Κάποια κρύβουν παγίδες, συνήθως τρύπες ή πλάκες που έχουν αποκολληθεί. Άλλα είναι στενά και γεμάτα εμπόδια. Ποια είναι η κατάσταση των πεζοδρομίων της πόλης και τι κάνει ο δήμος για να προστατεύσει το δικαίωμα της ασφαλούς μετακίνησης των πεζών στην Αθήνα; 
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Αθήνα: Τα ηλεκτρικά πατίνια και το χάος της μικροκινητικότητας/ Πώς θα μπει τάξη στο χάος με τα ηλεκτρικά πατίνια στην Αθήνα;/ «Δεν γίνεται να μην έχουμε πατίνια γιατί είναι επικίνδυνο να κυκλοφορήσουν»

Ρεπορτάζ / Τι θα γίνει επιτέλους με τα ηλεκτρικά πατίνια στην Αθήνα;

Τα ηλεκτρικά πατίνια είναι η νέα τάση μετακίνησης στην πόλη αλλά προς το παρόν δημιουργούν αρκετά προβλήματα και προκαλούν αντιδράσεις. Πώς θα μπουν όρια στην άναρχη κυκλοφορία τους και τη στάθμευσή τους και ποιες υποδομές χρειάζονται;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Το ΣτΕ, οι οικοδομικές άδειες και το χάος

Ρεπορτάζ / Το ΣτΕ, οι οικοδομικές άδειες και το χάος

Φωτιές έχει ανάψει η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας με την οποία ακυρώθηκαν τα μπόνους δόμησης του Οικοδομικού Κανονισμού που έδιναν ύψος και όγκο στα κτίρια. Η διαμάχη για το ποιες οικοδομικές άδειες ακινήτων διασώζονται και ποιες όχι βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Στέλιος Νέστωρ: «Ό,τι έκανα, δεν το έκανα για να ρίξω τη δικτατορία αλλά γιατί ντρεπόμουνα» 

Θεσσαλονίκη / Στέλιος Νέστωρ: «Δεν ήμουν από αυτούς που κάθονται σπίτι τους, βγάζουν λεφτά, τρώνε και πίνουνε» 

Μια πολιτική φυσιογνωμία που έδινε πάντα ηχηρό «παρών» στα πολιτικά και πολιτιστικά πράγματα της Θεσσαλονίκης. Μιλώντας στη LiFO, ζωντανεύει ένα μεγάλο κομμάτι της ιστορίας της πόλης, από την Κατοχή και τη χούντα μέχρι την ίδρυση του Μεγάρου.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Κοινωνική κατοικία: Μπορεί το παράδειγμα της La Borda να εφαρμοστεί στην Αθήνα;

Συνεταιριστική κατοικία / Μπορούμε να αντιγράψουμε τη Βαρκελώνη και να λύσουμε το στεγαστικό;

Ενώ στην Ευρώπη παρατηρείται αναζωπύρωση των συνεταιριστικών στεγαστικών κινημάτων, στην Ελλάδα, ειδικά στην Αθήνα, η στεγαστική κρίση οξύνεται. Το παράδειγμα της La Borda στη Βαρκελώνη θα μπορούσε να δώσει τη λύση, χρειάζεται όμως πολιτική βούληση.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
«Ο Άγνωστος Στρατιώτης στη μάχη της πολιτικής εικόνας»

Βασιλική Σιούτη / Ο Άγνωστος Στρατιώτης στη μάχη της πολιτικής εικόνας

Η κυβέρνηση αξιοποίησε τη ρύθμιση για τη φύλαξη του Μνημείου του Άγνωστου Στρατιώτη για να αλλάξει την πολιτική ατζέντα και να ενισχύσει την απήχησή της στο συντηρητικό κοινό, παρά τις διαφοροποιήσεις ακόμη και μέσα στην κυβερνητική παράταξη.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λίγες λέξεις για τον Διονύση Σαββόπουλο

Οπτική Γωνία / Λίγες λέξεις για τον Διονύση Σαββόπουλο

«Ό,τι όμως και αν υπήρξε ο Διονύσης Σαββόπουλος, είχε τη δόνηση, τον λοξό τόνο, μια διάθεση μεταμόρφωσης και γιορτής. Επέστρεφε σε μια πάμφωτη αυλή, περιμένοντας τους φίλους, το νόημα της συνάθροισης».
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
ΕΠΕΞ Στην εποχή του Οφθαλμού

Ιλεκτρίσιτυ / Στην εποχή του Οφθαλμού

Οι κρίσεις ευνοούν την εξουσία, διατηρώντας ένα επίπεδο φόβου μες στην κοινωνία, νομιμοποιώντας μέτρα που ανακουφίζουν τον φόβο αυξάνοντας τον έλεγχο, και δημιουργώντας ευκαιρίες για τη διοχέτευση του κεφαλαίου.
ΧΑΡΗΣ ΚΑΛΑΪΤΖΙΔΗΣ
Μετά τα ερείπια της Γάζας: ποιος μπορεί να χτίσει ξανά την ελπίδα;;

