ΣTHN ΚΟΡΩΝΙΔΑ των προστατευόμενων περιοχών της Ελλάδας, στο εθνικό πάρκο της Βόρειας Πίνδου, εκτυλίσσεται εδώ και δύο χρόνια μία σύγκρουση μεταξύ ορισμένων περιβαλλοντικών οργανώσεων και του εφοπλιστή Αντώνη Λαιμού.
Οι οργανώσεις καταγγέλλουν ότι ο εφοπλιστής χτίζει δύο κατοικίες μέσα στην προστατευόμενη περιοχή του εθνικού πάρκου. Η υπόθεση έφτασε στο ΣτΕ, αλλά η εκδίκαση της προσφυγής που κατατέθηκε από τις περιβαλλοντικές οργανώσεις έχει πάρει διαδοχικές αναβολές τους τελευταίους τρεις μήνες.
Οι δύο κατοικίες του εφοπλιστή που χτίζονται στο νότιο άκρο του οικισμού Μεγάλο Πάπιγκο έχουν προκαλέσει τη σφοδρή αντίδραση εννέα περιβαλλοντικών οργανώσεων που υποστηρίζουν ότι οι κατοικίες αυτές κατασκευάζονται μέσα στον πυρήνα του Βίκου και όχι μέσα στα νόμιμα όρια του οικισμού, όπως ισχυρίζεται η άλλη πλευρά, αλλά και οι υπηρεσίες της Αυτοδιοίκησης που εξέδωσαν τις οικοδομικές άδειες.
Η ανέγερση των δύο διώροφων κατοικιών συνολικού εμβαδού περίπου 700 τετραγωνικών μέτρων συνεχίζεται απρόσκοπτα και αναμένεται η ολοκλήρωσή τους πριν από την εκδίκαση της υπόθεσης, και για τον λόγο αυτό οι οργανώσεις θα ζητήσουν από το ΣτΕ την άμεση λήψη ασφαλιστικών μέτρων.
Η LiFO έχει παρουσιάσει σε εκτενές ρεπορτάζ τα πώς και τα γιατί της υπόθεσης, η τελική έκβαση της οποίας θα κριθεί με την απόφαση του ΣτΕ: «Οι ελπίδες μας για άμεση διακοπή των οικοδομικών δραστηριοτήτων και αποκατάσταση της περιβαλλοντικής ζημιάς συγκεντρώνονται πλέον στην απόφαση που θα πάρει το ΣτΕ», λένε οι περιβαλλοντικές οργανώσεις.
Η προσφυγή στο ΣτΕ
Από τις εννέα οργανώσεις που καταγγέλλουν τη δόμηση των δύο κατοικιών στο Πάπιγκο, το βάρος της προσφυγής στο ΣτΕ σήκωσαν τρεις από αυτές: Η «Καλλιστώ», η «Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης» και η «Ροή».
Η προσφυγή των τριών οργανώσεων στο Συμβούλιο της Επικρατείας στρέφεται κατά της έκδοσης των δύο οικοδομικών αδειών για τις δύο κατοικίες που επέτρεψαν την έναρξη των κατασκευαστικών εργασιών, οι οποίες βρίσκονται σήμερα σε πλήρη εξέλιξη.
Οι αναβολές της δίκης
Η προσφυγή κατατέθηκε στο ΣτΕ στις 9 Μαρτίου 2022 και αρχικά ορίστηκε να εκδικαστεί τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου. Στη συνέχεια, όμως, πήρε διαδοχικές αναβολές. Η εκδίκαση ορίστηκε για τις 22 Μαρτίου 2023. Με νέα αναβολή, η συζήτηση της προσφυγής μετατέθηκε για τις 17 Μαΐου. Λόγω των εθνικών εκλογών ορίστηκε ως νέα ημερομηνία εκδίκασης η 7η Ιουνίου. Χθες όμως οι περιβαλλοντικές οργανώσεις ενημερώθηκαν ότι κατόπιν αιτήματος των αντιδίκων, όπως είπαν στη LiFO, αποφασίστηκε νέα αναβολή στην εκδίκαση της υπόθεσης, μέχρι την 27η Σεπτεμβρίου 2023.
