Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο

Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο Facebook Twitter
Αν συνεχίσουμε έτσι, η Αθήνα στο σύνολό της θα γίνει σύντομα ένα τουριστικό σκηνικό που απλώς παριστάνει την πόλη. Ένα θεματικό πάρκο όπου κάποτε υπήρχε ζωή. Φωτ.: Γιάννης Πανταζόπουλος/ LIFO
0


ΑΝ ΕΙΣΑΙ ΑΡΤΙΜΕΛΗΣ, στριμώχνεσαι. Αν χρησιμοποιείς αναπηρικό αμαξίδιο ή έχεις πρόβλημα κινητικότητας, δεν χωράς. Αν είσαι γονιός με καρότσι, πας μπρος-πίσω. Αν είσαι ηλικιωμένος, ζητάς βοήθεια από τους άλλους. Κι αν τολμήσεις να διαμαρτυρηθείς, γίνεσαι σχεδόν ενοχλητικός: «Μα είναι τουρίστες, αφήνουν λεφτά»...

Η Αθήνα, με την τουριστική της φρενίτιδα, απογυμνώνεται από τον ίδιο τον λόγο ύπαρξής της: να είναι μια πόλη για ανθρώπους. Όχι για πελάτες. Όχι μόνο για επενδυτές. Όχι μόνο για εταιρείες βραχυχρόνιας μίσθωσης που ξεσπιτώνουν τους κατοίκους και μετατρέπουν τα διαμερίσματα σε βιτρίνες. Όχι για καφετέριες που καταλαμβάνουν τα πεζοδρόμια. Όχι για τραπεζοκαθίσματα που γίνονται εμπόδια ζωής. Η έννοια του δημόσιου χώρου δεν είναι μόνο ζήτημα αστικού σχεδιασμού αλλά και συμπερίληψης: ποιοι έχουν πρόσβαση, ποιοι «χωράνε» και ποιοι αποκλείονται.

Καθημερινά για να πάω στο γραφείο διασχίζω τουλάχιστον δύο φορές την οδό Βύρωνος. Πρόκειται για έναν από τους πιο κεντρικούς δρόμους της Πλάκας. Πλέον, η κατάσταση εκεί έχει ξεφύγει και δεν ασχολείται κανείς. Αυτό που αντικρίζω κάθε μέρα είναι ένας δρόμος που δεν έχει καν πεζοδρόμια. Είναι ένα ατελείωτο εμπόδιο. Όλα έχουν καταληφθεί − όχι μόνο από τραπεζοκαθίσματα, αυτοκίνητα, μηχανές, ράφια και σουβενίρ, αλλά και από μια κουλτούρα που θεωρεί ότι όποιος δεν ψωνίζει, δεν έχει λόγο ύπαρξης στο κέντρο της πόλης. Ουσιαστικά, νιώθεις απλώς αόρατος.

Ο δημόσιος χώρος είναι καθρέφτης τού ποιοι είμαστε ως πόλη. Κι όταν γίνεται απροσπέλαστος −όχι μόνο κυριολεκτικά, αλλά και κοινωνικά−, τότε γίνεται χώρος για λίγους. Για τους τυχερούς, τους ικανούς και τους προνομιούχους. Όλοι οι άλλοι μαθαίνουν να αποφεύγουν, να στριμώχνονται, να γίνονται αντικείμενο περιφρόνησης από την ίδια τους την πόλη.  

Κάποτε περπατούσες στην οδό Βύρωνος και ένιωθες την ανάσα της πόλης. Έναν παλμό που, έστω και τουριστικοποιημένος, παρέμενε κάπως αυθεντικός. Σήμερα περπατάς και νιώθεις παρείσακτος. Ο δημόσιος χώρος έχει γίνει προθάλαμος καταστημάτων που πουλάνε τα ίδια και τα ίδια: ελληνικές σημαίες made in China, σανδάλια από τη Βουλγαρία και σουβενίρ-καρικατούρες. Εικόνες τριτοκοσμικές. Η παρακμή σε όλο της το μεγαλείο.

Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο Facebook Twitter
Κάθε κατάστημα σού λέει «μικρό είναι το σταντ μου», αλλά όταν όλα τα μαγαζιά απλώνονται μαζί, ο δημόσιος χώρος χάνεται εντελώς. Φωτ.: Γιάννης Πανταζόπουλος/ LIFO

Την ίδια στιγμή, ο δημόσιος χώρος γίνεται όλο και λιγότερο δημόσιος. Στερείται τα αυτονόητα: ελεύθερη διέλευση, ασφαλή πρόσβαση. Τα  πεζοδρόμια έχουν μετατραπεί σε πάρκινγκ αυτοκινήτων και δικύκλων, ενώ σε πολλά σημεία πολυάριθμα παρτέρια έχουν καταληφθεί με γλάστρες από ανθρώπους που κανένα ενδιαφέρον δεν έχουν για τα φυτά αλλά το κάνουν μόνο για να διεκδικήσουν δημόσιο χώρο. Για να οριοθετήσουν την πραμάτειά τους. Ο αποκλεισμός είναι σιωπηρός, αλλά σταθερός: δεν χρειάζεται να σου πει κάποιος ότι δεν χωράς. Το καταλαβαίνεις όταν αναγκάζεσαι να κατέβεις στο οδόστρωμα.  

Τα τουριστικά καταστήματα απλώνουν τα εμπορεύματά τους πέρα από τον ιδιωτικό τους χώρο, καλύπτουν ολόκληρα πεζοδρόμια, επιβάλλονται οπτικά και κυκλοφοριακά. Η ανομία αυτή μετατρέπεται σε κανονικότητα. Μιλάμε για μικροεισβολές που στο σύνολό τους εξαφανίζουν τον δημόσιο χώρο. Κάθε κατάστημα σού λέει «μικρό είναι το σταντ μου», αλλά όταν όλα τα μαγαζιά απλώνονται μαζί, ο δημόσιος χώρος χάνεται εντελώς. Είναι εντυπωσιακό ότι το πεζοδρόμιο είναι τόσο στενό που οι γονείς με τα παιδικά καρότσια αναγκάζονται να περπατούν στην άσφαλτο. Αν περάσει τουριστικό γκρουπ −και περνάει σχεδόν κάθε δεκαπέντε λεπτά−, η κυκλοφορία παγώνει. Δεν είναι μόνο θέμα άνεσης· είναι ζήτημα ορατότητας. Στην Πλάκα, ο πεζός δεν έχει θέση· αντιμετωπίζεται με ανοχή. Όσο δεν ενοχλεί, υπάρχει.

Ο δημόσιος χώρος είναι καθρέφτης τού ποιοι είμαστε ως πόλη. Κι όταν γίνεται απροσπέλαστος −όχι μόνο κυριολεκτικά, αλλά και κοινωνικά−, τότε γίνεται χώρος για λίγους. Για τους τυχερούς, τους ικανούς και τους προνομιούχους. Όλοι οι άλλοι μαθαίνουν να αποφεύγουν, να στριμώχνονται, να γίνονται αντικείμενο περιφρόνησης από την ίδια τους την πόλη.  

Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο Facebook Twitter
Φωτ.: Γιάννης Πανταζόπουλος/ LIFO
Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο Facebook Twitter
Φωτ.: Γιάννης Πανταζόπουλος/ LIFO

Δεν είναι θέμα αισθητικής, είναι θέμα δικαιωμάτων. Και πιο πολύ: είναι ζήτημα αξιοπρέπειας. Πώς μπορεί μια πόλη να θεωρείται πολιτισμένη όταν δεν έχει καν σαράντα πόντους ελεύθερου πεζοδρομίου για έναν άνθρωπο με κινητική δυσκολία; Όταν μια μητέρα με καρότσι πρέπει να κατεβεί στον δρόμο γιατί το πεζοδρόμιο είναι κατειλημμένο από μπλουζάκια «This is Sparta»; Όταν ένα μαγαζί αδιαφορεί για το αν έχει καλύψει όλο το πεζοδρόμιο με τα τραπεζοκαθίσματά του, τη στιγμή που δεν μιλάμε για πεζόδρομο αλλά για δρόμο; Τουλάχιστον ας τον μετατρέψουν σε πεζόδρομο να υπάρχει μια δικαιολογία. 

