Η βία της ανομολόγητης εξουσίας

Η βία της ανομολόγητης εξουσίας Facebook Twitter
0



Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ,
εδώ και λίγο καιρό, έχει μπει με μικρή καθυστέρηση στην εποχή του MeToo. H γενναία αποκάλυψη της Σοφίας Μπεκατώρου άνοιξε μια συζήτηση που φαίνεται πως θα έχει μεγάλη συνέχεια. Το ξεκίνημα αυτής της συζήτησης έγινε από μια ολυμπιονίκη και αυτό φαίνεται να δημιούργησε πολύ μεγαλύτερη συνειδητοποίηση της ευρύτητας και σοβαρότητας του προβλήματος, οδηγώντας όχι σε μια ακόμη άσκοπη πόλωση αλλά, αντίθετα, σε μια ευρύτατη συναίνεση για την ύπαρξη μιας ανομολόγητης κοινωνικής πληγής.

Το εναρκτήριο αυτό στιγμιότυπο του ελληνικού MeToo δεν έτυχε μεγάλης πολιτικοποίησης, πέρα από το γεγονός ότι η κυβέρνηση και η Προεδρία της Δημοκρατίας έσπευσαν να συμπαρασταθούν στην καταγγέλλουσα. Το ντόμινο αποκαλύψεων που ακολούθησε, άλλωστε, αφορούσε κυρίως τους χώρους του θεάτρου και του αθλητισμού και έφερε με αρνητικό τρόπο στο προσκήνιο πρόσωπα πέραν κάθε υποψίας, ενώ η όποια πολιτική τους ταυτότητα ελάχιστα απασχόλησε τη δημόσια έκπληξη. Η χρόνια υποτίμηση, εκμετάλλευση και βία εναντίον των γυναικών έγινε το βασικό ζητούμενο και οι όποιες συγκρούσεις αφορούσαν ακριβώς την αναγνώριση και κατανόηση αυτού του σημαντικότατου προβλήματος (υπήρξαν πολλοί που αναφώνησαν το τραγικό «τώρα το θυμήθηκαν;» ως συνώνυμο του «μήπως τα ήθελαν;», επειδή αρκετές καταγγέλλουσες προέρχονταν από την εγχώρια show biz).

Νέο σημείο τομής αποτελεί η περίπτωση του Δημήτρη Λιγνάδη, τόσο λόγω της διευθυντικής του θέσης στο Εθνικό Θέατρο όσο και λόγω της φύσης των κατηγοριών εναντίον του, που έφεραν σε σύγχυση δύο διαφορετικής τάξης ταμπού: αυτό της παιδεραστίας και εκείνο της ομοφυλοφιλίας. Το ΜeΤoo πλέον αποκτά ακραία στοιχεία πολιτικοποίησης με κομματικές σκοπιμότητες. Οι ενδεχόμενα εσφαλμένοι χειρισμοί κυβερνητικών στελεχών γίνονται αντικείμενο αντιπολιτευτικής έξαρσης (στηριγμένης σε φήμες και επαναφορά του ομοφοβικού αυριανισμού) και δημιουργούν βεβιασμένα αντανακλαστικά κυβερνητικής άμυνας με αντιφατικά αποτελέσματα που ενισχύουν, αντί να διαλύουν, την καχυποψία (π.χ. συνέντευξη Τύπου της υπουργού Πολιτισμού).

Το πολιτικό ζητούμενο που θέτει το ΜeΤoo δεν είναι να στρατοπεδεύσουμε ξανά σε διαδικτυακούς εμφύλιους πολέμους, να διαχωριστούμε φανατικά σε αντιπολιτευόμενους και συμπολιτευόμενους και να προσωποποιήσουμε απολύτως το πρόβλημα στη μία ή στην άλλη περίπτωση (ανάλογα με το ποια πολιτική ταυτότητα «θύτη» μας βολεύει).


