Κυβερνήσεις συνεργασίας: Προοπτικές και διλήμματα

ΤΕΤΑΡΤΗ Κυβερνήσεις συνεργασίας: προοπτικές και διλήμματα Facebook Twitter
0

ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΠΟΔΥΝΑΜΩΣΗ του εγχώριου δικομματισμού που συντελέστηκε στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης και αποτυπώθηκε προπάντων στον «εκλογικό σεισμό» του Μαΐου του 2012, ο σχηματισμός μονοκομματικών κυβερνήσεων δεν εμφανίζεται να είναι πάντα μια από τα πριν δεδομένη επιλογή.

Γνωρίζουμε ότι δεν υπάρχει μια κουλτούρα συνεργασιών μεταξύ των κομμάτων στη χώρα μας. Επίσης, ότι οι κυβερνητικές συνεργασίες έχουν συνδυαστεί με τη διαχείριση κάποιας κρίσης και συνεπώς λογίζονται συνήθως ως «ειδικού σκοπού» και περιορισμένης διάρκειας.

Ωστόσο, όσο οι επιλογές των ψηφοφόρων απομακρύνονται από μια ξεκάθαρα δικομματική λογική, η προοπτική των κυβερνητικών συνεργασιών διαμορφώνεται ως ένα σενάριο. Το να συζητηθούν ανοιχτά σε επίπεδο δημοσίου διαλόγου ορισμένα βασικά ζητήματα σχετικά με το δυνητικό ενδεχόμενο διαμόρφωσης σχημάτων κυβερνητικής συνεργασίας δεν είναι κάποιο ταμπού και επιπλέον δείχνει αυτοπεποίθηση της πλέον ώριμης Τρίτης Ελληνικής Δημοκρατίας.

Οι κυβερνήσεις συνεργασίας αποτελούν τον κανόνα παρότι κάτω από αυτό το σχήμα μπορεί να κρύβονται επιμέρους σημαντικές διαφορές που αφορούν κυρίως τη σύνθεση, όπως και τη διακυβέρνηση του κυβερνητικού συνασπισμού: το ποιοι και πώς δηλαδή θα συγκυβερνήσουν είναι κάθε φορά το ζητούμενο για τη συγκρότηση μιας κυβέρνησης συνασπισμού των δύο ή και περισσοτέρων κομμάτων.

Μιλώντας γενικά, μια προοπτική κυβερνητικών συνεργασιών γίνεται περισσότερο ορατή όταν χαλαρώνουν οι κομματικοί δεσμοί και αποδυναμώνονται οι κομματικές ταυτίσεις. Κάτι τέτοιο έχει ως αποτέλεσμα οι ψηφοφόροι να είναι περισσότερο διαθέσιμοι να μεταβάλουν τις εκλογικές επιλογές τους και να κινηθούν σε ένα μεγαλύτερο εύρος αυτοτοποθετήσεών τους στον άξονα Αριστεράς-Δεξιάς, ένθεν κακείθεν του πολιτικο-ιδεολογικού κέντρου, στο οποίο παραδοσιακά συγκεντρωνόταν η πλειοψηφία τους.

Αυτές οι διεργασίες χρειάζεται ωστόσο να συνδυαστούν με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά της «εκλογικής μηχανικής», δηλαδή του εκλογικού συστήματος, ανάλογα με τα οποία θα είναι ή όχι δυνατή η επικράτηση ενός κόμματος που έχει την απλή πλειοψηφία των ψήφων των εκλογέων, ανεξάρτητα από τις διαθέσεις συμπάθειας στο εκλογικό σώμα για τα μικρότερα κόμματα.

Όπως έγραφε ο Harold Hotelling στα μέσα του προηγούμενου αιώνα για να εξηγήσει την επικράτηση του δικομματισμού στις ΗΠΑ, η εκλογή του Αμερικανού Προέδρου με απλή πλειοψηφία είναι ακριβώς το είδος εκείνο της «εκλογικής μηχανικής» που οδηγεί στην παράκαμψη των προτιμήσεων των ψηφοφόρων για έναν τρίτο υποψήφιο, η οποία, όσο ισχυρή κι αν είναι, θα υπάρχουν πάντα λόγοι να παρακαμφθεί υπέρ των υποψηφίων των μεγαλύτερων κομμάτων. 