Η Πλάκα ανήκει πλέον σε έναν αδηφάγο τουρισμό που δεν αφήνει τίποτα όρθιο, παρά μόνο το ταμείο. Δεν μιλάμε για τουρισμό ήπιας ανάπτυξης. Μιλάμε για αποικιοκρατία της βραχυχρόνιας μίσθωσης. Το ζήτημα της συρρίκνωσης του δημόσιου χώρου δεν είναι απλώς αισθητικό ή «πολιτισμικό», είναι και ξεκάθαρα ζήτημα κοινωνικής ανισότητας, ειδικά για ομάδες όπως οι ΑμεΑ, οι ηλικιωμένοι, οι γονείς με καρότσια. Δεν είναι πια θέμα «τουριστικοποίησης». Είναι θέμα ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον δημόσιο χώρο. Δικαίωμα στο περπάτημα, στη στάση, στην πρόσβαση. Αυτά τα στοιχειώδη έχουν δυστυχώς καταργηθεί.

Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο / Οδός Βύρωνος: Παρείσακτοι στην ίδια μας την πόλη / Η Αθήνα σκηνικό για τους τουρίστες κι εμείς αποκλεισμένοι Facebook Twitter
Φωτ.: Γιάννης Πανταζόπουλος/ LIFO

Τα πεζοδρόμια της Αθήνας έγιναν προϊόν. Η Πλάκα μετατράπηκε σε σκηνικό. Οι κάτοικοι μεταναστεύουν. Οι ΑμεΑ δεν λογαριάζονται. Και οι αρμόδιοι φορείς απλώς κοιτούν αλλού. Ενίοτε εγκρίνουν νέες άδειες. Η τουριστική «ανάπτυξη» είναι το νέο δόγμα − ακόμα κι όταν τσακίζει τις πιο ευάλωτες ομάδες. Μια κουλτούρα υποβάθμισης και απαξίωσης που βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη.

Πού είναι ο δήμος; Πού είναι η Εθνική Αρχή Προσβασιμότητας; Πού είναι οι αρχιτέκτονες πόλης; Γιατί οι νόμοι για την καθολική προσβασιμότητα μένουν γράμμα κενό στην Πλάκα;

Να πανηγυρίζουμε για τις επιδόσεις του τουρισμού. Αλλά να μην ξεχνάμε και κάτι πολύ σημαντικό, το οποίο ονομάζεται σεβασμός. Είναι βέβαιο ότι στην περιοχή αυτή δεν χρειάζεται άλλη «αξιοποίηση». Χρειάζεται φροντίδα. Όχι γιατί είναι μνημείο, αλλά γιατί είναι γειτονιά. Αν συνεχίσουμε έτσι, η Αθήνα στο σύνολό της θα γίνει σύντομα ένα τουριστικό σκηνικό που απλώς παριστάνει την πόλη. Ένα θεματικό πάρκο όπου κάποτε υπήρχε ζωή.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Τα πεζοδρόμια της Αθήνας δεν θα μπορούσαν να είναι χειρότερα

Ρεπορτάζ / Τα πεζοδρόμια της Αθήνας δεν θα μπορούσαν να είναι χειρότερα

Το 70% δεν τηρεί τις απαιτούμενες προδιαγραφές πλάτους. Κάποια κρύβουν παγίδες, συνήθως τρύπες ή πλάκες που έχουν αποκολληθεί. Άλλα είναι στενά και γεμάτα εμπόδια. Ποια είναι η κατάσταση των πεζοδρομίων της πόλης και τι κάνει ο δήμος για να προστατεύσει το δικαίωμα της ασφαλούς μετακίνησης των πεζών στην Αθήνα; 
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Αθήνα: Τα ηλεκτρικά πατίνια και το χάος της μικροκινητικότητας/ Πώς θα μπει τάξη στο χάος με τα ηλεκτρικά πατίνια στην Αθήνα;/ «Δεν γίνεται να μην έχουμε πατίνια γιατί είναι επικίνδυνο να κυκλοφορήσουν»

