Η φαρμακευτική ρύπανση στη φύση είναι πλέον παντού και οι επιστήμονες θέλησαν να διαπιστώσουν πώς επηρεάζει την άγρια ζωή.
Οι σολομοί στους οποίους έχουν χορηγηθεί φάρμακα κατά του άγχους διέτρεχαν περισσότερους κινδύνους, σύμφωνα με τη νέα μελέτη. Οι επιστήμονες χορήγησαν φαρμακευτικές ουσίες στα ψάρια για να διαπιστώσουν πώς η αυξανόμενη φαρμακευτική ρύπανση μπορεί να επηρεάσει τη συμπεριφορά τους - αλλά και γενικότερα, της άγριας ζωής στον πλανήτη.
Οι νεαροί σολομοί στην κεντρική Σουηδία πρέπει να ξεπεράσουν έναν «στίβο μάχης» για να μεταναστεύσουν από τις γλυκές περιοχές αναπαραγωγής προς τη Βαλτική Θάλασσα. Η διαδρομή τους, μήκους 17,5 μιλίων κατά μήκος του ποταμού Νταλ, είναι γεμάτη κινδύνους: από αρπακτικά όπως οι βόρειοι λούτσοι και τα θαλασσοπούλια, μέχρι τα εμπόδια που θέτουν φράγματα υδροηλεκτρικής ενέργειας.
Τέσσερα στα πέντε ψάρια δεν τα καταφέρνουν.
Πρόσφατα, κάποιοι σολομοί του Ατλαντικού απέκτησαν ένα απροσδόκητο «πλεονέκτημα», όταν οι επιστήμονες τους χορήγησαν κλοβαζάμη, ένα αγχολυτικό φάρμακο σχεδιασμένο για ανθρώπους. Σύμφωνα με τη μελέτη που δημοσιεύθηκε πρόσφατα, τα ψάρια έγιναν πιο ανεξάρτητα και κολυμπούσαν πιο γρήγορα υπό την επήρεια των φαρμάκων. Ωστόσο, οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι τα φαινομενικά θετικά αποτελέσματα ενδέχεται να κρύβουν μακροπρόθεσμες συνέπειες. Όπως σημειώνει ο επικεφαλής της έρευνας, Jack Brand, «οποιοδήποτε είδος απόκλισης από τις φυσικές συμπεριφορές είναι πιθανό να έχει συνέπειες» - όπως το να καθιστά τον σολομό πιο ευάλωτο στα αρπακτικά.
Οι επιπτώσεις της φαρμακευτικής ρύπανσης στη φύση
Σχεδόν 1.000 φαρμακευτικά προϊόντα έχουν εντοπιστεί σε πλωτές οδούς σε όλο τον κόσμο, απειλώντας ζώα και ανθρώπους που εξαρτώνται από αυτές. Ο Brand επισημαίνει ότι, αν και η έρευνά του εστιάζει στους σολομούς του Ατλαντικού, οι συνέπειες πιθανόν να είναι πολλαπλές και σε άλλα είδη και περιβάλλοντα. «Η φαρμακευτική ρύπανση είναι ένας αόρατος παράγοντας της παγκόσμιας αλλαγής», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Οι ουσίες αυτές καταλήγουν στους υδάτινους πόρους είτε από ανθρώπινη χρήση (μέσω αποβλήτων ή τουαλέτας) είτε από τις φαρμακευτικές βιομηχανίες. Σύμφωνα με μελέτη του 2022, σε ποτάμια περισσότερων από 100 χωρών, πάνω από το 40% παρουσίαζαν δυνητικά επιβλαβή επίπεδα φαρμακευτικών ουσιών, με συχνότερα ανιχνευόμενες τη μετφορμίνη, την καρβαμαζεπίνη και την καφεΐνη.
Στα είδη που επηρεάζονται είναι τα ευρωπαϊκά χέλια που βρέθηκαν εκτεθειμένα σε MDMA μετά από μουσικό φεστιβάλ στην Αγγλία, γύπες στην Ινδία που εξαφανίστηκαν μαζικά λόγω φαρμάκου για τα βοοειδή, καθώς και ψάρια στις ΗΠΑ των οποίων η συμπεριφορά ζευγαρώματος άλλαξε εξαιτίας της φλουοξετίνης (Prozac).
Για τη μελέτη, ο Brand και οι συνεργάτες του χώρισαν 279 νεαρούς σολομούς σε τέσσερις ομάδες, εμφυτεύοντας τους κλοβαζάμη, τραμαδόλη, συνδυασμό των δύο ή τίποτα (ομάδα ελέγχου). Όλοι έφεραν πομπούς που επέτρεπαν την παρακολούθησή τους καθώς διένυαν τον ποταμό Νταλ. Το πείραμα διεξήχθη τα έτη 2020 και 2021, κατά τη διάρκεια των ετήσιων μεταναστευτικών ελέγχων.
Τα αποτελέσματα ξάφνιασαν τους ερευνητές. Τα ψάρια που εκτέθηκαν στην κλοβαζάμη παρουσίασαν πιο τολμηρή και μοναχική συμπεριφορά, κολυμπώντας απευθείας προς τα φράγματα. Ωστόσο, αυτό δεν αύξησε το ποσοστό επιβίωσης έως τη θάλασσα. Ο σολομός υπό την επήρεια φαρμάκων κολυμπούσε μέσω φραγμάτων 2,5 έως και 3 φορές ταχύτερα, κάτι που ενδέχεται να αύξησε την έκθεση σε κινδύνους όπως τα αρπακτικά ή η εξάντληση.
Ο Brand τονίζει ότι οι ερευνητές δεν παρακολούθησαν τα ψάρια μετά την είσοδό τους στη θάλασσα, αφήνοντας αναπάντητα ερωτήματα για τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις. «Οι γρήγοροι μοναχικοί σολομοί που επηρεάστηκαν από τα φάρμακα θα μπορούσαν να είχαν κολυμπήσει ακριβώς στο μονοπάτι των αρπακτικών».
Η Rachel Ann Hauser-Davis από το Ίδρυμα Oswaldo Cruz της Βραζιλίας, η οποία έχει επίσης μελετήσει τις επιπτώσεις φαρμάκων στα ψάρια, τόνισε ότι «η φαρμακευτική ρύπανση μεταβάλλει τα οικοσυστήματα, ακόμη και σε χαμηλά επίπεδα». Καλεί σε ενίσχυση της δημόσιας ευαισθητοποίησης για την ορθή απόρριψη φαρμάκων, περιορισμό της υπερσυνταγογράφησης και στροφή στις πρακτικές «πράσινων φαρμακείων».
«Θα πρέπει οπωσδήποτε να αλλάξουμε τόσο την ατομική μας συμπεριφορά όσο και τις συστημικές μας πρακτικές», δήλωσε χαρακτηριστικά.
Ο Brand σχεδιάζει να συνεχίσει την έρευνά του, εξετάζοντας τις επιπτώσεις παράνομων ουσιών όπως η κοκαΐνη και οι αμφεταμίνες στον σολομό. Όπως λέει, «η φαρμακευτική ρύπανση –και γενικότερα η χημική ρύπανση– συχνά υποτιμάται πραγματικά από το κοινό ως πιθανή παγκόσμια απειλή».
Με πληροφορίες από The Washington Post
