ΑΛΛΟ ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΚΑΠΟΥ στη γαλαρία κι άλλο να είσαι τελευταίος, πρώτος δηλαδή από το τέλος, εκεί όπου βρέθηκε η χώρα μας στην ετήσια κατάταξη του οργανισμού Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα που δημοσιεύτηκε χθες. Σύμφωνα με τον Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου, η Ελλάδα γκρεμίστηκε 38 θέσεις από πέρσι, καταλήγοντας στην 108η θέση σε σύνολο 180 χωρών και τελευταία στην Ευρώπη.
Οι χώρες διαχωρίζονται σε πέντε διαφορετικές «αποχρώσεις» όσον αφορά την κατάσταση που επικρατεί σε καθεμιά στο ζήτημα της ελευθερίας του Τύπου (καλή – ικανοποιητική – προβληματική – δύσκολη – πολύ σοβαρή) κι εμείς πλέον φαίνεται να έχουμε σταθεροποιηθεί ανάμεσα στις «προβληματικές».
Δεν ξέρω κατά πόσο η δολοφονία του Γιώργου Καραϊβάζ, η οποία επιβάρυνε σημαντικά τη θέση μας στη λίστα, έχει να κάνει ακριβώς με το επίπεδο της ελευθερίας του Τύπου στη χώρα μας.
Ουδείς αντιλέγει (σοβαρά) ότι η κατάσταση των μέσων είναι πολλαπλώς προβληματική, κάποια από τα κριτήρια που μας καταβαράθρωσαν όμως στη συγκεκριμένη κατάταξη μοιάζουν επίσης προβληματικά.
Δεν ξέρω δηλαδή κατά πόσο η δολοφονία του Γιώργου Καραϊβάζ, η οποία επιβάρυνε σημαντικά τη θέση μας στη λίστα, έχει να κάνει ακριβώς με το επίπεδο της ελευθερίας του Τύπου στη χώρα μας. Ούτε νομίζω ότι ισχύει αυτό που αναφέρεται σχετικά με τη χώρα μας σε κάποιο άλλο σημείο του φετινού απολογισμού, ότι δηλαδή «ακτιβιστές της άκρας αριστεράς και της άκρας δεξιάς τακτικά επιτίθενται στις εγκαταστάσεις των μέσων που θεωρούν ιδεολογικούς τους εχθρούς».
Αναφέρεται επίσης η επίμαχη τροποποίηση του άρθρου 191 του Ποινικού Κώδικα με σκοπό την ποινικοποίηση της διασποράς ψευδών ειδήσεων («ικανών να προκαλέσουν ανησυχίες ή φόβο στους πολίτες ή να κλονίσουν την εμπιστοσύνη του κοινού στην εθνική οικονομία, στην αμυντική ικανότητα της χώρας ή στη δημόσια υγεία»), μένει να αποδειχτεί πόσο προβληματική και επικίνδυνη μπορεί να αποδειχτεί μια διάταξη που σηκώνει πολλές και δυσοίωνες ερμηνείες. Κατά τα λοιπά, τονίζεται το προφανές, δηλαδή η όλο και πιο έντονη χειραγώγηση των ΜΜΕ λόγω των οικονομικών προβλημάτων τους και της εξάρτησής τους από το κρατικό χρήμα και οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα.
Την πρώτη χρονιά που εμφανίστηκε ο συγκεκριμένος δείκτης (το 2002) η Ελλάδα είχε πλασαριστεί χαλαρά στην αξιοπρεπή (έως και τιμητική) τιμητική 19η θέση. Δεν υπήρχαν τότε θέματα χειραγώγησης και διαπλοκής; Προφανώς και υπήρχαν. Θα μπορούσε μάλιστα να ισχυριστεί κανείς ότι το επίπεδο της δημοσιογραφικής κάλυψης στη χώρα μας έχει ανέβει αισθητά από τότε, επειδή πλέον υπάρχει πρόσβαση σε πολύ περισσότερες ανεξάρτητες φωνές και πλατφόρμες, ασχέτως του αν τα μεγάλα μέσα μοιάζουν πιο προβλέψιμα και καθεστωτικά από ποτέ και πολλά από τα αναρίθμητα μικρά δεν πληρούν ούτε τους στοιχειώδεις δημοσιογραφικούς κανόνες. Τότε υπήρχαν μόνο οι δεινόσαυροι.
Σε κάθε περίπτωση, και παρά τις όποιες ενστάσεις μπορεί να έχει κανείς για τα κριτήρια και για τη μεθοδολογία που ακολουθήθηκε, είναι ντροπιαστική και ανησυχητική η θέση της χώρας στη συγκεκριμένη κατάταξη. Επισκιάστηκαν όμως έτσι κάποια κρίσιμα συμπεράσματα αυτής της έρευνας που δεν αφορούν μόνο εμάς αλλά έχουν να κάνουν με την κατάσταση των μέσων διεθνώς.
Σύμφωνα με το σχετικό πόρισμα των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα, μοιάζει εκτός ελέγχου παγκοσμίως η «ραγδαία και πολυεπίπεδη αύξηση των εντάσεων και της πόλωσης, η οποία ενισχύεται από το χάος της πληροφορίας που επικρατεί και την αντίστοιχη ενθάρρυνση των ψευδών ειδήσεων και της προπαγάνδας… Μέσα στις δημοκρατικές κοινωνίες, οι διχασμοί εντείνονται ως αποτέλεσμα της ανάπτυξης μέσων γνώμης που ακολουθούν το “μοντέλο του Fox News” και της διασποράς των δικτύων παραπληροφόρησης που εκμεταλλεύονται τον τρόπο λειτουργίας των social media…».
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