Σε επίπεδο Ε.Ε., οι περισσότερες χώρες διαθέτουν κυβερνητικά σχήματα συνεργασίας. Οι κυβερνήσεις συνεργασίας αποτελούν τον κανόνα παρότι κάτω από αυτό το σχήμα μπορεί να κρύβονται επιμέρους σημαντικές διαφορές που αφορούν κυρίως τη σύνθεση, όπως και τη διακυβέρνηση του κυβερνητικού συνασπισμού: το ποιοι και πώς δηλαδή θα συγκυβερνήσουν είναι κάθε φορά το ζητούμενο για τη συγκρότηση μιας κυβέρνησης συνασπισμού των δύο ή και περισσοτέρων κομμάτων.

Σε ό,τι αφορά τη σύνθεση ενός τέτοιου σχήματος, η κυρίαρχη λογική θέλει τις κυβερνήσεις συνεργασίας να συγκροτούνται στη βάση μιας προϋπάρχουσας σύγκλισης των κομματικών εταίρων, πράγμα που σημαίνει ότι είναι η όμορη θέση των κομμάτων στον άξονα Αριστεράς - Δεξιάς και η εγγύτητά τους ευρύτερα στον πολιτικό χώρο που μπορεί να οδηγήσει σε μια τέτοια επιλογή.

Μια κυβέρνηση συνασπισμού κομμάτων που συγκλίνουν προγραμματικά θα αποτελέσει μια κυβέρνηση συναίνεσης, η οποία όμως δεν συνιστά τη μοναδική εναλλακτική των κυβερνήσεων συνεργασίας. Μια τέτοια κυβέρνηση μπορεί να προκύψει και από ένα πλαίσιο ανταγωνισμών και διαφοράς, με τη συνεργασία να είναι το αποτέλεσμα σκληρών διαπραγματεύσεων μεταξύ κομμάτων, τα οποία καταλήγουν στη συνεργασία τους για τον σχηματισμό κυβέρνησης έχοντας από τα πριν ρυθμίσει το πώς θα κινηθούν σε επίπεδο πολιτικών αποφάσεων πάνω σε μεγάλα αλλά και μικρότερα ζητήματα.

Έχουν συχνά στη βιβλιογραφία και στον δημόσιο διάλογο επισημανθεί τα υπέρ και τα κατά των κυβερνήσεων συνεργασίας συγκρινόμενες με τις μονοκομματικές κυβερνήσεις. Οι τελευταίες θεωρούνται πιο αποτελεσματικές αλλά και πιο αντιστοιχισμένες με τη θέληση της πλειοψηφίας των πολιτών, όπως εκφράστηκε με την ψήφο τους. Οι πρώτες θεωρείται ότι ενίοτε μπορεί να μπλοκάρουν την (έγκαιρη) λήψη πολιτικών αποφάσεων ή ότι οι αποφάσεις που θα ληφθούν, καθώς θα συνιστούν το αποτέλεσμα ενός συμβιβασμού, θα απέχουν από ό,τι επικυρώθηκε ως επιλογή με την ψήφο των πολιτών και συνεπώς δεν θα διαθέτουν την απαραίτητη νομιμοποίηση από τη μεριά των εκλογέων.

Οι κυβερνήσεις συνεργασίας κινούνται σε μια λογική ενσωμάτωσης, ενώ στις μονοκομματικές κυβερνήσεις ο νικητής θέλει «να τα πάρει όλα». Το εάν επί της ουσίας θα επικρατήσουν λογικές συναίνεσης ή ανταγωνισμού σε επίπεδο διακυβέρνησης δεν εξαρτάται ωστόσο μόνο από τη μορφολογία του κυβερνητικού σχήματος αλλά και από τον τρόπο λειτουργίας και τη μηχανική της διαδικασίας λήψης αποφάσεων και της ύπαρξης ή όχι θεσμικών αντιβάρων. 

