Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο

Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο Facebook Twitter
Αν συνεχίσουμε έτσι, η Αθήνα στο σύνολό της θα γίνει σύντομα ένα τουριστικό σκηνικό που απλώς παριστάνει την πόλη. Ένα θεματικό πάρκο όπου κάποτε υπήρχε ζωή. Φωτ.: Γιάννης Πανταζόπουλος/ LIFO
0


ΑΝ ΕΙΣΑΙ ΑΡΤΙΜΕΛΗΣ, στριμώχνεσαι. Αν χρησιμοποιείς αναπηρικό αμαξίδιο ή έχεις πρόβλημα κινητικότητας, δεν χωράς. Αν είσαι γονιός με καρότσι, πας μπρος-πίσω. Αν είσαι ηλικιωμένος, ζητάς βοήθεια από τους άλλους. Κι αν τολμήσεις να διαμαρτυρηθείς, γίνεσαι σχεδόν ενοχλητικός: «Μα είναι τουρίστες, αφήνουν λεφτά»...

Η Αθήνα, με την τουριστική της φρενίτιδα, απογυμνώνεται από τον ίδιο τον λόγο ύπαρξής της: να είναι μια πόλη για ανθρώπους. Όχι για πελάτες. Όχι μόνο για επενδυτές. Όχι μόνο για εταιρείες βραχυχρόνιας μίσθωσης που ξεσπιτώνουν τους κατοίκους και μετατρέπουν τα διαμερίσματα σε βιτρίνες. Όχι για καφετέριες που καταλαμβάνουν τα πεζοδρόμια. Όχι για τραπεζοκαθίσματα που γίνονται εμπόδια ζωής. Η έννοια του δημόσιου χώρου δεν είναι μόνο ζήτημα αστικού σχεδιασμού αλλά και συμπερίληψης: ποιοι έχουν πρόσβαση, ποιοι «χωράνε» και ποιοι αποκλείονται.

Καθημερινά για να πάω στο γραφείο διασχίζω τουλάχιστον δύο φορές την οδό Βύρωνος. Πρόκειται για έναν από τους πιο κεντρικούς δρόμους της Πλάκας. Πλέον, η κατάσταση εκεί έχει ξεφύγει και δεν ασχολείται κανείς. Αυτό που αντικρίζω κάθε μέρα είναι ένας δρόμος που δεν έχει καν πεζοδρόμια. Είναι ένα ατελείωτο εμπόδιο. Όλα έχουν καταληφθεί − όχι μόνο από τραπεζοκαθίσματα, αυτοκίνητα, μηχανές, ράφια και σουβενίρ, αλλά και από μια κουλτούρα που θεωρεί ότι όποιος δεν ψωνίζει, δεν έχει λόγο ύπαρξης στο κέντρο της πόλης. Ουσιαστικά, νιώθεις απλώς αόρατος.

Ο δημόσιος χώρος είναι καθρέφτης τού ποιοι είμαστε ως πόλη. Κι όταν γίνεται απροσπέλαστος −όχι μόνο κυριολεκτικά, αλλά και κοινωνικά−, τότε γίνεται χώρος για λίγους. Για τους τυχερούς, τους ικανούς και τους προνομιούχους. Όλοι οι άλλοι μαθαίνουν να αποφεύγουν, να στριμώχνονται, να γίνονται αντικείμενο περιφρόνησης από την ίδια τους την πόλη.  

Κάποτε περπατούσες στην οδό Βύρωνος και ένιωθες την ανάσα της πόλης. Έναν παλμό που, έστω και τουριστικοποιημένος, παρέμενε κάπως αυθεντικός. Σήμερα περπατάς και νιώθεις παρείσακτος. Ο δημόσιος χώρος έχει γίνει προθάλαμος καταστημάτων που πουλάνε τα ίδια και τα ίδια: ελληνικές σημαίες made in China, σανδάλια από τη Βουλγαρία και σουβενίρ-καρικατούρες. Εικόνες τριτοκοσμικές. Η παρακμή σε όλο της το μεγαλείο.

Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο Facebook Twitter
Κάθε κατάστημα σού λέει «μικρό είναι το σταντ μου», αλλά όταν όλα τα μαγαζιά απλώνονται μαζί, ο δημόσιος χώρος χάνεται εντελώς. Φωτ.: Γιάννης Πανταζόπουλος/ LIFO

Την ίδια στιγμή, ο δημόσιος χώρος γίνεται όλο και λιγότερο δημόσιος. Στερείται τα αυτονόητα: ελεύθερη διέλευση, ασφαλή πρόσβαση. Τα  πεζοδρόμια έχουν μετατραπεί σε πάρκινγκ αυτοκινήτων και δικύκλων, ενώ σε πολλά σημεία πολυάριθμα παρτέρια έχουν καταληφθεί με γλάστρες από ανθρώπους που κανένα ενδιαφέρον δεν έχουν για τα φυτά αλλά το κάνουν μόνο για να διεκδικήσουν δημόσιο χώρο. Για να οριοθετήσουν την πραμάτειά τους. Ο αποκλεισμός είναι σιωπηρός, αλλά σταθερός: δεν χρειάζεται να σου πει κάποιος ότι δεν χωράς. Το καταλαβαίνεις όταν αναγκάζεσαι να κατέβεις στο οδόστρωμα.  

