Χωρίς συλλογικούς στόχους

Χωρίς συλλογικούς στόχους Facebook Twitter
Απλώς, δεν θέλεις να ξέρεις πια τι γίνεται, διότι έχεις πειστεί ότι δεν μπορείς να κάνεις και πολλά. Εικονογράφηση: bianka/LIFO
0

ΑΥΤΕΣ ΤΙΣ ΜΕΡΕΣ ξαναδιάβαζα το ωραίο χρονικό του Γάλλου ιστορικού και πολιτικού στοχαστή Πιερ Ροζανβαλόν για τις ιδέες που επηρέασαν τη γενιά του και τη δική του, ξεχωριστή πνευματική και πολιτική διαδρομή. Σχολιάζοντας έτσι τη δεκαετία του ’80, παρατηρεί ότι η βουτιά στον πολιτικό ρεαλισμό έγινε κάποια στιγμή σημάδι εξάντλησης και πνευματικής κρίσης.

Ο ίδιος και άλλοι με μια αντίστοιχη πορεία είχαν επιμείνει για χρόνια να επικρατήσει η διαύγεια, ο ρεαλισμός και η υπευθυνότητα στη σκέψη και στις νοοτροπίες της σοσιαλιστικής αριστεράς και στα ‘80s κατάλαβαν ότι νίκησαν: οι πιο «αρχαϊκές» και δογματικές ιδέες του παρελθόντος άρχισαν να λυγίζουν κάτω από τη σαρωτική δυναμική μιας κοινωνίας όπου η οικονομική αποτελεσματικότητα και η ιδιωτική αυτοπραγμάτωση αποκτούσαν πολύ μεγάλη αξία.

Τη στιγμή εκείνη όμως ο Ροζανβαλόν διαισθάνεται πως ένας τέτοιος θρίαμβος έφερνε μαζί του μια ψυχρή λογική δίχως επαφή με τα νέα κοινωνικά προβλήματα. Ήταν τα χρόνια του Φρανσουά Μιτεράν και το γνωστό παιχνίδι ανάμεσα σε ριζοσπαστικά λόγια και μετρημένες πράξεις, σε αριστερές υποσχέσεις και διαψεύσεις. Το συγκεκριμένο παιχνίδι οδήγησε πολλούς στην παραίτηση, σε μια πανεπιστημιακή θεωρητική πόζα ή απλώς σε καλοπληρωμένες θέσεις μέσα στο βαθύ κράτος και στους δημόσιους οργανισμούς. 

Αυτό που κερδίζει έδαφος στα πνεύματα είναι ένα ανασήκωμα των ώμων μπροστά σε μια χαώδη πραγματικότητα που δεν αλλάζει. Με άλλα λόγια, όλο και περισσότεροι δεν πιστεύουν σε μια πιθανή πολιτική απάντηση στα μεγάλα προβλήματα. Φορούν απλώς τα ακουστικά στο αυτί, αποσύροντας την προσοχή τους από τη «μιζέρια» και προσβλέποντας στο event της ημέρας και της εβδομάδας.

Μεταφέροντας αυτόν τον προβληματισμό στη δική μας συνθήκη, αναρωτιέμαι για τον χαρακτήρα της «στιγμής» που ζούμε. Βλέπουμε μια κοινωνία που δεν κινητοποιείται από κάποιο ρεύμα, παραμένοντας κατά βάση αδιάφορη στις εκκλήσεις και στα συνθήματα των πολιτικών ηγεσιών. Το μόνο που κινείται κεντρίζοντας κάποιες χορδές (στιγμιαία όμως) είναι το τρολάρισμα, το μικρό σχόλιο εκτόνωσης και τα χιουμοριστικά και ειρωνικά memes. 