Αν με κάτι έχουν να αναμετρηθούν οι κυβερνήσεις συνεργασίας στις ημέρες μας, είτε πρόκειται για σχήματα ιδεολογικο-πολιτικής σύγκλισης είτε, πολλώ μάλλον, για ευρύτερους σχηματισμούς, έχει να κάνει με τον πολιτικό χώρο που απελευθερώνεται στα άκρα του κομματικού φάσματος μέσα από την αναγκαία σύγκλιση των κομμάτων που συγκροτούν μια κυβέρνηση συνεργασίας.

Με το ρεύμα του αντισυστημισμού να διευρύνεται διαρκώς, η κυβερνητική σύγκλιση και η συναίνεση λειτουργούν ως παράθυρο ευκαιρίας για κόμματα που στρέφονται εναντίον του «συστήματος», προβαλλόμενα τα ίδια ως εναλλακτική πρόταση απέναντι στους κατεστημένους πολιτικούς θεσμούς και καθιστώντας περισσότερο πιστευτό το αφήγημά τους εναντίον όλων των κομμάτων και της πολιτικής ελίτ αδιακρίτως ιδεολογίας και ταυτότητας. Οι συνέπειες της συναίνεσης είναι συνεπώς μια διάσταση που δεν μπορεί να αγνοηθεί στις ημέρες μας, ούτε στην παρούσα εγχώρια πολιτική συγκυρία.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Μετά τα ερείπια της Γάζας: ποιος μπορεί να χτίσει ξανά την ελπίδα;;

Οπτική Γωνία / Η Γάζα μετά τον πόλεμο: Υπάρχει ελπίδα;

Η καθηγήτρια της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ και μέλος του Κέντρου Ερευνών για το Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο, Μαρία Γαβουνέλη, αναλύει τις προκλήσεις της ανοικοδόμησης, τον ρόλο της Ευρώπης και της Ελλάδας και το αβέβαιο μέλλον μιας λύσης δύο κρατών.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πόσοι ηλικιωμένοι ζουν μόνοι και κανείς δεν τους αναζητά;

Ακροβατώντας / Πόσοι ηλικιωμένοι ζουν μόνοι και κανείς δεν τους αναζητά;

Οι μοναχικοί θάνατοι ηλικιωμένων ανθρώπων είναι ένα φαινόμενο που ολοένα εντείνεται και στη χώρα μας, όπως και σε ολόκληρο τον κόσμο. Ας μπει στον δημόσιο διάλογο, μήπως πειστούν οι αρμόδιοι ότι πρόκειται για ένα σοβαρό θέμα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Πελοπόννησος: Σιδηρόδρομος ή ποδηλατόδρομος;

Ρεπορτάζ / Πελοπόννησος: Σιδηρόδρομος ή ποδηλατόδρομος;

Η προκήρυξη διαγωνισμών για την εκπόνηση μελετών που αφορούν τη χρήση της ιστορικής σιδηροδρομικής γραμμής Πελοποννήσου ως ποδηλατοδρόμου έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις. Διατυπώνονται σοβαρές επιφυλάξεις για την οριστική απώλεια μιας εμβληματικής υποδομής με υψηλή ιστορική, τουριστική και συγκοινωνιακή αξία.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Πολιτική κινητικότητα που δεν αλλάζει τίποτα 

Οπτική Γωνία / Πολιτική κινητικότητα που δεν αλλάζει τίποτα 

Οι δημοσκοπήσεις αποτυπώνουν ξανά τη φθορά εμπιστοσύνης προς το πολιτικό σύστημα, με κυβέρνηση και αντιπολίτευση να δείχνουν ανήμπορες να ανατρέψουν το κλίμα απαξίωσης, όπως και οι νέοι παίκτες – που είναι παλιοί. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
«Ο Ρόμπερτ Κένεντι Τζ. κάνει επίθεση στη δημόσια υγεία»

Υγεία / «Ο Ρόμπερτ Κένεντι Τζ. κάνει επίθεση στη δημόσια υγεία»

Δημήτρης Δασκαλάκης: Ο διακεκριμένος ελληνικής καταγωγής λοιμωξιολόγος, που παραιτήθηκε πρόσφατα από επιτελική θέση  καταγγέλλοντας το υπουργείο Υγείας των ΗΠΑ για εξωθεσμικές πιέσεις και αντιεπιστημονικές πρακτικές, μιλά για την απόφασή του, τη δημόσια υγεία στην Αμερική, τον Covid, τον HIV αλλά και την αφύπνιση του επικίνδυνου «ιού» του φασισμού.   
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί η Ελλάδα κινδυνεύει να χάσει τη «φέτα ΠΟΠ»;

