Κυβερνήσεις συνεργασίας: Προοπτικές και διλήμματα

ΤΕΤΑΡΤΗ Κυβερνήσεις συνεργασίας: προοπτικές και διλήμματα Facebook Twitter
0

ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΠΟΔΥΝΑΜΩΣΗ του εγχώριου δικομματισμού που συντελέστηκε στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης και αποτυπώθηκε προπάντων στον «εκλογικό σεισμό» του Μαΐου του 2012, ο σχηματισμός μονοκομματικών κυβερνήσεων δεν εμφανίζεται να είναι πάντα μια από τα πριν δεδομένη επιλογή.

Γνωρίζουμε ότι δεν υπάρχει μια κουλτούρα συνεργασιών μεταξύ των κομμάτων στη χώρα μας. Επίσης, ότι οι κυβερνητικές συνεργασίες έχουν συνδυαστεί με τη διαχείριση κάποιας κρίσης και συνεπώς λογίζονται συνήθως ως «ειδικού σκοπού» και περιορισμένης διάρκειας.

Ωστόσο, όσο οι επιλογές των ψηφοφόρων απομακρύνονται από μια ξεκάθαρα δικομματική λογική, η προοπτική των κυβερνητικών συνεργασιών διαμορφώνεται ως ένα σενάριο. Το να συζητηθούν ανοιχτά σε επίπεδο δημοσίου διαλόγου ορισμένα βασικά ζητήματα σχετικά με το δυνητικό ενδεχόμενο διαμόρφωσης σχημάτων κυβερνητικής συνεργασίας δεν είναι κάποιο ταμπού και επιπλέον δείχνει αυτοπεποίθηση της πλέον ώριμης Τρίτης Ελληνικής Δημοκρατίας.

Οι κυβερνήσεις συνεργασίας αποτελούν τον κανόνα παρότι κάτω από αυτό το σχήμα μπορεί να κρύβονται επιμέρους σημαντικές διαφορές που αφορούν κυρίως τη σύνθεση, όπως και τη διακυβέρνηση του κυβερνητικού συνασπισμού: το ποιοι και πώς δηλαδή θα συγκυβερνήσουν είναι κάθε φορά το ζητούμενο για τη συγκρότηση μιας κυβέρνησης συνασπισμού των δύο ή και περισσοτέρων κομμάτων.

Μιλώντας γενικά, μια προοπτική κυβερνητικών συνεργασιών γίνεται περισσότερο ορατή όταν χαλαρώνουν οι κομματικοί δεσμοί και αποδυναμώνονται οι κομματικές ταυτίσεις. Κάτι τέτοιο έχει ως αποτέλεσμα οι ψηφοφόροι να είναι περισσότερο διαθέσιμοι να μεταβάλουν τις εκλογικές επιλογές τους και να κινηθούν σε ένα μεγαλύτερο εύρος αυτοτοποθετήσεών τους στον άξονα Αριστεράς-Δεξιάς, ένθεν κακείθεν του πολιτικο-ιδεολογικού κέντρου, στο οποίο παραδοσιακά συγκεντρωνόταν η πλειοψηφία τους.

Αυτές οι διεργασίες χρειάζεται ωστόσο να συνδυαστούν με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά της «εκλογικής μηχανικής», δηλαδή του εκλογικού συστήματος, ανάλογα με τα οποία θα είναι ή όχι δυνατή η επικράτηση ενός κόμματος που έχει την απλή πλειοψηφία των ψήφων των εκλογέων, ανεξάρτητα από τις διαθέσεις συμπάθειας στο εκλογικό σώμα για τα μικρότερα κόμματα.

Όπως έγραφε ο Harold Hotelling στα μέσα του προηγούμενου αιώνα για να εξηγήσει την επικράτηση του δικομματισμού στις ΗΠΑ, η εκλογή του Αμερικανού Προέδρου με απλή πλειοψηφία είναι ακριβώς το είδος εκείνο της «εκλογικής μηχανικής» που οδηγεί στην παράκαμψη των προτιμήσεων των ψηφοφόρων για έναν τρίτο υποψήφιο, η οποία, όσο ισχυρή κι αν είναι, θα υπάρχουν πάντα λόγοι να παρακαμφθεί υπέρ των υποψηφίων των μεγαλύτερων κομμάτων. 