Είμαστε συνηθισμένοι στην Ελλάδα, πολύ σοβαρά προβλήματα, να ντύνονται τις κομματικές σημαίες, να ευτελίζονται σκανδαλοθηρικά και τελικά να χάνουν το πραγματικό τους πολιτικό νόημα. Διότι πράγματι το ΜeΤoo και όλες οι καταγγελίες σεξουαλικής βίας και παρενόχλησης που διατυπώνονται έχουν βαθύτατη πολιτική σημασία, αλλά δεν αγγίζουν τόσο πολύ αυτό που έχουμε ταυτίσει στο μυαλό μας με το πολιτικό ζήτημα: το κράτος, τα κόμματα, τους πολιτικούς πρωταγωνιστές (χωρίς να τους αποκλείουν, βέβαια).

Ακόμη και αν ευσταθούν απολύτως οι κατηγορίες εναντίον του κ. Λιγνάδη (με όσα έχουν ήδη δει το φως της δημοσιότητας), αυτός δεν διέπραξε όσα κατηγορείται ως διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου. Η όποια εγκληματική του δράση τον αφορά ως ιδιώτη στο παρελθόν ή, για την ακρίβεια, ως καλλιτέχνη (σκηνοθέτη, δάσκαλου κ.λπ.).

ΤΕΥΧΟΣ 674
Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Η πολύτιμη αξία του ΜeΤoo έγκειται στο ότι ανοίγει μια μεγάλη συζήτηση για την κατάχρηση εξουσίας που ασκούν πρόσωπα και φορείς που εσφαλμένα δεν εκλαμβάνουμε ως πολιτικά. Παράγοντες του αθλητισμού, προπονητές, σκηνοθέτες, ηθοποιοί (για την ώρα, πολύ λιγότερο καθηγητές και δημοσιογράφοι, κι αυτό έχει ενδιαφέρον) αποκαλύπτονται όχι μονάχα ως λειτουργοί ενός επαγγέλματος που συνήθως έχει να κάνει με την εκπαίδευση, τη διασκέδαση ή τον χώρο του θεάματος αλλά και ως φορείς μιας συχνά ανεξέλεγκτης εξουσίας.

Διότι αυτό που τελικά έχουμε ελάχιστα συνειδητοποιήσει και συζητήσει είναι ότι ο επαγγελματικός χώρος, όπως και ο οικογενειακός (αν και αυτός έχει απεικονιστεί, τουλάχιστον αλληγορικά, στον ελληνικό weird κινηματογράφο), ο χώρος της καλλιτεχνίας και της ψυχαγωγίας, οι θελκτικοί χώροι της κοινωνικής αυτοπραγμάτωσης ευρύτερα, εμπεριέχουν σκοτεινές πτυχές καταχρηστικής εξουσίας που σε μεγάλο βαθμό έχουμε επιτρέψει να κυριαρχούν. 

Γιατί οι σχέσεις αυθαιρεσίας, οι σχέσεις ανομολόγητης βίας, αναπτύσσονται συχνά εκεί όπου έχουμε σχέσεις οικειότητας, εκεί όπου υπάρχουν οι φιλοδοξίες της κοινωνικής κινητικότητας και αναγνώρισης, εκεί όπου με κάποιον τρόπο το θύμα είναι αναγκασμένο να συναινέσει στη (λεκτική, σωματική ή άλλη) βία που του ασκείται εάν θέλει να επιβιώσει, να πετύχει, να μάθει, να μαθευτεί. Σε σχέσεις όπου η ρητή ή άρρητη, φαιδρή ή σοβαροφανής, σεξουαλική ή ρητορική, ανδροπρεπής ή μη βία παίρνει «εθιμοτυπικές» διαστάσεις.

Το πολιτικό ζητούμενο που θέτει το ΜeΤoo δεν είναι να στρατοπεδεύσουμε ξανά σε διαδικτυακούς εμφύλιους πολέμους, να διαχωριστούμε φανατικά σε αντιπολιτευόμενους και συμπολιτευόμενους και να προσωποποιήσουμε απολύτως το πρόβλημα στη μία ή στην άλλη περίπτωση (ανάλογα με το ποια πολιτική ταυτότητα «θύτη» μας βολεύει). Το θέμα είναι να αναλογιστούμε τις σχέσεις μικροεξουσίας στις οποίες εμπλεκόμαστε ο καθένας χωριστά και τους ρόλους μας σε αυτές.