Ρεπορτάζ / Γιατί η Ελλάδα κινδυνεύει να χάσει τη «φέτα ΠΟΠ»;

Πάνω από 312.000 θανατώσεις ζώων, φόβοι για lockdown και απειλή για μείωση των εξαγωγών του εθνικού προϊόντος μας εξαιτίας της ευλογιάς των προβάτων. Εμβολιασμός ή εκρίζωση του ιού; Ειδικοί μιλούν στη LiFO για το τι διακυβεύεται πραγματικά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Yπήρξε έστω και μία μέρα τα τελευταία 15 χρόνια που δεν μπήκες Instagram; Δεν υπήρξε. Δεν είσαι ο μόνος.

Social Media / Yπήρξε έστω και μία μέρα τα τελευταία 15 χρόνια που δεν μπήκες Instagram; Δεν υπήρξε. Δεν είσαι ο μόνος.

Kαθορίζει την εικόνα μας, τη διάθεσή μας, τα οικονομικά μας, καθορίζει τον τρόπο που ζούμε. Θα έλεγε κανείς πως, μετά την έλευσή του, μια πετυχημένη selfie, σαν την περίφημη selfie των Oscar του 2014, αλλάζει τον μικρόκοσμο που ζούμε. Ο Χαράλαμπος Τσέκερης, κύριος ερευνητής ΕΚΚΕ και πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής & Τεχνοηθικής, αναλύει το φαινόμενο Instagram.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Αυτό που πραγματικά συνδέει τα κινήματα διαμαρτυρίας της Γενιάς Ζ ανά τον πλανήτη

Οπτική Γωνία / Αυτό που πραγματικά συνδέει τα κινήματα διαμαρτυρίας της Γενιάς Ζ ανά τον πλανήτη

Το κόστος ζωής, η ανισότητα, η διαφθορά, ο νεποτισμός, η βιαιότητα των δυνάμεων καταστολής: αυτά είναι τα ζητήματα που απασχολούν τα κινήματα της Γενιάς Ζ και όχι τόσο τα memes ή τα καρτούν.
THE LIFO TEAM
Όταν οι αστυνομικοί γίνονται τηλεσχολιαστές, κάτι πάει στραβά στη χώρα

Οπτική Γωνία / Όταν οι αστυνομικοί γίνονται τηλεσχολιαστές, κάτι πάει στραβά στη χώρα

Δεν μιλάμε πια για ειδικούς αναλυτές θεμάτων ασφάλειας, αλλά για έναν νέο τύπο τηλεοπτικού ιεροκήρυκα: ο αστυνομικός που εξηγεί, καθοδηγεί και κρίνει τα πάντα «με τάξη και ασφάλεια».
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Αναστασία Ντραγκομίροβα: «Στήριξη δεν υπάρχει από πουθενά, αλλά έχω μάθει να μην γκρινιάζω»

Αθλητισμός / Αναστασία Ντραγκομίροβα: «Στήριξη δεν υπάρχει, αλλά έχω μάθει να μην γκρινιάζω»

H ανερχόμενη αθλήτρια του ελληνικού στίβου έχει μάθει να μην αφήνει το παρελθόν να την κρατά πίσω, τροφοδοτείται από το συναίσθημα, έχει στόχο τους Ολυμπιακούς και ζωγραφίζει παντού, ακόμα και στο δέρμα της.
ΜΙΝΑ ΚΑΛΟΓΕΡΑ
Γιατί ανοίγει ξανά η υπόθεση θανάτου της Μαίρης Χρονοπούλου

Ρεπορτάζ / Γιατί ανοίγει ξανά η υπόθεση θανάτου της Μαίρης Χρονοπούλου

Δύο χρόνια μετά τον θάνατο της αγαπητής ηθοποιού, η υπόθεση βρίσκεται στο Τμήμα Ανθρωποκτονιών και ερευνάται εκ νέου. Κοντινοί της άνθρωποι ισχυρίζονται ότι «δεν ήταν ατύχημα, αλλά εγκληματική ενέργεια».
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