ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ των τελευταίων ημερών του Απριλίου. Δεύτερης και τρίτης τάξης νέα, δηλαδή από αυτά που παραπέφτουν σε τίτλους στα κάτω ή στα πλαϊνά του άξονα της επικαιρότητας. Διαβάζω: «ανίχνευση τοξικών χημικών στα ευρωπαϊκά κρασιά» (και σε βιολογικής καλλιέργειας), συγκεκριμένα πως εντοπίστηκε τριφθοροξικό οξύ με προέλευση τα παρασιτοκτόνα. Η συγκεκριμένη ουσία είναι υποπροϊόν των λεγόμενων PFAs ή «αιώνιων χημικών» και σε κάποια μπουκάλια κρασί βρέθηκε εκατό φορές πάνω από την ποσότητα που έχει ανιχνευθεί και στο πόσιμο νερό. Την ίδια περίοδο, άλλη έρευνα αποκαλύπτει πως όλα τα δείγματα εξαιρετικά παρθένου ελαιόλαδου στη γαλλική αγορά βρέθηκαν να περιέχουν ίχνη πλαστικοποιητών και παραγώγων πετρελαίου.
Εδώ δεν μιλάμε για κάποια οργανωμένη απάτη και νοθεία, γι’ αυτά τα κυκλώματα που χρησιμοποιούν επικίνδυνες χρωστικές, λάδια μπαταριών ή αμφίβολα σπορέλαια με εξάπλωση στην αγορά των συμβατικών και των βιολογικών προϊόντων. Έχουμε να κάνουμε με την αλυσίδα της κανονικής παραγωγής, όχι με τις «παραβατικές εξαιρέσεις» για τις οποίες και μόνο ενδιαφέρονται οι επίσημες αρχές.
Υποθέτω ότι ειδήσεις σαν αυτές με το κρασί και το λάδι περιγράφουν τη σύγχρονη εκδοχή του τραγικού: την απουσία διεξόδου για τον ατομικό χρήστη και καταναλωτή, ακόμα και για εκείνον/-η που θα έκανε την επιλογή (διαθέτοντας και την αντίστοιχη αγοραστική δυνατότητα και την ενημέρωση) κατανάλωσης ποιοτικών και, θεωρητικώς, πιο υγιεινών προϊόντων. Όπως λένε πολλοί, σχολιάζοντας πικρόχολα ή σχεδόν παραιτημένα τέτοια ευρήματα, «δεν έχουμε σωσμό». Φαντάζομαι έτσι ότι με αυτά τα δεδομένα –που έχουν πυκνώσει τον τελευταίο καιρό– αντιλαμβάνεται κανείς την πολύ σχετική αξία της λεγόμενης ατομικής επιλογής όπως και την αυταπάτη μιας προσωπική ή οικογενειακής σανίδας σωτηρίας σε συνθήκες όπου το όλο σύστημα παραγωγής και διανομής, συσκευασίας και τυποποίησης επιμολύνεται με «αιώνια χημικά», μικροπλαστικά, τοξικά συντηρητικά κ.λπ.
Η σύγχρονη άκρα δεξιά κλείνει το μάτι στην πιο παραδοσιακή, αδιάφορη για θέματα υγείας και περιβάλλοντος κουλτούρα, στην κρεοφαγική, «παλαιοαρσενική» και πετρελαιοβόρα λογική.
Δεν είχα όμως την πρόθεση να γράψω για το ελαιόλαδο με τους πλαστικοποιητές και το κρασί με το τριφθοροξικό οξύ χωρίς κάτι άλλο κατά νου, πιο κοντά, ας πούμε, στην κλίση αυτών των άρθρων. Στέκομαι σε μια άλλη είδηση αυτών των ημερών που αφορά την κυβέρνηση Τραμπ. Μιλάμε συγκεκριμένα για τον αμφιλεγόμενο υπουργό Υγείας του Τραμπ, τον Ρόμπερτ Κένεντι Τζούνιορ. Ξέρουμε κάποια πράγματα γι’ αυτόν, ότι, για παράδειγμα, την περίοδο του Covid ήταν προσωπικότητα του αντιεμβολιαστικού στρατοπέδου και πως έχει έλθει πολλές φορές σε σύγκρουση με την επιστημονική κοινότητα για μια σειρά λεπτά θέματα. Κατά τα φαινόμενα, o Κένεντι Τζούνιορ θυμίζει φιγούρες οικείες και σ’ εμάς, ανθρώπους που μέσα από τον εναλλακτισμό και την ανορθόδοξη προσέγγιση ιατρικών και θεραπευτικών πρωτοκόλλων ήρθαν αρκετά κοντά στην πολιτική άκρα δεξιά.
