Το χαμένο στέμμα του Όθωνα

stema othona Facebook Twitter
Το χρυσό στέμμα, το σκήπτρο και το ξίφος, δηλαδή τα σύμβολα της εξουσίας του ελληνικού βασιλείου, παραγγέλθηκαν το 1835 στον παρισινό οίκο Fossin et Fills.
0

ΤΟ ΕΠΕΤΕΙΑΚΟ ΕΤΟΣ 2021 έφερε στο προσκήνιο όχι μόνο την επανάσταση που οδήγησε στην ανεξαρτησία της Ελλάδας, αλλά και την ιστορία των πρώτων ετών του ελληνικού κράτους. Η έκθεση «1821 – Πριν και μετά» στο Μουσείο Μπενάκη παρουσίασε 100 χρόνια ελληνικής ιστορίας, από τα Ορλωφικά του 1770 έως τα πρώτα χρόνια της βασιλείας του Γεωργίου Α΄.

Πρόσφατη έκθεση στο Επιγραφικό Μουσείο μάς θυμίζει τον ρόλο του Κυριακού Πιττάκη, του πρώτου Έλληνα Εφόρου Αρχαιοτήτων επί βασιλείας Όθωνα. Και στη Γενεύη μια προσεγμένη έκθεση θύμισε τη στενή σύνδεση του πρώτου κυβερνήτη Καποδίστρια με την ελβετική πόλη και τον ρόλο του στη δημιουργία του καντονιού της Γενεύης ως τμήματος της ελβετικής ομοσπονδίας.

Λιγότερη και επιλεκτική προσοχή δίνεται στη Βαυαροκρατία και τη βασιλεία του Όθωνα, μια ιστορική περίοδο τριάντα ετών με καθοριστικό ρόλο στην οργάνωση του ελληνικού κράτους. Η σχέση των Νεοελλήνων με αυτή την περίοδο είναι διαταραγμένη. Κοριτσάκια (και ενήλικες κυρίες) μπορεί να ντύνονται και σήμερα «Αμαλίες», την ίδια στιγμή που η Πλατεία Συντάγματος θυμίζει την εξέγερση κατά του Όθωνα το 1843. Λίγοι προσέχουν την τοιχογραφία στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου Αθηνών που δοξάζει τον Όθωνα ως πάτρωνα των γραμμάτων και των τεχνών και πολύ περισσότεροι θυμούνται τη δίκη του Κολοκοτρώνη, το άδοξο τέλος της βασιλείας του και την εξορία του τον Οκτώβριο του 1862.

Επειδή φέτος συμπληρώνονται 190 χρόνια από την ανάρρηση του Όθωνα στον θρόνο, αξίζει να θυμηθούμε όχι μόνο την άδοξη βασιλεία του αλλά και τα χαμένα εμβλήματα της βασιλικής του εξουσίας: το στέμμα, το σκήπτρο και το ξίφος του.

«Τι απέγιναν το στέμμα και το σκήπτρο του Όθωνα;» ρωτούσε ο ιστορικός Γιώργος Μαυρογορδάτος την 17-7-2016 με άρθρο του στην «Εφημερίδα των Συντακτών». Και πιο πρόσφατα («Καθημερινή» 28-11-2021) απαντούσε: «Δεν υπήρξε η παραμικρή απάντηση ή άλλη αντίδραση – π.χ. από το αρμόδιο υπουργείο Πολιτισμού. Ούτε κιχ!». Ας δούμε αυτή την περίεργη υπόθεση, που δεν αφορά κάποια κλινοσκεπάσματα στο Τατόι, αλλά κειμήλια του ελληνικού κράτους.

Αν όντως βρίσκονται στην κατοχή των Γκλύξμπουργκ, έχουν τουλάχιστον την ηθική (αν όχι και τη νομική) υποχρέωση να τα επιστρέψουν εκεί που πραγματικά ανήκουν: στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο.

Το χρυσό στέμμα, το σκήπτρο και το ξίφος, δηλαδή τα σύμβολα της εξουσίας του ελληνικού βασιλείου, παραγγέλθηκαν το 1835 στον παρισινό οίκο Fossin et Fills, για να χρησιμοποιηθούν στη στέψη του νεαρού βασιλιά, κατά την ενηλικίωσή του την 1η Ιουνίου 1835. Δεν έφτασαν όμως εγκαίρως για την τελετή που έγινε στα ανάκτορα – λόγω της άρνησης του επισκόπου Αθηνών να στέψει τον καθολικό βασιλιά στην Αγία Ειρήνη.