Κάποιοι κοινωνικοί επιστήμονες μιλούν φυσικά για μια νέα μορφή πολιτικής έκφρασης που προκαλεί αμηχανία στους βραχμάνους της αριστεράς και στους παλιάς κοπής πολιτευτές του κέντρου και της δεξιάς. Το βέβαιο είναι όμως ότι η ελληνική δημοκρατία του 2024 δεν είναι μια δημοκρατία των μαζών, όπως αυτή της πολιτικής τομής του 1974, ούτε μια δημοκρατία των λαοσυνάξεων και των σκιρτημάτων, όπως θα αναδυθεί πολλές φορές μέχρι το 2015. Σε μεγάλο βαθμό μοιραζόμαστε την υποθερμία των περισσότερων ευρωπαϊκών κοινωνιών. Ένας ρεαλισμός της προσαρμογής έχει πάρει για τα καλά τα ηνία, ευνοώντας το χτίσιμο οχυρών επιβίωσης και άπειρες νησίδες αυτοπραγμάτωσης.

Θα πει κανείς ότι έχουμε απαλλαγεί από κάποιες πολιτικά αδέξιες αυταπάτες. Δεν είναι καθόλου βέβαιο. Νιώθουμε, πάντως, ότι σε αυτόν τον πολιτικό κύκλο μαζί με τα όποια ριζοσπαστικά σχέδια χάνει και ο άλλος ρεαλισμός, ο οποίος προσπαθεί να σώσει το νόημα της πολιτικής ελπίδας διαβάζοντας με προσοχή την πραγματικότητα. Αυτό που κερδίζει έδαφος στα πνεύματα είναι ένα ανασήκωμα των ώμων μπροστά σε μια χαώδη πραγματικότητα που δεν αλλάζει.

Με άλλα λόγια, όλο και περισσότεροι δεν πιστεύουν σε μια πιθανή πολιτική απάντηση στα μεγάλα προβλήματα. Φορούν απλώς τα ακουστικά στο αυτί, αποσύροντας την προσοχή τους από τη «μιζέρια» και προσβλέποντας στο event της ημέρας και της εβδομάδας. Περισσότερο συζητούνται οι συναυλίες του καλοκαιριού –και το τιμολόγιό τους– από όσο οτιδήποτε «πολιτικό».

Λείπουν όμως οι λέξεις για αυτή την πολιτική αθυμία. Μπορεί απλώς να διαπιστώσει κανείς τον θρίαμβο της ατομικής διαπραγμάτευσης που εκμεταλλεύεται τις τρύπες επιβίωσης και όλες τις διαθέσιμες προσφορές ευζωίας. Από μια άποψη, το ύφος παραπέμπει σε κάποιες εκδοχές της δεκαετίας του ‘90. Ξέρουμε ότι στη μόδα, στα λεξιλόγια και στις διαθέσεις παίζουν συχνά οι επαναλήψεις. Τα παλιά σίριαλ έχουν ακόμα επιτυχία. Κάτι λοιπόν μοιάζει να επιστρέφει, δίχως προφανώς να είναι το ίδιο, αφού έχουν αλλάξει οι συνθήκες, οι γενιές, το εθνικό και παγκόσμιο περιβάλλον. Είναι η αποσύνδεση από συλλογικούς στόχους. Στη θέση των συλλογικών στόχων, κυκλοφορούν τα βιντεάκια για το «ελληνικό όνειρο» ή η εξιδανίκευση των επιτυχιών της χώρας από όσους έχουν παραιτηθεί από την κριτική σκέψη και συντάσσονται με το γκουβέρνο.

Πώς μπορεί να σταθεί πάλι ένας κύκλος αποστασιοποιημένου ατομικισμού σε μια συγκυρία με πολέμους και αλλεπάλληλες κρίσεις; Γίνεται δυνατό από τη στιγμή που η αναδίπλωση των ατόμων συντηρεί κάποιους τρόπους ζωής στη βάση της ηθελημένης άγνοιας για οτιδήποτε μπορεί να τους διαταράξει. Απλώς, δεν θέλεις να ξέρεις πια τι γίνεται, διότι έχεις πειστεί ότι δεν μπορείς να κάνεις και πολλά. Πολλοί κατακτούν έτσι ένα είδος ισορροπίας ανάμεσα στην αναδίπλωση, στην άγνοια και σε μια αλά καρτ συμμετοχή τους στο μίνιμουμ των υποχρεώσεων. Σαν ένας ολόκληρος κόσμος να δίνει εντολή στον εαυτό του να είναι cool. Αυτό ίσως φέρνει στο νου το cool της εκσυγχρονιστικής περιόδου στην Ελλάδα, εκείνη την επιθετική εξωστρέφεια της μικρομεσαίας τάξης όπου είχαν χωρέσει και οι επιθυμίες των πιο «κάτω».