Τώρα, ωστόσο, ο ίδιος άνθρωπος τόλμησε να πει κάτι απολύτως επιβεβαιωμένο και από την πιο συμβατική ιατρική: ότι η ζάχαρη είναι άχρηστη και βλαβερή και ότι η βιομηχανία των επεξεργασμένων τροφίμων και ποτών έχει μεγάλες ευθύνες για τη χρήση μεγάλων ποσοτήτων ζάχαρης και άλλων γλυκαντικών σε τεράστιο φάσμα προϊόντων, ιδίως σε όσα κατευθύνονται στα παιδιά. Ένας υπουργός του Τραμπ, στέλεχος μιας ακροδεξιάς κυβέρνησης, ανοίγει μέτωπο και με τους κολοσσούς της διατροφής και των σνακ (ιδίως αυτών των τελευταίων), ζητώντας τους να συμμορφωθούν σε πιο αυστηρές νόρμες.
Δεν μπορώ να αποφύγω την ιδεολογική ανάλυση γιατί, όπως καταλαβαίνουμε, το πράγμα έχει και μια τέτοια διάσταση. Αυτήν τη στιγμή η αμερικανική κυβέρνηση αναστέλλει τη χρηματοδότηση προγραμμάτων της ΝΑΣΑ για τη μελέτη της κλιματικής αλλαγής. Και, φυσικά, ο ίδιος ο Αμερικανός Πρόεδρος ενσαρκώνει τον πολιτισμό των ορυκτών καυσίμων και της προτεραιότητας των εξορύξεων έναντι κάθε περιβαλλοντικού και υγειονομικού κανόνα. Έρχεται, λοιπόν, ένας Κένεντι Τζούνιορ και μιλάει για τους επιβαρυντικούς περιβαλλοντικούς παράγοντες.
Τι δείχνει αυτό το παράδειγμα; Κυρίως την ανάγκη να πάρουν σοβαρά επάνω τους αυτά τα θέματα άλλες πολιτικές δυνάμεις, τα πιο ανεξάρτητα τμήματα της επιστημονικής κοινότητας και οι ίδιοι οι πολίτες. Γιατί είναι θέματα υλικά και όχι απλώς πολιτισμικά, δηλαδή θέματα λαϊκά και όχι, όπως παρουσιάζονται συχνά, μεσοαστικές αγωνίες πολυτελείας ή γούστα «ατομικής επιλογής».

Βλέπουμε όμως και κάτι άλλο, πως ο τρόπος με τον οποίο πολιτεύεται η σύγχρονη άκρα δεξιά είναι ευφυής. Από τη μια κλείνει το μάτι στην πιο παραδοσιακή, αδιάφορη για θέματα υγείας και περιβάλλοντος κουλτούρα, στην κρεοφαγική, «παλαιοαρσενική» και πετρελαιοβόρα λογική που αντιστοιχεί σε μια αντίληψη της ανάπτυξης και της ευμάρειας προηγούμενων εποχών. Από την άλλη, επιμέρους κλάδοι και φιγούρες της νέας ακροδεξιάς ευαισθητοποιούνται στους κινδύνους του τεχνολογικού επιταχυντικού καπιταλισμού ή, όπως ο Κένεντι Τζούνιορ, εντοπίζουν πραγματικά προβλήματα και μπορεί και να έρχονται σε σύγκρουση με ισχυρά συμφέροντα.
Στην άλλη πλευρά του λόφου, όμως, κυριαρχεί αμηχανία, έλλειψη ενδιαφέροντος και απουσία αιχμών, πέρα από τα εγκώμια στον ορθολογισμό ή την αντίθεση στον νεοφιλελευθερισμό. Από πολιτική άποψη, το πρόβλημα της διατροφικής ασφάλειας και κυρίως η σπουδαιότητα που θα είχαν αληθινοί περιορισμοί και απαγορευτικές παρεμβάσεις σε μια άναρχη αγορά δεν βρίσκει πολλούς ενδιαφερόμενους. Θα έκανε κάποιος την «κακιά σκέψη» ότι όπως οι δεξιοί φροντίζουν να μη συγκρούονται με εκκλησιαστικούς κύκλους και σωματεία αποστράτων, έτσι και στην αριστερά (μετριοπαθή ή πιο ριζοσπαστική) πανικοβάλλονται μη τύχει και χάσουν ψήφους στα σωματεία των χημικών ή στους τεχνολόγους τροφίμων, στους αγρότες ή στους γεωπόνους και σε όλους όσοι υπερασπίζονται, με σημαντικές εξαιρέσεις φυσικά, το υπάρχον αγροβιομηχανικό και παραγωγικό μοντέλο.
Επιστρέφοντας στην αρχή του κειμένου, θα ήταν νομίζω ένα δείγμα καλής στροφής αν κάποιες «δεύτερες» ειδήσεις γίνονταν πρώτες· αν τις ιεραρχούσαμε ψηλότερα και από πολιτική άποψη. Αφού το λάδι, το κρασί, το ψωμί είναι κατά τι σημαντικότερα από την άχρωμη κομματική μικρομαγειρική ή από κοσμοϊστορικά γεγονότα όπως η εμφύτευση μαλλιών στο κεφάλι του δικού μας υπουργού Υγείας.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.