Το Ανώτατο Δικαστήριο του ΟΗΕ, προχώρησε στη σημαντικότερη νομική απόφαση που έχει εκδοθεί μέχρι σήμερα για την κλιματική αλλαγή.
Παρουσιάζοντας το έγγραφο 133 σελίδων σε ένα κατάμεστο δικαστήριο στο Παλάτι της Ειρήνης στη Χάγη, ο πρόεδρος του Διεθνούς Δικαστηρίου, Yūji Iwasawa, δήλωσε ότι η κλιματική καταστροφή έχει σοβαρές και εκτεταμένες συνέπειες που επηρεάζουν τα φυσικά οικοσυστήματα και τους ανθρώπους. «Οι συνέπειες αυτές υπογραμμίζουν μια επείγουσα υπαρξιακή απειλή», τόνισε.
Σύμφωνα με τον διεθνή Τύπο, δεν αποκλείεται το δικαίωμα της αποζημίωσης σε χώρες που έχουν πληγεί από καταστροφές σχετιζόμενες με την κλιματική αλλαγή. Σύμφωνα με την ομόφωνη γνωμοδότηση, τα κράτη είναι υπεύθυνα για όλα τα είδη δραστηριοτήτων που βλάπτουν το κλίμα και «στοχεύει ρητά στα ορυκτά καύσιμα».
Ο άνθρακας, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο αποτελούν την κύρια αιτία της ανθρωπογενούς κλιματικής κατάρρευσης. Εντούτοις, δεν υπήρξε καμία αναφορά στα ορυκτά καύσιμα στο κύριο κείμενο της συμφωνίας του Παρισιού το 2015. Μόλις το 2023 οι χώρες δήλωσαν ότι «θα απομακρύνονταν» από αυτά, και ακόμη και αυτή η ασθενής δέσμευση υποβαθμίστηκε από ορισμένες κυβερνήσεις ως προαιρετική.
Η παράλειψη ενός κράτους να λάβει τα κατάλληλα μέτρα για την προστασία του κλίματος από τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, μεταξύ άλλων, μέσω της παραγωγής και αξιοποίησης ορυκτών καυσίμων, της χορήγησης αδειών εξερεύνησης ορυκτών καυσίμων ή της παροχής επιδοτήσεων για ορυκτά καύσιμα, «μπορεί να συνιστά διεθνή παράνομη πράξη που μπορεί να καταλογιστεί στο εν λόγω κράτος».
Έπειτα από δύο εβδομάδες ακροάσεων και τη μελέτη 10.000 σελίδων, το Διεθνές Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα κράτη έχουν διεθνή νομική υποχρέωση και να αποτρέπουν την περιβαλλοντική ζημιά από την κλιματική αλλαγή, αλλά και να την αποκαθιστούν.
Δικαίωση για μικρές περιοχές πλήττονται επί σειρά ετών
Μικρά νησιωτικά κράτη όπως το Βανουάτου και το Τουβαλού, τα οποία αντιμετωπίζουν την απειλή της ανόδου της στάθμης της θάλασσας και πλήττονται ιδιαίτερα από τις κλιματικές ζημιές που προκλήθηκαν κυρίως από πλουσιότερες χώρες με τις υψηλότερες εκπομπές ρύπων δικαιώνονται με την ιστορική παρέμβαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης.
Στον αντίποδα, χώρες του Βορρά, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Αυστραλία και ο Καναδάς, αντέδρασαν με την απόφαση, υποστηρίζοντας ότι οι ευθύνες τους περιορίζονται στις δεσμεύσεις της Συμφωνίας του Παρισιού.
Μπορεί η παρέμβαση της Χάγης να μην είναι δεσμευτική, αλλά θεωρείται δεδομένο, ότι θα επηρεάσει σημαντικά τις μελλοντικές διεθνείς δικαστικές υποθέσεις για το κλίμα.
Ακτιβιστές για το κλίμα και εκπρόσωποι των ευάλωτων χωρών δήλωσαν ενθουσιασμένοι με το αποτέλεσμα. Μιλώντας έξω από το δικαστήριο, ο υπουργός κλιματικής αλλαγής του Βανουάτου, Ralph Regenvanu, δήλωσε ότι πρόκειται για μια στιγμή ορόσημο για την Κλιματική Δικαιοσύνη. «Επιβεβαίωσε αυτό που τα ευάλωτα έθνη έλεγαν και γνώριζαν εδώ και πολύ καιρό», είπε και τόνισε, ότι: «Ότι τα κράτη έχουν νομικές υποχρεώσεις να δράσουν για την κλιματική αλλαγή».
Ο Harj Narulla, δικηγόρος που ειδικεύεται στις διαφορές για το κλίμα και συνήγορος των Νήσων Σολομώντος στην υπόθεση, δήλωσε ότι η Χάγη έθεσε την πιθανότητα να μηνυθούν οι μεγάλοι παραγωγοί ρύπων.
«Αυτές οι αποζημιώσεις περιλαμβάνουν αποκατάσταση - όπως η ανοικοδόμηση των κατεστραμμένων υποδομών και η αποκατάσταση των οικοσυστημάτων - αλλά και χρηματική αποζημίωση», δήλωσε.
Το δικαστήριο δήλωσε επίσης, ότι τα κράτη είναι νομικά υπεύθυνα για τις ενέργειες του ιδιωτικού τομέα και πρέπει να ρυθμίζουν τις εταιρικές δραστηριότητες που συνέβαλαν στην κλιματική κρίση.
Τα Ηνωμένα Έθνη έδωσαν εντολή στο δικαστήριο να συντάξει αυτό το έγγραφο το 2023, μετά από χρόνια εκστρατείας από μια ομάδα φοιτητών νομικής από τα νησιά του Ειρηνικού με επικεφαλής το νησιωτικό κράτος του Ειρηνικού, Βανουάτου.
Ένας από τους φοιτητές που άσκησε πιέσεις στην κυβέρνηση του Βανουάτου για να προσφύγει η υπόθεση στη Χάγη, δήλωσε: «Αυτή η συμβουλευτική γνωμοδότηση είναι ένα εργαλείο για την κλιματική δικαιοσύνη. Και φίλε, το Ανώτατο Διεθνές Δικαστήριο μας έδωσε ένα ισχυρό εργαλείο για να συνεχίσουμε τον αγώνα για την κλιματική δικαιοσύνη».
Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, χαιρέτισε τη γνωμοδότηση και δήλωσε ότι επιβεβαιώνει πως ο στόχος της συμφωνίας του Παρισιού για το κλίμα πρέπει να αποτελεί τη βάση όλων των κλιματικών πολιτικών. «Πρόκειται για μια νίκη για τον πλανήτη μας, για την κλιματική δικαιοσύνη και για τη δύναμη των νέων ανθρώπων να κάνουν τη διαφορά», δήλωσε. «Ο κόσμος πρέπει να ανταποκριθεί».
Με πληροφορίες από The Guardian