τελετή παράδοσης Facebook Twitter
Η τελετή παράδοσης της κορόνας, του σκήπτρου και του ξίφους του Όθωνα στον βασιλιά Παύλο το 1959. Φωτ.: James Burke

Ο Όθων δεν παραιτήθηκε ποτέ από τον θρόνο του και τα σύμβολα της εξουσίας τον συνόδεψαν στην εξορία του στη Βαυαρία, όπου πέρασαν στην κατοχή του οίκου των Βίττελσμπαχ. Σύμφωνα με άρθρο της Φωτεινής Τομαή («Βήμα», 8-11-2009), τις αρχές τις δεκαετίας του 1950 ο ερευνητής Νύσσης Μεταξάς Μεσσηνέζης τα εντόπισε στον πύργο Hohenschwangau. Λόγω του ενδιαφέροντος του βασιλιά Παύλου να επιστραφούν στην Ελλάδα, και μετά από διαπραγματεύσεις ανάμεσα στην ελληνική κυβέρνηση και τον οίκο των Βίττελσμπαχ, συμφωνήθηκε τα regalia να έρθουν στην Ελλάδα, όχι βέβαια ως ιδιοκτησία της νέας δυναστείας των Γκλύξμπουργκ, αλλά ως κειμήλια του ελληνικού κράτους.

Έτσι, τον Δεκέμβριο του 1959 ο Μαξ Εμάνουελ φον Βίττελσμπαχ, τότε νεαρός πρίγκηπας, σήμερα δούκας της Βαυαρίας και κεφαλή του οίκου, παρέδωσε το στέμμα, το σκήπτρο και το ξίφος στον βασιλιά Παύλο σε επίσημη τελετή στα ανάκτορα, παρουσία της κυβέρνησης Καραμανλή. 

Το ιστορικό της παράδοσης παρουσίασε η εκπομπή «Μηχανή του Χρόνου» (7-3-2017). Στην ιστοσελίδα της εκπομπής επισημαίνεται ότι «θεωρητικά το στέμμα ανήκει στο ελληνικό δημόσιο. Αν δεν βρίσκεται στην κατοχή της πρώην βασιλικής οικογένειας, τότε σίγουρα θα είναι κάπου "θαμμένο", καθώς ακόμη η ελληνική πολιτεία δεν έχει συμβιβαστεί με τη σύγχρονη ιστορία της». Ωστόσο, σύμφωνα με τη Φωτεινή Τομαή, τα κειμήλια αυτά τα «οικειοποιήθηκε» ο τέως βασιλιάς Κωνσταντίνος και «με τον διακανονισμό που έγινε για τη βασιλική περιουσία, τα μετέφερε εκτός Ελλάδος». 

Υπήρξε τέτοιος διακανονισμός, και πάνω σε ποια νομική βάση; Τα σύμβολα εξουσίας συνδέονται με το αξίωμα του αρχηγού του κράτους και δεν αποτελούν ιδιωτική περιουσία. Το στέμμα και το σκήπτρο του Όθωνα δεν καλύπτονται από την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (2000), με την οποία αναγνωρίστηκε στην έκπτωτη βασιλική οικογένεια δικαίωμα στην ιδιωτική της περιουσία.

Το στέμμα του Όθωνα ούτε ιδιωτική περιουσία του οίκου των Γκλύξμπουργκ υπήρξε ποτέ ούτε έχει συναισθηματική αξία για τα μέλη του – επιχείρημα που επικαλέστηκε ο τέως βασιλιάς για τη διεκδίκηση κινητής περιουσίας. Είναι ιδιοκτησία του ελληνικού κράτους και μνημείο της ελληνικής ιστορίας.