Ασφαλιστικά μέτρα για την παύση εργασιών
Επειδή «η ανέγερση των δύο διώροφων κατοικιών συνολικού εμβαδού περίπου 700 τετραγωνικών μέτρων συνεχίζεται απρόσκοπτα και αναμένεται η ολοκλήρωσή τους πριν από την εκδίκαση της υπόθεσης, οι οργανώσεις θα ζητήσουν από το ΣτΕ την άμεση λήψη ασφαλιστικών μέτρων», λέει στη LiFO ο Σπύρος Ψαρούδας, διευθυντής της οργάνωσης «Καλλιστώ».
Όπως εξηγεί, ο στόχος των ασφαλιστικών μέτρων θα είναι «να ανασταλούν αμέσως οι σχετικές εργασίες και να αποφευχθεί μη αναστρέψιμη καταστροφή του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος στην περιοχή».
Κανένα σχόλιο πριν τη δίκη
Για τους προσφεύγοντες, η απόφαση του ΣτΕ κρίνεται ως μόνη διέξοδος «για γίνουν σεβαστά τα μοναδικά χαρακτηριστικά και τα πολλαπλά καθεστώτα προστασίας της περιοχής».
Για το ζήτημα η LiFO απευθύνθηκε στον Αντώνη Λαιμό, θέτοντας συγκεκριμένα ερωτήματα. Η απάντηση που έλαβε από συνεργάτιδά του είναι ότι «μέχρι την εκδίκαση της υπόθεσης από το ΣτΕ ο κ. Λαιμός δεν θα προβεί σε κανένα σχόλιο».
Το πολλαπλό καθεστώς προστασίας
Στη νομοθεσία που ορίζει το καθεστώς προστασίας των ορεινών όγκων της Β. Πίνδου, ο πυρήνας του Βίκου, εκεί δηλαδή όπου καταγγέλλεται ότι χτίζονται οι δύο κατοικίες, ανήκει στη ζώνη Α.
Η ζώνη Α είναι αυτή στην οποία ισχύει το πιο αυστηρό καθεστώς προστασίας. Επιτρέπονται μόνο δραστηριότητες που σχετίζονται με την προστασία του πάρκου και απαγορεύεται η δόμηση. Η ζώνη οριοθετείται στην περιοχή που βρίσκονται οι προϋπάρχοντες εθνικοί δρυμοί Βίκου, Αώου και Βάλια Κάλντα, που αποτελούν σήμερα τους τρεις ομώνυμους πυρήνες.
Από το 1978 η πολεοδομική και αρχιτεκτονική οντότητα του Πάπιγκου προστατεύεται επίσης με ειδικό προεδρικό διάταγμα με το οποίο έχει ανακηρυχθεί παραδοσιακός οικισμός. Από το υπουργείο Πολιτισμού χαρακτηρίστηκε και προστατεύεται ως τόπος ιδιαίτερου φυσικού κάλλους.
Η περιοχή εντάσσεται επίσης στον γεωσχηματισμό του Παγκόσμιου Γεωπάρκου Βίκου-Αώου της UNESCO. Τα γεωπάρκα της UNESCO είναι περιοχές στις οποίες διατηρούνται γεωλογικά μνημεία διεθνούς σημασίας. Ο πυρήνας του Βίκου ανήκει επίσης σε ζώνη ειδικής προστασίας του Ευρωπαϊκού Δικτύου «Natura 2000».
Το Ζαγόρι, στο οποίο βρίσκεται και ο οικισμός του Μεγάλου Πάπιγκου, είναι η πρώτη ελληνική υποψηφιότητα πολιτιστικού τοπίου που κατατέθηκε από τη χώρα μας στην UNESCO, καθώς μέχρι σήμερα η Ελλάδα έχει εγγραφές μόνο στους καταλόγους των μνημείων.
