Συνταγματική κρίνει τη ρύθμιση για το ακαδημαϊκό άσυλο, η έκθεση της Επιστημονικής Υπηρεσίας της Βουλής.


Ειδικότερα, οι συντάκτες της έκθεσης επισημαίνουν μεταξύ άλλων ότι το ακαδημαϊκό άσυλο δεν μπορεί να καλύπτει ενέργειες που εκφεύγουν της ακαδημαϊκής ελευθερίας και πολύ περισσότερο να προστατεύει παραβάτες του νόμου.

 

Επίσης, προσθέτει ότι όλα τα κρατικά όργανα οφείλουν να διασφαλίζουν την ανεμπόδιστη και αποτελεσµατική άσκηση των συνταγµατικών δικαιωµάτων και των αρχών του κοινωνικού κράτους δικαίου, υπογραμμίζοντας ότι η παροχή έννομης προστασίας δεν επαφίεται στη διακριτική ευχέρεια του κράτους, αλλά αποτελεί υποχρέωσή του. Στην έκθεση  επιστημαίνεται πως ούτως ή άλλως το Σύνταγμα εξασφαλίζει την άσκηση των συνταγματικών δικαιωμάτων και των αρχών του κοινωνικού κράτους δικαίου όχι μόνο εντός των πανεπιστημίων, αλλά στο σύνολο της Επικρατείας.

 

Αναλυτικά το σχετικό απόσπασμα της έκθεσης:

 

Αναλυτικά, για το άρθρο 64 του διυπουργικού νομοσχεδίου που αφορά το πανεπιστημιακό άσυλο η έκθεση επισημαίνει:

 

«9. Επί του άρθρου 64 Το άρθρο 3 του ν. 4485/2017 ορίζει, μεταξύ άλλων, ότι «το ακαδημαϊκό άσυλο αναγνωρίζεται για την κατοχύρωση των δημοκρατικών αξιών, των ακαδημαϊκών ελευθεριών στην έρευνα και στη διδασκαλία, την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών, την προστασία του δικαιώματος στη γνώση και τη μάθηση έναντι οποιουδήποτε επιχειρεί να το καταλύσει» (παρ. 1 εδ. (β)).


Περαιτέρω, κατά την παράγραφο 2 του ίδιου άρθρου, «επέµβαση δηµόσιας δύναµης σε χώρους των Α.Ε.Ι. επιτρέπεται αυτεπαγγέλτως σε περιπτώσεις κακουργηµάτων, καθώς και εγκληµάτων κατά της ζωής και ύστερα από απόφαση του Πρυτανικού Συµβουλίου σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση. Οι ανωτέρω περιορισµοί δεν ισχύουν για επεµβάσεις του Πυροσβεστικού Σώµατος και επεµβάσεις σε περιπτώσεις τροχαίων ατυχηµάτων».


Με το άρθρο 64 του νοµοσχεδίου τροποποιείται το άρθρο 3 διά της απάλειψης των ανωτέρω διατάξεων. Με τις νέες διατάξεις, κατοχυρώνεται και προστατεύεται η ακαδηµαϊκή ελευθερία και η ελεύθερη έκφραση και διακίνηση ιδεών, ενώ στην παράγραφο 3 ορίζεται ότι, εντός των χώρων των ΑΕΙ, οι αρμόδιες αρχές ασκούν όλες τις κατά νόμο αρμοδιότητές τους, περιλαμβανομένης της επέμβασης λόγω τέλεσης αξιόποινων πράξεων. Η ισχύουσα διάταξη έλκει τη διατύπωσή της από το άρθρο 2 παρ. 4 του ν. 1268/1982, κατά το οποίο, «για την κατοχύρωση της ακαδημαϊκής ελευθερίας, της ελεύθερης επιστηµονικής αναζήτησης και της ελεύθερης διακίνησης των ιδεών, αναγνωρίζεται το Πανεπιστημιακό Άσυλο».

