«Δεν μοιάζουν απλώς· είναι ολόιδια»: Πετρώματα που βρέθηκαν στην Κύπρο σχετίζονται μυστηριωδώς με τον πλανήτη Ερμή

Πετρώματα που βρέθηκαν στην Κύπρο μπορεί να δώσουν απαντήσεις για τον πλανήτη Ερμή Facebook Twitter
Πλατήτης Ερμής - Φωτ.: NASA
0

Από τον «παράλογο» πυρήνα του μέχρι την αινιγματική χημική σύνθεση της επιφάνειάς του, ο πλανήτης Ερμής είναι γεμάτος εκπλήξεις -όχι μόνο για την προέλευσή του- και κάποιες απαντήσεις για τα μυστήρια του μικρότερου πλανήτη του ηλιακού συστήματος, μπορεί να κρύβονται σε πετρώματα που βρέθηκαν στην Κύπρο.

Ο Νίκολα Μάρι είναι πλανητικός γεωλόγος στο Πανεπιστήμιο της Pavia στην Ιταλία και μελετά τους τρόπους με τους οποίους σχηματίστηκαν και εξελίχθηκαν οι γείτονές μας στο ηλιακό σύστημα. Για τη διδακτορική του διατριβή, είχε μελετήσει τις ροές λάβας του Άρη. Αυτή τη φορά, ο στόχος του ήταν ο πλανήτης Ερμής - μέσω Κύπρου.

Συγκεκριμένα αναζήτησε ένα συγκεκριμένο είδος πετρώματος, που ονομάζεται βονινίτης (σ.σ. μια μορφή βασάλτη με υψηλή περιεκτικότητα σε μαγνήσιο, που διακρίνεται από τη χαμηλή περιεκτικότητα σε τιτάνιο και τη σύνθεση ιχνοστοιχείων) και πιστεύεται ότι έχει μια ανατριχιαστική ομοιότητα με τα πετρώματα που βρίσκονται στον Ερμή - μια υπόθεση που, αν είναι σωστή, θα μπορούσε να αποτελέσει ένα στοιχείο για τη μοναδική προέλευση του πλανήτη.

Ο Ερμής είναι ένας πλανήτης των άκρων. Με συνολικό όγκο λίγο μεγαλύτερο από τη Σελήνη, είναι ο μικρότερος πλανήτης του ηλιακού συστήματος και ο πλησιέστερος στον Ήλιο. Ο Ερμής δεν έχει ατμόσφαιρα που να συγκρατεί τη θερμότητα, πράγμα που σημαίνει ότι η θερμοκρασία στην επιφάνειά του κυμαίνεται από 400C κατά τη διάρκεια της ημέρας έως -170C τη νύχτα. Έχει επίσης τη συντομότερη τροχιά από οποιονδήποτε πλανήτη του ηλιακού συστήματος - κάθε έτος διαρκεί μόλις 88 γήινες ημέρες.

Πετρώματα που βρέθηκαν στην Κύπρο μπορεί να δώσουν απαντήσεις για τον πλανήτη Ερμή Facebook Twitter
Πλατήτης Ερμής - Φωτ.: NASA

Η θέση του Ερμή έχει καταστήσει πολύ δύσκολη τη μελέτη του από τους επιστήμονες. Ένας λόγος είναι η θερμότητα. Τα διαστημόπλοια που πλησιάζουν τον πλανήτη πρέπει να είναι σε θέση να αντέξουν τις καυτές θερμοκρασίες καθώς περιφέρονται τόσο κοντά στον Ήλιο. Ο άλλος λόγος είναι η βαρύτητα. Όσο πιο κοντά στον Ήλιο, τόσο ισχυρότερη είναι η έλξη του, επιταχύνοντας την ταχύτητα του διαστημοπλοίου. Αυτό κάνει τους λεπτούς ελιγμούς πολύ πιο δύσκολους, με πολλές «παρακάμψεις» γύρω από άλλους πλανήτες.

«Από την άποψη της τροχιάς, είναι πιθανώς πιο δύσκολο να τον φτάσουμε από τον Δία» λέει ο Ignacio Clerigo, υπεύθυνος λειτουργίας του διαστημικού σκάφους BepiColombo, της τρέχουσας αποστολής του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος στον Ερμή, ένα έργο στο οποίο συμβάλλει η εργασία του Μάρι.

Ο Ερμής έχει μελετηθεί λιγότερο από τους υπόλοιπους πλανήτες

Αυτές οι δυσκολίες σημαίνουν ότι ο πλανήτης Ερμής έχει μελετηθεί λιγότερο καλά από τους άλλους «γείτονές» μας. Δύο προηγούμενες αποστολές -Mariner 10 και Messenger - είχαν πετάξει αρκετά κοντά για να χαρτογραφήσουν την γεμάτη κρατήρες επιφάνειά του, ανακαλύπτωντας -και αποκαλύπτοντας- μερικές σημαντικές εκπλήξεις σχετικά με τη δομή του. Μία από αυτές αφορούσε τον πυρήνα του πλανήτη. Οι άλλοι πλανήτες με βάση τα πετρώματα -η Αφροδίτη, η Γη και ο Άρης- έχουν όλοι έναν σχετικά μικροσκοπικό πυρήνα, που περιβάλλεται από έναν παχύ μανδύα από μάγμα και έναν σκληρό φλοιό. Ο φλοιός του Ερμή, ωστόσο, φαίνεται να είναι εκπληκτικά λεπτός, ενώ ο πυρήνας του είναι απροσδόκητα τεράστιος σε σύγκριση με τον μανδύα. «Είναι παράλογο», λέει ο Μάρι.