Ενδοοικογενειακές, ενδοεπαγγελματικές, ενδοσυντεχνιακές μορφές αυταρχισμού μένουν απ’ όλους μας ανομολόγητες και συνεχίζουν να παράγουν τραυματικά συναισθήματα και συσσωρευμένο αίσθημα αδικίας. Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι δίνουμε συχνά «άσυλο» σε μορφές βίαιης εξουσίας που παίρνουν το προσωπείο πατρικής ή ερωτικής φροντίδας, είτε υποτιμώντας το πρόβλημα είτε θεωρώντας αυτονόητο ότι οι ιεραρχικές σχέσεις, για να επιβεβαιωθούν, πρέπει να μετέλθουν τη σαδομαζοχιστική φάση «μαστίγιο και καρότο». Μάλιστα, θα έλεγε κανείς ότι όσο οι ιεραρχικές σχέσεις δεν είναι σαφείς και ελεγχόμενες, τόσο μεγαλύτερος βαθμός αυθαιρεσίας και βίαιης χειραγώγησης υπεισέρχεται σε αυτές.


Αν το outing που περιέχει το ΜeΤoo περιοριστεί σε μια εικονική επανάσταση καταγγελίας, ελάχιστα πράγματα θα αλλάξουν. Εάν δεν δημιουργηθεί μια θεσμική ασπίδα των θυμάτων, εάν δεν καλλιεργηθεί το αίσθημα ασφάλειας μέσα από μηχανισμούς προστασίας τους και αποτροπής μελλοντικών βιασμών και εκβιασμών, η ανακύκλωση του προβλήματος είναι σίγουρη. Εάν όλη αυτή η συζήτηση δεν έχει κάποια απτά αποτελέσματα, όσον αφορά όχι μόνο τη δικαιοσύνη αλλά και την αναδιοργάνωση των σχέσεων οικογενειακής, εκπαιδευτικής και επαγγελματικής μας οικειότητας, είναι μαθηματικά βέβαιο ότι θα οδηγήσει σε συνθήκες ενός ακραίου νεοπουριτανισμού και μιας ανεξέλεγκτης αστυνόμευσης της δημόσιας και ιδιωτικής ζωής.

Το να «κόψουμε το κεφάλι του βασιλιά», για να δανειστούμε μια φράση του Μισέλ Φουκό, συνεπάγεται το να εξετάσουμε σοβαρά όλες τις μορφές αυθαίρετης εξουσίας της αθέατης καθημερινότητας, να κατοχυρώσουμε τα δικαιώματα των κατά τόπους πιο ευάλωτων ομάδων και να τις καταστήσουμε ορατές, αλλά όχι να οδηγηθούμε σε μια «ευνουχισμένη» κοινωνία. 

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

 
Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Γιατί το επίπεδο του δημοσίου διαλόγου είναι τόσο απελπιστικά χαμηλό;

Δημήτρης Π. Σωτηρόπουλος / Γιατί το επίπεδο του δημοσίου διαλόγου είναι τόσο απελπιστικά χαμηλό;

Αντί να διαφωνήσουμε για το ένα ή το άλλο θέμα, όπως και είναι θεμιτό και αναμενόμενο σε μια δημοκρατία διαλόγου, το μόνο που ξέρουμε να κάνουμε είναι να εξευτελιζόμαστε οι ίδιοι και να εξευτελίζουμε τους άλλους, ωσάν να ήταν οι χειρότεροι εχθροί μας.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ Π. ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΣ
Ας μην χαθεί το διακύβευμα του ελληνικού #metoo στις αναθυμιάσεις της υπόθεσης Λιγνάδη

Δημήτρης Πολιτάκης / Ας μην χαθεί το διακύβευμα του ελληνικού #metoo στις αναθυμιάσεις της υπόθεσης Λιγνάδη