Οπτική Γωνία / Η Γάζα μετά τον πόλεμο: Υπάρχει ελπίδα;

Η καθηγήτρια της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ και μέλος του Κέντρου Ερευνών για το Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο, Μαρία Γαβουνέλη, αναλύει τις προκλήσεις της ανοικοδόμησης, τον ρόλο της Ευρώπης και της Ελλάδας και το αβέβαιο μέλλον μιας λύσης δύο κρατών.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πόσοι ηλικιωμένοι ζουν μόνοι και κανείς δεν τους αναζητά;

Ακροβατώντας / Πόσοι ηλικιωμένοι ζουν μόνοι και κανείς δεν τους αναζητά;

Οι μοναχικοί θάνατοι ηλικιωμένων ανθρώπων είναι ένα φαινόμενο που ολοένα εντείνεται και στη χώρα μας, όπως και σε ολόκληρο τον κόσμο. Ας μπει στον δημόσιο διάλογο, μήπως πειστούν οι αρμόδιοι ότι πρόκειται για ένα σοβαρό θέμα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Πελοπόννησος: Σιδηρόδρομος ή ποδηλατόδρομος;

Ρεπορτάζ / Πελοπόννησος: Σιδηρόδρομος ή ποδηλατόδρομος;

Η προκήρυξη διαγωνισμών για την εκπόνηση μελετών που αφορούν τη χρήση της ιστορικής σιδηροδρομικής γραμμής Πελοποννήσου ως ποδηλατοδρόμου έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις. Διατυπώνονται σοβαρές επιφυλάξεις για την οριστική απώλεια μιας εμβληματικής υποδομής με υψηλή ιστορική, τουριστική και συγκοινωνιακή αξία.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Πολιτική κινητικότητα που δεν αλλάζει τίποτα 

Οπτική Γωνία / Πολιτική κινητικότητα που δεν αλλάζει τίποτα 

Οι δημοσκοπήσεις αποτυπώνουν ξανά τη φθορά εμπιστοσύνης προς το πολιτικό σύστημα, με κυβέρνηση και αντιπολίτευση να δείχνουν ανήμπορες να ανατρέψουν το κλίμα απαξίωσης, όπως και οι νέοι παίκτες – που είναι παλιοί. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
«Ο Ρόμπερτ Κένεντι Τζ. κάνει επίθεση στη δημόσια υγεία»

Υγεία / «Ο Ρόμπερτ Κένεντι Τζ. κάνει επίθεση στη δημόσια υγεία»

Δημήτρης Δασκαλάκης: Ο διακεκριμένος ελληνικής καταγωγής λοιμωξιολόγος, που παραιτήθηκε πρόσφατα από επιτελική θέση  καταγγέλλοντας το υπουργείο Υγείας των ΗΠΑ για εξωθεσμικές πιέσεις και αντιεπιστημονικές πρακτικές, μιλά για την απόφασή του, τη δημόσια υγεία στην Αμερική, τον Covid, τον HIV αλλά και την αφύπνιση του επικίνδυνου «ιού» του φασισμού.   
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί η Ελλάδα κινδυνεύει να χάσει τη «φέτα ΠΟΠ»;

Ρεπορτάζ / Γιατί η Ελλάδα κινδυνεύει να χάσει τη «φέτα ΠΟΠ»;

Πάνω από 312.000 θανατώσεις ζώων, φόβοι για lockdown και απειλή για μείωση των εξαγωγών του εθνικού προϊόντος μας εξαιτίας της ευλογιάς των προβάτων. Εμβολιασμός ή εκρίζωση του ιού; Ειδικοί μιλούν στη LiFO για το τι διακυβεύεται πραγματικά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Yπήρξε έστω και μία μέρα τα τελευταία 15 χρόνια που δεν μπήκες Instagram; Δεν υπήρξε. Δεν είσαι ο μόνος.

Social Media / Yπήρξε έστω και μία μέρα τα τελευταία 15 χρόνια που δεν μπήκες Instagram; Δεν υπήρξε. Δεν είσαι ο μόνος.

Kαθορίζει την εικόνα μας, τη διάθεσή μας, τα οικονομικά μας, καθορίζει τον τρόπο που ζούμε. Θα έλεγε κανείς πως, μετά την έλευσή του, μια πετυχημένη selfie, σαν την περίφημη selfie των Oscar του 2014, αλλάζει τον μικρόκοσμο που ζούμε. Ο Χαράλαμπος Τσέκερης, κύριος ερευνητής ΕΚΚΕ και πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής & Τεχνοηθικής, αναλύει το φαινόμενο Instagram.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