Είναι όμως μια δεύτερης τάξης κανονικότητα αυτή. Μοιάζει με συλλογική παντομίμα που προέρχεται από τον κορεσμό, τις παλιότερες απογοητεύσεις και το θέαμα της αταξίας που έρχεται και από έξω, από τα campus της Αμερικής μέχρι τη Ράφα και τα ερείπιά της. Καμιά δημοκρατία δεν μπορεί τελικά να σταθεί για πολύ πάνω στην εθελοτυφλία και στις υπεκφυγές. 

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Δημήτρης Παρασκευής: «Φέτος, έπειτα από καιρό, ο κορωνοϊός παρουσιάζει έξαρση»

Οπτική Γωνία / «Φέτος, έπειτα από καιρό, ο κορωνοϊός παρουσιάζει έξαρση»

Ο καθηγητής Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής του ΕΚΠΑ, Δημήτρης Παρασκευής, εξηγεί γιατί κάθε φθινόπωρο αυξάνονται οι ιώσεις του αναπνευστικού, ποια είναι η εικόνα του Covid-19 στην Ελλάδα και ποια μέτρα πρέπει να πάρουμε εν όψει του χειμώνα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Στέλιος Νέστωρ: «Ό,τι έκανα, δεν το έκανα για να ρίξω τη δικτατορία αλλά γιατί ντρεπόμουνα» 

Θεσσαλονίκη / Στέλιος Νέστωρ: «Δεν ήμουν από αυτούς που κάθονται σπίτι τους, βγάζουν λεφτά, τρώνε και πίνουνε» 

Μια πολιτική φυσιογνωμία που έδινε πάντα ηχηρό «παρών» στα πολιτικά και πολιτιστικά πράγματα της Θεσσαλονίκης. Μιλώντας στη LiFO, ζωντανεύει ένα μεγάλο κομμάτι της ιστορίας της πόλης, από την Κατοχή και τη χούντα μέχρι την ίδρυση του Μεγάρου.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Κοινωνική κατοικία: Μπορεί το παράδειγμα της La Borda να εφαρμοστεί στην Αθήνα;

Συνεταιριστική κατοικία / Μπορούμε να αντιγράψουμε τη Βαρκελώνη και να λύσουμε το στεγαστικό;

Ενώ στην Ευρώπη παρατηρείται αναζωπύρωση των συνεταιριστικών στεγαστικών κινημάτων, στην Ελλάδα, ειδικά στην Αθήνα, η στεγαστική κρίση οξύνεται. Το παράδειγμα της La Borda στη Βαρκελώνη θα μπορούσε να δώσει τη λύση, χρειάζεται όμως πολιτική βούληση.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
«Ο Άγνωστος Στρατιώτης στη μάχη της πολιτικής εικόνας»

Βασιλική Σιούτη / Ο Άγνωστος Στρατιώτης στη μάχη της πολιτικής εικόνας

Η κυβέρνηση αξιοποίησε τη ρύθμιση για τη φύλαξη του Μνημείου του Άγνωστου Στρατιώτη για να αλλάξει την πολιτική ατζέντα και να ενισχύσει την απήχησή της στο συντηρητικό κοινό, παρά τις διαφοροποιήσεις ακόμη και μέσα στην κυβερνητική παράταξη.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λίγες λέξεις για τον Διονύση Σαββόπουλο

Οπτική Γωνία / Λίγες λέξεις για τον Διονύση Σαββόπουλο

«Ό,τι όμως και αν υπήρξε ο Διονύσης Σαββόπουλος, είχε τη δόνηση, τον λοξό τόνο, μια διάθεση μεταμόρφωσης και γιορτής. Επέστρεφε σε μια πάμφωτη αυλή, περιμένοντας τους φίλους, το νόημα της συνάθροισης».
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
ΕΠΕΞ Στην εποχή του Οφθαλμού