Στο ΣτΕ η μάχη των ορίων
Στο Συμβούλιο της Επικρατείας θα δοθεί η «μάχη των ορίων». Βάσει των ορίων του οικισμού, για τα οποία θα αποφανθεί το ανώτατο δικαστήριο, θα κριθεί η νομιμότητα των πράξεων της διοίκησης που εξέδωσε τις οικοδομικές άδειες. Για τις περιβαλλοντικές οργανώσεις, «οι δύο κατοικίες κτίζονται εκτός ορίων του παραδοσιακού οικισμού και εντός του πυρήνα του εθνικού πάρκου όπου απαγορεύεται η δόμηση». Για την Αυτοδιοίκηση και τις υπηρεσίες που εξέδωσαν τις οικοδομικές άδειες, «οι κατοικίες χτίζονται εντός οικισμού».
Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις υποστηρίζουν ότι για την έκδοση των οικοδομικών αδειών η πολεοδομία έλαβε υπ’ όψιν της ένα «υποτιθέμενο» όριο, διαφορετικό από το νόμιμο όριο του οικισμού. «Το “δήθεν” όριο συμπίπτει με εκείνο που ο δήμος Ζαγορίου έδωσε κατά τη διαδικασία κατάρτισης του δασικού χάρτη της περιοχής». Μια διαδικασία, όμως, η οποία, όπως υποστηρίζουν, «δεν μεταβάλλει το πολεοδομικό καθεστώς της περιοχής».
Όπως έχει εξηγήσει στη LiFO o επικεφαλής της «Καλλιστώ», οι «δήμοι μέσω της πολεοδομίας οφείλουν να δώσουν στο εθνικό κτηματολόγιο τα ψηφιακά όριά τους για να καταρτιστούν οι δασικοί χάρτες. Επειδή ο δήμος Ζαγορίου έδωσε διευρυμένα όρια, προκειμένου οι εκτάσεις περιμετρικά του οικισμού να μη συμπεριληφθούν στους δασικούς χάρτες, δεν σημαίνει ότι αυτά τα όρια αποκτούν εγκυρότητα κατά την πολεοδομική νομοθεσία και παύουν να ισχύουν τα ήδη θεσμοθετημένα, όπως έγινε στην περίπτωση των δύο κατοικιών».
Η συλλογή υπογραφών
Στις αρχές Μαρτίου οι εννέα περιβαλλοντικές οργανώσεις ξεκίνησαν εκστρατεία κινητοποίησης της κοινής γνώμης, με τον τίτλο «SOS Πάπιγκο & Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου», μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας AVAAZ. Μέχρι χθες, είχαν υπογράψει 4.565 πολίτες. Οι οργανώσεις που συμμετέχουν στην καμπάνια κατά της οικοδομικής δραστηριότητας στο εθνικό πάρκο της Βόρειας Πίνδου είναι οι εξής: ΑΝΙΜΑ – Σύλλογος Προστασίας και Περίθαλψης Άγριας Ζωής, Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, Επιμελητήριο Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητας, Καλλιστώ – Περιβαλλοντική Οργάνωση για την Άγρια Ζωή και τη Φύση, Ροή – Σύλλογος Πολιτών υπέρ των Ρεμάτων, Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος Ιωαννίνων και MedINA – Μεσογειακό Ινστιτούτο για τη Φύση και τον Άνθρωπο.
Μέχρι τον Σεπτέμβριο που αναμένεται η δίκη στο ΣτΕ οι οργανώσεις ελπίζουν ότι θα γίνουν δεκτά τα προσωρινά μέτρα για την παύση των εργασιών στις κατασκευαστικές εργασίες. Πιστεύουν ότι το συγκεκριμένο μέτρο «αποτελεί τη μόνη διέξοδο για την αποφυγή τετελεσμένων στην περιοχή». Κι αυτό γιατί, όπως ισχυρίζονται, «οι οικοδομικές δραστηριότητες συνεχίζονται απρόσκοπτα», παρά τις καταγγελίες τους, «στις οποίες κώφευσαν οι αρμόδιες αρχές, με εξαίρεση τη Μονάδα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Β. Πίνδου του ΟΦΥΠΕΚΑ».
Οι εξελίξεις θα δείξουν αν θα δικαιωθούν οι προσδοκίες τους.