Ακόμη πιο απροσδόκητα, οι αποστολές αυτές αποκάλυψαν ότι ο Ερμής περιβάλλεται από μαγνητικό πεδίο. Αυτό, σε συνδυασμό με την πυκνότητά του, υποδηλώνει ότι έχει σιδερένιο πυρήνα - και, όπως και ο πυρήνας της Γης, ο πυρήνας μπορεί να είναι εν μέρει λιωμένος.

Όμως το μυστήριο έχει συνέχει, καθώς η αναλογία των χημικών ουσιών στην επιφάνεια του Ερμή είναι εξαιρετικά ασυνήθιστη. Χρησιμοποιώντας μια τεχνική γνωστή ως φασματομετρία για την ανάλυση της χημικής σύνθεσης του πλανήτη από απόσταση, οι επιστήμονες γνωρίζουν ότι ο Ερμής έχει πολύ υψηλότερη συγκέντρωση θορίου από ό,τι οι κοντινότεροι γείτονές του. Το θόριο θα έπρεπε να έχει εξατμιστεί στην ακραία θερμότητα του πρώιμου ηλιακού συστήματος. Αντ' αυτού, η περιεκτικότητά του σε θόριο είναι πιο κοντά σε εκείνη του Άρη - τριών πλανητών μακριά - ο οποίος θα είχε σχηματιστεί σε ψυχρότερες θερμοκρασίες λόγω της απόστασής του από τον Ήλιο.

Σύμφωνα με το BBC, επιστήμονες εικάζουν ότι ο Ερμής ξεκίνησε με μεγαλύτερη μάζα, συγκρίσιμη με αυτή της Γης. Μια πρώιμη κολοσσιαία πρόσκρουση πιστεύεται ότι είναι υπεύθυνη για τη μείωση του μεγέθους του και την αλλαγή της τροχιάς του, με αποτέλεσμα τον συμπαγή κόσμο που παρατηρούμε σήμερα. Περαιτέρω μελέτες σε παρόμοια πετρώματα της Γης μπορεί να παρέχουν πολύτιμες ενδείξεις για τις προηγούμενες γεωλογικές δραστηριότητες του Ερμή και το εκπληκτικό ταξίδι του στο Ηλιακό μας Σύστημα.

Η Κύπρος είναι ένα κομμάτι φλοιού που σχηματίστηκε κάτω από τον ωκεανό της Τηθύος πριν από περισσότερα από 90 εκατομμύρια χρόνια. Με τη σύγκρουση των τεκτονικών πλακών, τελικά ωθήθηκε προς την επιφάνεια, είτε έγινε το νησί που γνωρίζουμε σήμερα. Το τοπίο εξακολουθεί να έχει μια αλλιώτικη αίσθηση, λέει o Mάρι, με πρασινωπούς βράχους πλούσιους σε ορυκτά. «Σε ορισμένες περιοχές των βουνών της Κύπρου, είναι σαν να περπατάμε ακόμα πάνω από έναν αρχαίο ωκεανό», λέει. Τελικά, βρήκε τα συγκεκριμένα κομμάτια λάβας, που αναζήτησε, καθώς ο βονινίτης σχηματίζεται από τη στερεοποίηση λιωμένης λάβας

O Μάρι επέστρεψε στο σπίτι και, σε συνεργασία με τους συναδέλφους της στη Nasa και στο Μουσείο Πλανητικής Επιστήμης της Ιταλίας, ανέλυσε τη σύνθεση των πετρωμάτων και τους συνέκρινε με δείγματα που ελήφθησαν από τον Ερμή. Όταν ήρθαν τα αποτελέσματα, έμεινε έκπληκτος. «Δεν ήταν απλώς παρόμοια, ήταν πανομοιότυπα». Το μείγμα στοιχείων όπως το μαγνήσιο, το αλουμίνιο και ο σίδηρος ήταν το ίδιο με αυτό που παρατηρήθηκε στον μυστηριώδη πλανήτη με τον τεράστιο πυρήνα. Η μόνη διαφορά ήταν ότι τα πετρώματα από την Κύπρο είχαν οξειδωθεί – κάτι που είναι αναπόφευκτο δεδομένης της πλούσιας σε οξυγόνο ατμόσφαιρας της Γης. Αυτό το καθιστά το πρώτο πραγματικό επίγειο ανάλογο για τον Ερμή, λέει η Mari – παρέχοντας ένα πολύτιμο επιπλέον σημείο δεδομένων για την κατανόησή μας για τον πλανήτη.