 

Κατά την παράγραφο 7 του εν λόγω άρθρου, «επέμβαση δημόσιας δύναμής χωρίς την άδεια του αρμόδιου οργάνου του Α.Ε.Ι., επιτρέπεται μόνον εφ' όσον διαπράττονται αυτόφωρα κακουργήματα ή αυτόφωρα εγκλήματα κατά της ζωής». Το καθεστώς του πανεπιστημιακού ασύλου μεταρρυθμίστηκε µε το άρθρο 3 του ν. 3549/2007, το οποίο αναγνώριζε το ακαδημαϊκό άσυλο για την κατοχύρωση της ακαδημαϊκής ελευθερίας των µελών της ακαδημαϊκής κοινότητας.

 

 

Οι οικείες διατάξεις καταργήθηκαν µε το άρθρο 3 του ν. 4009/2011, και επανήλθαν στην ισχύουσα σήμερα μορφή τους µε το άρθρο 3 του ν. 4485/2017. Όπως επισημαίνεται στην από 5ης Μαρτίου 2007 Έκθεση της Επιστημονικής Υπηρεσίας της Βουλής των Ελλήνων επί του νομοσχεδίου «Μεταρρύθμιση του θεσμικού πλαισίου για τη δομή και λειτουργία των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων» (νόμος 3549/2007), το ακαδημαϊκό άσυλο δεν διατυπώνεται ρητώς στο Σύνταγμα, θεωρείται δε ότι αποτελεί απόρροια των δύο συνταγματικών αρχών που διέπουν τη λειτουργία της ανώτατης εκπαίδευσης, της αρχής της πλήρους αυτοδιοίκησης των ΑΕΙ και της αρχής της ακαδημαϊκής ελευθερίας (σελ. 2). Κατά την αντίληψη αυτή, ως ακαδημαϊκό άσυλο νοείται πλέγμα ειδικότερων θεσμικών εγγυήσεων για την ακώλυτη άσκηση της ακαδημαϊκής ελευθερίας όλων των µελών της ακαδημαϊκής κοινότητας.

 

 

Κατά τούτο, το ακαδημαϊκό άσυλο δεν ταυτίζεται µε την υποχρέωση µη προσβολής της ακαδημαϊκής ελευθερίας, αλλά καταλαμβάνει εγγυήσεις, διαδικαστικής κατά βάση φύσεως, µε σκοπό την αποτροπή διακινδύνευσης της ακαδημαϊκής ελευθερίας και την παροχή ενός θεσμικού χώρου ασφάλειας κατά την άσκηση επιμέρους ελευθεριών και, ιδίως, της διακίνησης ιδεών. Οίκοθεν νοείται ότι το ακαδημαϊκό άσυλο δεν καλύπτει δραστηριότητες που δεν τελούν σε συνάφεια µε την άσκηση της ακαδημαϊκής ελευθερίας.

 

Περαιτέρω, όπως επισημάνθηκε στην από 28ης Ιουλίου 2017 Έκθεση της Επιστημονικής Υπηρεσίας της Βουλής των Ελλήνων επί του νομοσχεδίου «Οργάνωση και λειτουργία της ανώτατης εκπαίδευσης, ρυθμίσεις για την έρευνα και άλλες διατάξεις» (νόμος 4485/2017), «κατά το άρθρο 5 παρ. 2 του Συντάγματος, όσοι βρίσκονται στην Ελληνική Επικράτεια απολαύουν απόλυτης προστασίας της ζωής, της τιμής και της ελευθερίας τους.

 

Εξ άλλου, κατά το άρθρο 25 παρ. 1 του Συντάγματος, όλα τα κρατικά όργανα οφείλουν να διασφαλίζουν την ανεμπόδιστη και αποτελεσματική άσκηση των συνταγματικών δικαιωμάτων και των αρχών του κοινωνικού κράτους δικαίου. Συμφώνως προς τις ανωτέρω συνταγματικές διατάξεις, η παροχή έννομης προστασίας στη ζωή και την προσωπική ασφάλεια δεν επαφίεται στη διακριτική ευχέρεια του κράτους, αλλά αποτελεί υποχρέωσή του, ενώ ανήκει καταρχήν στον νομοθέτη η διάρθρωση του συστήματος προστασίας κατά τρόπο ώστε να διασφαλίζεται η ανεμπόδιστη και αποτελεσματική άσκηση όλων των συνταγματικών δικαιωμάτων και η τήρηση των αρχών του κράτους δικαίου».