Ήταν αναμενόμενο, δυστυχώς, ότι η πολιτική, η δικαιοσύνη και η δημοσιογραφία θα μπλέξουν (και πάλι) τα μπούτια τους με τον πιο θεαματικό τρόπο, παριστάνοντας η μία την άλλη.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Μια ομάδα μαθητών κατασκεύασε ρομπότ που καθαρίζει τις θάλασσες

Περιβάλλον / Πώς μια ομάδα μαθητών από τον Άλιμο έφτιαξε ρομπότ που καθαρίζει τον βυθό;

Το Greek Seabot είναι το υποβρύχιο ρομπότ που δημιούργησε μια μαθητική ομάδα από το ΕΠΑΛ Αλίμου για να βοηθήσει στον καθαρισμό των βυθών από πλαστικά και απορρίμματα. Μιλούν στη LIFO οι μαθητές για τα κίνητρά τους και το όραμά τους για ένα πιο καθαρό περιβάλλον.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Οι αλλαγές που φέρνουν στο μεταναστευτικό η πρόσφατη απόφαση της Λειψίας και η νέα πολιτική του Μερτς/ Μεταναστευτικό: Από τη Μέρκελ στον Μερτς και η αλλαγή που φέρνει η απόφαση της Λειψίας

Βασιλική Σιούτη / Μεταναστευτικό: Πώς επηρεάζει την Ελλάδα η αλλαγή πολιτικής της Γερμανίας;

Μετά την εκλογή του Φρίντριχ Μερτς, η Γερμανία αυστηροποιεί τη μεταναστευτική πολιτική της και αναζητά τρόπους για να εξαιρεθεί από την υποχρέωση εφαρμογής της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, ώστε να μην κάνει δεκτά νέα αιτήματα ασύλου.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες; 

Οπτική Γωνία / Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες ενώ δεν έχουμε να φάμε;

Αν νομίζετε ότι η επίδειξη πλούτου προκαλεί σήμερα κοινωνική κατακραυγή, πλανάστε. Άνθρωποι που δυσκολεύονται οικονομικά, αντί να βιώσουν ταξική αφύπνιση, βλέποντας πώς ζει η δισεκατομμυριούχος σταρ του TikTok, θέλουν να μάθουν τα πάντα γι' αυτήν.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ανήλικοι στην πρώτη γραμμή: Το νέο πρόσωπο της ακροδεξιάς στη Θεσσαλονίκη

Ελλάδα / 13χρονα παιδιά σε νεοναζιστικές συμμορίες: Πώς φτάσαμε εδώ;

Όλο και περισσότεροι έφηβοι και νέοι φαίνεται να γοητεύονται από ακροδεξιές ιδεολογίες. Τι σηματοδοτεί η έκρηξη αυτού του επικίνδυνου φαινομένου; Μιλά στη LiFO ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ, Άρης Στυλιανού.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
« Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Οπτική Γωνία / «Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Ο επίκουρος καθηγητής Φιλοσοφίας της Θρησκείας της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ και διδάκτορας των πανεπιστημίων Βοστώνης και Λουβέν Χαράλαμπος Βέντης μιλά για την εκλογή του νέου Πάπα, την «επιστροφή» της θρησκείας και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα η Καθολική και η Ορθόδοξη Εκκλησία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει…

Οπτική Γωνία / Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει

Την τελευταία δεκαετία, όλα σχεδόν έχουν αλλάξει στην ελληνική κοινωνία, ιδιαίτερα σε εκείνο το κομμάτι της που βρισκόταν παραδοσιακά και ιστορικά απέναντι στη συντηρητική παράταξη.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πως θα το ξοδέψεις

Ρεπορτάζ / Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πώς θα το ξοδέψεις

Η απόφαση της κυβέρνησης να καταβάλλεται το επίδομα ανεργίας και άλλες κοινωνικές παροχές σε προπληρωμένη κάρτα, με πλαφόν 50% στην ανάληψη μετρητών, προκαλεί την αγανάκτηση των δικαιούχων. Σχολιάζουν στη LIFO άνεργοι πολίτες, ο γενικός γραμματέας της ΓΣΕΕ και εκπρόσωποι κλάδων που πλήττονται.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
«Empty the Tanks»: Σώστε τα δελφίνια!