Ρεπορτάζ / Τι θα γίνει επιτέλους με τα ηλεκτρικά πατίνια στην Αθήνα;

Τα ηλεκτρικά πατίνια είναι η νέα τάση μετακίνησης στην πόλη αλλά προς το παρόν δημιουργούν αρκετά προβλήματα και προκαλούν αντιδράσεις. Πώς θα μπουν όρια στην άναρχη κυκλοφορία τους και τη στάθμευσή τους και ποιες υποδομές χρειάζονται;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Το ΣτΕ, οι οικοδομικές άδειες και το χάος

Ρεπορτάζ / Το ΣτΕ, οι οικοδομικές άδειες και το χάος

Φωτιές έχει ανάψει η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας με την οποία ακυρώθηκαν τα μπόνους δόμησης του Οικοδομικού Κανονισμού που έδιναν ύψος και όγκο στα κτίρια. Η διαμάχη για το ποιες οικοδομικές άδειες ακινήτων διασώζονται και ποιες όχι βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Τι συμβαίνει με τα βραβεία του Ιδρύματος Μπότση και γιατί ξεσήκωσαν φέτος τόσες αντιδράσεις; 

Οπτική Γωνία / Βραβεία Ιδρύματος Μπότση: Πώς βραβεύεις κάποιον που έβγαλε fake news;

Παρότι δεν είναι η πρώτη φορά που κάποιες βραβεύσεις του ιδρύματος Μπότση αμφισβητούνται, μετά τις φετινές απονομές, ακούστηκε από αρκετά χείλη ότι «το κακό παράγινε». Δίκαιες ή «προϊόν φθόνου» οι ενστάσεις; 
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
CHECK ΜΑΡΙΑ ΕΠΕΞ Ιμπραϊμ Τραορέ: Είναι άραγε ο φιλόδοξος πρόεδρος της Μπουρκίνα Φάσο ο «Αφρικανός Τσε Γκεβάρα του 21ου αιώνα» ή ένας ακόμα δικτατορίσκος με πολύ προσεγμένη δημόσια εικόνα;

Οπτική Γωνία / Ιμπραΐμ Τραορέ: O «Τσε Γκεβάρα της Αφρικής» ή ένας ακόμα δικτατορίσκος;

Για κάποιους είναι η «φωνή των κολασμένων» της Μαύρης Ηπείρου και η ενσάρκωση του αντιαποικιοκρατικού ιδεώδους. Για άλλους, πάλι, ένας ακόμα τυχοδιώκτης στρατιωτικός που έγινε «λαϊκός ήρωας» με τη συνδρομή της AI.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Κουράστηκα να τη φροντίζω, λυτρώθηκε»: Ποιος δικαιούται να δολοφονεί από οίκτο; 

Οπτική Γωνία / «Κουράστηκα να τη φροντίζω, λυτρώθηκε από τα βάσανά της»: Ποιος δικαιούται να δολοφονεί από οίκτο; 

Το πότε και υπό ποιες συνθήκες κατανοούμε και συμπάσχουμε με έναν δολοφόνο αποκαλύπτει πολλά για τις αξίες και τις προτεραιότητές μας. 
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
ΔΟΥΝΕΙΚΑ

Ρεπορτάζ / Σκάνδαλο παιδεραστίας στα Δουνέικα: Το αποκρουστικό πρόσωπο της «αγίας» ελληνικής κοινωνίας

Η υπόθεση παιδεραστίας στα Δουνέικα, ένα χωριό 900 κατοίκων κοντά στην Αμαλιάδα, τη δεκαετία του ’80, φέρνει στο φως όχι μόνο τα φρικιαστικά εγκλήματα «ευυπόληπτων πολιτών», αλλά και τη συνωμοσία της σιωπής και την υποκρισία που επικρατεί σε κλειστές κοινωνίες.
ΝΙΚΟΣ ΤΣΕΦΛΙΟΣ
σιούτη