Τα τουριστικά καταστήματα απλώνουν τα εμπορεύματά τους πέρα από τον ιδιωτικό τους χώρο, καλύπτουν ολόκληρα πεζοδρόμια, επιβάλλονται οπτικά και κυκλοφοριακά. Η ανομία αυτή μετατρέπεται σε κανονικότητα. Μιλάμε για μικροεισβολές που στο σύνολό τους εξαφανίζουν τον δημόσιο χώρο. Κάθε κατάστημα σού λέει «μικρό είναι το σταντ μου», αλλά όταν όλα τα μαγαζιά απλώνονται μαζί, ο δημόσιος χώρος χάνεται εντελώς. Είναι εντυπωσιακό ότι το πεζοδρόμιο είναι τόσο στενό που οι γονείς με τα παιδικά καρότσια αναγκάζονται να περπατούν στην άσφαλτο. Αν περάσει τουριστικό γκρουπ −και περνάει σχεδόν κάθε δεκαπέντε λεπτά−, η κυκλοφορία παγώνει. Δεν είναι μόνο θέμα άνεσης· είναι ζήτημα ορατότητας. Στην Πλάκα, ο πεζός δεν έχει θέση· αντιμετωπίζεται με ανοχή. Όσο δεν ενοχλεί, υπάρχει.

Ο δημόσιος χώρος είναι καθρέφτης τού ποιοι είμαστε ως πόλη. Κι όταν γίνεται απροσπέλαστος −όχι μόνο κυριολεκτικά, αλλά και κοινωνικά−, τότε γίνεται χώρος για λίγους. Για τους τυχερούς, τους ικανούς και τους προνομιούχους. Όλοι οι άλλοι μαθαίνουν να αποφεύγουν, να στριμώχνονται, να γίνονται αντικείμενο περιφρόνησης από την ίδια τους την πόλη.  

Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο Facebook Twitter
Φωτ.: Γιάννης Πανταζόπουλος/ LIFO
Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο Facebook Twitter
Φωτ.: Γιάννης Πανταζόπουλος/ LIFO

Δεν είναι θέμα αισθητικής, είναι θέμα δικαιωμάτων. Και πιο πολύ: είναι ζήτημα αξιοπρέπειας. Πώς μπορεί μια πόλη να θεωρείται πολιτισμένη όταν δεν έχει καν σαράντα πόντους ελεύθερου πεζοδρομίου για έναν άνθρωπο με κινητική δυσκολία; Όταν μια μητέρα με καρότσι πρέπει να κατεβεί στον δρόμο γιατί το πεζοδρόμιο είναι κατειλημμένο από μπλουζάκια «This is Sparta»; Όταν ένα μαγαζί αδιαφορεί για το αν έχει καλύψει όλο το πεζοδρόμιο με τα τραπεζοκαθίσματά του, τη στιγμή που δεν μιλάμε για πεζόδρομο αλλά για δρόμο; Τουλάχιστον ας τον μετατρέψουν σε πεζόδρομο να υπάρχει μια δικαιολογία. 

Η Πλάκα ανήκει πλέον σε έναν αδηφάγο τουρισμό που δεν αφήνει τίποτα όρθιο, παρά μόνο το ταμείο. Δεν μιλάμε για τουρισμό ήπιας ανάπτυξης. Μιλάμε για αποικιοκρατία της βραχυχρόνιας μίσθωσης. Το ζήτημα της συρρίκνωσης του δημόσιου χώρου δεν είναι απλώς αισθητικό ή «πολιτισμικό», είναι και ξεκάθαρα ζήτημα κοινωνικής ανισότητας, ειδικά για ομάδες όπως οι ΑμεΑ, οι ηλικιωμένοι, οι γονείς με καρότσια. Δεν είναι πια θέμα «τουριστικοποίησης». Είναι θέμα ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον δημόσιο χώρο. Δικαίωμα στο περπάτημα, στη στάση, στην πρόσβαση. Αυτά τα στοιχειώδη έχουν δυστυχώς καταργηθεί.

Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο / Οδός Βύρωνος: Παρείσακτοι στην ίδια μας την πόλη / Η Αθήνα σκηνικό για τους τουρίστες κι εμείς αποκλεισμένοι Facebook Twitter
Φωτ.: Γιάννης Πανταζόπουλος/ LIFO

Τα πεζοδρόμια της Αθήνας έγιναν προϊόν. Η Πλάκα μετατράπηκε σε σκηνικό. Οι κάτοικοι μεταναστεύουν. Οι ΑμεΑ δεν λογαριάζονται. Και οι αρμόδιοι φορείς απλώς κοιτούν αλλού. Ενίοτε εγκρίνουν νέες άδειες. Η τουριστική «ανάπτυξη» είναι το νέο δόγμα − ακόμα κι όταν τσακίζει τις πιο ευάλωτες ομάδες. Μια κουλτούρα υποβάθμισης και απαξίωσης που βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη.

Πού είναι ο δήμος; Πού είναι η Εθνική Αρχή Προσβασιμότητας; Πού είναι οι αρχιτέκτονες πόλης; Γιατί οι νόμοι για την καθολική προσβασιμότητα μένουν γράμμα κενό στην Πλάκα;

Να πανηγυρίζουμε για τις επιδόσεις του τουρισμού. Αλλά να μην ξεχνάμε και κάτι πολύ σημαντικό, το οποίο ονομάζεται σεβασμός. Είναι βέβαιο ότι στην περιοχή αυτή δεν χρειάζεται άλλη «αξιοποίηση». Χρειάζεται φροντίδα. Όχι γιατί είναι μνημείο, αλλά γιατί είναι γειτονιά. Αν συνεχίσουμε έτσι, η Αθήνα στο σύνολό της θα γίνει σύντομα ένα τουριστικό σκηνικό που απλώς παριστάνει την πόλη. Ένα θεματικό πάρκο όπου κάποτε υπήρχε ζωή.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Τα πεζοδρόμια της Αθήνας δεν θα μπορούσαν να είναι χειρότερα

Ρεπορτάζ / Τα πεζοδρόμια της Αθήνας δεν θα μπορούσαν να είναι χειρότερα

Το 70% δεν τηρεί τις απαιτούμενες προδιαγραφές πλάτους. Κάποια κρύβουν παγίδες, συνήθως τρύπες ή πλάκες που έχουν αποκολληθεί. Άλλα είναι στενά και γεμάτα εμπόδια. Ποια είναι η κατάσταση των πεζοδρομίων της πόλης και τι κάνει ο δήμος για να προστατεύσει το δικαίωμα της ασφαλούς μετακίνησης των πεζών στην Αθήνα; 
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Αθήνα: Τα ηλεκτρικά πατίνια και το χάος της μικροκινητικότητας/ Πώς θα μπει τάξη στο χάος με τα ηλεκτρικά πατίνια στην Αθήνα;/ «Δεν γίνεται να μην έχουμε πατίνια γιατί είναι επικίνδυνο να κυκλοφορήσουν»

Ρεπορτάζ / Τι θα γίνει επιτέλους με τα ηλεκτρικά πατίνια στην Αθήνα;

Τα ηλεκτρικά πατίνια είναι η νέα τάση μετακίνησης στην πόλη αλλά προς το παρόν δημιουργούν αρκετά προβλήματα και προκαλούν αντιδράσεις. Πώς θα μπουν όρια στην άναρχη κυκλοφορία τους και τη στάθμευσή τους και ποιες υποδομές χρειάζονται;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Το ΣτΕ, οι οικοδομικές άδειες και το χάος

Ρεπορτάζ / Το ΣτΕ, οι οικοδομικές άδειες και το χάος

Φωτιές έχει ανάψει η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας με την οποία ακυρώθηκαν τα μπόνους δόμησης του Οικοδομικού Κανονισμού που έδιναν ύψος και όγκο στα κτίρια. Η διαμάχη για το ποιες οικοδομικές άδειες ακινήτων διασώζονται και ποιες όχι βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Δυο καράβια των παιδικών χρόνων

Οπτική Γωνία / Η αριστοκρατική Μαριλένα και η τραχιά Μυρτιδιώτισσα όργωσαν τις ελληνικές θάλασσες, αφήνοντας το στίγμα τους

Βίος και πολιτεία δυο καραβιών που έγραψαν τη δική τους ξεχωριστή ιστορία στα όχι άγνωστα αλλά και όχι πάντοτε ήρεμα νερά της Ελλάδας.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
«Η μόνη καλλιέργεια που σώθηκε είναι της καταναλωτικής πλάνης»

Ρεπορτάζ / «Η μόνη καλλιέργεια που σώθηκε είναι της καταναλωτικής πλάνης»