Ρεπορτάζ / «Empty the Tanks»: Πότε θα σταματήσει η αιχμαλωσία των δελφινιών;

Η παγκόσμια καμπάνια «Empty the Tanks» εναντιώνεται στην αιχμαλωσία και την εκμετάλλευση των δελφινιών. Πώς εκφράζεται η κινητοποίηση στην Ελλάδα και ποια η τύχη των δελφινιών του Αττικού Ζωολογικού Πάρκου; Μιλούν στη LIFO εκπρόσωποι οργανώσεων, αλλά και ο ιδρυτής του Αττικού Πάρκου.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Υψηλοί τόνοι για τα Τέμπη, χαμηλοί για τα ελληνοτουρκικά 

Οπτική Γωνία / Υψηλοί τόνοι για τα Τέμπη, χαμηλοί για τα ελληνοτουρκικά 

Τα Τέμπη συνεχίζουν να πυροδοτούν εντάσεις μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, αντιθέτως στα ελληνοτουρκικά και στο θέμα της πώλησης των Eurofighter στην Τουρκία που απασχόλησε την επικαιρότητα, η κριτική για τη στάση της κυβέρνησης από το ΠΑΣΟΚ και τον ΣΥΡΙΖΑ είναι σε χαμηλούς τόνους.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο

Aθήνα / Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο

Τα πεζοδρόμια στην καρδιά της πόλης έχουν παραδοθεί στα τουριστικά καταστήματα, αποκλείοντας τους πιο ευάλωτους πολίτες, ενώ η Αθήνα χάνει τον βασικό λόγο ύπαρξής της: να είναι μια πόλη για ανθρώπους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Έχετε «επιστροφή φόρου»: Οι συχνότερες περιπτώσεις phishing

Οπτική Γωνία / «Έχετε επιστροφή φόρου, πατήστε εδώ»: Πώς να γλιτώσεις από το phishing

Παραπλανητικά μηνύματα, αποκάλυψη προσωπικών δεδομένων, χακάρισμα τραπεζικών λογαριασμών. Το phishing είναι πιο συχνό και πολύ πιο επικίνδυνο πιο επικίνδυνο απ' ό,τι νομίζουμε. Μιλά στη LiFO ο καθηγητής Κυβερνοασφάλειας στο Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων του Πανεπιστημίου Πειραιώς και επικεφαλής της Εθνικής Ομάδας Κυβερνοασφάλειας, Χρήστος Ξενάκης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Το χρονικό των χαμένων βίντεο των Τεμπών

Οπτική Γωνία / Το χρονικό των χαμένων βίντεο των Τεμπών

Η υπόθεση των χαμένων βίντεο των Τεμπών αναδεικνύει, για ακόμη μία φορά, λανθασμένους χειρισμούς που έγιναν σε κρίσιμες φάσεις της ανακριτικής διαδικασίας, αφήνοντας πλήθος αναπάντητων ερωτημάτων.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
ΕΠΕΞ Ιλιρίντα Μουσαράι: «Ο πατέρας μου κατάφερε φέτος για πρώτη φορά να ψηφίσει και να αισθανθεί πολίτης όχι στην Ελλάδα, όπου ζει εδώ και τριάντα χρόνια, αλλά στην Αλβανία»

Πολιτική /  Ιλιρίντα Μουσαράι: «Η Αλβανία δεν είναι η “Κολομβία της Ευρώπης”»

Με αφορμή τις αλβανικές κοινοβουλευτικές εκλογές της 11ης Μαΐου, μία επίκαιρη συζήτηση με την Ιλιρίντα Μουσαράι, την αλβανικής καταγωγής πολιτική επιστήμονα και υποψήφια διδάκτορα στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του ΕΚΠΑ.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