Νευροεπιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ορισμένοι «αισθητήριοι χάρτες» στον εγκέφαλο καλλιεργούνται όταν κάποιος χρησιμοποιεί τα πόδια του ως χέρια.
Ο Tom Yendell δημιουργεί εκπληκτικά πολύχρωμα τοπία με μοβ, κίτρινα και λευκά λουλούδια στον καμβά. Όμως, σε αντίθεση με τους περισσότερους καλλιτέχνες, ο Yendell γεννήθηκε χωρίς χέρια, κι έτσι χρησιμοποιεί τα πόδια του για να ζωγραφίζει. Για εκείνον, η ζωγραφική με τα δάχτυλα των ποδιών είναι ο κανόνας, αλλά για τους νευροεπιστήμονες, το καλλιτεχνικό του χόμπι ήταν μια ευκαιρία να κατανοήσουν το πώς ο εγκέφαλος μπορεί να προσαρμοστεί σε διαφορετικές φυσικές εμπειρίες.
«Αντλήσαμε την έμπνευση για το τι αλλαγές μπορούν να συμβούν σε έναν εγκέφαλο, μέσα από τις συναντήσεις αλλά και την παρατήρηση του Yendell να δημιουργεί αυτόν τον εκπληκτικό πίνακα», λέει ο Harriet Dempsey-Jones, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Plasticity Lab του University College London (UCL). Το εργαστήριο, που διευθύνεται από τον νευρολόγο UCL, Tamar Makin, ασχολείται αποκλειστικά με τη μελέτη των αισθητήριων χαρτών του εγκεφάλου.
Οι αισθητήριοι χάρτες δημιουργούν χώρο στον εγκέφαλο να επεξεργαστεί την κίνηση και να καταγράψει τις αισθήσεις από διάφορα μέρη του σώματος. Αυτοί οι χάρτες μπορούν να θεωρηθούν ως προβολή του σώματος στον εγκέφαλο. Για παράδειγμα, η περιοχή που είναι αφιερωμένη στα χέρια είναι δίπλα στην περιοχή που είναι αφιερωμένη στους ώμους και το ίδιο ισχύει για όλα τα μέρη του σώματος. Συγκεκριμένα, η ομάδα του Makin στο Plasticity Lab μελετά τους αισθητήριους χάρτες που αντιπροσωπεύουν τα χέρια και τα πόδια.
Στους ανθρώπους που έχουν χέρια, η περιοχή του εγκεφάλου που είναι αφιερωμένη σε αυτά, έχει διακριτές περιοχές για κάθε ένα από τα δάκτυλα, αλλά αντίθετα, τα δάχτυλα των ποδιών δεν έχουν αντίστοιχες διακριτές περιοχές στον εγκέφαλο και ο αισθητήριος χάρτης για τα πόδια μοιάζει λίγο μία άμορφη μάζα.
Ο Dempsey-Jones και οι συνεργάτες του αναρωτήθηκαν αν οι αισθητήριοι χάρτες των καλλιτεχνών που ζωγραφίζουν με τα πόδια, όπως ο Yendell, θα διαφέρουν από εκείνους των ανθρώπων που έχουν χέρια.
Ο Dempsey-Jones προσκάλεσε στο εργαστήριο τον Yendell και έναν άλλο καλλιτέχνη, τον Peter Longstaff, και οι δύο μέλη της κοινωνίας καλλιτεχνών που ζωγραφίζουν με το στόμα και τα πόδια (MFPA). Οι επιστήμονες πήραν συνέντευξη από τους δύο καλλιτέχνες για να αξιολογήσουν την ικανότητά τους να χρησιμοποιούν με τα πόδια, εργαλεία που ήταν σχεδιασμένα για τα χέρια. Προς έκπληξή του Dempsey-Jones, οι δύο καλλιτέχνες ανέφεραν ότι χρησιμοποιούν τα περισσότερα από τα εργαλεία για τα οποία ρωτήθηκαν, μεταξύ των οποίων βερνίκια νυχιών και σύριγγες.
«Ήμασταν συνεχώς έκπληκτοι για το επίπεδο ικανοτήτων που είχαν», λέει ο Dempsey-Jones.
Στη συνέχεια, οι ερευνητές με μία μέθοδο ειδικής απεικόνισης (fMRI) εντόπισαν τους αισθητήριους χάρτες στους εγκέφαλους των Yendell και Longstaff. Οι ερευνητές διέγειραν τα δάκτυλα των ποδιών των καλλιτεχνών, αγγίζοντας τα ένα τη φορά, για να δουν ποια συγκεκριμένα μέρη του εγκεφάλου ανταποκρίνονται στα ερεθίσματα.
Κάθε ερέθισμα σε διαφορετικό δάκτυλο 'φώτιζε' και διαφορετική περιοχή στον εγκέφαλο, που ήταν αφιερωμένη σε κάθε ένα από τα πέντε δάκτυλα των ποδιών, το ένα δίπλα στο άλλο. Στην αντίστοιχη ομάδα μελέτης ανθρώπων που είχαν χέρια αυτοί οι χάρτες δεν υπήρχαν.
Οι επιστήμονες γνωρίζουν εδώ και πολύ καιρό ότι ο εγκέφαλος είναι εύπλαστος. Με την εκπαίδευση και την εμπειρία, οι λεπτομέρειες των αισθητήριων χαρτών μπορούν να αλλάξουν. Οι χάρτες μπορούν να ρυθμιστούν με ακρίβεια και ακόμη και να αναμορφωθούν.
Ωστόσο, οι επιστήμονες δεν είχαν παρατηρήσει ποτέ νέους χάρτες να εμφανίζονται στον εγκέφαλο. Ο Dan Feldman, καθηγητής νευροβιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, Berkeley, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη, πιστεύει ότι τα ευρήματα είναι μια εντυπωσιακή απόδειξη της ικανότητας προσαρμογής του εγκεφάλου.
«Βασίζεται σε μια μακρά ιστορία από αυτά που γνωρίζουμε σχετικά με τις μεταβολές των αισθητήριων χαρτών στον φλοιό του εγκεφάλου που εξαρτώνται από την εμπειρία», λέει. «[Η έρευνα] δείχνει ότι αυτές οι αλλαγές είναι πολύ ισχυρές στους ανθρώπους και μπορούν να βελτιστοποιήσουν την αναπαράσταση του αισθητήριου κόσμου στον φλοιό με αρκετή ισχύ ώστε να ταιριάζουν με την εμπειρία του ατόμου».
Με πληροφορίες από Smithsonian
σχόλια