Ελπίζω να μη χρειαστεί να περιμένουμε ως τη 200ή επέτειο της ανάρρησης του Όθωνα στον θρόνο για να πάρουμε μια υπεύθυνη απάντηση για την τύχη αυτών των κειμηλίων της ελληνικής ιστορίας. Αν όντως βρίσκονται στην κατοχή των Γκλύξμπουργκ, έχουν τουλάχιστον την ηθική (αν όχι και τη νομική) υποχρέωση να τα επιστρέψουν εκεί που πραγματικά ανήκουν: στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Κοινωνική κατοικία: Μπορεί το παράδειγμα της La Borda να εφαρμοστεί στην Αθήνα;

Κοινωνική κατοικία / Μπορούμε να αντιγράψουμε τη Βαρκελώνη και να λύσουμε το στεγαστικό;

Ενώ στην Ευρώπη παρατηρείται αναζωπύρωση των συνεταιριστικών στεγαστικών κινημάτων, στην Ελλάδα, ειδικά στην Αθήνα, η στεγαστική κρίση οξύνεται. Το παράδειγμα της La Borda στη Βαρκελώνη θα μπορούσε να δώσει τη λύση, χρειάζεται όμως πολιτική βούληση.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
«Ο Άγνωστος Στρατιώτης στη μάχη της πολιτικής εικόνας»

Βασιλική Σιούτη / Ο Άγνωστος Στρατιώτης στη μάχη της πολιτικής εικόνας

Η κυβέρνηση αξιοποίησε τη ρύθμιση για τη φύλαξη του Μνημείου του Άγνωστου Στρατιώτη για να αλλάξει την πολιτική ατζέντα και να ενισχύσει την απήχησή της στο συντηρητικό κοινό, παρά τις διαφοροποιήσεις ακόμη και μέσα στην κυβερνητική παράταξη.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λίγες λέξεις για τον Διονύση Σαββόπουλο

Οπτική Γωνία / Λίγες λέξεις για τον Διονύση Σαββόπουλο

«Ό,τι όμως και αν υπήρξε ο Διονύσης Σαββόπουλος, είχε τη δόνηση, τον λοξό τόνο, μια διάθεση μεταμόρφωσης και γιορτής. Επέστρεφε σε μια πάμφωτη αυλή, περιμένοντας τους φίλους, το νόημα της συνάθροισης».
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
ΕΠΕΞ Στην εποχή του Οφθαλμού

Ιλεκτρίσιτυ / Στην εποχή του Οφθαλμού

Οι κρίσεις ευνοούν την εξουσία, διατηρώντας ένα επίπεδο φόβου μες στην κοινωνία, νομιμοποιώντας μέτρα που ανακουφίζουν τον φόβο αυξάνοντας τον έλεγχο, και δημιουργώντας ευκαιρίες για τη διοχέτευση του κεφαλαίου.
ΧΑΡΗΣ ΚΑΛΑΪΤΖΙΔΗΣ
Μετά τα ερείπια της Γάζας: ποιος μπορεί να χτίσει ξανά την ελπίδα;;

Οπτική Γωνία / Η Γάζα μετά τον πόλεμο: Υπάρχει ελπίδα;

Η καθηγήτρια της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ και μέλος του Κέντρου Ερευνών για το Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο, Μαρία Γαβουνέλη, αναλύει τις προκλήσεις της ανοικοδόμησης, τον ρόλο της Ευρώπης και της Ελλάδας και το αβέβαιο μέλλον μιας λύσης δύο κρατών.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πόσοι ηλικιωμένοι ζουν μόνοι και κανείς δεν τους αναζητά;

Ακροβατώντας / Πόσοι ηλικιωμένοι ζουν μόνοι και κανείς δεν τους αναζητά;

Οι μοναχικοί θάνατοι ηλικιωμένων ανθρώπων είναι ένα φαινόμενο που ολοένα εντείνεται και στη χώρα μας, όπως και σε ολόκληρο τον κόσμο. Ας μπει στον δημόσιο διάλογο, μήπως πειστούν οι αρμόδιοι ότι πρόκειται για ένα σοβαρό θέμα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Πελοπόννησος: Σιδηρόδρομος ή ποδηλατόδρομος;

Ρεπορτάζ / Πελοπόννησος: Σιδηρόδρομος ή ποδηλατόδρομος;

Η προκήρυξη διαγωνισμών για την εκπόνηση μελετών που αφορούν τη χρήση της ιστορικής σιδηροδρομικής γραμμής Πελοποννήσου ως ποδηλατοδρόμου έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις. Διατυπώνονται σοβαρές επιφυλάξεις για την οριστική απώλεια μιας εμβληματικής υποδομής με υψηλή ιστορική, τουριστική και συγκοινωνιακή αξία.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Πολιτική κινητικότητα που δεν αλλάζει τίποτα 