Ο συγγραφέας Γιάννης Μακριδάκης, που ζει στη Χίο και καλλιεργεί εκεί ο ίδιος τη δική του γη, περιγράφει στη LiFo την καθημερινότητα, που έχει αλλάξει ριζικά μετά τις φωτιές, και την προσπάθεια των κατοίκων να σταθούν ξανά στα πόδια τους.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Θα λήξει τον πόλεμο στην Ουκρανία ο Τραμπ και με ποιους όρους;

Βασιλική Σιούτη / Θα λήξει τον πόλεμο στην Ουκρανία ο Τραμπ και με ποιους όρους;

Πώς θα τελειώσει ο πόλεμος στην Ουκρανία και πόσο κοντά βρισκόμαστε σε αυτό το τέλος; Τραμπ και Πούτιν μοιάζουν αποφασισμένοι, αλλά ο Ζελένσκι και οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν βιάζονται.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Μαζωνάκης: Το χρονικό μιας (ακόμα) διαπόμπευσης

Οπτική Γωνία / Μαζωνάκης: Το χρονικό μιας (ακόμα) διαπόμπευσης

Αν έβγαζε κάποιος ένα συμπέρασμα από τον χειρισμό της υπόθεσης αυτής, θα έλεγε πως «όλα ήταν ένα λάθος». Ένα λάθος το οποίο πολλοί δεν το βλέπουν ως τέτοιο, καθώς θεωρούν αυτονόητο να μαθαίνουν πληροφορίες για τις ζωές των άλλων, ακόμα και αν αυτές έχουν δυσκολίες και απαιτούν σεβασμό.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Για τους «εμπρηστές της Πάτρας»: Ιδεολογικές καταχρήσεις μιας φωτογραφίας

Οπτική Γωνία / Για τους «εμπρηστές της Πάτρας»: Ιδεολογικές καταχρήσεις μιας φωτογραφίας

Από που προκύπτει το αναρχικό, πόσο μάλλον κάποιο «κομμουνιστικό» προφίλ των «εμπρηστών»; Από ένα σκουλαρίκι, την είδηση για το χασίς και τα τσίπουρα, τα ρούχα που είναι αυτά που συναντάς σε πλήθος εικοσάρηδων σε πλατείες και δρόμους της χώρας;
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Υπάρχει όντως λόγος να επιστρέψει ο Τσίπρας;

Οπτική Γωνία / Υπάρχει όντως λόγος να επιστρέψει ο Τσίπρας;

Υπάρχει ανάγκη στην πολιτική ζωή για ένα νέο κόμμα; Υπάρχει κρίσιμος ζωτικός χώρος που δεν έχει εκπροσώπηση; Μπορεί να ξεπεραστούν ή, έστω, να αμβλυνθούν οι έντονα αρνητικές μνήμες από τη διακυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ; Είναι ο Αλέξης Τσίπρας το ιδανικό πρόσωπο;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Σουδάν: Ο ξεχασμένος πόλεμος και τα «παιδιά-πρόσφυγες» που κατηγορούνται ως διακινητές

Οπτική Γωνία / Σουδάν: Η μεγαλύτερη τραγωδία του αιώνα δεν γίνεται ποτέ πρωτοσέλιδο

Οι νεκροί από τις συγκρούσεις, την πείνα και τις επιδημίες υπολογίζεται συνολικά περί το 1 εκατ., και περισσότεροι από τους μισούς εξ αυτών είναι παιδιά. Μια εφιαλτική κατάσταση, που έχει όμως την «ατυχία» να περνά σε δεύτερη ή και τρίτη μοίρα, καθώς ούτε τα ΜΜΕ και τους διεθνείς οργανισμούς φαίνεται να συγκινεί ιδιαίτερα ούτε εντάσσεται εύκολα σε κάποιο πολιτικό αφήγημα ώστε να εμπνεύσει μαζικά κινήματα αλληλεγγύης.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η Εύα Ιλούζ, η Γάζα και μια εκδοτική επιλογή

Οπτική Γωνία / Η Εύα Ιλούζ, η Γάζα και μια εκδοτική επιλογή

Σκέψεις πάνω στην απόφαση του Oposito, ενός μικρού εκδοτικού οίκου που έχει δώσει ενδιαφέροντα δείγματα ανήσυχης κοινωνικής και πολιτισμικής σκέψης, για την «αποδέσμευσή» του σε σχέση με το βιβλίο της κοινωνιολόγου Eύα Ιλούζ «Ψυχρή τρυφερότητα. Η άνοδος του συναισθηματικού καπιταλισμού».
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες

Ακροβατώντας / Ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες

Ένα εντυπωσιακά μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας είναι διατεθειμένο να δώσει «συγχωροχάρτι» για ένα μεγάλο οικονομικό σκάνδαλο, αρκεί οι εμπλεκόμενοι να τηρήσουν ακροδεξιά και ρατσιστική στάση στο μεταναστευτικό.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