Τech & Science
0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Βόρειος Λευκός Ρινόκερος: Το πρότζεκτ για να μην εξαφανιστεί το πιο απειλούμενο ζώο στον πλανήτη

Τech & Science / Βόρειος Λευκός Ρινόκερος: Το πρότζεκτ για να μην εξαφανιστεί το πιο απειλούμενο ζώο στον πλανήτη

Μια διεθνής ομάδα επιστημόνων και η Colossal Biosciences στοχεύουν να φέρουν ξανά στη ζωή τον βόρειο λευκό ρινόκερο μέσα σε τέσσερα χρόνια, χρησιμοποιώντας γονιδιακή επεξεργασία και παρένθετες μητέρες
LIFO NEWSROOM
ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΜΥΑΛΟ

Τech & Science / Παιχνίδια εγκεφάλου: Νέα μελέτη δείχνει πώς «ξυπνούν» τον νου και καθυστερούν τη γήρανση

Μια νέα μελέτη αποκαλύπτει ότι συγκεκριμένα brain games, όπως αυτά του BrainHQ, μπορούν να αυξήσουν τη δραστηριότητα της ακετυλοχολίνης στον εγκέφαλο, επιβραδύνοντας τη γνωστική εξασθένηση και ενισχύοντας τη μνήμη και την προσοχή
LIFO NEWSROOM
Νέα μελέτη: Η διακοπή του καπνίσματος μειώνει τον κίνδυνο άνοιας

Τech & Science / Νέα μελέτη: Η διακοπή του καπνίσματος μειώνει τον κίνδυνο άνοιας

Νέα διεθνής μελέτη δείχνει ότι όσοι σταματούν το κάπνισμα στη μέση ηλικία μειώνουν στο μισό τη φθορά του εγκεφάλου και μέσα σε 10 χρόνια έχουν ίδιες πιθανότητες για άνοια με όσους δεν κάπνισαν ποτέ
LIFO NEWSROOM
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος μπορεί να διαχειριστεί μέχρι 150 φίλους

Τech & Science / Ο ανθρώπινος εγκέφαλος μπορεί να διαχειριστεί μέχρι 150 φίλους

Η θεωρία των 150 φίλων του Robin Dunbar δείχνει πώς ο ανθρώπινος εγκέφαλος περιορίζει τον αριθμό των σταθερών κοινωνικών σχέσεων, ενώ η προσωπική επαφή παραμένει απαραίτητη ακόμη και στην ψηφιακή εποχή
LIFO NEWSROOM
Τα μικροπλαστικά φτάνουν μέχρι τον εγκέφαλο - Ίσως συνδέονται με κατάθλιψη και καρδιοπάθειες

Τech & Science / Τα μικροπλαστικά φτάνουν μέχρι τον εγκέφαλο - Ίσως συνδέονται με κατάθλιψη και καρδιοπάθειες

Μικροπλαστικά βρέθηκαν στο αίμα, στον εγκέφαλο και στο έντερο των ανθρώπων - Νέες έρευνες συνδέουν τα πλαστικά σωματίδια με την κατάθλιψη, την άνοια και τον καρκίνο
LIFO NEWSROOM
Εγκεφαλική εξέταση προβλέπει τις σεξουαλικές παρενέργειες των αντικαταθλιπτικών

Τech & Science / Εγκεφαλική εξέταση προβλέπει τις σεξουαλικές παρενέργειες των αντικαταθλιπτικών

Νέα έρευνα αποκαλύπτει ότι μια απλή εγκεφαλική εξέταση θα μπορούσε να προβλέψει ποιοι ασθενείς θα εμφανίσουν σεξουαλικές παρενέργειες από αντικαταθλιπτικά φάρμακα, ανοίγοντας τον δρόμο για πιο εξατομικευμένη θεραπεία κατά της κατάθλιψης
LIFO NEWSROOM
Microsoft: τέλος στην υποστήριξη των Windows 10 από την Τρίτη - Τι πρέπει να κάνουν οι χρήστες

Τech & Science / Microsoft: Τέλος στην υποστήριξη των Windows 10 από την Τρίτη - Τι πρέπει να κάνουν οι χρήστες

Οι υπολογιστές που θα συνεχίσουν να λειτουργούν με Windows 10 δεν θα λαμβάνουν κρίσιμες ενημερώσεις, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο παραβιάσεων και κακόβουλων επιθέσεων
LIFO NEWSROOM
Καρκίνος του μαστού: Αύξηση των περιστατικών καρκίνου σε νεότερες ηλικίες

Τech & Science / Καρκίνος του μαστού: Αύξηση των περιστατικών σε νεότερες ηλικίες

«Το φαινόμενο είναι ανησυχητικό, αφού συχνά οι νεότερες ηλικίες δεν περιλαμβάνοται στα προγράμματα προληπτικού ελέγχου, από την άλλη φαίνεται μία σημαντική μείωση της θνησιμότητας στις ασθενείς αυτών των ηλικιών», εξηγεί ο πρόεδρος της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας
LIFO NEWSROOM