Οπτική Γωνία / Πολιτική κινητικότητα που δεν αλλάζει τίποτα 

Οι δημοσκοπήσεις αποτυπώνουν ξανά τη φθορά εμπιστοσύνης προς το πολιτικό σύστημα, με κυβέρνηση και αντιπολίτευση να δείχνουν ανήμπορες να ανατρέψουν το κλίμα απαξίωσης, όπως και οι νέοι παίκτες – που είναι παλιοί. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
«Ο Ρόμπερτ Κένεντι Τζ. κάνει επίθεση στη δημόσια υγεία»

Υγεία / «Ο Ρόμπερτ Κένεντι Τζ. κάνει επίθεση στη δημόσια υγεία»

Δημήτρης Δασκαλάκης: Ο διακεκριμένος ελληνικής καταγωγής λοιμωξιολόγος, που παραιτήθηκε πρόσφατα από επιτελική θέση  καταγγέλλοντας το υπουργείο Υγείας των ΗΠΑ για εξωθεσμικές πιέσεις και αντιεπιστημονικές πρακτικές, μιλά για την απόφασή του, τη δημόσια υγεία στην Αμερική, τον Covid, τον HIV αλλά και την αφύπνιση του επικίνδυνου «ιού» του φασισμού.   
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί η Ελλάδα κινδυνεύει να χάσει τη «φέτα ΠΟΠ»;

Ρεπορτάζ / Γιατί η Ελλάδα κινδυνεύει να χάσει τη «φέτα ΠΟΠ»;

Πάνω από 312.000 θανατώσεις ζώων, φόβοι για lockdown και απειλή για μείωση των εξαγωγών του εθνικού προϊόντος μας εξαιτίας της ευλογιάς των προβάτων. Εμβολιασμός ή εκρίζωση του ιού; Ειδικοί μιλούν στη LiFO για το τι διακυβεύεται πραγματικά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Yπήρξε έστω και μία μέρα τα τελευταία 15 χρόνια που δεν μπήκες Instagram; Δεν υπήρξε. Δεν είσαι ο μόνος.

Social Media / Yπήρξε έστω και μία μέρα τα τελευταία 15 χρόνια που δεν μπήκες Instagram; Δεν υπήρξε. Δεν είσαι ο μόνος.

Kαθορίζει την εικόνα μας, τη διάθεσή μας, τα οικονομικά μας, καθορίζει τον τρόπο που ζούμε. Θα έλεγε κανείς πως, μετά την έλευσή του, μια πετυχημένη selfie, σαν την περίφημη selfie των Oscar του 2014, αλλάζει τον μικρόκοσμο που ζούμε. Ο Χαράλαμπος Τσέκερης, κύριος ερευνητής ΕΚΚΕ και πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής & Τεχνοηθικής, αναλύει το φαινόμενο Instagram.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Αυτό που πραγματικά συνδέει τα κινήματα διαμαρτυρίας της Γενιάς Ζ ανά τον πλανήτη

Οπτική Γωνία / Αυτό που πραγματικά συνδέει τα κινήματα διαμαρτυρίας της Γενιάς Ζ ανά τον πλανήτη

Το κόστος ζωής, η ανισότητα, η διαφθορά, ο νεποτισμός, η βιαιότητα των δυνάμεων καταστολής: αυτά είναι τα ζητήματα που απασχολούν τα κινήματα της Γενιάς Ζ και όχι τόσο τα memes ή τα καρτούν.
THE LIFO TEAM
Όταν οι αστυνομικοί γίνονται τηλεσχολιαστές, κάτι πάει στραβά στη χώρα

Οπτική Γωνία / Όταν οι αστυνομικοί γίνονται τηλεσχολιαστές, κάτι πάει στραβά στη χώρα

Δεν μιλάμε πια για ειδικούς αναλυτές θεμάτων ασφάλειας, αλλά για έναν νέο τύπο τηλεοπτικού ιεροκήρυκα: ο αστυνομικός που εξηγεί, καθοδηγεί και κρίνει τα πάντα «με τάξη και ασφάλεια».
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