Οπτική Γωνία / ΟΠΕΚΕΠΕ, μεταναστευτικό και Τέμπη ζορίζουν ξανά την κυβέρνηση

Το σκάνδαλο των αγροτικών επιδοτήσεων και η πιθανή επιστροφή προσφύγων από τη Γερμανία στην Ελλάδα έρχονται να προστεθούν στα προβλήματα που έχει να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Ο ντετέκτιβ της Σεβίλλης και οι πλαστοί πίνακες του Ελ Γκρέκο

Ρεπορτάζ / Ο ντετέκτιβ της Σεβίλλης και οι πλαστοί πίνακες του Ελ Γκρέκο

Στο βιβλίο του «Ο πλαστογράφος του Φράνκο», ένας ντετέκτιβ από τη Σεβίλλη ισχυρίζεται πως μεγάλα μουσεία, μεταξύ των οποίων και η ελληνική Εθνική Πινακοθήκη, έχουν αγοράσει πιστά αντίγραφα έργων του Ελ Γκρέκο.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Σήμερα, όταν δεν είσαι σίγουρος τι ακριβώς επαγγέλλεσαι, πιθανότατα λες πως είσαι creative director

Κοκέτα / Σήμερα, όταν δεν είσαι σίγουρος τι ακριβώς επαγγέλλεσαι, πιθανότατα λες πως είσαι creative director

Ένας σιωπηλός ιός, μια πανδημία για την οποία δεν μιλά κανείς: μανάδες, κρύψτε τα παιδιά σας από τη μάχη του creative direction. Η Δανάη Ιωάννου σε μια επιτόπια έρευνα για το επάγγελμα που σαρώνει γύρω μας τους ανθρώπους σαν κρυφή πανδημία.
ΔΑΝΑΗ ΙΩΑΝΝΟΥ
Μεταναστευτικό: Η ισπανική απάντηση

Οπτική Γωνία / Μεταναστευτικό: Η ισπανική απάντηση

Χώρες που υποδέχτηκαν σχετικά φιλικά μετανάστες είχαν οφέλη σε οικονομικό επίπεδο. Μια από αυτές είναι η Ισπανία, που τα τελευταία χρόνια έχει προχωρήσει σε θετικές μεταρρυθμίσεις που αφορούν τους τρόπους ένταξής τους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Γαϊδούρια : Ζώα εργασίας ή σιωπηλά θύματα;/ Ιπποειδή: Ζώα εργασίας ή σιωπηλά θύματα;

Ρεπορτάζ / Γαϊδούρια: Ζώα εργασίας ή θύματα κακοποίησης;

Είναι τα ιπποειδή στην Ελλάδα εργάτες χωρίς δικαιώματα; Ποιες είναι οι συνθήκες διαβίωσής τους, ποια μέριμνα υπάρχει για τη φροντίδα τους και γιατί η νομοθετική προστασία τους βρίσκεται σε μια γκρίζα ζώνη; Μιλούν στη LiFO εκπρόσωποι φιλοζωικών οργανώσεων και τοπικοί φορείς.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Η ανάγκη μιας σκαλωσιάς: Μεταμορφώσεις και φεμινισμοί

Guest Editors / Η ανάγκη μιας σκαλωσιάς: Μεταμορφώσεις και φεμινισμοί

Η πατριαρχία είναι παντού: στην οικονομία, στην κοινωνία, στην ψυχολογία, στην αισθητική, στον πολιτισμό, σε ολόκληρη την ανθρώπινη κατάσταση. Όταν σκεφτόμαστε το πολιτικό, δεν γίνεται να μη σκεφτόμαστε το φεμινιστικό.
ΝΙΚΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ
«Ζούμε στην εποχή της ισορροπίας του ισχυρού»

Οπτική Γωνία / «Ζούμε στην εποχή της ισορροπίας του ισχυρού»

Οι παγκόσμιες και περιφερειακές επιπτώσεις της σύγκρουσης στη Γάζα και τα αδιέξοδα του Παλαιστινιακού. Μιλά στη LiFO ο δρ. Ευρωπαϊκής Ασφάλειας και Νέων Απειλών και κύριος ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ, Τριαντάφυλλος Καρατράντος.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