Σε επίπεδο Ε.Ε., οι περισσότερες χώρες διαθέτουν κυβερνητικά σχήματα συνεργασίας. Οι κυβερνήσεις συνεργασίας αποτελούν τον κανόνα παρότι κάτω από αυτό το σχήμα μπορεί να κρύβονται επιμέρους σημαντικές διαφορές που αφορούν κυρίως τη σύνθεση, όπως και τη διακυβέρνηση του κυβερνητικού συνασπισμού: το ποιοι και πώς δηλαδή θα συγκυβερνήσουν είναι κάθε φορά το ζητούμενο για τη συγκρότηση μιας κυβέρνησης συνασπισμού των δύο ή και περισσοτέρων κομμάτων.

Σε ό,τι αφορά τη σύνθεση ενός τέτοιου σχήματος, η κυρίαρχη λογική θέλει τις κυβερνήσεις συνεργασίας να συγκροτούνται στη βάση μιας προϋπάρχουσας σύγκλισης των κομματικών εταίρων, πράγμα που σημαίνει ότι είναι η όμορη θέση των κομμάτων στον άξονα Αριστεράς - Δεξιάς και η εγγύτητά τους ευρύτερα στον πολιτικό χώρο που μπορεί να οδηγήσει σε μια τέτοια επιλογή.

Μια κυβέρνηση συνασπισμού κομμάτων που συγκλίνουν προγραμματικά θα αποτελέσει μια κυβέρνηση συναίνεσης, η οποία όμως δεν συνιστά τη μοναδική εναλλακτική των κυβερνήσεων συνεργασίας. Μια τέτοια κυβέρνηση μπορεί να προκύψει και από ένα πλαίσιο ανταγωνισμών και διαφοράς, με τη συνεργασία να είναι το αποτέλεσμα σκληρών διαπραγματεύσεων μεταξύ κομμάτων, τα οποία καταλήγουν στη συνεργασία τους για τον σχηματισμό κυβέρνησης έχοντας από τα πριν ρυθμίσει το πώς θα κινηθούν σε επίπεδο πολιτικών αποφάσεων πάνω σε μεγάλα αλλά και μικρότερα ζητήματα.

Έχουν συχνά στη βιβλιογραφία και στον δημόσιο διάλογο επισημανθεί τα υπέρ και τα κατά των κυβερνήσεων συνεργασίας συγκρινόμενες με τις μονοκομματικές κυβερνήσεις. Οι τελευταίες θεωρούνται πιο αποτελεσματικές αλλά και πιο αντιστοιχισμένες με τη θέληση της πλειοψηφίας των πολιτών, όπως εκφράστηκε με την ψήφο τους. Οι πρώτες θεωρείται ότι ενίοτε μπορεί να μπλοκάρουν την (έγκαιρη) λήψη πολιτικών αποφάσεων ή ότι οι αποφάσεις που θα ληφθούν, καθώς θα συνιστούν το αποτέλεσμα ενός συμβιβασμού, θα απέχουν από ό,τι επικυρώθηκε ως επιλογή με την ψήφο των πολιτών και συνεπώς δεν θα διαθέτουν την απαραίτητη νομιμοποίηση από τη μεριά των εκλογέων.

Οι κυβερνήσεις συνεργασίας κινούνται σε μια λογική ενσωμάτωσης, ενώ στις μονοκομματικές κυβερνήσεις ο νικητής θέλει «να τα πάρει όλα». Το εάν επί της ουσίας θα επικρατήσουν λογικές συναίνεσης ή ανταγωνισμού σε επίπεδο διακυβέρνησης δεν εξαρτάται ωστόσο μόνο από τη μορφολογία του κυβερνητικού σχήματος αλλά και από τον τρόπο λειτουργίας και τη μηχανική της διαδικασίας λήψης αποφάσεων και της ύπαρξης ή όχι θεσμικών αντιβάρων. 

Αν με κάτι έχουν να αναμετρηθούν οι κυβερνήσεις συνεργασίας στις ημέρες μας, είτε πρόκειται για σχήματα ιδεολογικο-πολιτικής σύγκλισης είτε, πολλώ μάλλον, για ευρύτερους σχηματισμούς, έχει να κάνει με τον πολιτικό χώρο που απελευθερώνεται στα άκρα του κομματικού φάσματος μέσα από την αναγκαία σύγκλιση των κομμάτων που συγκροτούν μια κυβέρνηση συνεργασίας.