Ιλεκτρίσιτυ / Στην εποχή του Οφθαλμού

Οι κρίσεις ευνοούν την εξουσία, διατηρώντας ένα επίπεδο φόβου μες στην κοινωνία, νομιμοποιώντας μέτρα που ανακουφίζουν τον φόβο αυξάνοντας τον έλεγχο, και δημιουργώντας ευκαιρίες για τη διοχέτευση του κεφαλαίου.
ΧΑΡΗΣ ΚΑΛΑΪΤΖΙΔΗΣ
Μετά τα ερείπια της Γάζας: ποιος μπορεί να χτίσει ξανά την ελπίδα;;

Οπτική Γωνία / Η Γάζα μετά τον πόλεμο: Υπάρχει ελπίδα;

Η καθηγήτρια της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ και μέλος του Κέντρου Ερευνών για το Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο, Μαρία Γαβουνέλη, αναλύει τις προκλήσεις της ανοικοδόμησης, τον ρόλο της Ευρώπης και της Ελλάδας και το αβέβαιο μέλλον μιας λύσης δύο κρατών.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πόσοι ηλικιωμένοι ζουν μόνοι και κανείς δεν τους αναζητά;

Ακροβατώντας / Πόσοι ηλικιωμένοι ζουν μόνοι και κανείς δεν τους αναζητά;

Οι μοναχικοί θάνατοι ηλικιωμένων ανθρώπων είναι ένα φαινόμενο που ολοένα εντείνεται και στη χώρα μας, όπως και σε ολόκληρο τον κόσμο. Ας μπει στον δημόσιο διάλογο, μήπως πειστούν οι αρμόδιοι ότι πρόκειται για ένα σοβαρό θέμα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Πελοπόννησος: Σιδηρόδρομος ή ποδηλατόδρομος;

Ρεπορτάζ / Πελοπόννησος: Σιδηρόδρομος ή ποδηλατόδρομος;

Η προκήρυξη διαγωνισμών για την εκπόνηση μελετών που αφορούν τη χρήση της ιστορικής σιδηροδρομικής γραμμής Πελοποννήσου ως ποδηλατοδρόμου έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις. Διατυπώνονται σοβαρές επιφυλάξεις για την οριστική απώλεια μιας εμβληματικής υποδομής με υψηλή ιστορική, τουριστική και συγκοινωνιακή αξία.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Πολιτική κινητικότητα που δεν αλλάζει τίποτα 

Οπτική Γωνία / Πολιτική κινητικότητα που δεν αλλάζει τίποτα 

Οι δημοσκοπήσεις αποτυπώνουν ξανά τη φθορά εμπιστοσύνης προς το πολιτικό σύστημα, με κυβέρνηση και αντιπολίτευση να δείχνουν ανήμπορες να ανατρέψουν το κλίμα απαξίωσης, όπως και οι νέοι παίκτες – που είναι παλιοί. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
«Ο Ρόμπερτ Κένεντι Τζ. κάνει επίθεση στη δημόσια υγεία»

Υγεία / «Ο Ρόμπερτ Κένεντι Τζ. κάνει επίθεση στη δημόσια υγεία»

Δημήτρης Δασκαλάκης: Ο διακεκριμένος ελληνικής καταγωγής λοιμωξιολόγος, που παραιτήθηκε πρόσφατα από επιτελική θέση  καταγγέλλοντας το υπουργείο Υγείας των ΗΠΑ για εξωθεσμικές πιέσεις και αντιεπιστημονικές πρακτικές, μιλά για την απόφασή του, τη δημόσια υγεία στην Αμερική, τον Covid, τον HIV αλλά και την αφύπνιση του επικίνδυνου «ιού» του φασισμού.   
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί η Ελλάδα κινδυνεύει να χάσει τη «φέτα ΠΟΠ»;

Ρεπορτάζ / Γιατί η Ελλάδα κινδυνεύει να χάσει τη «φέτα ΠΟΠ»;

Πάνω από 312.000 θανατώσεις ζώων, φόβοι για lockdown και απειλή για μείωση των εξαγωγών του εθνικού προϊόντος μας εξαιτίας της ευλογιάς των προβάτων. Εμβολιασμός ή εκρίζωση του ιού; Ειδικοί μιλούν στη LiFO για το τι διακυβεύεται πραγματικά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