Με το ρεύμα του αντισυστημισμού να διευρύνεται διαρκώς, η κυβερνητική σύγκλιση και η συναίνεση λειτουργούν ως παράθυρο ευκαιρίας για κόμματα που στρέφονται εναντίον του «συστήματος», προβαλλόμενα τα ίδια ως εναλλακτική πρόταση απέναντι στους κατεστημένους πολιτικούς θεσμούς και καθιστώντας περισσότερο πιστευτό το αφήγημά τους εναντίον όλων των κομμάτων και της πολιτικής ελίτ αδιακρίτως ιδεολογίας και ταυτότητας. Οι συνέπειες της συναίνεσης είναι συνεπώς μια διάσταση που δεν μπορεί να αγνοηθεί στις ημέρες μας, ούτε στην παρούσα εγχώρια πολιτική συγκυρία.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«To TikTok πέτυχε γιατί σε διασκεδάζει»

Enrico Bellini / «To TikTok πέτυχε γιατί σε διασκεδάζει»

Ο επικεφαλής Κυβερνητικών Σχέσεων και Δημόσιας Πολιτικής του TikTok στη Νότια Ευρώπη, Enrico Bellini, περιγράφει το μυστικό της επιτυχίας της δημοφιλούς πλατφόρμας και εξηγεί γιατί η προστασία των δεδομένων των Ευρωπαίων χρηστών είναι υψίστης σημασίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πόσο απέχει ένα βιντεοπαιχνίδι για βιασμούς από την incel πραγματικότητα που ζούμε;

Οπτική Γωνία / Πόσο απέχει ένα βιντεοπαιχνίδι για βιασμούς από την incel πραγματικότητα που ζούμε;

Ορθώς μας σοκάρει το «No Mercy» που «παίζει» με τον βιασμό και την αιμομιξία, όμως την ίδια στιγμή ζούμε σε μια κοινωνία όπου η γυναικεία υποταγή πλασάρεται ως κανονικότητα.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Τα νέα στοιχεία για τον Κώστα Αχ. Καραμανλή τον επαναφέρουν στο προσκήνιο 

Πολιτική / Nέα στοιχεία για τον Κώστα Αχ. Καραμανλή τον επαναφέρουν στο προσκήνιο 

Η υπόθεση των Τεμπών επιστρέφει στη Βουλή μέσω της δικογραφίας για τον Κώστα Αχ. Καραμανλή, αλλά στελέχη της κυβέρνησης υποστηρίζουν ότι αυτήν τη φορά είναι καλά προετοιμασμένοι. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
κωνσταντοπουλου

Βασιλική Σιούτη / Ποιος είναι, τελικά, αξιωματική αντιπολίτευση;

Οι δημοσκοπήσεις καταγράφουν πλέον στη δεύτερη θέση το κόμμα της Πλεύσης Ελευθερίας. Θα διατηρήσει η Ζωή Κωνσταντοπούλου τη δυναμική που απέκτησε; Θα αλλάξει σύντομα πάλι η σειρά των κομμάτων; Το σίγουρο είναι πως η ρευστότητα είναι η νέα πολιτική συνθήκη. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Tίτλος: Explainer: Το κίνημα "Cute Winter Boots" και το κριντζ της ψηφιακής πολιτικοποίησης

Explainer / «Cute Winter Boots»: Όσο κι αν το υποτιμάτε, το TikTok παράγει πολιτική

Το hashtag #CuteWinterBoots συγκεντρώνει τους προβληματισμούς των χρηστών για την άνοδο της παγκόσμιας ακροδεξιάς και για τον τρόπο που εφαρμόζεται η δημοκρατία σήμερα. Έχουμε αφήσει πίσω μας για πάντα το «για να συμμετέχω στην πολιτική πάω σε συνελεύσεις και γράφομαι σε κόμμα».
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Τι μας δείχνουν τα πρώτα ίχνη ζωής εκτός της Γης;

Διάστημα / Βρέθηκαν όντως ίχνη εξωγήινης ζωής;

Τι ανακάλυψε ακριβώς το τηλεσκόπιο James Webb; Θα υπάρξει σύντομα κατοικήσιμος πλανήτης; Πόσο κοντά είμαστε στην κατάκτηση του Διαστήματος; Ο αστρονόμος και καθηγητής Φυσικής του Διαστήματος Ξενοφών Μουσάς εξηγεί τι σηματοδοτεί η ανακάλυψη του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θέλει τρίτη θητεία και τα δίνει όλα για να αλλάξει το κλίμα

Βασιλική Σιούτη / Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θέλει τρίτη θητεία και τα δίνει όλα για να αλλάξει το κλίμα

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ξεκαθάρισε ότι θα διεκδικήσει και τρίτη πρωθυπουργική θητεία και τα δίνει όλα με στόχο την άμεση αντιστροφή του αρνητικού πολιτικού κλίματος.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Χριστόφορος Πισσαρίδης: «Με ενοχλεί που η Ελλάδα, σε όλες τις λίστες, βρίσκεται στην τελευταία θέση»

Χριστόφορος Πισσαρίδης / «Με ενοχλεί που η Ελλάδα βρίσκεται παντού στην τελευταία θέση»

Από τον Τραμπ και την AI μέχρι την ελληνική γραφειοκρατία και την παγκόσμια ύφεση, ο νομπελίστας καθηγητής Οικονομικών Σερ Χριστόφορος Πισσαρίδης μιλά στη LIFO για το μέλλον της εργασίας και την απειλή του λαϊκισμού, εξηγώντας γιατί η Ελλάδα χρειάζεται λιγότερο Δημόσιο.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Τζέφρι Σακς: «Η κατάληψη των πανεπιστημίων από τον Τραμπ δεν θα πετύχει»

Οπτική Γωνία / Τζέφρι Σακς: «Η κατάληψη των πανεπιστημίων από τον Τραμπ δεν θα πετύχει»

Ο καθηγητής Οικονομικών και διευθυντής του Κέντρου για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια σχολιάζει στη LiFO τη σύγκρουση που έχει ξεσπάσει μεταξύ της κυβέρνησης Τραμπ και των αμερικανικών πανεπιστημίων και πώς βλέπει την επόμενη μέρα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Αθήνα: Τα ηλεκτρικά πατίνια και το χάος της μικροκινητικότητας/ Πώς θα μπει τάξη στο χάος με τα ηλεκτρικά πατίνια στην Αθήνα;/ «Δεν γίνεται να μην έχουμε πατίνια γιατί είναι επικίνδυνο να κυκλοφορήσουν»

Ρεπορτάζ / Τι θα γίνει επιτέλους με τα ηλεκτρικά πατίνια στην Αθήνα;

Τα ηλεκτρικά πατίνια είναι η νέα τάση μετακίνησης στην πόλη αλλά προς το παρόν δημιουργούν αρκετά προβλήματα και προκαλούν αντιδράσεις. Πώς θα μπουν όρια στην άναρχη κυκλοφορία τους και τη στάθμευσή τους και ποιες υποδομές χρειάζονται;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Τα μεγάλα έργα που αλλάζουν τη χώρα: Ποια προχωρούν και ποια καθυστερούν

Ρεπορτάζ / Τα μεγάλα έργα που αλλάζουν τη χώρα: Ποια προχωρούν και ποια καθυστερούν

Νέοι αυτοκινητόδρομοι, νέες γραμμές μετρό, νοσοκομεία, σιδηρόδρομοι, αεροδρόμια. Στις μακέτες όλα φαίνονται φανταστικά. Πότε όμως στ' αλήθεια παραδίδονται, πόσο κοντά στις μακέτες θα είναι η πραγματικότητα; Και ποια οφέλη μπορεί να προσφέρουν στην κοινωνία και την οικονομία;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Απειλείται η οικονομία από νέο κραχ;

Οπτική Γωνία / Έρχεται νέο παγκόσμιο κραχ;

Εμπορικοί πόλεμοι, γεωπολιτικές απειλές και ο κίνδυνος παγκόσμιας ύφεσης. Πόσο θα επηρεαστεί η Ελλάδα από τη νέα εποχή Τραμπ; Ο καθηγητής Χρηματοοικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ, Κώστας Μήλας, μιλά στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μπορεί μια φεμινίστρια να είναι χριστιανή; 

Οπτική Γωνία / Μπορεί μια φεμινίστρια να είναι χριστιανή; 

Υπάρχει τελικά ασυμβίβαστο μεταξύ χριστιανισμού και φεμινισμού; Μπορούν οι δύο ταυτότητες να συνυπάρξουν ή πρόκειται για έναν αδύνατο συνδυασμό; Δύο γυναίκες παραθέτουν τα επιχειρήματα κάθε πλευράς.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Το πράσινο της Αθήνας και τα πάθη του

Ρεπορτάζ / Το πράσινο της Αθήνας και τα πάθη του

Το πράσινο της πόλης μπορεί να είναι περιορισμένο, αλλά σε αρκετές περιπτώσεις είναι αξιόλογο - και η άνοιξη το φέρνει ξανά στο προσκήνιο, μαζί με τα προβλήματά του. Λύσεις υπάρχουν· το ζητούμενο είναι να εισακουστούν.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